του Λεωνίδα Χ. Αποσκίτη*
«Σαν θα’ρθει η ώρα της πορείας
Πολλοί δεν ξέρουν
Πως επικεφαλής βαδίζει ο εχθρός τους…»
[Από το Γερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμου του Μπέρτολτ Μπρεχτ]
Όπως όλα δείχνουν, η υπαρκτή πλέον Δύση είναι ένα μόρφωμα εχθρικό προς την παραδοσιακή ευρωπαϊκή κουλτούρα, τις ελληνο-ρωμαϊκές αξίες και τα μεγάλα απελευθερωτικά και δημοκρατικά κινήματα που γέννησαν αυτό που συνηθίσαμε να λέμε «δυτικό πολιτισμό» (αν και υπάρχουν πολλές ενστάσεις εδώ).
Σήμερα, δεν βρίσκονται πλέον σε αντίθεση, όπως τους προηγούμενους αιώνες, από την μια, οι υποστηρικτές της (δεξιάς) τάξης της θεσμοποιημένης ανισότητας και, από την άλλη, οι (αριστεροί) κληρονόμοι του Διαφωτισμού.
Η τωρινή πραγματικότητα βρίσκει, από την μια πλευρά, εκείνους που, σύμφωνα με την «φιλελεύθερη» παράδοση των Άνταμ Σμιθ, Μίλτον Φρήντμαν και Φρήντριχ Χάγιεκ, ταυτίζουν την ελευθερία με την συνεχή επέκταση της αγοράς και, απ’ την άλλη, είναι αυτοί που πιστεύουν ότι το ζητούμενο είναι η αόριστη επέκταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτό έχει διατυπωθεί με μεγάλη σαφήνεια από τον Γάλλο φιλόσοφο Ζαν-Κλωντ Μισεά (Jean-Claude Michéa), ο οποίος μέσα από το έργο του εξηγεί και τεκμηριώνει το Τέλος της εικόνας της Αριστεράς που γνωρίσαμε μέχρι τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Αγνοημένος από το κατεστημένο των μίντια και την ενσωματωμένη «προοδευτική» διανόηση για χρόνια, ο Γάλλος φιλόσοφος φαίνεται να δικαιώνεται από τις τελευταίες εξελίξεις στην χώρα του αλλά και στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση της οικονομικής κρίσης, των Κίτρινων Γιλέκων και του Brexit.
Ο Ζαν-Κλωντ Μισεά στα βιβλία του έχει προαναγγείλει έναν «αριστερό προβληματισμό» κατά …της Αριστεράς. Καταγγέλλει τους «βαρώνους» των μίντια και των πανεπιστημίων για αστυνόμευση της σκέψης με υπεραπλουστεύσεις και «διανοητικά» χονδροειδέστατες παραποιήσεις. Προσάπτει στην αριστερή διανόηση την άκριτη υιοθέτηση της θεμελιώδους ασαφούς και αμφίσημης ιδέας της «προόδου». Γι’ αυτό κάθε «αριστερή» σκέψη έχει εκτεθεί αναπόφευκτα σε μια σειρά από αυτοκτονικές τάσεις. Έτσι, για παράδειγμα, καταλήγει να ταυτιστεί η ιδέα ότι «δεν μπορεί να διακοπεί η πρόοδος» με την ιδέα «ότι δεν μπορεί να αναχαιτιστεί ο καπιταλισμός». Αυτή η σύγχυση είναι, κατά τον Ζαν-Κλωντ Μισεά, η πιο σταθερή φιλοσοφική ρίζα όλων των κακοτυχιών της σύγχρονης αριστεράς.
Πολλοί στην Γαλλία πιστεύουν ότι ο Μισεά έχει επηρεάσει μια νέα γενιά διανοουμένων και πολιτικών ακτιβιστών και τον έχουν συνδέσει με τα «Κίτρινα Γιλέκα», παρ’ ότι τα βιβλία του δεν συγκαταλέγονται στα προβεβλημένα μπεστ-σέλερ, ούτε ο ίδιος παρουσιάζεται συχνά στα τηλεοπτικά κανάλια.
Στο βιβλίο του «Τα Μυστήρια της Αριστεράς: από το ιδεώδες του Διαφωτισμού στον θρίαμβο του απόλυτου Καπιταλισμού» (Εναλλακτικές Εκδόσεις, Αθήνα 2014), διακηρύσσει την ανάγκη μιας τελεσίδικης ρήξης των αντικαπιταλιστικών δυνάμεων με την «Αριστερά», που σήμερα δεν εκφράζει παρά την πολιτισμική πλευρά της Παγκοσμιοποίησης και της ολοκληρωτικής εκ-καπιταλιστικοποίησης του ανθρώπινου φαντασιακού.
Το αμερικανικό περιοδικό Dissent δημοσίευσε από την αρχή του 2019 μια σειρά άρθρων, στα πλαίσια ενός εκτενούς αφιερώματος στην σκέψη του Μισεά.
Αυτό που συμπεραίνεται μέσα από τα λόγια του Γάλλου φιλόσοφου είναι ότι σήμερα «Η οικονομία της δεξιάς δεν μπορεί να υφίσταται χωρίς μια κουλτούρα της αριστεράς». Το βασικό μάθημα του βιβλίου του είναι ότι, για να υπάρξει μια άλλη αριστερά, πρέπει να ξεκόψει μια καλή με τον νεοφιλελευθερισμό.
Όπως ο ίδιος ο Μισεά λέει στο Dissent: «Μένω πάντα κατάπληκτος, τελικά, από την αφέλεια με την οποία η πλειονότητα των διανοουμένων της σημερινής αριστεράς (δηλαδή αυτοί που, από το τέλος της δεκαετίας του 1970, σταδιακά απαρνήθηκαν κάθε ριζοσπαστική κριτική σχετικά με το καπιταλιστικό σύστημα) προτάσσουν πλέον με τρόπο τελετουργικό τον πολιτικό και πολιτισμικό φιλελευθερισμό -που αυτοί εκλαμβάνουν ως εξ ολοκλήρου ξεκομμένο- στον οικονομικό φιλελευθερισμό».