Τό Πάσχα τῆς Θεοτόκου

Σχοινᾶς Φώτιος

Θεολογικό σχόλιο στήν ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου

Ἡ ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου ὀνομάζεται Πάσχα τοῦ καλοκαιριοῦ. Ἡ ὀνομασία αὐτή δέν εἶναι τυχαία οὔτε ἔχει μόνο κοινωνιολογικό χαρακτῆρα, ἀλλά καί βαθύτατα θεολογικό. Μέ ἄλλα λόγια χαρακτηρίζουμε τήν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου ὡς Πάσχα τοῦ Καλοκαιριοῦ ὄχι μόνο γιατί ὁ Ἑλληνικός λαός εὐλαβεῖται, σέβεται καί τιμᾶ βαθύτατα τή Θεοτόκο καί ὡς ἐκ τούτου ἑορτάζει τήν Κοίμησή της μέ ἀντίστοιχη λαμπρότητα μέ αὐτήν πού ἑορτάζει τό Κυριακόν Πάσχα τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά καί γιατί ὑπάρχει βαθύτατα θεολογική συνάφεια μεταξύ τῶν δύο αὐτῶν ἑορτῶν. Αὐτή τή θεολογική συνάφεια μεταξύ τοῦ Πάσχα τῆς ἀνοίξεως, τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ καί τοῦ Πάσχα τοῦ καλοκαιριοῦ, τῆς Ἀναστάσεως καί μεταστάσεως τῆς Θεοτόκου θά προσπαθήσουμε νά διερευνήσουμε στήν παροῦσα ἐργασία μας. Ὁδηγός μας θά ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης μέ τό βιβλίο του Κῆπος χαρίτων, ἔκδ. Σωτηρίου Ν. Σχοινᾶ, Βόλος 1958, ὅπου θά γίνονται καί οἱ σχετικές παραπομπές (εἶναι πιθανώτατο νά ὑπάρχουν καί νεώτερες ἐκδόσεις. Γιά τήν διευκόλυνση τοῦ ἀναγνώστη σημειώνουμε ὅτι τό προκείμενο θέμα ἀναλύει ὁ ἅγιος Νικόδημος στό κεφάλαιο Ἑρμηνεία τῆς ἑνάτης ὠδῆς τῆς Θεοτόκου καί πιό συγκεκριμένα στήν ἑρμηνεία τοῦ στίχου «ὅτι ἐποίησέ μοι μεγαλεῖα ὁ δυνατός»).

Τὀ μυστήριον τῆς Θεοτόκου εἶναι ἀρρήκτως συνημμένο μέ τό μυστήριον τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ. Ἡ Θεοτόκος συμμετεῖχε ἐνεργῶς σέ ὅλες τίς φάσεις τῆς ἐπιγείου δράσεως τοῦ θεανδρικοῦ τόκου της καί ἡ παρουσία της βαίνει ἀντιστοίχως μέ τήν παρουσία τοῦ υἱοῦ της. Ἔτσι ὅπως ὁ Θεάνθρωπος Χριστός ἀπέθανε θάνατο πραγματικό, δηλαδή ἐχωρίσθη ἡ ψυχή ἀπό τό σῶμα του καί τριήμερος ἀνέστη ἐκ νεκρῶν  ἔτσι καί ἡ Θεομήτωρ ἀπέθανε θάνατο πραγματικό, ἀνέστη ἐκ νεκρῶν καί μετέστη στήν οὐράνιο βασιλεία ζῶσα μετά τοῦ θεοδόχου καί θεοδοξάστου σώματός της. Συνήθως δέν ὁμιλοῦμε γιά ἀνάσταση, ἀλλά γιά μετάσταση τῆς Θεοτόκου. Ὅμως κατά τόν ἅγιον Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη ἡ ἔννοια «μετάστασις» περιλαμβάνει καί τήν ἔννοια «ἀνάστασις», ὅθεν νομιμοποιούμεθα ἀπολύτως θεολογικῶς νά ὁμιλοῦμε περί ἀναστάσεως τῆς Θεοτόκου.

Ὁ ἅγιος Νικόδημος γράφει στήν σελίδα 212: «Ἀφίνω νά λέγω τά μεγαλεῖα, ὅπου ἐχάρισεν ὁ Θεός εἰς τήν Παρθένον μετά θάνατον∙ διότι αὐτή οὐχ ἁπλῶς μετέστη μόνον, ἀλλά καί ἀνέστη, τῆς παναχράντου αὐτῆς ψυχῆς ἑνωθείσης πάλιν μετά τοῦ θεοδόχου της σώματος, καί οὕτως ἀνελήφθη εἰς τούς οὐρανούς καί συμβασιλεύει τῷ Υἱῷ αὑτῆς καί Θεῷ».

 Στήν συνέχεια ὁ ἅγιος Νικόδημος παραθέτει τά σχετικά χωρία τῶν Πατέρων πού κατοχυρώνουν τήν ἀνωτέρω θέση του. Κατ’ἀρχήν παραθέτει χωρίο τοῦ ἁγίου Ἀνδρέου Κρήτης: «Μυστήριον ἡ παροῦσα πανήγυρις. Πῶς οὐκ ἀψευδής ἡ μετάθεσις; ἐπεί καί τἆλλα συνέδραμε, ψυχῆς διάστασις ἀπό σώματος, σαρκός ἀπόθεσις, μερῶν διάζευξις, ἀνάλυσις, ἐπίζευξις (ἤτοι ἕνωσις ψυχῆς μετά σώματος) σύμπηξις, καί πρός τό ἀφανές ὑποχώρησις» (ἥτις οὐδέν ἄλλο ἐστίν, εἰ μή ἡ εἰς οὐρανούς ἀνάληψις). Ἀπό τό ἀνωτέρω χωρίο τοῦ ἁγίου Ἀνδρέου πού παραθέτει ὁ ἅγιος Νικόδημος καί διασαφηνίζει μέ τίς ἐντός παρενθέσεως ἐπεξηγήσεις του διαπιστώνουμε ὅτι ἡ Θεοτόκος ὑπέστη θάνατο πραγματικό, ἀφοῦ ἐχωρίσθη ἡ ψυχή ἀπό τό σῶμα της καί ἐπισυνέβη σ’αὐτήν ἀνάσταση πραγματική, ἀφοῦ ἐπανενώθη ἡ ψυχή μέ τό σῶμα της. Ἀκόμη ἐπισυνέβη σ’αὐτήν ἀνάληψη πραγματική, ἀφοῦ μετέστη ζῶσα στους οὐρανούς.

 Ὁ ἅγιος Νικόδημος παραθέτει ὡσαύτως τό κάτωθι χωρίο τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ: «Ἔδει τήν Θεοτόκον, καθάπερ χρυσόν ἀποβαλοῦσαν τό γεῶδες καί ἀλαμπές τῆς θνητότητος πάχος, ὡς ἐν χωνεύσει, τῷ θανάτῳ, τήν σάρκα ἄφθαρτον καί καθαράν τῷ φέγγει τῆς ἀφθαρσίας ἐκλάμπουσαν, ἐξαναστῆναι τοῦ μνήματος∙ σήμερον ἀρχήν λαμβάνει δευτέρας ὑπάρξεως, ὑπό τοῦ δόντος αὐτῇ τήν ἀρχήν τῆς προτέρας ὑπάρξεως». Καί προσθέτει ἐπεξηγηματικῶς ὁ ἅγιος Νικόδημος: «ὕπαρξις δε δευτέρα, ποία ἄλλη ἐστίν, εἰ μή ἡ ἀνάστασις;» Μᾶς κάνει ἐπίσης ἐντύπωση ὅτι ὁ ἱερός Δαμασκηνός, ὁ ὁποῖος διακρίνεται γιά τήν ἀκριβολογία του, κάνει χρήση τοῦ φραστικοῦ συνόλου «ἐξαναστῆναι τοῦ μνήματος». Τό ἀπαρέμφατοἐξαναστῆναι τοῦ ρήματος ἐξανίσταμαι δηλοῖ σαφῶς τήν ἀνάσταση τῆς Θεοτόκου.

Ἀκολούθως παραθέτει τό ἑξῆς χωρίο τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ: «Μόνη γάρ αὕτη νῦν μετά τοῦ θεοδοξάστου σώματος σύν τῷ Υἱῷ τόν οὐράνιον ἔχει χῶρον∙ οὐ γάρ εἶχε κατέχειν εἰς τέλος γῆ καί τάφος καί θάνατος, ζωαρχικόν σῶμα καί θεοδόχον καί οὐρανοῦ καί τοῦ οὐρανοῦ τῶν οὐρανῶν, καί εἴτι ὑπέρ τούτους, τῷ Θεῷ τοῦ οὐρανοῦ φίλτερον ἐνδιαίτημα…διά τοῦτο τό γεννῆσαν εἰκότως σῶμα, συνδοξάζεται τῷ γεννήματι δόξῃ θεοπρεπεῖ∙ καί συνανίσταται, κατά τό προφητικόν ἆσμα, τῷ πρότερον ἀναστάντι τριημέρῳ Χριστῷ ἡ Κιβωτός τοῦ ἁγιάσματος∙ καί παράστασις γίνεται τοῖς μαθηταῖς τῆς ἐκ νεκρῶν αὐτῆς ἀναστάσεως αἱ σινδόνες καί τά ἐντάφια, μόνα περιλειφθέντα τῷ τάφῳ καί μόνα κατ’αὐτόν εὑρεθέντα, κατά ζήτησιν προσελθοῦσι, καθάπερ ἐπί τοῦ Υἱοῦ καί Δεσπότου πρότερον∙ οὐκ ἦν χρεία καί ταύτην ἔτι προσολίγον, καθάπερ ὁ ταύτης Υἱός καί Θεός, ἐπί τῆς γῆς διατρίψαι∙ διά τοῦτο πρός τόν ἐπουράνιον εὐθύς ἀνελήφθη χῶρον». Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς στό ἀνωτέρω χωρίο λέγει ὅτι μόνη ἡ Θεοτόκος μέ τό θεοδόξαστο σῶμα της κατοικεῖ στούς οὐρανούς μαζί μέ τόν Υἱό της. Διότι δέν ἦταν δυνατόν νά κατέχει τελείως ἡ γῆ, ὁ τάφος καί ὁ θάνατος τό ζωαρχικό καί θεοδόχο σῶμα της πού ἔγινε ἀγαπητότατο κατοικητήριο τοῦ Θεοῦ. Γι’αὐτό, εὐλόγως,  τό σῶμα πού γέννησε τόν Θεό συνδοξάζεται μέ τό παιδί της μέ δόξα θεοπρεπῆ καί συνανίσταται σύμφωνα μέ τό προφητικό ἆσμα μαζί μέ τόν προηγουμένως (πρό ἀρκετῶν χρόνων) μετά τρεῖς ἡμέρες ἀναστάντα Χριστό. Καί ἀπόδειξη τῆς ἀναστάσεώς της γίνονται στούς μαθητές πού προσῆλθαν στόν τάφο της τά σινδόνια καί τά ἐντάφια περιτυλίγματα  πού έγκαταλείφθηκαν μόνα αὐτά στόν τάφο χωρίς τό σῶμα της, ὅπως ἀκριβῶς συνέβη στήν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Ἡ μόνη διαφορά μέ τό Χριστό εἶναι ὅτι ἡ Θεοτόκος ἀνελήφθη στούς οὐρανούς εὐθύς μετά τήν ἀνάστασή της,γιατί δέν ἦταν ἀνάγκη νά μείνει αὐτή στή γῆ λίγο χρονικό διάστημα, ὅπως ὁ Χριστός.

 Ἐντύπωση μᾶς κάνει ὅτι ὁ ἅγιος Γρηγόριος ἀντιστοιχεῖ ἐπακριβῶς τήν ἀνάσταση τῆς Θεοτόκου μέ τήν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, μολονότι ἡ ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ συνέβη ἀρκετά χρόνια νωρίτερα ἀπό τήν ἀνάσταση τῆς Θεοτόκου. Οἱ μαθητές, ὁ κενός τάφος, τά σινδόνια, τά ἐντάφια περιτυλίγματα τοῦ ζωαρχικοῦ σώματός της. Μάλιστα καί τό λεξιλόγιο πού χρησιμοποιεῖ (συνανίσταται, αἱ σινδόνες, τά ἐντάφια) μᾶς παραπέμπει εὐθέως καί ἄμεσα στήν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Ὅ,τι συνέβη στόν Υἱό της ἀπακριβῶς συνέβη καί σ’αὐτήν ἐκτός βεβαίως τοῦ χρόνου τῆς ἀναλήψεώς της: σ’αὐτήν συνέβη εὐθύς μετά τήν ἀνάστασή της, στό Χριστό μετά σαράντα ἡμέρες. Καί βέβαια τοῦτο δέν ἦταν τυχαῖο∙ ἔπρεπε οἱ μαθητές νά δοῦν πλειστάκις τόν ἀναστημένο Χριστό, γιά νά πεισθοῦν ἐμπράκτως καί διά τῆς προσωπικῆς των πείρας γιά τήν ἀνάσταση του καί ἔτσι νά καταστοῦν ἀψευδεῖς μάρτυρες αὐτῆς σ’ὅλη τήν Ἰουδαία καί στά πέρατα τῆς οἰκουμένης, πρᾶγμα πού δέν ἦταν ἀναγκαῖο γιά τή Θεομήτορα.

Τά ἑπόμενα δύο χωρία πού παραθέτει ὁ ἅγιος Νικόδημος εἶναι τοῦ ἁγίου Μάρκου τοῦ Εὐγενικοῦ. Τό πρῶτο: «Μεγαλυνέσθω εὐφήμοις ὠδαῖς πνευματικαῖς ἡ πάναγνος. Μακαριζέσθω ἀξίως ἡ παμμακάριστος∙ ὅτι νενέκρωται καί ἐγήγερται πάλιν, ὡς Μήτηρ τοῦ Κυρίου, εἰς πίστωσιν ἐσχάτης ἀναστάσεως, ἥν ἐλπίζομεν». Πάλι ἐδῶ βλέπουμε τή χρήση τοῦ ρήματοςἐγήγερται πού χρησιμοποιεῖται καί στήν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Ἀξιοσημείωτο ὡσαύτως εἶναι ὅτι ὁ ἅγιος Μᾶρκος ἀποδίδει τήν ἐσχατολογική διάσταση τῆς ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ καί στήν ἀνάσταση τῆς Θεοτόκου διά τῆς φράσεως «ἐγήγερται…εἰς πίστωσιν (=πλήρη καί τελεία βεβαίωση) ἐσχάτης ἀναστάσεως, ἥν ἐλπίζομεν». Ἡ Θεοτόκος ἠγέρθη ἐκ νεκρῶν (ὅπως καί ὁ Χριστός) μέ σκοπό τήν πλήρη καί τελεία ἐπιβεβαίωση τῆς ἐσχάτης ἀναστάσεως ὅλων τῶν ἀνθρώπων, τήν ὁποία ἐλπίζουμε. Ὅπως ἡ ἐκ νεκρῶν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ ἀποτελεῖ προτύπωση καί ἐγγύηση τῆς ἀναστάσεως ὅλων τῶν ἀνθρώπων κατά τή Δευτέρα Παρουσία, ἔτσι καί ἡ ἐκ νεκρῶν ἀνάσταση τῆς Θεοτόκου ἀποτελεῖ κατά τόν ἅγιο Μᾶρκο ἐγγύηση καί διαβεβαίωση τῆς ἐλπιζομένης γενικῆς ἀναστάσεως ὅλων τῶν ἀνθρώπων στά ἔσχατα. Ὁ Χριστός ὡς πρωτότοκος τῶν νεκρῶν προωδοποίησε (=ἄνοιξε τό δρόμο, ἑτοίμασε τήν ὁδό) καί τήν δική μας ἀνάσταση. Κατά τόν Ἐφέσου Μᾶρκον τήν ἴδια ἀκριβῶς ἐσχατολογική σημασία ἔχει καί ἡ ἀνάσταση τῆς Θεοτόκου.

Τό δεύτερο χωρίο τοῦ ἁγίου Μάρκου εἶναι: «Νέκρωσιν ἡ τῆς ζωῆς Μήτηρ δέχεται καί τάφῳ τεθεῖσα, μετά τριττήν ἡμέραν εὐκλεῶς ἐξανίσταται, εἰς αἰῶνας τῷ Υἱῷ, συμβασιλεύουσα καί αἰτοῦσα, τήν τῶν πταισμάτων ἄφεσιν». Βλέπουμε πώς κατά τόν ἅγιο Μᾶρκο ἡ Θεοτόκος, ἀφοῦ ἐδέχθη τήν νέκρωσιν καί ἐτέθη στόν τάφο, μετά τρεῖς ἡμέρες ἐξανέστη ἐνδόξως (ὅπως ἀκριβῶς καί ὁ Χριστός) καί συμβασιλεύει μαζί μέ τόν Υἱό της στους ἀτέρμονες αἰῶνες, ζητώντας τήν ἄφεση τῶν πταισμάτων μας.

Ἀκόμη ὁ ἅγιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης γράφει «ὅτι ἡ Θεοτόκος διά τῆς Κοιμήσεως αὑτῆς, παλιγγενεσίας καί παλινζωίας κατηξιώθη», «ἥτις δέν εἶναι ἄλλη εἰμή ἡ ἀνάστασις» ἐπεξηγεῖ ὁ ἅγιος Νικόδημος.

Τέλος ὁ ἅγιος Νικόδημος παραθέτει ἕνα ἀπόσπασμα τῆς πρώτης ὠδῆς τοῦ εἰς τήν Κοίμησιν Κανόνος τοῦ μελωδοῦ Κοσμᾶ «διό Ἄχραντε, σύν τῷ Υἱῷ ἐγείρη, διαιωνίζουσα», τό ὁποῖο ὁμιλεῖ γιά ἔγερση ἐκ νεκρῶν τῆς Θεοτόκου, ὅπως καί ὁ Υἱός της.

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ὁ ἅγιος Νικόδημος στήν σελίδα 213 σέ μία ὑποσημείωση γράφει τά ἑξῆς: «Τάς μαρτυρίας ταύτας ἐκοπιάσαμεν νά συνάξωμεν καί νά ἐκθέσωμεν ἐδῶ, διά ἐκείνους, ὅπου ἀντιτείνουν οὐκ ὀρθῶς καί λέγουν, ὅτι ἡ Κυρία Θεοτόκος μετέστη μέν, οὐκ ἀνέστη δέ. Εἰδέ καί ἀπορεῖ τινας, διότι ὡς ἐπί τό πλεῖστον μετάστασιν λέγομεν ἐπί τῆς Θεοτόκου, καί οὐχί ἀνάστασιν. Ἀποκρίνονται τινες λέγοντες, ὅτι ἡ αἰτία τούτου εἶναι, διότι ἡ ἀνάστασις τῆς Θεοτόκου δέν μαρτυρεῖται ὑπό τῆς Γραφῆς, ὡς ἡ ἀνάστασις τοῦ Υἱοῦ της. Ἄλλοι δέ λέγουν∙ διότι, ἡ μετάστασις μέν τῆς Θεοτόκου ὡς κήρυγμα δημοσιεύεται∙ ἡ δέ ἀνάστασις αὐτῆς, ὡς δόγμα σιωπᾶται∙ ἐπειδή, κατά τόν Μέγαν Βασίλειον, τά μέν δόγματα, σιωπᾶται, τά δέ κηρύγματα, δημοσιεύεται. Ἄλλοι δέ ἐπιτυχώτερον ἀποκρίνονται, ὅτι, λέγοντες μετάστασιν τῆς Θεοτόκου, καί τήν ἀνάστασιν ταύτης περιλαμβάνομεν καί τήν εἰς οὐρανούς ἀνάληψιν, καθ’ὅτι ἡ μετάστασις εἶναι γενικωτέρα καί καθολικωτέρα, περιλαμβάνουσα καί τήν ἀνάστασιν καί τήν ἀνάληψιν∙ διότι, καί τό ἀναστηθέν ἐκ τάφου καί τό ἀναληφθέν εἰς οὐρανούς, μεθίσταται∙ ἡ δέ ἀνάστασις καί ἀνάληψις εἶναι εἰδικωτέρα».

Ἐξ ὅλων αὐτῶν συμπεραίνουμε ὅτι εἶναι ἀπολύτως νόμιμο θεολογικά νά ὁμιλοῦμε περἰ ἀναστάσεως καί ἀναλήψεως τῆς Θεοτόκου. Ἦταν ἀδύνατον τό Σῶμα ἀπό τά αἵματα καί τήν σάρκα τοῦ ὁποίου ἐπλάσθη τό Σῶμα τοῦ Θεοῦ νά ὑποστεῖ τή σήψη καί τή φθορά τοῦ τάφου. Εἶναι δέ χαρακτηριστικό ὅτι ἡ ἐκ νεκρῶν ἀνάσταση μόνο σέ δύο πρόσωπα ἐπισυνέβη στήν ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητος μέχρι τώρα, στόν Θεάνθρωπο Χριστό καί στήν Κυρία Θεοτόκο. Σέ κανένα ἄλλο πρόσωπο, ὅσο ἅγιο καί ἱερό κι ἄν ἦταν. Οὔτε στούς Προφῆτες, οὔτε στούς Ἀποστόλους, οὔτε στούς Μάρτυρες, οὔτε στούς Ὁσίους. Ὅλοι οἱ ἅγιοι ἀναμένουν τήν γενική ἀνάσταση πού θά συμβεῖ τήν ἐσχάτη ἡμέρα τῆς Δευτέρας Ἐπιφανείας τοῦ Κυρίου. Αὐτό δείχνει σαφέστατα πόσο μεγάλης καί ἀσυγκρίτου τιμῆς ἔτυχε ἡ μακαρία μητέρα τοῦ Θεοῦ. Ἡ δόξα της ὑπερβαίνει ἀσυγκρίτως τή δόξα ὁποιουδήποτε ἄλλου κτιστοῦ προσώπου καί κατέχει ἐπαξίως τά δευτερεῖα μετά τήν Ἁγία Τριάδα.

 Εἶναι δέ ἀξιοσημείωτο ὅτι ἡ Παρθένος, ὅπως ὅλοι οἱ ἄνθρωποι μετά τόν Ἀδάμ, ἔφερε τό προπατορικόν ἁμάρτημα μέχρι βέβαια τόν εὐαγγελισμό της. Ὅμως ἔκαμε τήν καλύτερη δυνατή χρήση τῆς ἐλευθερίας της ἀπό ὁποιοδήποτε ἄλλο λογικό πλᾶμα (ἀνθρώπους καί ἀγγέλους), δέν περιέπεσε ποτέ σέ κανένα προαιρετικό ἁμάρτημα καί λόγῳ τῆς ἀσύγκριτης ἀρετῆς της κατηξιώθη νά γίνει μητέρα τοῦ Θεοῦ. Ἄς παρακολουθήσουμε μερικές σκέψεις τοῦ ἁγίου Νικολάου τοῦ Καβάσιλα ἐπί τοῦ προκειμένου: «Ἀλλά ἡ πανάμωμη Παρθένος, χωρίς νά ἔχη γιά πόλη της τόν οὐρανό, χωρίς νά ἔχη γεννηθῆ ἀπό τά οὐράνια σώματα, ἀλλά ἀπό τή γῆ − ἀπό αὐτό τό ξεπεσμένο γένος, πού ξέχασε τήν ἴδια του τή φύση – καί κατά τόν ἴδιο μέ ὅλους τρόπο, μόνη αὐτή ἀπό ὅλους τούς ἀνθρώπους ὅλων τῶν ἐποχῶν ἀντιστάθηκε ἀπό τήν ἀρχή ὥς τό τέλος σέ κάθε κακία. Ἀπέδωσε ἔτσι στό Θεό ἀμόλυντη τήν ὡραιότητα πού χάρισε στή φύση μας καί χρησιμοποίησε, αὐτή μόνη, ὅλα τά ὅπλα καί ὅλη τή δύναμη πού ἔβαλε μέσα μας. Μέ τόν ἔρωτα πού εἶχε γιά τόν Θεό, μέ τή ρωμαλεότητα τῆς σκέψεώς της, τήν εὐθύτητα τῆς θελήσεως καί τή μεγαλειώδη σωφροσύνη της ἔτρεψε σέ φυγή κάθε ἁμαρτία κι ἔστησε τρόπαιο νίκης τέτοιο, πού δέν μπορεῖ μέ τίποτε νά συγκριθῆ. Μέ ὅλα αὐτά φανέρωσε τόν ἄνθρωπο τέτοιον πού ἀληθινά δημιουργήθηκε, φανέρωσε δε καί τόν Θεό, τήν ἄφατη σοφία καί τήν ἀπέραντη φιλανθρωπία του». (Νικολάου Καβάσιλα, Θεομήτωρ, μετάφραση Παναγιώτης Νέλλας, Β΄ἔκδοση, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας, Ἀθῆναι 1974, σελ. 65 καί 67). Λέγουν μάλιστα κάποιοι Πατέρες ὅτι τόσο πολύ εὐηρέστησε τόν Θεό ἡ Παναγία, ὥστε κι ἄν ἀκόμη ὅλη ἡ δημιουργία, λογική καί ἄλογη, ἐπαναστατοῦσε ἐναντίον του, ἄν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι καί ὅλοι οἱ ἄγγελοι ἐδαιμονοποιοῦντο, μόνη ἡ Θεοτόκος θά ἔκανε τόν Θεό νά χαίρη, διότι ἐδημιούργησε ἔνα πλᾶσμα ἀντάξιό του. Καί μάλιστα ὁ Θεός δέν ἔδωσε στή μητέρα του περισσότερη βοήθεια, ἀπό ὅ,τι δίδει σέ ὅλα τά λογικά πλάσματά του. Γράφει σχετικῶς ὁ ἅγιος Νικόλαος Καβάσιλας: «Γιατί οὔτε βέβαια τήν ἐδημιούργησε ὁ Θεός τήν Παρθένο ἔτσι, ὥστε νά ζῆ ἀναγκαστικά μέ αὐτόν τόν πάναγνο τρόπο ζωῆς, οὔτε, ἐνῶ ἡ ἴδια πρόσφερε ὅ,τι καί οἱ ἄλλοι, τήν ἐτίμησε ὁ Θεός μέ μεγαλύτερα ἀπό τούς ἄλλους βοηθήματα. Ἀλλά ἡ Παρθένος νίκησε τήν πρωτάκουστη καί θαυμαστή αὐτή νίκη χρησιμοποιώντας μόνο τόν ἑαυτό της καί τά ὅπλα πού ἔδωσε ὁ Θεός σέ ὅλους τούς ἀνθρώπους γιά τόν ἀγῶνα τῆς ἀρετῆς». (Νικολάου Καβάσιλα, ἔν. ἀν., σελ. 75). Ὅθεν ἐπαξίως ἡ Παρθένος Μαρία κατηξιώθη νά γίνει μητέρα τοῦ Θεοῦ, νά συμμετέχει σέ ὅλες τίς φάσεις καί δραστηριότητες τῆς ἐπιγείου οἰκονομίας τοῦ Υἱοῦ της, νά συμετάσχει στο πάθος του, καί νά μοιραστῆ μαζί μέ τόν Υἱό της μερικά χρόνια ἀργότερα βέβαια μόνη αὐτή τήν ἀνάσταση ἐκ νεκρῶν καί τήν ἀνάληψη μέ τό ζωαρχικό, θεοδόξαστο καί θεοδόχο σῶμα της στήν οὐράνιο βασιλεία.

Κυριολεκτικῶς ἡ ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου εἶναι Πάσχα. Πάσχα εἶναι ἑβραϊκή λέξη καί σημαίνει πέρασμα, διάβαση∙ τό ἑβραϊκό Πάσχα εἶναι ἡ διάβαση ἀπό τή γῆ τῆς δουλείας, τήν Αἴγυπτο στή γῆ τῆς ἐπαγγελίας. Τό Χριστιανικόν Πάσχα εἶναι τό πέρασμα ἀπό τό θάνατο στή ζωή, ἀπό τή γῆ στόν οὐρανό, πρῶτα τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ, ἀκολούθως τῆς Θεοτόκου καί κατόπιν ὅλων τῶν Χριστιανῶν στά ἔσχατα.

πηγή: Aντίφωνο