Ο Έριχ Φρόμ, ήταν ένας εμπνευσμένος και πολυπράγμων άνθρωπος του περασμένου αιώνα (23 Μαρτίου 1900 – 18 Μαρτίου 1980). Ψυχολόγος-ψυχαναλυτής, κοινωνιολόγος και φιλόσοφος. Οι περισσότεροι τον γνωρίσαμε από το βιβλίο του «Η υγιής κοινωνία» το οποίο αποτέλεσε μια συναρπαστική περιήγηση στην μεταπολεμική κοινωνία του ψυχρού πολέμου, θίγοντας όμως και αναδυόμενα θέματα που σχετίζονταν με τη φύση και την ψυχολογία του ανθρώπου, την Δημοκρατία με τη μορφή της συνέλευσης του Δήμου, την μαζικοποίηση της ζωής, την στρεβλή εξέλιξη του ρομποτισμού, κ.α.
Στην ουσία, ο Φρόμ πιστός στον ανθρωπισμό, που τόσο βάναυσα σάπισε την περίοδο του μεγάλου πολέμου, θεωρεί στην ουσία ότι ο άνθρωπος για να είναι άνθρωπος χρειάζεται να …παραμείνει άνθρωπος. Αναπόφευκτα, η ματιά του στρέφεται στην τεχνολογική μετεξέλιξη της παραγωγής η οποία θεαματικά και τραγικά «εκμοντερνίστηκε» και εμπλουτίστηκε την περίοδο του Β’Παγκοσμίου πολέμου και όδευε προς τον «ρομποτισμό» όπως τον αναφέρει, ως στοιχείο ασύμβατο με την έστω και γεμάτη αντιφάσεις, φύση του ανθρώπου.
Πολλά λόγια του βιβλίου, δημοσιευμένο το 1956 (!!!), μοιάζουν προφητικά για το σημερινό καθεστώς που διαμορφώνεται. Μα δεν είναι προφητεία η καλή γνώση της ανθρώπινης ψυχής και της κάθε κοινωνικής περιόδου στην οποία καλείται να επιβιώνει. Γι αυτό και σου επιτρέπει να «προβλέπεις» το μέλλον που πολλές φορές αρνείσαι να φανταστείς ή στο «κρύβει» η κάθε κυρίαρχη εξουσιαστική «αυθεντία».
«Αυτόματα που θα ακολουθούν χωρίς βία, που θα οδηγούνται χωρίς ηγέτες, που θα κατασκευάζουν μηχανές που θα ενεργούν σαν άνθρωποι και θα κάνουν ανθρώπους που θα ενεργούν σα μηχανές. Ανθρώπους που η λογική τους θα γίνεται χειρότερη, ενώ η διάνοιά τους θα βελτιώνεται, δημιουργώντας έτσι την επικίνδυνη κατάσταση εφοδιασμού του ανθρώπου με το μέγιστο της υλικής δύναμης χωρίς τη σύνεση της χρησιμοποίησής της.
Αυτή η αλλοτρίωση και αυτοματοποίηση οδηγεί σε μια ολοένα και μεγαλύτερη παραφροσύνη. Η ζωή δεν έχει νόημα, δεν υπάρχει χαρά, ούτε πίστη, ούτε πραγματικότητα. Ο καθένας είναι «ευτυχής» – αν εξαιρέσουμε ότι δεν αισθάνεται, δεν έχει λογική, δεν αγαπάει.
Στο 19ο αιώνα το πρόβλημα ήταν ότι πέθανε ο Θεός. Στον 20ο αιώνα το πρόβλημα είναι ότι πέθανε ο άνθρωπος. Στο 19ο αιώνα η απανθρωπιά είχε το νόημα της κτηνωδίας. Στον 20ο αιώνα σημαίνει σχιζοφρενική αυτοαλλοτρίωση. Ο κίνδυνος στο παρελθόν ήταν πως οι άνθρωποι γίνονταν δούλοι. Ο κίνδυνος του μέλλοντος είναι πως οι άνθρωποι μπορεί να γίνει ρομπότ. Είναι αλήθεια ότι τα ρομπότ δεν εξεγείρονται. Αν λάβουμε όμως υπόψη τη φύση του ανθρώπου, τα ρομπότ δεν είναι δυνατό να ζήσουν και να παραμείνουν υγιή, γίνονται «Γκόλεμ», θα καταστρέψουν τον κόσμο και τους εαυτούς τους, γιατί δεν μπορούν να υποφέρουν τη βαριεστημάρα μιας χωρίς νόημα ζωής.
(…)
«Ο άνθρωπος βρίσκεται σήμερα μπροστά στην πιο θεμελιώδη εκλογή. Όχι την εκλογή ανάμεσα στον καπιταλισμό και τον κομμουνισμό, αλλά ανάμεσα στον ρομποτισμό και τον (τόσο της καπιταλιστικής, όσο και της κομμουνιστικής ποικιλίας), και τον ανθρωπιστικό κοινοτικό σοσιαλισμό. Όπως δείχνουν τα περισσότερα γεγονότα, φαίνεται ότι η εκλογή κλείνει προς τον ρομποτισμό, και αυτό σημαίνει, μακροπρόθεσμα, τρέλα και καταστροφή. Όμως, όλα αυτά τα γεγονότα δεν είναι τόσο ισχυρά ώστε να καταστρέψουν την πίστη στη λογική του ανθρώπου, την καλή του θέληση και υγεία. Όσο μπορούμε να σκεφτόμαστε άλλες λύσεις, δεν είμαστε χαμένοι. Στην πραγματικότητα όμως οι σκιές γίνονται βαρύτερες. Και οι φωνές της παραφροσύνης ισχυρότερες. Η ανθρωπότητα κοντεύει να φθάσει σε μια κατάσταση που αντιστοιχεί στα οράματα των μεγάλων δασκάλων μας. Μολαταύτα αντιμετωπίζουμε τον κίνδυνο, αν δεν καταστρέψουμε τον ρομποτισμό, της καταστροφής ολόκληρου του πολιτισμού.
Δημήτρης Ν. Γ
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.