Τού Πνεύματος

Τού Πνεύματος

Χρήστος Μαλεβίτσης

Α΄

Είναι αδύνατο να βυθομετρήσεις τη σημασία τών περιστατικών που αναφέρονται στην Καινή Διαθήκη. Αρκεί να σκεφθείς πως τούτα ετροποποίησαν τη συνείδηση της δυτικής
ανθρωπότητας δια παντός. Και αρκεί να αναλογισθείς πως τούτη η συνείδηση, δυό χιλιάδες χρόνια τώρα, υπολείπεται των πνευματκών αξιώσεων αυτών των περιστατικών. Πενήντα ημέρες μετά την Ανάσταση οι μαθητές τού Ιησού "ήσαν άπαντες ομοθυμαδόν επί το αυτό. Και εγένετο άφνω εκ του ουρανού ήχος ώσπερ φερομένης πνοής βιαίας ... Και επλήσθησαν άπαντες Πνεύματος". Η συναναστροφή τους με τον Ιησού δεν ήταν αρκετή να ανοίξει τη συνείδησή τους. Γι' αυτό περιφέρονταν σκοτισμένοι. Ένας ζητούσε προνομιακή θέση στον ουρανό, άλλος τον πρόδωσε, τρεις κοιμόντουσαν όταν ο Δάσκαλος ξαγρυπνούσε αγωνιών, άλλος τον αρνήθηκε, δεν πήγαν να σηκώσουν το σταυρό, κατά τη σταύρωση εξαφανίστηκαν, ήσαν απόντες στην αποκαθήλωση, εφοβούντο τους Ιουδαίους και δεν είχαν το θάρρος να θυσιαστούν.

Έτσι είναι σκοτισμένη η συνείδηση τού ανθρώπου. Μετά τα περιστατικά θα καταλάβει τι στην ουσία συνέβη, αν το καταλάβει. Διότι χρειάζεται και η συνέργεια της απρόοπτης διάνοιξης της συνείδησης, έτσι "άφνω" και μάλιστα "εκ τού ουρανού" και όχι από εμπρόθετη ενέργεια τού ανθρώπου. Και είναι αυτονόητο. Επειδή ο άνθρωπος δεν γνωρίζει το επόμενο και ανώτερο στάδιο τής αφυπνίσεώς του, ώστε να το επιδιώξει. Τα επαμειβόμενα επίπεδα ξυπνημού της συνειδήσεως πραγματοποιούνται ως δωρεά της υπερβάσεως, δεδομένου ότι κάθε γνωρισμός τους τα προϋποθέτει. Άρα αυτά επέρχονται χωρίς καμιά προϋπόθεση. Είναι ανυπόθετα.

Όπως οι μαθητές τού Ιησού χρειάστηκαν μιά διαδρομή βιωμένου χρόνου ώσπου να φθάσουν στην Πεντηκοστή, παρόμοια διαδρομή χρειάζεται ο κάθε άνθρωπος, αλλά και ολόκληρη η ανθρωπότητα. Ο χρόνος είναι εικόνα τής αιωνιότητας, όμως η εικόνα πρέπει να αναγνωσθεί. Γι' αυτό συνήθως οι βλέποντες είναι τυφλοί. Για να απλοποιήσουμε τα πράγματα θα γίνουμε λίγο σχηματικοί. Λοιπόν. Τα επίπεδα που κατέκτησε η ανθρώπινη συνείδηση είναι τρία. Του κόσμου, της ιστορίας, και της αιωνιότητας. Ο άνθρωπος είναι το μόνο ον που φθάνει στα όριά του. και εκεί εκζητείται η σωτηρία. Γι' αυτό εκεί συμβαίνει η θεοφάνεια. Στο πρώτο επίπεδο ο τόπος τής θεοφάνειας είναι ο κόσμος. Οπότε ισχύει ο Λόγος τού κόσμου. Ο οποίος είναι ειμαρμένος και υπέρκειται τών θεών. Τότε ο θεός μιλάει με χρησμούς και ο άνθρωπος ασκεί τη μαντική. Ο ίδιος έναντι τού θείου είναι "καθαρός" ή "μιασμένος", χωρίς να απαιτείται τροποποίηση της συνειδήσεως. Στο δεύτερο επίπεδο τόπος της θεοφάνειας είναι η Ιστορία. Οπότε ισχύει ο λόγος τού Θεού. Ο οποίος καθορίζει την πορεία της ιστορίας, που καθίσταται ιερή. Τα ιστορικά περιστατικά είναι εχατολογικώς σημαντικά. Η ιστορία ανακαλύφθηκε στην Παλαιά Διαθήκη. Οι Έλληνες στο κοσμολογικό επίπεδο ανακάλυψαν την ιστοριογραφία. Τότε ο Θεός μιλάει μέσω τών προφητών. Και δεν λέγει τι θα συμβεί κατά την ειμαρμένη, αλλά τι θα συμβεί κατά την ελεύθερη βούλησή του, η οποία δεν υπόκειται στους νόμους τού κόσμου. Γι' αυτό το Ισραήλ δεν μπορούσε να βγάλει φιλοσόφους και επιστήμονες, παρά προφήτες. Ο άνθρωπος έναντι τού θείου είναι "αμαρτωλός" ή "αναμάρτητος". Η άρση τής αμαρτωλότητας δεν γίνεται με καθαρμούς, αλλά με τη συνειδητή υπακοή στις εντολές τού Θεού ("Ότι τας εντολάς σου ουκ επελαθόμην).

Στο τρίτο επίπεδο τόπος θεοφάνειας είναι η αιωνιότητα, η οποία αγγέλλεται ως "βασιλεία τού πνεύματος". Εδώ υπερβαίνεται η Ιστορία, άρα και η προφητεία. Διότι τώρα έχουμε την παρουσία αυτού τούτου τού Θεού, στο πρόσωπο τού Υιού. Δεν υπάρχει προφητεία διότι έγινε η εκπλήρωσή της με την αυτούσια φανέρωση της θεότητας. Η οποία αναιρεί πλέον τον ιστορικό χρόνο. Γι' αυτό η ίδια λέγει "εγγύς εστι" και "ήγγικεν". Δηλαδή βρισκόμαστε πλέον σε συνεπαφή με την αιωνιότητα. Για να αντιληφθεί όμως ο άνθρωπος αυτή τη συνεπαφή δεν χρειάζεται ούτε "καθαρμούς" ούτε "να μη αμαρτάνει". Χρειάζεται να "πιστεύει". Η βασιλεία τού πνεύματος είναι ανοιχτή μόνο στον πιστό.

Η παρουσία τού υιού τού Θεού στον κόσμο ήταν πνευματικώς απαραίτητη για να γλιτώσει ο άνθρωπος από το αδιέξοδο τού ιστορικού χρόνου, που απολήγει σε "κακό άπειρο". Και επειδή το πέρασμα της συνειδήσεως από τον χρόνο στην αιωνιότητα δεν ήταν ανάλογο με το πέρασμα από τον κόσμο στην ιστορία, γι' αυτό έπρεπε να το φανερώσει η ίδια η θεότητα. Αν δεν αφομοιωθεί από τη συνείδηση τούτο το αβυσσικό άνοιγμα του Ευαγγελίου, τότε ο άνθρωπος είναι χαμένος μέσα στην ιστορία, η οποία έτσι μεταποιείται σε κακό. Είναι παραδειγματικό το ολοκαύτωμα τού λαού των προφητών στα κρεματόρια. Αλλά παραδειγματικές είναι και οι καταστροφές των λαών που υπετάγησαν στον ιστορικό λόγο τού μαρξισμού, ο οποίος δεν ήταν τίποτε παραπάνω από εκκοσμικευμένος προφητισμός.

Τα όρια της συνειδήσεως τώρα υπερβαίνουν και τον κόσμο και την ιστορία και θέτουν τον άνθρωπο προ της αληθινής θεότητας ή προ τού αληθινού μηδενός. Αλλά μιά τέτοια δοκιμασία δεν μπορεί να την αντέξει η κοινή συνείδηση. Η οποία αδυνατεί να μεταποιηθεί και να καταστεί πνευματική. Ο άνθρωπος ξύπνησε στον κόσμο. ύστερα ξύπνησε στην ιστορία. Το Ευαγγέλιο αξιώνει τρίτο ξύπνημα στη βασιλεία τού πνεύματος, όπου αναστέλλονται και ο κόσμος και η ιστορία. Προ αυτού τού τρομακτικού άλματος ο κοινός άνθρωπος υποχωρεί. Και ωσάν να μη συνέβη τίποτε, βυθίζεται στη λησμονιά τής ιστορίας, αναμένοντας το μέλλον της (που είναι βέβαιο ως πολιτισμική ή φυσική καταστροφή), και λησμονιέται μέσα στην κοσμολογία του. Μη πιστεύοντας στη διάνοιξη τού πνεύματος και απογοητευμένος από τους προφήτες επιστρέφει στον παγανισμό.

Β'

Το μέγα δράμα που εκτυλίσσεται κατά αναβαθμούς μέσα στα ευαγγέλια τελειώνει την πεντηκοστή ημέρα μετά την Ανάσταση. Με τον απλό λόγο τους τα ευαγγέλια το προσφέρουν στους πάντες. Και όμως το τρομακτικό μεγαλείο τού δράματος αυτού δεν είναι εύκολο να το συλλάβει η ανθρώπινη συνείδηση. Διότι της διαφεύγει το όλον. Μπορεί να συναθροίζει τα επί μέρους έκτακτα και θαμβωτικά περιστατικά. Όμως το όλον δεν προκύπτει από το άθροισμά τους. Έξω από το υπερφυές όλον τα καθέκαστα συμβάντα δυνατόν να υποτιμηθούν, ακόμη και να αμφισβητηθούν, και να απορριφθούν. Δεν θα συμβεί όμως αυτό όταν η συνείδηση ζήσει τη θαυμασιότητα του όλου. Το θείο Δράμα στον κόσμο, στην ιστορία, στον προορισμό τού ανθρώπου, στον έσχατο νοηματισμό τής υπάρξεως. Το καθένα από τα στοιχεία αυτά αξιώνει την εκστατική του εννόηση. Δηλαδή προϋποθέτει την έξοδο από αυτό που τελεί υπό όρους, το πεπερασμένο. Προς αυτό που δεν τελεί υπό όρους, το άπειρο. Έτσι διανοίγεται η θέα τού όλου.

Οι ίδιοι οι μαθητές τού Ιησού δεν έφθασαν στη θέα τού όλου. Γι' αυτό φερόντουσαν ωσάν μισοξυπνημένοι. Μόνον ο Πέτρος ήταν βέβαιος πως ο Δάσκαλός τους ήταν ο Χριστός. Ωστόσο κι αυτός τον αρνήθηκε από δειλία. Κανένας τους δεν είχε αποβάλει τον υπαρκτικό φόβο. Γι' αυτό όταν ο Δάσκαλός τους έφθανε στα όρια της δοκιμασίας, αυτοί έσπευσαν να κρυφτούν. Πόσο σημαδιακά είναι όλα αυτά! Ούτε ο μεγαλοφυέστερος συγγραφέας δεν θα μπορούσε να τα επινοήσει. Των αρχαίων τραγικών τα έργα είναι θνητή φλυαρία μπροστά στην ευαγγελική τραγωδία τού Σταυρού. Και ούτε θα περνούσε από το μεγαλοφυή νου τους πως τούτη η τραγωδία θα κατέληγε στην Πεντηκοστή. Διότι αυτή είναι νεοφανής στον κόσμο. Είναι η αυτόβουλη φανέρωση τού πνεύματος. Ο άνθρωπος δεν μπορούσε να την προκαλέσει, ούτε να τη ζητήσει, επειδή δεν ήξερε τούτο το υψηλότερο υπαρξιακό επίπεδο. Το να τελείς υπό την καταρροή τού πνεύματος. Πριν από την Πεντηκοστή ημέρα τα συμβαίνοντα τού δράματος ήταν αποσπασματικά και αμφίσημα. Διότι η συνείδηση που τα δεχότανε, όσο και να τανυότανε, δεν μπορούσε να τα δει υπό το φως τού όλου. Αυτός ο φωτισμός τού όλου έπρεπε να χαρισθεί στον άνθρωπο "Και εν τω συμπληρούσθαι την ημέραν της Πεντηκοστής ήσαν άπαντες ομοθυμαδόν επί το αυτό. Και εγένετο άφνω εκ τού ουρανού ήχος ώσπερ φερομένηςπνοής βιαίας ... και επλήσθησαν άπαντες Πνεύματος Αγίου". Εκεί ευρισκόταν και όλη η κοινωνία τών ανθρώπων. Ήταν επόμενο, λόγω τής καθολικότητας τού γεγονότος. "Πάρθοι και Μήδοι και Ελαμίται" και όλοι οι λαοί. Και λόγω της καθολικότητας τού νοήματος. Γι' αυτό και ο καθένας το άκουγε στη γλώσσα του. Τώρα πλέον αίρεται η σύγχυση τών γλωσσών της Βαβέλ. Διότι για την εννόηση του εσχάτου νοήματος προορίζεται κάθε ψυχή.

Κατά την τελευταία πράξη του ευαγγελικού δράματος σχηματίζεται η κοινότης τών πιστών, δηλαδή τών εσχατολογικώς φωτισμένων. Την Πεντηκοστή ημέρα καθελκύεται το σκάφος της Εκκλησίας. Ρίχνεται στον ωκεανό τού χρόνου. Πρώτος ανήγγειλε την ίδρυση της Εκκλησίας ο Πέτρος. Ήταν ο πλέον αρμόδιος. Διότι την ημέρα που περπατούσαν στην εξοχή της Καισάρειας της Φιλίππου ο Ιησούς τού είπε πως στην πέτρα του θα οικοδομήσει την εκκλησία του. Γι' αυτό την Πεντηκοστή ημέρα ήταν ο Πέτρος που απευθύνθηκε προς την οικουμένη. Την ημέρα που επληρώθη η αρχαία υπόσχεση. Και είναι χαρακτηριστικό που ο Πέτρος από τον αρχαίο λόγο επιλέγει δύο σημεία. Την προφητεία τού Ιωήλ, όπου μιλάει ο Θεός: "Εν ταις εσχάταις ημέραις θέλω εκχέει από τού πνεύματός μου επί πάσαν σάρκα". Συνεπώς η Πεντηκοστή μόνον εσχατολογικώς νοείται. Χωρίς το εσχατολογικό της φως τελεί δεινά παρανοημένη. Επιλέγει δε ο Πέτρος και τον λόγο τού Δαυίδ, όπου μιλάει ο άνθρωπος: "Ότι ουκ εγκαταλείψεις την ψυχήν μου εις Άδου ουδέ δώσεις τον όσιόν σου ιδείν διαφθοράν". Πρόκειται για το κατεξοχήν αίτημα τού ανθρώπου. Να διασωθεί η ψυχή από το σκότος τού Άδη και το σώμα από τη φθορά. Όλο το ευαγγελικό δράμα είναι η απάντηση τού Θεού σε τούτο το έσχατο αίτημα τού ανθρώπου. Απάντηση η οποία οριστικοποιείται με την καθολικότητα και την οικουμενικότητα τής φανερώσεως τού Πνεύματος, όπου απαρτίζεται η αποκάλυψη σε όλον. Κάτω από αυτή την αυτόβουλη έκχυση του πνεύματος ήταν δυνατόν να συσταθεί η κοινωνία τής πνευματικής βεβαιότητας για το τελικό νόημα τής υπάρξεως.

Και καθελκύστηκε, όπως είπαμε, το σκάφος τής Εκκλησίας στον ωκεανο τού χρόνου. Μετά την Πεντηκοστή το θείο αποσύρθηκε και εσιώπησε. Τώρα μένει ο πλους τού σκάφους τών πιστών ανά μέσον τών αιώνων.Έκτοτε περάσανε είκοσι αιώνες. Και ο πλους συνεχίζεται. ενώ και η σιωπή τού θείου συνεχίζεται, επίσης.

(Τα παραπάνω κείμενα έγραψε ο Χρήστος Μαλεβίτσης στις 2 Ιουνίου 1990, και στις 25 Μαΐου 1991, αντίστοιχα, για την εφημερίδα "Καθημερινή". Συμπεριλαμβάνονται στον τόμο "Η ζωή και το πνεύμα" τών εκδόσεων "ΠΑΡΟΥΣΙΑ", 1997. Την ίδια χρονιά σιώπησε και ο ίδιος, απομείνας καθαρό πνεύμα. Το σύνολο τού έργου του επανεξέδωσε ο "Αρμός").

ΠΗΓΗ:Ιωάννης Γαλάνης Άλλος

Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com