«Ψάχνω να βρω ένα ιθαγενή ζωγράφο
Για να μου ζωγραφίσει μια μαύρη Παναγία
Μια ωραία Παρθένα ‘Keyouwa’
Που να μοιάζει πολύ στις μητέρες μας»
π Al. Abble, «Στη Μαύρη Παναγιά», Πάντα τα Έθνη, τευχ. 12 (1984), σελ. 55.
Η απάντηση στον ψηφοθηρικό πολιτικαντισμό από αυτούς που γνωρίζουν καλύτερα....
____________
«Περί διαμορφώσεως καί χαρακτῆρος τῶν Ἁγίων εἰκόνων
Μέγας Φώτιος, Τά Ἀμφιλόχια, Ἐρώτηση ΣΕ΄, (PG 101,948 B και 952 D)
«Προτείνουσιν, ἔφης, τῶν Εἰκονομάχων οἱ θρασύτεροι καί κακόσχολοι, καί σοφόν ἡγοῦνται τό περίεργον, ποία τῶν εἰκόνων τοῦ Χριστοῦ ἀληθής, πότερον ἡ παρά Ρωμαίοις, ἤ ἥνπερ Ἰνδοί γράφουσιν, ἤ ἡ παρ’ Ἕλλησιν, ἥ ἡ παρ’ Αἰγυπτίοις; Οὐχ ὅμοιαι γάρ ἀλλήλαις αὗται, καί ὁποίαν ἄν τις ἀληθῆ φήσειε, δῆλον ὅτι παραγράφεται τάς λοιπάς.
Ἀλλά ταύτην αὐτῶν την ἀπορίαν, μᾶλλον δέ τήν κακομηχανίαν, ὦ καλόν Ὀρθοδοξίας ἄγαλμα σύ, πολλαχῶς ἐστιν ἐπιρραπίσαι, καί πολλῆς γέμουσαν παρανοίας και δυσεβείας ἀπελέγξαι...
Ἕλληνες μέν αὐτοῖς ὅμοιον ἐπί τῆς γῆς φανῆναι τόν Χριστόν νομίζουσί · Ρωμαῖοι δέ μᾶλλον ἑαυτοῖς ἐοικότα · Ἰνδοί δέ πάλιν μορφή τῇ ἑαυτῶν καί Αἰθίοπες δῆλον ὡς ἑαυτοῖς... Ἀλλ' ἐπί τοῖς εἰρημένοις ἐκεῖνο ρητέον, οὐκ ἐκείνοις (ἀνάξιοι γάρ), ἀλλά γέ τοῖς πιστοῖς καί φιλοχρίστοις ότιπερ οὐ, οὗ πάντως λυμαίνεται τῶν εἰκονισμάτων τό ἀνόμοιον τήν τῆς εἰκόνος φύσιν καί τήν ἀλήθειαν...».
__________
ΕΙΚΟΝΑ ΚΑΙ ΖΩΓΡΑΦΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ
Του Γιώργου Κόρδη
Με αφορμή ατυχές επεισόδιο σε χτεσινό βραδυνό τηλεοπτικό γεγονός νιώθω την ανάγκη να πω κι εγω μια γνὤμή γιατί το σωστό δεν είναι πάντα το αντίθετο απο τη λάνθασμένη γνώμη κάποιου.
Ισως η αλήθεια να είναι πιό περίπλοκη και να βρίσκεται κάπου ενδιάμεσα.
Θα παραθέσω απλά μερικά σημεία χάριν συντομίας.
1. Η Εκκλησία στη διάρκεια της εικονομαχικής διαμάχης όρισε με την Ζ᾽ Οικουμενική Σύνοδο πως η εικόνα είναι η υποστατική μορφή κάθε προσώπου.
Συνεπώς η εικόνα είναι αρχικά ένα ιστορικό γεγονός και δεν το δημιουργεί ο ζωγράφος με τη φαντασία του.
2. Ο ζωγράφος, πάντα κατά την Σύνοδο, βρίσκει με την τέχνη του τον κατάλληλο ζωγραφικό τρόπο γιά να παρουσιάσει την εικόνα.
3. Συνεπώς κάθε εικὄνα που γράφεται απο τους ζωγράφους έχει δύο στοιχεία που συνδέονται και αλληλοπεριχωρούνται αλλἄ δεν ταυτίζονται.
Έχει τη μορφή του αγίου που είναι ιστορικό γεγονός και άρα αναλλοίωτο και το ζωγραφικό στοιχείο, την τεχνοτροπία που είναι στοιχείο μεταβλητό, αφού είναι μιά γλώσσα εικαστική που μπορεί να αλλάζει από λαό σε λαό και από καιρού εις καιρόν.
4. Οι Εικόνες , όπως και τα Ευαγγάλια , μπορούν να "μεταφράζονται" στις εικαστικές γλώσσεις διαφόρων λαών που είναι χριστιανοί και τιμούν τις εικόνες, αλλά δεν μπορεί να αλλάζει η "ιστορία τους". Όπως με τη μεταφραση του Ευαγγελίου σε ἀλλες γλώσσες δεν αλλάζει η ιστορία που γράφεται ετσι δεν επιτρέπεται και στις εικόνες ν᾽ αλλάζουν τα ιστορικά χαρακτηριστικά των εικονιζομένων προσώπων.
Ο Χριστός, λ.χ, ήταν εβραϊκής καταγωγής και γεννήθηκε από την Θεοτόκο Μαρία στην Βηθλεέμ. Όταν γίνεται μετάφραση του Ευαγγελίου σε άλλες γλώσσες αυτό δεν αλλάζει. Έτσι πρέπει να γίνεται και στις εικόνες. Δεν μπορούν να αλλάζουν τα υποστατικά χαρακτηριστικά.
5. Με τα δεδομένα αυτά, αν Ασιάτες ή Αφρικανοί ή Ευρωπαίοι χριστιανοί επιθυμούν να εικονίσουν τον Χριστό ή αλλους αγίους οφείλουν να σεβαστούν τα υποστατικά χαρακτηριστικά τους κι όχι να τους εικονίζους ως ἄνθρωπους της δικής τους φυλής.
6. Αυτό που μπορεί και μάλἲστα επιβάλλεται να κάνει κάθε κοινότητα χριστιανική είναι να χρησιμοποιεί την δική της εικαστική γλώσσα, τις δικές της πολιτισμικές παραδόσεις γιά να εικονίσει την ιστορική μορφή των αγίων αφού δεν έχει ποτέ καθιερωθεί απο την Εκκλησία ιερή γλώσσα για οτιδήποτε.
7. Υπάρχει λοιπόν τρεπτότητα και σταθερότητα στις εικόνες και δεν πρέπει να υπἄρχει σύγχυση.
Η δυνατότητα να χρησιμοποιούμε διαφορετικές τεχνοτροπίες και άλλες εικαστικές γλώσσες δεν σημαίνει πως μπορεί κανείς να αλλάζει τα ιστορικά δεδομένα με το αιτιολογικό πως έτσι νιώθει καλύτερα και πιό κοντά του τα πρόσωπα της Θείας Οικονομίας.
Αυτό ενέχει μεγάλους κινδύνους δογματικής φύσεως που δεν είναι ο τόπος να εκθέσω και ίσως υποκρύπτει και λανθάνοντα ρατσισμό.
8. Αν παρόλαυτα θέλει κάποιος να ζωγραφίσει το Χριστό και τους αγίους και τα γεγονότα της Θείας Οικονομίας όπως εκείνος θέλει και τα φαντάζεται - όπως έκαναν ήδη απο την εποχή της Αναγἔννησης οι δυτικοί ζωγράφοι- ελεύθερος είναι να το κάνει. Απλώς αυτό που ζωγραφίζει δεν είναι πλεόν εικόνα των προσώπων αλλά μια θρησκευτική τέχνη, με θεολογικό ίσως περιεχόμενο, αλλά που δεν είναι προσκυνητή και δεν μπορεί να μπεί στην λατρευτική ζωη της Εκκλησίας αντικαθιστώντας τις κανονικές εικόνες , αυτές που φέρουν τις υποστατικές μορφές των αγίων.
Υ.Γ. Για να μην παρεξηγηθώ
Τα σχόλια μου προήλθαν απο σχετική ερώτηση μαθητών μου μετά το χτεσινό "επεισόδιο" στο οποίο οποίο η τοποθέτηση δεν με εκφράζει καθόλου αφού στενεύει την Οικουμενική εκκλησιαστική παράδοση ταυτίζοντας την με εθνικιστικά ιδεώδη και συνεπώς την παραχαράσσει πλήρως.
Του ζωγράφου - αγιογράφου Γιώργου Κόρδη
https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=980233023144957&id=100034748058683
__________
«Ψάχνω να βρω ένα ιθαγενή ζωγράφο
Για να μου ζωγραφίσει μια μαύρη Παναγία
Μια ωραία Παρθένα ‘Keyouwa’
Που να μοιάζει πολύ στις μητέρες μας»
π Al. Abble, «Στη Μαύρη Παναγιά», Πάντα τα Έθνη, τευχ. 12 (1984), σελ. 55.
Ο μαύρος Χριστός
“Γυρεύω έναν ντόπιο ζωγράφο,
για να μου φτιάσει ένα μαύρο Χριστό.
Να μου ζωγραφίσει τον Κύριό μου και Πατέρα μου
μ’ έναν όμορφο χιτώνα σαν κι αυτόν
που φοράει ο δικός μου γονιός.
Άκουσέ με, Χριστέ μου και Πατέρα μου:
οι λευκοί σε παρέστησαν σαν έναν ωραίο άντρα από τη δική τους φυλή,
οι κόκκινοι Ινδιάνοι σε ζωγράφισαν ίδιο μαζί τους,
οι κίτρινοι σου δάνεισαν το χρώμα τους.
Θα αρνηθείς τώρα να πάρεις και το δικό μου χρώμα, το μαύρο;
(Aφρικανική ποίηση, Πάντα τα Έθνη, τεύχος 3 (1982)
«Ψάχνω να βρω ένα ιθαγενή ζωγράφο
Για να μου ζωγραφίσει μια μαύρη Παναγία
Μια ωραία Παρθένα ‘Keyouwa’
Που να μοιάζει πολύ στις μητέρες μας»
π Al. Abble, «Στη Μαύρη Παναγιά», Πάντα τα Έθνη, τευχ. 12 (1984), σελ. 55.
Κάθε λαός επιζητά να ζωγραφίζει το Χριστό και τη Θεοτόκο στο χρώμα το δικό του και με βάση τις ιδιαίτερες πολιτισμικές αναπαραστάσεις και την τοπική καλλιτεχνική τεχνοτροπία – αισθητική. Ουσιαστικά, πρόκειται για απόδοση ιδιαίτερων χαρακτηριστικών κάθε λαού στον Ενσαρκωμένο Λόγο, ώστε να τον ψηλαφήσει ο κάθε λαός πιο εύκολα. Τα παραπάνω ποιήματα εκφράζουν συγχρόνως και μια διαμαρτυρία σε όσους αντιτίθενται στην πρακτική αυτή και επιδιώκουν στη χριστιανική μαρτυρία και κυρίως στη χριστιανική ζωή να επικρατήσει η αφομοίωση ή η ενσωμάτωση και όχι η αληθινή «σάρκωση» του Λόγου του Θεού.
Πριν 55 χρόνια έγραφε ο ιεραπόστολος, τότε αρχιμανδρίτης, και νυν Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος:
«Το πώς θα πραγματοποιηθεί η “σάρκωσις” του Λόγου του Θεού στη γλώσσα και τα ήθη μιας χώρας υπήρξε, και πρέπει να παραμείνει, η πρωταρχική μέριμνα κάθε ορθόδοξης ιεραποστολής και προοπτική της η ανάπτυξη της αυτοδύναμης και αυτόνομης γηγενούς Εκκλησίας, η οποία θα αξιοποιήσει όλα τα γνήσια στοιχεία των εθνικών παραδόσεων και σύμφωνα με την ιδιοσυγκρασία του λαού, θα τα μεταμορφώσει και θα τα εξαγιάσει προς δόξαν Θεού. Ασφαλώς, είναι χρέος των ιεραποστόλων να γνωστοποιούν στους νεοφώτιστους τον πολιτισμό των άλλων άλλων χριστιανικών λαών και να τους βοηθούν να τον προσεγγίσουν και να τον κατανοήσουν. Αυτό όμως για κανένα λόγο δεν επιτρέπεται να αποσκοπεί σε παθητική μίμηση του ξένου. Αλλά οφείλει να αποτελεί πρόταση και παροχή προτύπων για νέα δημιουργία. Το παράδειγμα των Θεσσαλονικέων αδελφών Κυρίλλου και Μεθοδίου παραμένει πάντοτε επίκαιρο και καθοδηγητικό»
(Αφετηριακές σκέψεις για την εξωτερική ιεραποστολή, Πορευθέντες, τεύχ. 10, 1968)
Άραγε στο σύγχρονο πλουραλιστικό κόσμο που η διαπολιτισμική επικοινωνία είναι αναγκαία, θα προσφέρουμε τις δυνατότητες μέσα από τη θρησκευτική εκπαίδευση να μεταλαμπαδευτεί το βίωμα της Εκκλησίας στους μαθητές/στις μαθήτριες ή μήπως θα επιλέξουμε το ψεύδος, την ιδιοτέλεια και κάθε μορφής καπηλεία, ακόμη και του Χριστού;
https://www.facebook.com/100079475234746/posts/229661489693024/
________
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.