Αριστομένης Προβελέγγιος (1914-1999), Έλληνας αρχιτέκτονας και πολεοδόμος.
"Για να περιοριστώ στο θέμα του σπιτιού-οικισμού, επανέρχομαι σ’ αυτή την άμεση εκδήλωση της χειραφέτησης που είναι η αίσθηση και η έρευνα του ιερού, της ιερής πράξης, που είναι το ποιείν τον οίκο και τον οικισμό. Μα γιατί;
Γιατί ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται ότι ανήκει-βρίσκεται μέσα σ’ ένα σύμπαν και κάθε του πράξη πρέπει να ταυτίζεται με το σύμπαν, να είναι κοσμογονική. Γι’ αυτό το κέντρο της ύπαρξής του, το σπίτι, το ποιεί με ιερότητα. Αυτό το σπίτι μονάδα-πλειάδα, πλειάδα-σύνολο. Ο χώρος ξεπερνάει τη στάση, και νοείται διαχώρος (ορίζοντας, ουρανός, γη, έγκατα) όπως κι ο χρόνος νοείται διαχρονικός – (προβλεπτικότητα, ζωή, θάνατος, ζωή). Το πρόβλημά του, επιλογής ενός χώρου, ιδιοποίησης και χρήσης ενός εδάφους, τον προβληματίζει. Πρέπει να πληροί τις αναγκαίες συνθήκες, την κατά φύση νομιμοποίησή του.
[...]
Από τη γένεσή του λοιπόν, το «σπίτι» νοείται, ποιείται σαν ένα ιερό γεγονός. Η ιερότητα μάλιστα της πράξης, σε γενικώτερη έννοια της δημιουργικής εργασίας, προεκτείνεται και κωδικοποιείται μέσα στον χώρο και τον χρόνο· έτσι οι μεταλλουργοί, οι αγγειοπλάστες (οι εργάτες του πυρός και της ύλης), οι οικοδόμοι κλπ. κρατούν αυτόν τον κώδικα της ιερότητας, όχι μόνο σαν τεχνικό μυστικό, αλλά σαν φιλοσοφική-επιστημονική και συχνά πολιτική παρακαταθήκη, διά μέσου χώρων και αιώνων, μέχρι τους τελευταίους ακόμη αιώνες (τελευταίους για τις βιομηχανοποιημένες χώρες εννοείται). Οι δημιουργοί των cathédrales (των μητροπόλεων), οι αλχημιστές, και οι επιβιώσεις τους, είναι μερικά από τα παραδείγματα.
Νομίζω ευσταθεί ιστορικά πως το «σπίτι» είναι πολύ αρχαιότερο του Ναού. Προηγείται, του μεταβιβάζει τα σύμβολα (την κοσμολογική αναπαράσταση και συμπύκνωση). Ο Ναός παραμένει έτσι οίκος. Σπίτι της κοινωνικής εξουσίας, αργότερα της θρησκευτικής και τέλος της πολιτικής. Οι λειτουργίες του γίνονται πιο πολύπλοκες και πιο καταμερισμένες.
Αυτό που έχει σημασία είναι ότι το «σπίτι» προηγείται και μένει κατ’ εξοχήν «φυσικά ιερό» ή βιολογικά βιοκοινωνικά ιερό.
[...]
Ο άνθρωπος λοιπόν συγκεντρώνει μέσω του «σπιτιού» την κοσμογνωσία του και φυσιογνωσία του, την αποθησαυρίζει κοινωνικά, τη φαντασιώνεται και κωδικοποιεί ό,τι βλέπει και ό,τι δεν βλέπει, με φανταστικές ή μυθικές μορφές θεών και δαιμόνων και πλάθει την ιστορία του λόγου του, των τεχνών του, και των θρησκειών του, όχι όμως και των εκκλησιών του που είναι εξουσιαστικοί μηχανισμοί από άλλη αφετηρία, γιατί ο κατά Φύση άνθρωπος δεν είναι εξουσιαστής. Ποιεί και φαντάζεται."
—Αποσπάσματα από το Ο Οδοιπόρος Προς Την Πηγή - Κείμενα Πολεοδομικού Στοχασμού του Αριστομένη Προβελέγγιου, εκδ. Γαβριηλίδης
ΠΗΓΗ:https://www.facebook.com/aition.kinima/
Ευχαριστώ τη φίλη Αντιγόνη Ι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.