16 Ἰουλίου 1054 - Μεγάλο Σχίσμα τῶν Ἐκκλησιῶν

Γράφει ο Αλκιβιάδης Αποστολίδης 

Μὲ αὐτὸ τὸ θέμα ἔχω ἀσχοληθεῖ ἐκτενῶς σὰν Ἄλκης μελετῶντας ἀρκετὲς πηγὲς ἐκείνης τῆς ἐποχῆς, ἔχοντας γράψει καὶ paper σχετικὰ μὲ τὶς σχέσεις τῶν Ἐκκλησιῶν Δύσεως καὶ Ἀνατολῆς (τὸ ὁποῖο ἔχω πρόσφατα ἐμπλουτίσει). Ἡ ἀλήθεια νὰ ξέρετε, ὅπως λέγει καὶ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, μέσην ὁδὸν βαδίζει. Προπαγάνδα ὑπάρχει καὶ στὴ Δύση καὶ στὴν Ἀνατολὴ καὶ μερικὰ πράγματα, ἐνῶ εἶναι γεγονότα, δὲν ἀναφέρονται. Γιὰ αὐτὸ καὶ ἐγὼ σὰν ἱστοριοδίφης ποὺ σέβομαι τὸν ἑαυτὸ μου καὶ ποὺ ἐπιθυμῶ νὰ δῶ ξανὰ ἑνωμένη τὴν Ἐκκλησία ἐν ὀρθῇ πίστει καὶ ἀγάπῃ, σᾶς γράφω ἐδῶ ὅσο γίνεται συνοπτικὰ τὰ γεγονότα. Τὰ σχόλια στὶς παρενθέσεις συνιστοῦν δικὸ μου προσωπικὸ κυνισμὸ γιατὶ δὲν κρατιέμαι νὰ μὴν σχολιάσω μερικὰ πράματα. 

Σὰν σήμερα λοιπὸν τὸ 1054, ἦταν Σἀββατο, μπαίνει μὲς στὴ μεγάλη ἐκκλησία τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας στὴν Κωνσταντινούπολη ὁ Καρδινάλιος τῆς Σῖλβα Καντῖντα Οὑμβέρτος (ἀνθέλληνας μέχρι τὸ κόκαλο καὶ ἀμόρφωτος) μαζὶ μὲ τὴν ὑπόλοιπη παπικὴ ἀντιπροσωπεία ἤτοι τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Ἀμάλφης Πέτρο καὶ τὸν Διάκονο καὶ Καγκελάριο Φρειδερῖκο. Ἦταν περίπου 9 τὸ πρωὶ καὶ εἶχε θεία λειτουργία ποὺ προεξῆρχε ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Μηχαὴλ Κηρουλάριος (ἄλλος ἀμόρφωτος κὶ αὐτός) καὶ ἦταν παρὼν προσευχόμενος καὶ ὁ Αὐτοκράτορας Κωνσταντῖνος Θ' ὁ Μονομάχος. Ἐκεῖ οἱ παπικοὶ ἀντιπρόσωποι ἀφήνουν βοῦλλα (πλαστὴ ὅπως ἀποδείχτηκε ἀφοῦ ὁ Πάπας Λέων Θ' εἶχε πεθάνει τὸν Ἀπρίλιο), στὴν ὁποία ἀναθεματίστηκε ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Μιχαὴλ Κηρουλάριος, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀχρίδος Λέων (ἄλλος ἀμόρφωτος καὶ αὐτός), ὁ σακελλάριος Μιχαὴλ Νικηφόρος (ὁ ὁποῖος ἦταν πανηλίθιος καὶ βλάσφημος γιατὶ πάτησε τὴ λατινικὴ θεία κοινωνία θεωρῶντας τὴν ἀφ' ἑαυτοῦ ὡς ἄκυρη) καὶ τινὲς ἕτεροι. Στὴν πλαστὴ βοῦλλα ἀναφέρεται ὅτι οἱ λόγοι τοῦ ἀφορισμοῦ γιὰ τὴν Ἐκκλησία τῶν Γραικῶν ἦταν ὅτι ἀπέκοψε ἀπὸ τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως τὴν ἐκπόρευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ ἐκ τοῦ Υἱοῦ (ἐδῶ φαίνεται πόσο ἀμόρφωτος ἦταν ὁ Καρδινάλιος Οὑμβέρτος), ὅτι ἀναβαπτίζει τοὺς βαπτισμένους στὸ ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδας, ὅτι οἱ κληρικοὶ μποροῦν νὰ παντρεύονται (γιὰ πήγαινε καὶ δὲς φίλε μου ὅτι ἔτσι συνέβαινε καὶ στὴ Ῥώμη παλαιότερα, διάβασε καὶ ἐπιστολὲς τοῦ Ἁγίου Πάπα Λέοντα νὰ ξεστραβωθῇς), ὅτι τηροῦν τὸν ἰουδαϊκὸ καθαρμὸ στὰ βρέφη τὴν 8η μέρα ἀπὸ τὴ γέννηση καὶ δὲν κοινωνοῦν τὶς γυναῖκες στὴν ἐμμηνορρυσία (ἐδῶ ποὺ τὰ λέμε ἕνα δίκιο τὸ ἔχει, ἔχουμε πιάσει καὶ ἐμεῖς ἀπὸ τὰ μαλλιὰ κάτι κανόνες μεμονωμένους καὶ τὸ κάναμε ἔθιμο), ὅτι τρέφουν μακριὰ μαλλιὰ καὶ γένια σὰν τοὺς Ναζηραίους καὶ δὲν δέχονται σὲ κοινωνία τοὺς ξυρισμένους Λατίνους, ὅτι ἔκλεισε τὶς λατινικὲς ἐκκλησίες καλῶντας περιφρονητικὰ τοὺς Λατίνους «ἀζυμῖτες». Ἐξερχόμενη ἡ παπικὴ ἀντιπροσωπεία ἀπὸ τὸν ναό, τίναξαν ὅλοι τους τὴ σκόνη άπὸ τὰ πόδια τους φωνάζοντας "Videat Deus et judicet" ἤτοι "Ἀς δῇ ὁ Θεὸς καὶ ἀς κρίνῃ". Ὁ Πατριάρχης Μιχαὴλ θεώρησε ὅτι οἱ παπικοὶ ἀντιπρόσωποι ἔδρασαν κατόπιν παραινέσεως τοῦ Δοῦκα τῆς Ἰταλίας Ἀργυροῦ (δὲν τὰ πήγαιναν καὶ πολὺ καλὰ τὰ δυο τους). Τὸ ἔγγραφο αὐτὸ κάηκε ἔξω άπὸ τὴν Ἁγιὰ Σοφιά. Στὶς 20 Ἰουλίου συνεκλήθη στὴν Κωνσταντινούπολη ἐνδημοῦσα σύνοδος, στὴν ὁποία καταδικάστηκε τὸ "ἀνόσιο" (ὅπως γράφει στὴ σύνοδο ἐκείνη) ἔγγραφο τῶν "δυσσεβῶν" ἀνθρώπων καὶ ἀναθεματίστηκε καὶ ἡ ἴδια ἡ παπικὴ ἀντιπροσωπεία. Ἔτσι θεωρεῖται τυπικὰ ὅτι ξεκίνησε ἡ διακοπὴ κοινωνίας καὶ τὸ Σχίσμα τῶν Ἐκκλησιῶν. Πᾶμε τώρα νὰ δοῦμε πράγματα ποὺ δὲν ἀναφέρονται.

- Ἡ διακοπὴ κοινωνίας Ῥώμης καὶ Κωνσταντινουπόλεως ξεκίνησε περίπου τὸ 1043, ὅταν ἀνῆλθε στὸν Πατριαρχικὸ Θρόνο ὁ Μιχαὴλ Κηρουλάριος καὶ μάλιστα ὅχι γιὰ τὸ Filioque (ποὺ ἦταν καὶ ἕνας σημαντικὸς θεολογικὸς λόγος) ἀλλὰ γιὰ τὰ.... ἄζυμα!!! Εἶναι γραμμένα αὐτὰ ἀπὸ τὸν μεγάλο χρονογράφο τῆς ἐποχῆς Ἰωάννη Σκυλίτζη. Δηλαδὴ ὁ Πατριάρχης Μιχαὴλ διέκοψε τὴν κοινωνία μὲ μία Ἐκκλησία γιὰ ζυμάρια. Ναὶ τὸ εἰρωνεύομαι ἀγαπητοὶ μου γιατὶ αὐτὸ τὸ ἔθιμο καλῶς ἤ κακῶς ἡ Ῥώμη τὸ εἰσήγαγε ἀπὸ τὸν 9ο αἰῶνα. Τότε τὸ θυμήθηκε 2 αἰῶνες μετὰ γιὰ νὰ κάνῃ σκηνὴ ὁ Κωνσταντινουπόλεως;; Ὁ Ἅγιος Φώτιος Κωνσταντινουπόλεως δὲν ἔκανε οὔτε κὰν νύξη καὶ κουβέντα γιὰ τὸ θέμα τῶν ἀζύμων ἐνῶ στὰ χρόνια του ἤδη συνέβαινε στὴ Ῥώμη καὶ μάλιστα στὴ Μεγάλη Σύνοδο τῆς Κωνσταντινουπόλεως τοῦ 880 (ποὺ ὀρθῶς θεωρεῖται οἰκουμενικὴ ἀπὸ κάποιους) συμφωνήθηκε ἀπὸ ὅλους τοὺς συνοδικοὺς ἀρχιερεῖς ὅτι δὲν διαταρράσουμε καμία ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας γιὰ ἐθιμικὲς διαφορὲς στὰ τυπικά. Στὴν ἐπιστολὴ ποὺ ἔστειλαν στὸν Πάπα Λέοντα Θ' ὁμοῦ ὁ Πατριάρχης Μιχαὴλ μὲ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Λέοντα Ἀχρίδος δὲν κάνουν καμία κουβέντα γιὰ τὸ Filioque ἤ γιὰ δογματικά, ἀλλὰ μόνο γιὰ λειτουργικά!!! 

- Στὴν πραγματικότητα τὸ Σχίσμα Δύσεως καὶ Ἀνατολῆς δὲν ξεκίνησε τὸ 1054. Στὴν Κωνσταντινούπολη ξεκίνησε μὲ τὴν πατριαρχία τοῦ Μιχαὴλ Κηρουλαρίου τὸ 1043 ἐνῶ στὰ ὑπόλοιπα Πατριαρχεῖα τῆς Ἀνατολῆς ξεκίνησε τὴν ἐποχὴ τῶν Σταυροφοριῶν. Μέχρι τότε οἱ ὑπόλοιποι ἀνατολικοὶ χριστιανοί, βρίσκονταν κανονικὰ σὲ κοινωνία μὲ τὴ Ῥώμη. Μάλιστα ὅταν οἱ Σταυροφόροι ἀνακατέλαβαν τὴν Ἀντιόχεια, ἔγινε κανονικὸ συλλείτουργο μεταξὺ Λατίνων καὶ Ἑλλήνων στὸν ναὸ τῶν πρωτοκορυφαίων Ἀποστόλων Πέτρου καὶ Παύλου στὴν Ἀντιόχεια. Καὶ στὰ Ἰεροσόλυμα ὁ ἑλληνικὸς λαὸς κοινωνοῦσε κανονικὰ ἀπὸ Λατῖνο Πατριάρχη Ἰεροσολύμων μέχρι νὰ ἀποκαταστήσῃ τὸν Ἑλληνα Πατριάρχη στὸ Θρόνο του ὁ Σουλτᾶνος Σαλλαχαντίν. Μετρῆστε πόσα χρόνια συνέβαινε αὐτό. 

- Ὁ Πάπας Λέων ἐφηύρε πρῶτος τὴν ψευδοκωνσταντίνεια δωρεὰ (ἀπορῶ πῶς τὸ σκέφτηκε δηλαδὴ ἄλλο καημὸ δὲν εἶχε τότε ὁ ἀκόμα παγανιστὴς Ἅγιος Κωνσταντῖνος παρὰ νὰ νοιαστῇ γιὰ τὸν χριστιανὸ ἀρχιερέα τῆς Ῥώμης). Μιλᾶ ἐπίσης γιὰ ὑπεροχὴ τῶν Λατίνων ἔναντι τῶν Ἑλλήνων σὲ θέματα πίστεως, ὅπως μιλοῦν καὶ οἱ ἀνατολικοὶ γιὰ κατωτερότητα τῶν Λατίνων. 

- Ὁ Κωνσταντῖνος Θ' ὁ Μονομάχος ἀναφέρεται στὶς λατινικὲς πηγὲς ὡς ὀρθόδοξος αὐτοκράτορας καὶ στὴν ἐπιστολὴ του πρὸς αὐτὸν ὁ Πάπας Λέων τὸν ἀποκαλεῖ "glorioso et religioso imperatori novae Romae" ἤτοι "ἔνδοξο καὶ εὐσεβῆ αὐτοκράτορα τῆς Νέας Ῥώμης". Ὁ Αὐτοκράτορας δὲν ἤθελε κανένα σχίσμα καὶ εἶχε ἄριστη συνεργασία μὲ τὴ Ῥωμαϊκὴ Ἐκκλησία. Εἶχε συμμαχήσει καὶ μὲ τὸν Πάπα κατὰ τῆς νορμανδικῆς εἰσβολῆς στὴν Ἰταλία.   

- Ἡ Ῥώμη θεωροῦσε πάντα τὴν Κωνσταντινούπολη ὡς θυγατέρα της. Ὁ Πάπας Λέων Θ' τὴν ἀποκαλεῖ "ingrata filia" ἤτοι "ἀγνώμων θυγατέρα" γιὰ τὴν ὅλη συμπεριφορὰ της καὶ μάλιστα ἀναφέρει ὅτι παρόλο ποὺ ἡ Κωνσταντινούπολη δὲν ἔχει άποστολικότητα σὰν θρόνος, ἡ Ῥώμη συναίνεσε στὸ νὰ κληθῇ "Πατριάρχης" ὁ Κωνσταντινουπόλεως λόγω τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου ποὺ κατέστησε τὴν πόλη πρωτεύουσα, γιὰ νὰ μὴν ἀφήσῃ χωρὶς προῖκα τὴν θυγατέρα της. Ὁ Πατριάρχης Ἀνατόλιος στὴν Δ' Οἰκουμενικὴ Σύνοδο ἀπευθυνόμενος στὸν Ἅγιο Πάπα Λέοντα λέει ὅτι ἡ Κωνσταντινούπολη ἔχει πατέρα τὸν δικὸ σου ἀποστολικὸ θρόνο. Αὐτὸ λοιπὸν δείχνει μία τέτοια ἀντίληψη. Ὅμως ἡ Κωνσταντινούπολη συνοδικῶς καὶ καθολικῶς καὶ τότε καὶ ἀργότερα, εἶχε καταστεῖ αὐτοκέφαλο Πατριαρχεῖο μὲ προνόμια. Δὲν θὰ μποροῦσε πλέον νὰ άντιμετωπίζεται ὡς θυγατρικὴ ἐκκλησία. 

- Ὑπῆρξαν πολλὲς ἐντάσεις στὴν Ἐκκλησία. Παράδειγμα ἀποτελεῖ καὶ τὸ Φωτιανὸ Σχίσμα, ποὺ εἶχε ἐπίσης μεγάλες διαστάσεις. Ὅμως λύθηκε καὶ θὰ πρέπει ὁ τρόπος λύσης του νὰ ἀποτελέσῃ πρότυπο γιὰ τὴν τυχὸν ἐπανένωση. Μετὰ τὸ Φωτιανὸ Σχίσμα εἶχε ἔλθει ξανὰ ἀντιπαλότητα καὶ άντιπάθεια ὡς πρὸς τὰ τυπικὰ τῶν Ἐκκλησιῶν μὲ τὸν Αὐτοκράτορα Νικηφόρο νὰ ὑψώνῃ τὴν Ἐκκλησία Ὑδροῦντος τῆς Ίταλίας στὸ μητροπολιτικὸ ἀξίωμα καὶ νὰ ἀπαγορεύῃ τὸ λατινικὸ τυπικὸ σὲ ὅλη τὴν Ἀπουλία καὶ Καλαβρία τῆς Ίταλίας. Ἀπέχθεια στὸ ἑλληνικὸ τυπικὸ δείχνει καὶ ὁ Λομβαρδὸς Ἐπίσκοπος Κρεμῶνος Λιουτπρᾶνδος ὅταν ἦρθε στὴν Κωνσταντινούπολη. 

- Ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς Ῥώμης ὑπάρχει ἀντιπάθεια πρὸς τὴν Κωνσταντινούπολη άπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ὁ αἱρετικὸς Αὐτοκράτορας Λέων Γ' ὁ Ἴσαυρος τὸν 8ο αἰῶνα πῆρε διὰ τῆς βίας ἀπὸ τὴ δικαιοδοσία τῆς Ῥώμης τὸ ἀνατολικὸ Ἰλλυρικὸ (τὰ νότια Βαλκάνια ἐν ὁλίγοις μέχρι τὴ Θράκη) καὶ δὲν τὰ ἐπέστρεψε ποτὲ πίσω στὴ Ῥώμη ἡ Κωνσταντινούπολη. Αὐτὸ ἡ Ῥώμη δὲν ἔπαψε ποτὲ νὰ τὸ διεκδικῇ καὶ δὲν τὸ συγχώρησε ποτέ. Καὶ δὲν δἐχθηκε ποτὲ μέσα της τὴν ὕψωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως σὲ 2η θέση. Μόλις τὸν 9ο αἰῶνα ἐπὶ Φωτίου τὴν δἐχθηκε κατὰ τὴν Σύνοδο τοῦ 880 ἀλλᾶ προσωρινῶς. Ὁριστικὰ τὴ δέχθηκε στὴ Σὐνοδο τοῦ Λουγδούνου τὸν 13ο αἰῶνα ὅταν ἡ Πόλη πέρασε σὲ φάση Λατινοκρατίας (γιὰ εὐνόητους λόγους). Ἡ δὲ Κωνσταντινούπολη δὲν μπόρεσε ποτὲ νὰ δεχθῇ τὴν ἀναγνώριση τῶν Φράγκων ὡς Ῥωμαίους Αὐτοκράτορες ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς Ῥώμης ὅπως καὶ τὴν ἴδια τὴν ἀπώλεια τῆς Ἰταλίας μὲ τὴν κατάργηση τοῦ Ἐξαρχάτου τῆς Ῥαβέννης. Αὐτὰ ἐδῶ ποὺ μόλις ἔγραψα εἶναι καὶ τὰ πραγματικὰ βαθιὰ αἴτια τοῦ σχίσματος. 

Ἔτσι ἡ Λατινοσύνη τῆς Δύσεως καὶ ὁ Ἑλληνισμὸς τῆς Ἀνατολῆς μπήκαν σὲ μία σύγκρουση καὶ πολιτισμικὴ ἀλλὰ καὶ ἔνοπλη στρατιωτικὴ πολλὲς φορές. Καὶ τὰ πάλαι ἀδέλφια ἔγιναν ἐχθροί. Σήμερα ποὺ δὲν ἔχουμε Αὐτοκρατορίες, πρέπει νὰ κοιτάξουμε νὰ ἐπανέλθουμε στὴν κατάσταση τῆς α' χιλιετίας. Αὐτὴ εἶναι τὸ ἰδεῶδες κάθε χριστιανοῦ. 

Ἡ εικόνα δημιουργήθηκε ἀπὸ ἐμένα μέσω τῆς τεχνητῆς νοημοσύνης.

_____________

Σχόλιο Κωνσταντίνου Μπλάθρα

Εύστοχη η αποτίμηση του κ. Αποστολίδη. Κατ' ουσίαν, βέβαια, το μέγα χάσμα μεταξύ των Εκκλησιών είναι ο πειρασμός της εξουσίας και οι ανθρώπινες -κατανοητές ως ένα σημείο- πικρίες και δυσκολίες στην κατανόηση και επικοινωνία. Συν οι ιστορικές τραγωδίες και ολέθριες αστοχίες, όπως η άλωση της Πόλης -και όχι μόνο- ή η Ουνία. Ο πειρασμός της εξουσίας όμως είναι το κύριο αίτιο, κατά παρέκλιση των τελευταίων λόγων του Χριστού στους Αποστόλους, ει τις θέλει πρώτος είναι έσται πάντων διάκονος. Ο πειρασμός της εξουσίας γεννά σοβαρές στρεβλώσεις στο πώς κατανοούμε την συγκρότηση της Εκκλησίας. Οι θεολογικές διαφορές μεταξύ Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών είναι συζητήσιμες και οπωσδήποτε δεν αποτελούν την κύρια αιτία του Σχίσματος. Το Φιλιόκβε άλλωστε σήμερα πολλοί Ρωμαιοκαθολικοί το διαγράφουν. Οι δογματικές διαφορές χρησιμοποιήθηκαν μάλλον ως "εύλογη" αφορμή και μάλλον εκ των υστέρων. Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Και, οπωσδήποτε, ο πειρασμός της εξουσίας χτυπάει και την πόρτα των Ορθοδόξων, επ' εσχάτων μάλιστα η πόρτα μοιάζει να μισανοίγει. Η Ένωση, που πρέπει να είναι αίτημα προς τον Κύριο κάθε Χριστιανού, δεν μπορεί παρά να έχει θεμέλιο την Αγάπη, δηλαδή τον ίδιο τον Χριστό. Και μην ξεχνάμε ότι χριστιανική αγάπη σημαίνει σταυρική θυσία για τους αδελφούς, ειλικρίνεια εν μετανοία και ίσια γνώμη σαν του Χριστού, όπως θα έλεγε και ο Μακρυγιάννης. Οι εκατέρωθεν διπλωματίες δεν πρόκειται να έχουν κανένα αποτέλεσμα, αν λείπουν οι παραπάνω προϋποθέσεις. Αν λείπει το Ευαγγέλιο, μ' άλλα λόγια.

ΠΗΓΗ:https://www.facebook.com/share/p/QhtoLrBWLPuQh5EP/

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com