Kυκλοφορεί από τις Εναλλακτικές Εκδόσεις, επιμέλεια: Γιώργος Καραμπελιάς, Αθήνα 2024.
Του Σπύρου Α. Γεωργίου από το Άρδην τ. 132
Αντιγράφουμε από το κείμενο με τίτλο BELLUM OMNIUM CONTRA OMNES που περιλαμβάνεται Αντί εισαγωγής στο εν λόγω βιβλίο: «Τα πέντε, λιγότερο ή περισσότερο εκτενή κείμενα που περιλαμβάνονται σε αυτόν τον τόμο, υπό τον γενικό τίτλο Η φιλοσοφία του Woke, προσπαθούν να φωτίσουν ακριβώς τη μετάβαση από την “εκπαιδευτική” αυταπάτη του μαρξισμού και του διαφωτιστικού φιλελευθερισμού σε αυτήν τη νέα μεταμοντέρνα, φιλοσοφικά και επιστημονικά, κατάσταση της απόλυτης ρευστοποίησης εννοιών και επιστημονικών αντικειμένων. Στο πρώτο από αυτά, ο Γάλλος φιλόσοφος Danny Robert Dufour διερευνά τον καθοριστικό ρόλο που διαδραμάτισε η French Theory στη διαμόρφωση του νέου φιλοσοφικού και ιδεολογικού τοπίου της Δύσης. Στο επόμενο, οι Helen Pluckrose και James Lindsay, στη μελέτη τους “Η Queer θεωρία ως Απελευθέρωση από τη Κανονικότητα”, μας εισάγουν σε μια περιεκτική παρουσίαση της queer θεωρίας. Το τρίτο κείμενο της συλλογής, “Το γυναικείο φύλο μεταξύ επιστήμης και “άγραφου χαρτιού”” του Στήβεν Πίνκερ, είναι απόσπασμα από το βιβλίο του The Blank State: The Modern Denial of Human Nature (Το άγραφο χαρτί: η σύγχρονη άρνηση της ανθρώπινης Φύσης). Το τέταρτο κείμενο αποτελεί τη συλλογική παρέμβαση ενός σημαντικού αριθμού ακαδημαϊκών και επιστημόνων που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση Journal of Controversial Ideas, 2023, υπό τον τίτλο “Για την υπεράσπιση της αξιοκρατίας στην επιστήμη”. Τέλος, οι Jerry Coyne και Luana Maroja, στη μελέτη τους “Η ιδεολογική υπονόμευση της Βιολογίας”, που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση Skeptical Inquirer, τον Ιούλιο-Αύγουστο 2023, υποβάλλουν σε μια εμπεριστατωμένη επιστημονική κριτική τις κυρίαρχες woke απόψεις στο πεδίο της βιολογίας».
Χωρίς αμφιβολία, όλα τα κείμενα με τα οποία αρθρώνεται το εξαιρετικό τούτο βιβλίο συντείνουν στο να γίνουν κατανοητά, με διαυγή τρόπο, τα φιλοσοφικά ερείσματα και οι ποικίλες απολήξεις του λεγόμενου woke.
Το δεύτερο όμως κείμενο (που υπογράφουν οι Helen Pluckrose & James Lindsay) είναι ιδιαιτέρως σημαντικό. και τούτο επειδή συμβάλλει στην αποσαφήνιση της queer θεωρίας, η οποία συνιστά το βασικό πλαίσιο αναφοράς, τρόπον τινά, του woke.
Αντιγράφουμε: «Η λέξη queer αναφέρεται σε οτιδήποτε ξεφεύγει από τα δυαδικά συστήματα (όπως άνδρας/γυναίκα, αρσενικό/θηλυκό, και ετερόφυλοι/ομοφυλόφιλοι) και σε έναν τρόπο αμφισβήτησης των δεσμών που υπάρχουν ανάμεσα στο φύλο, το γένος και τη σεξουαλικότητα. […]Το να είναι κάποιος queer επιτρέπει σε κάποιον να είναι ταυτόχρονα άνδρας, γυναίκα ή κανένα από τα δύο, να παρουσιάζεται ως αρσενικό, θηλυκό ή ουδέτερο ή οποιοδήποτε μείγμα των τριών και να υιοθετεί οποιαδήποτε σεξουαλικότητα – να μεταβάλλει οποιαδήποτε από αυτές τις ταυτότητες ανά πάσα στιγμή ή να αρνηθεί ό,τι σημαίνει εξαρχής».
Στο ίδιο κείμενο προσεγγίζεται και η θεώρηση της Αμερικανίδας Τζούντιθ Μπάτλερ της οποίας: «Η κύρια συμβολή ήταν η αμφισβήτηση των δεσμών μεταξύ του φύλου –των βιολογικών κατηγοριών του αρσενικού και του θηλυκού– και του γένους –τις συμπεριφορές και χαρακτηριστικά που συνήθως συνδέονται με το ένα ή το άλλο φύλο– και της σεξουαλικότητας – δηλαδή της φύσης της σεξουαλικής επιθυμίας. Και το έκανε αυτό χρησιμοποιώντας κατά κόρον, την πιο γνωστή έννοιά της: την επιτελεστικότητα του φύλου. Η έννοια της επιτελεστικότητας του φύλου (γένους) προέρχεται από έναν κλάδο της γλωσσολογίας –και η Μπάτλερ υποστηρίζει ότι οι ρόλοι των φύλων διδάσκονται και μαθαίνονται από τους ανθρώπους– συχνά άθελά τους – μέσω της κοινωνικοποίησης ως σύνολα ενεργειών, τρόπων και προσδοκιών και οι άνθρωποι επιτελούν αυτούς τους ρόλους αντίστοιχα. Η κοινωνία επιβάλλει αυτές τις ενέργειες και τις συνδέει με γλωσσικά κατηγορήματα. Με την ανάληψη αυτών των ρόλων και την «επιτέλεσή» τους σύμφωνα με αυτές τις προσδοκίες, οι άνθρωποι δημιουργούν την καταπιεστική ψευδαίσθηση ότι οι ίδιοι ρόλοι είναι πραγματικοί, σταθεροί και με εμμενές νόημα. (Επειδή λοιπόν) μέσω της δια-λεκτικής κατασκευής δημιουργούνται και διαιωνίζονται αυτοί οι ρόλοι και οι αντίστοιχες προσδοκίες, αυτή η «ρυθμιστική μυθοπλασία πρέπει να αποκαλυφθεί».
Με αφορμή αυτό ακριβώς το σπουδαίο κείμενο του παρόντος βιβλίου, που αναδεικνύει την έννοια της επιτελεστικότητας, είναι μάλλον χρήσιμη μια παρέκβαση∙ μια ευσύνοπτη παρέκβαση προκειμένου να εξηγηθεί ακόμη περισσότερο η συγκεκριμένη έννοια (επιτελεστικότητα) η οποία συνιστά, ορισμένως, τον πυρήνα της queer θεωρίας και κατ’ επέκταση του woke.