Ηλίας Μπιτσάνης fb
Σαν σήμερα πριν από 88 χρόνια με αφορμή τα δραματικά γεγονότα στην Πύλο, ξεκινά η μεγαλύτερη αγροτική εξέγερση της σύγχρονης ιστορίας στη Δυτική Μεσσηνία με τη συμμετοχή χιλιάδων ένοπλων σταφιδοπαραγωγών.
Η εξιστόρηση των γεγονότων είναι μεγάλη υπόθεση, όμως λίγο μετά την ολοκλήρωση των κινητοποιήσεων δημοσιεύεται στην “Κομμουνιστική Επιθεώρηση” ένα άρθρο του Κώστα Αυγήτα με τίτλο “Ας πλουτίσουμε την πείρα μας απ’ την εξέγερση των σταφιδοπαραγωγών”.
Το ενδιαφέρον έγκειται φυσικά στις εκτιμήσεις για τα γεγονότα και την εξέλιξή τους, αλλά και στο γεγονός ότι παρουσιάζονται με χρονολογική σειρά έτσι ώστε να δίνεται μια πλήρης εικόνα της κινητοποίησης:
***
«Οι ένοπλες κάθοδοι και τα συλλαλητήρια των σταφιδοπαραγωγών που έγιναν στα τέλη του περασμένου μήνα (23-29 Αυγούστου) στο νοτιοδυτικό τμήμα της Πελοποννήσου, ξεσηκώνοντας στο πόδι ολόκληρο τον πληθυσμό των επαρχιών της Πυλίας και Τριφυλίας, έχουνε τεράστια σημασία για το επαναστατικό και ιδιαίτερα το αγροτικό κίνημα της χώρας μας.
Στους κάμπους της Πυλίας και Τριφυλίας οι εργαζόμενοι σταφιδοπαραγωγοί τσακισμένοι από την κρίση, φτώχια, τα χρέη και τους φόρους της αντιλαϊκής κυβέρνησης, ξεσηκώθηκαν με το όπλο στο χέρι και επί έξη μέρες έγραψαν λαμπρές σελίδες στην ιστορία του επαναστατικού κινήματος της Ελλάδας.
Εδώ θα ξεφυλλίσουμε σε χοντρές γραμμές λίγες σελίδες από την παλλαϊκή αυτή και πρωτοφανή ένοπλη εξέγερση, που έδωσε δυνατή ώθηση στη βαθειά ανακατάταξη και στην αλλαγή του συσχετισμού των δυνάμεων στην ύπαιθρο προς όφελός μας.
Στις καθόδους στις πόλεις πήραν μέρος με αφάνταστο ενθουσιασμό όλοι οι εργάτες εχτός από μικρό τμήμα πλουσιοχωρικών. Με πρωτοπορία την αγροτική νεολαία, άντρες γυναίκες, γέροι και παιδιά ακόμη κατέβηκαν στις πόλεις οπλισμένοι με ό,τι πρόχειρο βρήκαν στην οργή τους: μαγκούρες, ξύλα, κλαδευτήρια, σαρωματίνες, παληά ξίφη, καθώς και κυνηγετικά όπλα και δυναμίτες πολλοί.
Στα συλλαλητήρια και τις διαδηλώσεις μέσα στις πόλεις Πύλο, Γαργαλιάνους, Φιλιατρά και Κυπαρισσία, πήραν μέρος επίσης και οι επαγγελματίες και οι εργάτες που κήρυξαν απεργία. Όλος ο κόσμος της δουλειάς διαδήλωσε στους δρόμους, παλεύοντας στήθος με στήθος με τις ένοπλες δυνάμεις του μοναρχοφασισμού και ενάντια στον Αυτόνομο ληστρικό Σταφιδικό Οργανισμό (ΑΣΟ), την Αγροτική και Εθνική Τράπεζα κι’ ιδιαίτερα την αντιλαϊκή κυβέρνηση και την κεφαλαιοκρατία.
***
Υστερα από το Σταφιδικό Συνέδριο των Γαργαλιάνων που συνήλθε όπως είναι γνωστό στις 28 του Ιούλη και έγκρινε ψήφισμα με τα βασικά αιτήματα: 3.600 δρχ. τιμή στο χιλιόλιτρο, για την εξαγορά των πλεονασμάτων της σταφίδας, σβύσιμο των τοκογλυφικών χρεών και χρεωστάσιο στο υπόλοιπο χρέος, κατάργηση δασμών φόρων κλπ., κατάργηση μέσα στο χρόνο του ΑΣΟ, του παρακρατήματος κλπ., στις 18 του Αυγούστου οι σταφιδοπαραγωγοί των επαρχιών Πυλίας, Τριφυλίας απ’ τα χωριά κατεβήκαν σε συλλαλητήρια στις πόλεις Πύλο, Γαργαλιάνους, Φιλιατρά και Κυπαρισσία καθώς και σε πολλά χωριά της Μεσσήνης και έταξαν προθεσμία στην κυβέρνηση για την αποδοχή των αιτημάτων που ψήφισε το παραπάνω Συνέδριο.
Την επομένη η Εχτελεστική Επιτροπή του Σταφιδικού Συνεδρίου ήρθε στην Αθήνα για να υποβάλει η ίδια με τα ίδια της τα χέρια το ψήφισμα στην κυβέρνηση.
Η Επιτροπή δεν έγινε δεχτή και εγύρισε στις σταφιδοφόρες επαρχίες μ’ έκκλησή της στους εργάτες και επαγγελματίες της χώρας μας να ενισχύσουν τους σταφιδοπαραγωγούς. Το ίδιο βράδυ της 18ης Αυγούστου στην Αθήνα συνήλθε το συμβούλιο του ΑΣΟ και με έγκριση της Κυβέρνησης καθόρισε την εξευτελιστική τιμή των 2.900 δρχ. για την εξαγορά των πλεονασμάτων, δίχως να πάρει υπόψει την απαίτηση των σταφιδοπαραγωγών, που ζητούσαν 3.600 δρχ. Οι εσπευσμένες αντιλαϊκές αποφάσεις του ΑΣΟ καθώς και η μη ακρόασις – περιφρόνησις – της Εκτελεστικής Επιτροπής του Συνεδρίου επέτειναν την αγανάχτηση που κουφόβραζε στους σταφιδοφόρους Νομούς Μεσσηνίας και Ηλείας, που παράγουν κατώτερη ποιότητα σταφίδας. Η εκδήλωση απάντησης δεν άργησε.
***
Παρασκευή 23 Αυγούστου – Τη μέρα αυτή στα Φιλιατρά η αστυνομία συλλαμβάνει δίχως καμμία αφορμή το σταφιδοπαραγωγό Σωτ. Κανελλόπουλο τέως κόκκινο πρόεδρο της Κοινότητας Χαλαζωνίου και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής Αγώνα για να τρομοκρατήσει στους σταφιδοπαραγωγούς, προλαμβάνοντας τις εκδηλώσεις τους. Η αυθαιρεσία αυτή ξεσήκωσε μια έντονη αντιφασιστική διαμαρτυρία, που ήταν και η απαρχή των εξαήμερων αγώνων.
Το απόγευμα πολλοί σταφιδοπαραγωγοί από τα χωριά έκαναν κάθοδο στα Φιλιατρά. Μαζύ τους ξεσηκώθηκαν και οι επαγγελματίες και λοιποί κάτοικοι της πόλης αυτής και συνολικά τρισίμιση χιλιάδες συγκρότησαν συλλαλητήριο, διαδήλωσαν στους δρόμους και πήγαν ομαδικά στην αστυνομία, έσπασαν τα κάγκελα και απελευθέρωσαν τον Κανελλόπουλο. Κατόπι όλοι μαζί πάλι πήγαν στο Τηλεγραφείο, το κατέλαβαν και έστειλαν έντονη διαμαρτυρία για τη φασιστική σύλληψη και την τρομοκρατία που εξαπολύθηκε, ζητώντας να γίνουν δεχτά τα αιτήματα του Σταφιδικού Συνεδρίου.
***
Σάββατο 24 Αυγούστου – Η μη αποδοχή των αιτημάτων των συνεδρίου και η τρομοκρατία που άρχισε έντεινε σε μεγάλο βαθμό την αγανάχτηση των σταφιδοπαραγωγών. Σ’ όλα τα χωριά γίνονται συσκέψεις και συζητήσεις και παίρνονται αποφάσεις για καθόδους στις πόλεις και για μαζικά συλλαλητήρια.
***
Κυριακή 25 Αυγούστου – Από τη νύχτα ακόμη σ’ όλα τα χωριά της Τριφυλίας καθώς και στην Ανω Μεσσηνία οι σταφιδοπαραγωγοί είνε στο πόδι. Οι καμπάνες χτυπάνε το πρωί δίνοντας το σύνθημα της συγκέντρωσης και καθόδου. Οι αγρότες αφήνουν τη σταφίδα τους στ’ αλώνια, παρατάνε τις δουλειές και μαζικά κάνουν κάθοδο στις πόλεις μ’ επικεφαλής τις σταφιδικές τοπικές επιτροπές αγώνα και μέλη της Κεντρικής και Εχτελεστικής Επιτροπής του σταφιδικού συνεδρίου και εξοπλισμένοι με τα γεωργικά τους εργαλεία και δίκανα αρκετοί που αναφέραμε πιο πάνω.
- “3.600 δραχμές ή θάνατος”
- “Κάτω οι καρχαρίες”
- “Κάτω η κυβέρνηση”
- “Σκλάβοι ξυπνήστε”
- “Ζήτω η ανάσταση”
- “Ζητάμε το δίκηο μας”
- “Κάτω η Αγροτική Τράπεζα”
- “Κάτω ο ΑΣΟ”
Με τα συνθήματα αυτά τα πρώτα γραμμένα σε πανώ, τα ρέστα να βγαίνουν από τα βαθιά του στήθους του αγαναχτησμένου λαού, και με μαύρες σημαίες κατεβαίνουν από τα γύρω χωριά χιλιάδες σταφιδοπαραγωγοί και διαδηλώνουν στις πόλεις Γαργαλιάνους, Φιλιατρά, Κυπαρισσία (Τριφυλίας) και Μελιγαλά (Ανω Μεσσηνίας). Υπολογίζεται ότι στα συλλαλητήρια πήραν μέρος πάνω από 30 χιλιάδες.
Οι διαδηλωτές κυριάρχησαν στις πόλεις αυτές. Μπροστά στη δύναμη της μάζας οι αστυνομικές δυνάμεις αναγκάσθηκαν να κρατήσουν στάση “παθητικότητας” υποχωρόντας στη λαϊκή οργή. Στην Κυπαρισσία μάλιστα όπου ήταν και στρατός, οι σταφιδοπαραγωγοί πήγαν στην παραλία για να επιτεθούν στις εγκαταστάσεις (εργοστάσια του ΑΣΟ) και να κάψουν τα αρχεία του φωνάζοντας στους φαντάρους:
- Παιδιά μην μας ρίξετε. Αγωνιζόμαστε για το ψωμί των οικογενειών σας.
Ο λοχαγός διέταξε “επί σκοπόν” για να δώσει τη διαταγή “πυρ”. Μα οι φαντάροι σαν παιδιά του λαού πέταξαν τα όπλα κατά γης και αρνήθηκαν να πυροβολήσουν.
Οι εξεγερμένοι αγρότες γυρνούν στην πόλη, και θέλουν να κάνουν επίθεση στην Εθνική Τράπεζα και τέλος πάνε και καίνε τα βιβλία των Γενικών Αποθηκών του ΑΣΟ.
Σ’ όλες αυτές τις συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις μίλησαν μέλη της Κεντρικής Εχτελεστικής και των τοπικών σταφιδικών επιτροπών. Από την Κυριακή αυτή οι κινητοποιήσεις των σταφιδοπαραγωγών συνεχίσθηκαν νύχτα και μέρα ίσαμε την Τετάρτη 28 Αυγούστου. Και οι αρχές ουσιαστικά καταλύθηκαν.
Οι σταφιδοπαραγωγοί έχοντες με το μέρος τους και τους εργάτες και επαγγελματίες, τις τρεις – τέσσερεις αυτές ημέρες ήταν στο πόδι, με στενή σύνδεση και συνοχή, κύριοι των πόλεων.
Την ίδια μέρα Κυριακή έγιναν επίσης συγκεντρώσεις στα χωριά της Πυλίας και Μεσσηνίας, στη Μυρτιά, Λογκά, Νέα Κορώνη, Μολάους, Πεταλίδιον, Παλιάδα κλπ.
***
Δευτέρα 26 του Αυγούστου – Κοντά τρεις χιλιάδες αγρότες, από πολλά χωριά της Πυλίας κατεβαίνουν στην έδρα της επαρχίας αυτής Πύλο, συγκροτούν συλλαλητήριο ένοπλο και μαχητικά διαδηλώνουν στους δρόμους το απόγευμα.
Μαζύ τους τάχθηκαν και οι επαγγελματίες κι’ όλοι οι κάτοικοι. Συνολικά οι διαδηλωτές ξεπέρασαν τις 6-7 χιλιάδες. Εκαψαν τα αρχεία του ΑΣΟ, κατέλαβαν το τηλεγραφείο, κατέλυσαν τις αρχές και συγκρούσθηκαν με τις αστυνομικές δυνάμεις, που σκότωσαν δύο αγρότες και τραυμάτισαν 10-12. Επί ώρες τη νύχτα ρίχθηκαν χιλιάδες πυροβολισμοί.
Στην Πυλία ακόμα χάλασαν και γεφύρια για να εμποδίσουν τον ερχομό των ενόπλων κρατικών δυνάμεων. Οι διαδηλωτές στην Τριφυλία αναγκάζουν τον υπουργό Εσωτερικών να έλθει με το τηλέφωνο σε επικοινωνία με τις επιτροπές τους. Οι σταφιδοπαραγωγοί τάσσουν στην κυβέρνηση 24ωρη προθεσμία για την αποδοχή των αιτημάτων τους. Αλλοιώτικα απειλούν να καταλάβουν το σιδερόδρομο που περνά από την Κυπαρισσία και να κατέβουν στην Καλαμάτα έδρα του νομού Μεσσηνίας.
Η κυβέρνηση τρομοκρατημένη υπόσχεται πως θα συνέλθει έχταχτα το υπουργικό συμβούλιο για να πάρει αποφάσεις. Μα έστησε παγίδα. Με την αγγελία των συγκρούσεων της Πύλου συνήλθε έχταχτα το βράδυ της Δευτέρας 26 Αυγούστου προς την Τρίτη το υπουργικό συμβούλιο και αποφάσισε: α) Να μην κάνει δεχτό κανένα αίτημα, β) να κηρύξει το στρατιωτικό νόμο στο νομό Μεσσηνίας, γ) να στείλει στρατό, στόλο, αεροπλάνα ματοκυλίζοντας τους σταφιδοπαραγωγούς. Μονάχα δήλωνε ότι θα δώσει 5χρονο χρεωστάσιο για να πληρωθούν τα χρέη σε 5 χρονιάτικες δόσεις.
Τη νύχτα κιόλας αυτή απόλες τις πόλεις της Πελοποννήσου στέλνονταν χιλιάδες στρατιώτες με πολυβόλα και όπλοπολυβόλα που αποκλείουν τη Μεσσηνία, που κηρύχθηκε σε κατάσταση πολιορκίας και ιδιαίτερα απομονώνουν τις επαρχίες Τριφυλία και Πυλία. Επίσης στάλθηκαν δυο πολεμικά βαπόρια στην Καλαμάτα και Πύλο.
Τη Δευτέρα επίσης έγιναν επίσης συλλαλητήρια στα χωριά: Αγουλινίτσα, Πύργο (χωριό) και Κακόβατο Τριφυλίας καθώς και στη Ζαχάρω, όπου οι σταφιδοπαραγωγοί σταμάτησαν το τραίνο ψάχνοντας να βρουν και να δείρουν συμβούλους του ΑΣΟ, για τους οποίου υπήρχαν πληροφορίες ότι ταξιδεύουν. Στο δε Κακόβατο ανάγκασαν τον ΑΣΟ να παραλάβει τα 150 κάρα σταφίδας που μετέφεραν στις εγκαταστάσεις του.
Την ίδια ώρα επιβάλλεται άγρια λογοκρισία στις εφημερίδες της Καλαμάτας, καθώς και στις τηλεφωνικές και τηλεγραφικές ανταποκρίσεις των Αθηναϊκών εφημερίδων.
***
Τρίτη 27 του Αυγούστου – Στην Τριφυλία οι αγρότες σχίζουν το στρατιωτικό νόμο που τοιχοκολλήθηκε. Στις πόλεις και τα χωριά οι σταφιδοπαραγωγοί κι’ όλος ο πληθυσμός σχεδόν ξενυχτάνε συγκεντρωμένοι στους δρόμους. Η αγανάχτησή τους για τους σκοτωμούς της Πύλου, το στρατιωτικό νόμο και την αποστολή στρατού και στόλου αποκορυφώνεται. Στη Γιάλοβα Πυλίας καίνε τα αρχεία του ΑΣΟ.
Πρωί-πρωί πάλι οι καμπάνες χτυπάνε και γίνονται κάθοδοι και συλλαλητήρια στην Τριφυλία με σύνθημα: να τραβήξουν όλους και να συγκεντρωθούν στην Κυπαρισσία, για να καταλάβουν το τραίνο και να κάνουν πορεία στην Καλαμάτα. Ετσι στους Γαργαλιάνους γίνεται μεγάλη συγκέντρωση από πέντε χιλιάδες και περίπου δυο χιλιάδες σταφιδοπαραγωγοί τραβάνε για τα Φιλιατρά για να ενωθούν με τους σταφιδοπαραγωγούς της περιφέρειας αυτής.
Στην είσοδο των Φιλιατρών δύναμις στρατού και χωροφυλακής τους πυροβολεί με πολυβόλα. Γίνεται αντεπίθεση. Οι εχθρικές δυνάμεις υποχωρούν κι’ οι αγρότες νικητές μπαίνουν στα Φιλιατρά, όπου γίνεται συγκέντρωση με 6-7 χιλιάδες με κάθοδο και των αγροτών των γύρω χωριών. Οι παραγωγοί καταλαμβάνουν το τηλεγραφείο και δίνουν τελεσίγραφο στην κυβέρνηση, το στρατιωτικό διοικητή Κυπαρισσίας: να γίνει άρση του στρατιωτικού νόμου, να αποσυρθούν οι ένοπλες δυνάμεις και να γίνουν δεχτά τα αιτήματά τους. Κατόπι πάνω από διόμιση χιλιάδες αγρότες με μαύρες σημαίες και οπλισμένοι σαν πάντα με τα γεωργικά εργαλεία που αναφέραμε παραπάνω, καθώς και με γκράδες, παληά ξίφη, κουμπούρες του 1821 κλπ., το απόγευμα ξεκινάνε με αφάνταστο ηρωικό ενθουσιασμό από Φιλιατρά για την πορεία προς την Κυπαρισσία-Καλαμάτα, δίχως να ακούσουν τους πράχτορες του ΑΣΟ και της κυβέρνησης που τρομοκρατούσαν τον κόσμο λέγοντας πως θα τους χτυπήσει ο στρατός κλπ. Στην Παραλία καίνε τα αρχεία του ΑΣΟ.
Οι πιο πολλοί ήταν κατατσακισμένοι από την αγρυπνία και τις πορείες 3-5 ώρες από τα χωριά τους. Ενώ προχωρούσαν, στο χωριό Αρμενιούς, έρχονται από την Κυπαρισσία ωρισμένα “μέλη” της τοπικής επιτροπής που πήγαν στο στρατωτικό διοικητή δίχως εντολή, και σταματούν τους αγρότες τονίζοντας: Πως “οι στρατιωτικές αρχές έχουν διαταγή να βαρέσουν στο ψαχνό” και ότι “η Κυπαρισσία φρουρείται μένα σύνταγμα εξοπλισμένο με πολυβόλα κλπ.” και πως “πρέπει να σταματήσουν, να γυρίσουν πίσω κλπ.”.
Ετσι σκόρπισαν ηττοπάθεια και σύγχιση στους διαδηλωτές. Η επικεφαλής της πορείας επιτροπή ύστερα απ’ αυτό συνήλθε νύχτα πια και αποφάσισε να μη προχωρήσει η διαδήλωση στην Κυπαρισσία. Παράλληλα τηλεφώνησε στο στρατιωτικό διοικητή της πόλης αυτής τα εξής: “Καταυλιζόμεθα δυο χιλιάδες διαδηλωτές στο δρόμο Αρμενιών και αύριο οπωσδήποτε θα φθάσουμε στην Κυπαρισσία. Ο λόγος που δεν ερχόμαστε απόψε είνε ότι εσείς μεν έχετε όπλα και πολυβόλα και παράταξη μάχης, εμείς όμως είμεθα άοπλοι και κουρασμένοι. Διαβιβάστε στον Κονδύλη (προεδρεύοντα της κυβέρνησης) ότι δεν πολεμάμε με τα ίδια όπλα αλλά έχουμε πεποίθηση στη νίκη”.
Στους φαντάρους που στάλθηκαν στα Φιλιατρά και Γαργαλιάνους στο δρόμο μοιράστηκαν χειρόγραφα τρικ να μη πυροβολήσουν. Στη δε Καλαμάτα κηρύχθηκε 24ωρη απεργία αλληλεγγύης των μυλεργατών.
***
Τετάρτη 28 του Αυγούστου – Παρά τη διαρροή εκατοντάδες ξενύχτησαν ανάβοντας φωτιές στον κάμπο, και πάνω από 500 αγρότες το άλλο πρωί τράβηξαν ηρωικά προς την Κυπαρισσία. Στο μεταξύ από τη νύχτα ακόμα της Δευτέρας η Κυπαρισσία πλημμύρισε από ένοπλες με πολυβόλα δυνάμεις, και κάθε μέρα κατέφθαναν καινούργιες. Οι αγρότες στη θέση Ροντάκι έξω από την Κυπαρισσία 1/4 της ώρας βρήκαν μπροστά τους τα πολυβόλα. Ο στρατός έριξε και τραυμάτισε θανάσιμα ένα αγρότη.
Πριν γίνει σύγκρουσις δειλά στοιχεία και πράχτορες της κυβέρνησης φώναζαν στους σταφιδοπαραγωγούς: “αραιώστε, να γυρίσουμε πίσω κλπ.”, Οι αγρότες απαντούσαν ηρωικά: “γιατί να αραιώσουμε, να προχωρήσουμε”. Είτο δε χαρακτηριστικό ότι τελικά έμειναν επί τόπου ώρες ολάκερες 250-300 και τέλος πάνω από 100 αγρότες. Στο Ροντάκι τελικά συνελήφθησαν 40-50 αγρότες. Από το βράδυ δε της Τετάρτης στάλθηκαν στα Φιλιατρά, Γαργαλιάνους και γενικά στα χωριά Τριφυλίας και Πυλίας πολλές ένοπλες περιπολίες και ξαπολύθηκε μια άγρια φασιστική τρομοκρατία με επιδρομές και εκατοντάδες συλλήψεις.
***
Ετσι έξη μέρες πάλαιψαν σε άνισο αγώνα οι εργαζόμενοι σταφιδοπαραγωγοί με αφάνταστο ηρωισμό σας λεοντάρια. Παρά δε “την επιβολή του κράτους του νόμου” - της ένοπλης βίας της κυριάρχου τάξης των εκμεταλλευτών – η νίκη είνε με το μέρος της αγροτιάς, που έχει υψωμένο το ηθικό της και βρίσκεται ακόμη σε αναβρασμό.
Κι’ απόδειξη την Κυριακή 1 Σεπτέμβρη έγινε συλλαλητήριο σταφιδοπαραγωγών στον Πύργο του νομού Ηλείας και κάθοδος 4 χιλιάδων αγροτών από τα γύρω χωριά, που μπροστά στην αλυσίδα των ενόπλων δυνάμεων αναγκάσθηκαν να παραμείνουν έξω από την πόλη επί ώρες γεμάτοι αγανάχτηση. Επίσης συλλαλητήρια έγιναν και σε πολλά χωριά της Επαρχίας Ανω και Κάτω Μεσσήνης, που δεν εκινήθησαν προηγούμενα.
Παράλληλα στάλθηκαν και ψηφίσματα, διαμαρτυρίες από τις επαγγελματικές και εργατικές οργανώσεις γενικά του νομού Μεσσηνίας κι’ άλλων πόλεων, που δείχνουν το πόση τεράστια απήχηση βρήκε ο ένοπλος αγώνας των σταφιδοπαραγωγών».
Παραπάνω δώσαμε όσες πληροφορίες συγκεντρώσαμε μέχρι σήμερα, περιγράφοντας σε χοντρές γραμμές τα γεγονότα όπως ξετυλίχθηκαν. Τις ελλείψεις όμως και τις ατέλειες που φυσικό είναι να έχει η συνοπτική αυτή περιγραφή θα πρέπει να τις συμπληρώσουν οι υπεύθυνοι των οργανώσεών μας στην Καλαμάτα, Πυλία, Τριφυλία, Ηλεία και ιδιαίτερα οι ηρωϊκοί αγωνιστές που έζησαν τα γεγονότα αυτά μέσα και οι επί κεφαλής της εξεγερμένης μάζας.
***
Στο μαζικό αυτό αγροτικό κίνημα των σταφιδοπαραγωγών υπάρχουν σκηνές αφάνταστου ηρωϊσμού και αυτοθυσίας. Υπάρχουν λεπτομέρειες και πτυχές του αγώνα, που το ολόπλευρο ξετύλιγμά τους θα πλουτίσει πάρα πολύ το επαναστατικό κίνημα της χώρας μας.
Η συγκέντρωση όλων των στοιχείων και η μελέτη καθώς και η μετάδοση της πλούσιας πείρας των ενόπλων καθόδων και συγκρούσεων του Μωρηά σ’ όλο το κόμμα μας επιβάλλεται να γίνει.
Η σημασία του κινήματος αυτού είνε πιο μεγάλη γιατί οργανώθηκε και ξέσπασε στην Πελοπόννησο και στο πιο καθυστερημένο της νοτιοδυτικό τμήμα, που θεωρούνται “φρούρια” του μοναρχοφασισμού και του Λαϊκού Κόμματος. Τεράστια δε οφέλη θα αποκομίσουμε γιατί το κόμμα μας και οι συνειδητοί αγρότες, έπαιξαν τον κύριο, οργανωτικό και γενικά καθοδηγητικό ρόλο στα γεγονότα αυτά.
Γενικά κινητοποιήθηκαν πάνω από 50-60 χιλιάδες αγρότες. Δεκάδες και εκατοντάδες ηρωϊκοί αγωνιστές δημιουργήθηκαν μέσ’ στη φωτιά της πάλης, χιλιάδες αγρότες χθεσινοί διαδηλωτές στην Πυλία και Τριφυλία θα είνε οι αυριανοί παρτιζάνοι στον αγώνα για το τελικό ξεσκλάβωμα, για την ελευθερία.
***
Επόμενο είναι σ’ ένα τέτοιο πρωτόφαντο αγροτικό κίνημα με εχτεταμένο μέτωπο (Πύλο-Κυπαρισσία, απόσταση 9-10 ώρες) να υπάρχουν ελλείψεις και λάθη. Σημειώνουμε εδώ τα κυριώτερα.
Οι Σταφιδικές Επιτροπές αγώνα κι’ ιδιαίτερα οι οργανώσεις μας:
1) Υποτίμησαν τις δυνάμεις της αγροτιάς που ήταν έκδηλα τεράστιες και αφάνταστα αγαναχτησμένες.
2) Δεν πρόβλεψαν την έγκαιρο-κεραυνοβόλα κινητοποίηση των εχθρικών ενόπλων κυβερνητικών δυνάμεων.
3) Δεν υπήρχε ενιαίο πρόγραμμα και καθοδήγηση και δεν έγινε συντονισμός των κινητοποιήσεων.
Γι’ αυτό και οι συνέπειες:
α) Να μην κινητοποιηθούν την Κυριακή 25 Αυγούστου μαζύ με την Τριφυλία και η Πυλία κι’ ακόμα η Ηλεία. Ετσι στην Πύλο η κάθοδος έγινε την επομένη, Δευτέρα 26 Αυγούστου και στον Πύργο (Ηλείας) έγινε καθυστερημένα το συλλαλητήριο της Κυριακής 1 Σεπτέμβρη, ύστερα από μια βδομάδα. Η δε Ανω και Κάτω επαρχία Μεσσήνης – το κέντρο του νομού Μεσσηνίας, εχτός από το συλλαλητήριο του Μελιγαλά της 25 Αυγούστου τις άλλες μέρες δεν κινήθηκε καθόλου. Αυτό φυσικά χρωστιέται στις τεράστιες αδυναμίες στα χωριά της επαρχίας αυτής.
β) Η υποτίμηση των δυνάμεων της αγροτιάς φάνηκε ξεκάθαρα στους λόγους των ομιλητών, που όχι μόνον δίστασαν να ρίξουν το σύνθημα της πορείας προς Κυπαρισσία-Καλαμάτα από την Κυριακή, όπως ήταν σωστό, αλλά και προσπαθούσαν να μιλήσουν, να καταπιασθούν και να συστήσουν (!) να μην γίνει χρήση αντεπίθεσης στην επίθεση των ενόπλων δυνάμεων, και άμυνα στην ένοπλη βία. Οι επίμονες συστάσεις αυτές “κρύψτε τα όπλα σας” και ότι “ο δράκος είναι στην Αθήνα εδώ είναι τα δρακοπούλια” σα να πούμε “ακίνδυνα” τα τσανεμένα προκαλούσαν δυσφορία και μεγάλη αγανάχτηση στους εξεγερμένους διαδηλωτές, και σκόρπιζαν ανάμεσά τους σύγχιση, μεγάλη απογοήτευση, ντεφαιτισμό και ολόπλευρο... αφοπλισμό κλπ. Γιαυτό και οι εκδηλώσεις και διαμαρτυρίες της μάζας από τα κάτω ιδιαίτερα των νέων αγροτών: Γιατί να τα κρύψουμε.
Υπάρχει μάλιστα μια πληροφορία ότι σε μια τέτοια αψυχολόγητη-άκαιρη σύσταση ομιλητή ακούσθηκε από τα κάτω η απάντηση “Προδότη”! Αν αληθεύει αυτό δείχνει το πόσο το λαϊκό κριτήριο είνε ξεκάθαρο ενστιχτώδες σε τέτοιες κρίσιμες στιγμές και φάσεις των μαζικών αγώνων.
Κανένας δεν σύστησε στους αγρότες να πάρουν τα κλαδευτήρια και τις καραμπίνες τους. Η μάζα αυθόρμητα εξοπλίσθηκε, κρίνοντας ότι έτσι θα διαδηλώσει πιο έντονα τη θέλησή της να γίνουν δεχτά τα αιτήματά της, σύμφωνα άλλωστε με τις ηρωϊκές της παραδόσεις. Το καθήκον της έγκαιρης προειδοποίησης και σύστασης στις μάζες να προσέξουν με μάτια δεκατέσσερα τις προκλήσεις-προβοκάτσιες των εχθρών και πραχτόρων τους, τη μεταποίησαν σε ντεφαιτιστική διδασκαλία μπροστά στα εχθρικά πολυβόλα και στο ξεκίνημα για πορείες μακρυνές γεμάτες κινδύνους.
Οι συνθήκες ήταν ευνοϊκότατες, οι μάζες έτρεχαν μπροστά μα η ταχτική και στρατηγική στραπατσαρήσθηκαν, από δισταγμούς, ταλαντεύσεις και απειρία για τέτοιους αγώνες. Οι μάζες με τον ηρωϊσμό τους δικαίωσαν τις διαπιστώσεις και τη γραμμή του κόμματός μας.
***
Επίσης οι δισταγμοί που ματαίωσαν την “πορεία” προς Καλαμάτα να γίνει την Κυριακή ή σε ανάγκη τη Δευτέρα είχαν τούτες τις συνέπειες:
α) Δεν κινήθηκαν η Ανω και Κάτω Μεσσηνία. Γιατί αν οι σταφιδοπαραγωγοί της Πυλίας βάδιζαν από την Κυριακή της 25 Αυγούστου ή την επομένη Δευτέρα από τα νότια του νομού Μεσσηνίας στην Καλαμάτα και οι αγρότες της Τριφυλίας από την Κυπαρισσία -παίρνοντας το τρένο- έφταναν από τα βόρεια στο Ζευγολατιό (χωριό και σταθμό διασταύρωσης του τραίνου Αθηνών-Τρίπολης-Καλαμάτας), θα κινούνταν και οι παραγωγοί της Ανω και Κάτω Μεσσήνης και η κατάσταση θα ήταν πολύ διαφορετική.
β) Η τέτοια συγκέντρωση μεγάλου όγκου παραγωγών μπορούσε να ξεσηκώσει ολόκληρο το νομό Μεσσηνίας, άλλες ακόμη επαρχίες της Πελοποννήσου, κι’ ακόμα τους εργάτες και επαγγελματίες των πόλεων και ιδιαίτερα της Καλαμάτας. Η είσοδος ή όχι στην Καλαμάτα ήταν πια ζήτημα, που η τέτοια ή αλλοιώτικη λύση του δε θα μείωνε τον αντίχτυπο του αγώνα, στην πανελλαδική σημασία και απήχησή του. Τελικά όμως ήταν επόμενο ότι η κυβέρνηση δε θα προλάμβανε -όπως έκανε- να κινητοποιήσει στρατό και ακόμα θα υποχωρούσε στα αιτήματα των σταφιδοπαραγωγών.
γ) Αφέθηκαν πράχτορες του ΑΣΟ, της κυβέρνησης να μιλήσουν στις συγκεντρώσεις και να απογοητέψουν τους αγρότες.
δ) Δεν υπήρχαν σύνδεσμοι από επαρχίας εις επαρχίαν, χωριό κλπ. κι’ ακόμα με την Επιτροπή.
ε) Μπορούμε να πούμε ότι πολλές φορές μάλλον η συντηρητική μερίδα της μάζας, ο αυθορμητισμός, καθοδηγούσε τις Επιτροπές Αγώνα, που κινιόνταν σπασμωδικά περισσότερο από απειρία και ίσως από τον “τρόμο” μπροστά στην έχταση που πήρε ο αγώνας.
Φυσικά πάρα πολλά ήταν τα μέλη των Επιτροπών που πήραν αξιοθαύμαστες πρωτοβουλίες, πάλαιψαν στις πρώτες γραμμμές ηρωϊκά και καθοδήγησαν αρκετά καλά. Και οι ελλείψεις σημειώνονται ακριβώς για να διορθώσουμε τα λάθη μας στο μέλλον.
Εδώ πρέπει να σημειώσουμε και τούτο: Πως παρά τις φλυαρίες των εχθρών για “ανατρεπτικά στοιχεία” οι αγροτικές μάζες από το Συνέδριο και μέσα στα γεγονότα ιδιαίτερα ξέρανε, γνώρισαν και εκδήλωσαν την εμπιστοσύνη τους στους κομμουνιστές, αναθέτοντας σ’ αυτούς την ηγεσία των αγώνων τους.
***
1) Καθήκον της στιγμής μπαίνει η υπεράσπισις των θυμάτων της εξέγερσης συλληφθέντων, διωκομένων και των οικογενειών των σκοτωμένων και τραυματισμένων, καθώς και των πληθυσμών Πυλίας και Τριφυλίας, όπου οργιάζει η φασιστική τρομοκρατία.
2) Η ανασύνταξη των δυνάμεων (Σταφιδικών Επιτροπών, Εχτελεστικής κλπ.).
3) Η οργανωτική αποκρυστάλλωσις της επιρροής μας που μεγάλωσε στις σταφιδικές επαρχίες. Οι δεκάδες και εκατοντάδες αγωνιστές που ξεπήδησαν μέσ’ στη φωτιά της πάλης δεν πρέπει να εγκαταλειφθούν.
4) Το κόμμα μας θα πρέπει να ολοκληρώσει την πραγματοποίηση των αποφάσεών του για την ολόπλευρη ενίσχυση των οργανώσεων της Πελοποννήσου.
5) Οι οργανώσεις των βορείων επαρχιών της Πελοποννήσου (αυτού οι σταφιδοπαραγωγοί δεν εκινήθησαν καθόλου. Εχουν βέβαια επιφανειακές αντιθέσεις – σαν παραγωγοί καλής ποιότητας σταφίδας που εξάγεται όλη – με τους αγρότες Μεσσηνίας Ηλείας. Τις “αντιθέσεις” όμως μπορούμε να τις εξουδετερώσουμε) απόσα φαίνονται έχουν “κάτι σάπιο” στη δουλειά τους στην ύπαιθρο. Γιαυτό χρειάζεται επαναστατική καλλιτέρεψη.
6) Η εξέγερση του Μωρηά κλόνισε σοβαρά – τράνταξε – τις βάσεις του μοναρχοφασισμού και της αντιλαϊκής κυβέρνησης, που στενεύουν. Χρέος έχουμε να διαφωτίσουμε τους αγρότες αναλύοντας σ’ αυτούς τα γεγονότα, τις δολοφονίες που προκάλεσαν οι μοναρχοφασίστες και που θέλουν να φέρουν τη μισητή μοναρχία.
Οι αγρότες όλοι, ανεξάρτητα από τις πολιτικές του αντιλήψεις – λαϊκοί, βασιλόφρονες, δημοκρατικοί, αγροτικοί και αριστεροί – πάλεψαν ενωμένα με βασικά αιτήματα: Κατά του ΑΣΟ. Για τιμή 3.600 δρχ.. Κατά της Αγροτικής Τράπεζας και της αντιλαϊκής κυβέρνησης. Κι ακόμα διαδήλωσαν για τις ελευθερίες τους και ενάντια στις φασιστικές συλλήψεις, και το στρατιωτικό νόμο. Ακούστηκαν και φωνές “κάτω το πολιτειακό”.
Είναι όμως καιρός πια να δώσουμε όσο μπορούμε και πολιτικό περιεχόμενο στα αιτήματα των αγροτών του Μωρηά συνδυάζοντας αυτά με ακούραστη διαφώτιση με τις δημοκρατικές ελευθερίες και το λαϊκό περιεχόμενο της δημοκρατίας, που μπορούν να επιβληθούν με τη δύναμή τους και ενάντια στη μοναρχική παλινόρθωση, για την ανάγκη της οργάνωσης και των σταφιδοπαραγωγών στις γραμμές του πανελλαδικού αντιφασιστικού δημοκρατικού συνασπισμού.
Οι σταφιδοφόρες επαρχίες βρίσκονται και σήμερα σε “ηφαιστειώδη κατάσταση”. Η αγανάχτηση των σταφιδοπαραγωγών κουφοβράζει. Καινούργιες “εκρήξεις” δεν αποκλείονται. Το Παλλαϊκό αντιφασιστικό δημοκρατικό Μέτωπο μπορεί με τη δουλειά μας να καταχτήσει καινούργιες δυνάμεις από την καρδιά του Μωρηά.
Οι πυροβολισμοί που αντήχησαν στους κάμπους του Μωρηά δείχνουν ότι στις μάζες ωριμάζει η ιδέα της εφόδου. Κι’ αυτό επιβαρύνει τους μπολσεβίκους με τεράστια καθήκοντα και ευθύνες».
* “Κομμουνιστική Επιθεώρηση” αριθμός τεύχους 14 – Θερμές ευχαριστίες στο Δημήτρη Αβαρλή για τον εντοπισμό και την αποστολή του κειμένου
Η φωτογραφία από την εφημερίδα "Ακρόπολις" 1/9/1935
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.