Διονύσης Τσιριγώτης, Ο σκοπός της Ελληνικής Εθνεγερσίας 200 χρόνια μετά

Διονύσης Τσιριγώτης, Ο σκοπός της Ελληνικής Εθνεγερσίας 200 χρόνια μετά

Γράφει ο Διονύσης Τσιριγώτης,

 Επίκουρος Καθηγητής, Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, Διεθνών Σχέσεων & Διπλωματίας. Τμήμα Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών, Πανεπιστημίου Πειραιώς

H κορύφωση του αγώνα της Ελληνικής Εθνεγερσίας με την κήρυξη της επανάστασης, στις 24 Φεβρουαρίου του 1821 στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, αποτελεί συνέχεια των προηγούμενων εναντιώσεων (πέραν των εκατό) του υπόδουλου Ελληνισμού, που εκκινούν ευθύς αμέσως με την άλωση της βασιλεύουσας πόλης στην περιοχή της μεσημβρινής Ελλάδας (Αρκαδία-Σπάρτη) υπό την αιγίδα των Ενετών το 1463. Τα επαναστατικά διαβήματα του Ελληνισμού αφορμώνται από την οικουμενική ιδέα του Γένους ν’ ανασυστήσει τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία μέσα από την καθολική απελευθέρωση ολόκληρης της Ελληνικής φυλής.

«Ο σκοπός της ελληνικής εθνεγερσίας κατά το έτος 1821 ήτον υπ’ από του οθωμανικού ζυγού ελευθέρωσις ολοκλήρου της ελληνικής φυλής. Τούτο υπήρξε το σύνθημα επί του μακαρίτου Ρήγα του Φερραίου εταιρείας. […]. Τον αυτόν τέλος σκοπόν εκήρυξε και η πρώτη εν Επιδαύρω εθνική Συνέλευσις και δι’ αυτόν τόσον ελληνικόν αίμα εχύθη εις την Ήπειρον, την Θεσσαλίαν, την Μακεδονίαν, την Κρήτην, την Χίον, την αππέναντι Ιωνίαν και εις αυτήν την Βηρυττόν ακόμη. Και όμως μέρος μόνον μικρόν της ελληνικής γης και φυλής απήλαυσε της ελευθερίας». (Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος)

Ωστόσο η ουσιώδης διαφορά της Εθνεγερσίας με τις σύνολες επαναστάσεις του Ελληνικού κόσμου εντοπίζεται στη συγκρότηση ενός καθολικού προτάγματος «που αποβλέπει στην ολική ανάκτηση της εθνικής ελευθερίας του ελληνισμού, το οποίο σχεδιάσθηκε με πρόσημο τον συγκεκριμένο αυτόν σκοπό από τους ίδιους τους Έλληνες». 

(Γ. Κοντογιώργης)

Γενικότερα στα αξονικά της αίτια εγγράφονται η αναντιστοιχία του ελληνικού ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος με την Οθωμανική δεσποτεία και συνεπαγόμενα τα διαφορετικά οντολογικά χαρακτηριστικά (γλώσσα, παιδεία, θρησκεία, πολιτισμός, κ.α.) που αντικατοπτρίζονται στον ελληνικό τρόπο του βίου μέσα από αυτοδιοίκητα-αυτοθέσμιστα κοινά που εδράζονται σε ανθρωποκεντρικά θεμέλια και διαπνέονται από την καθολική ελευθερία.

Ενώ στους θεμελιώδεις παράγοντες που συνέτειναν στην πρώτη ουσιαστικά συντεταγμένη πολιτική πράξη για την επιζήτηση ανεξαρτησίας προσμετρώνται οι διαμορφωθείσες συνθήκες στο Ευρωπαϊκό περιβάλλον (Ανατολικό ζήτημα), η πνευματική αναγέννηση του Ελληνισμού μέσα από τον πολλαπλασιασμό των σχολείων και των εκδόσεων βιβλίων, το επιμορφωτικό έργο των δασκάλων του Γένους, η οικονομική ευημερία των νησιωτών και της Ελληνικής αστικής τάξης και η στρατιωτική-επιμελητειακή οργάνωση του επαναστατικού εγχειρήματος από τη Φιλική Εταιρεία μέσα από τα εναλλακτικά στρατιωτικά σενάρια που διαμορφώθηκαν για την έναρξη του Αγώνα «Υπέρ πίστεως και Πατρίδος».

Η ενέταξη της Ελληνικής Εθνεγερσίας στο Παγκόσμιο γίγνεσθαι είναι μοναδική και διακριτή, παρά το γεγονός ότι επιχειρείται η υποστασιοποιησή της, στην εποχή του Διαφωτισμού και της Γαλλικής επανάστασης.

«Είμαι απολύτως πεπεισμένος ότι χωρίς τον Διαφωτισμό και τους εκφραστές του δεν θα είχαμε Επανάσταση. Οι ιδέες του Διαφωτισμού μπορεί να εφαρμόστηκαν μόνο μερικά, αλλά πρόσφεραν το λεξιλόγιο και τον τρόπο για να διατυπωθούν οι αξίες και να εκφραστεί το αίτημα της ελευθερίας. Εδωσαν την κατεύθυνση ποια πρακτική μορφή θα λάβει η ελευθερία: ένα κράτος δικαίου με δικαιώματα και ελευθερίες. Είναι ο Διαφωτισμός που εκφράζεται με τα επαναστατικά Συντάγματα ή τον Τύπο της Επανάστασης». (Π. Κιτρομηλίδης)

Ωστόσο η εν λόγω μεθερμηνεία είναι αφαιρετική μεθοδολογικά και απλουστευτική επιστημολογικά καταλήγοντας σε ιδεολογικές κατασκευές παραγνωρίζοντας την εξαρτημένη επήρεια των ιδεών από τη δυναμική της διαμόρφωσης-εξέλιξης των συλλογικών οντοτήτων –κοινωνιών. Κατανοούμε λοιπόν γιατί η διασύνδεση της Ελληνικής επανάστασης με τις προηγούμενες (την πορτογαλική και τις δύο ιταλικές) στη μεταναπολεόντεια Ευρώπη, με τον ισχυρισμό ότι δεν θα «μπορούσε παρά να έχει κι αυτή φιλελεύθερο χαρακτήρα. Εάν η ελληνική δεν ήταν φιλελεύθερη, δεν θα ήταν επανάσταση, αλλά μια τοπική εξέγερση» (Α. Χατζής) δεν τεκμηριώνεται γνωσιολογικά-επιστημολογικά.

Γιατί όπως εναργώς καταδεικνύει ο Π. Κονδύλης:

«η επήρεια των ιδεών δεν πρέπει να νοείται ευθύγραμμα, δηλ. ως προσπάθεια εφαρμογής ιδεών που κάποιος διάβασε σε βιβλία, έμαθε από άλλου ή σκέφθηκε μόνος του.[…] Με άλλα λόγια: οι ιδέες ασκούν επήρεια, ακριβώς επειδή χρησιμοποιούνται σε καταστάσεις, που δεν αποτελούν απλά γεννήματα ιδέων, αλλά είναι στο έπακρο σοβαρές με την υπαρξιακή και πολιτική έννοια του όρου˙ η σοβαρότητα της υπαρξιακής κατάστασης κάνει την επήρεια των ιδεών σοβαρή υπόθεση».

Κατά τούτο η οποιαδήποτε μεθερμηνεία-εξιστόρηση του κοινωνικοπολιτικού-στρατιωτικού εγχειρήματος της Ελληνικής Εθνεγερσίας μέσω της υποστασιοποίησης του στις ιδέες του Διαφωτισμού και της Γαλλικής επανάστασης είναι ανοίκεια-άγνωστη με την κοσμοσυστημική, ανθρωποκεντρική του ιδιοσυστασία. Γιατί η πνευματική, οικονομική και θρησκευτική απογείωση του Ελληνισμού στον «υστεροβυζαντινό και μεταβυζαντινό κόσμο δεν ταξινομείται στην έννοια του Διαφωτισμού, καθώς οι πνευματικές της προτεραιότητες είναι εστιασμένες στις πραγματικότητες της οικουμενικής φάσης του ελληνικού/ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος και στις δουλείες που επέβαλε η οθωμανική αιχμαλωσία του». Ενώ στη μεταμεσαιωνική Ευρώπη το διακύβευμα της Γαλλικής επανάστασης και των μεταγενέστερων κληροδόχων της συνιστάτο στη «μετάβαση από τη φεουδαρχία στον ανθρωποκεντρισμό και [στην] εξ υπαρχής συγκρότηση της έννοιας της συνείδησης κοινωνίας, δηλαδή του έθνους», κάτι το οποίο προδηλώνει και την «χαοτική ασυμβατότητα» μεταξύ ελληνικού και ευρωπαϊκού «εθνικού» προτάγματος.

Στο περιβάλλον αυτό η συνένωση των δυνάμεων του Ελληνισμού, από τους Φαναριώτες δραγουμάνους-οσποδάρους στους κοτζαμπάσηδες του Μοριά και στους προκρίτους της Ρούμελης και των νησιών του Αιγαίου απολήγοντας στη μικρή ελληνική αστική τάξη που δέσποζε οικονομικά σε τρεις αυτοκρατορίες (Οθωμανική, Αυστροουγγρική και Ρωσική) στα αγροτικά στρώματα και στις παρακοινωνιακές δυνάμεις (κλέφτες-αρματολοί), θα πραγματοποιηθεί μέσα από τη σύζευξη της κοινής πολιτισμικής τους ταυτότητας (το γένος των Ελλήνων) με τον χριστιανισμό. Ο συνδυασμός μιας οικουμενικού τύπου ιδεολογίας με μια ισχυρή οργανωτική δικτύωση «που διέσχιζε οριζοντίως τις πόλεις» θα αναπληρώσει την απουσία μιας κεντρικής πολιτικής εξουσίας και θα συνωθήσει στην έναρξη της Εθνεγερσίας.

Υπό την προϊούσα απουσία διεθνούς νομιμοποίησης – εξωτερικής εξισορρόπησης θα καταστεί κομβική η διπλωματική πράξη του Ιωάννη Καποδίστρια, όπου με το βαθμό του Γραμματέα (Υπουργός Εξωτερικών) της Ρωσικής Αυτοκρατορίας από το 1815, θα εργαστεί μεθοδικά και ακατάπαυστα για ν’ ανατρέψει την καθεστηκυία Βερολίνεια διεθνή τάξη που επίτασσε την καταστολή οποιοδήποτε επαναστατικού κινήματος στην Γηραιά Ήπειρο. Ιδιαίτερη μνεία χρήζει η διπλωματική πράξη του Ι. Καποδίστρια στα Συνέδρια του Άαχεν (1818), του Τροππάου (1820) και του Λάυμπαχ (1821) για να επιτύχει τη διεθνή αναγνώριση του Ελληνικού έθνους, τη διεθνή νομιμοποίηση της Ελληνικής Εθνεγερσίας και τη διάσωσή της κατά τη στιγμή της έναρξής της, διασπώντας το consensus του Κονσέρτου της Ευρώπης, για την εφαρμογή του κυριαρχικού του δικαιώματος να καταστέλλει με ένοπλα μέσα κάθε επαναστατικό κίνημα.

Συνακόλουθα ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός της Μεγάλης Βρετανίας με τη Ρωσία (ναυτικός έλεγχος του Αιγαίου-Ανατολικής Μεσογείου, ανάσχεση καθόδου της Ρωσίας στα θερμά νερά) θα παρωθήσει στην άμεση πολιτικοστρατιωτική τους διείσδυση στον ελλαδικό χώρο για τον πολιτικό-στρατηγικό έλεγχο της τοπογεωγραφικής του θέσης. Γεγονός που αποκρυσταλλώνεται στην αρχική αναγνώριση από το Λονδίνο (Μάρτιος 1823) των επαναστατημένων Ελλήνων σε τυπικά και νομικά εμπόλεμο μέρος και εν συνεχεία στη διπλωματική αναγνώριση της πολιτικής ύπαρξης της Ελλάδας ως αυτόνομου φόρου υποτελούς στο Σουλτάνο κράτος με το πρωτόκολλο της Πετρουπόλεως (Απρίλιος 1826) και την Ιουλιανή Συνθήκη του Λονδίνου (1827), υπό το γράμμα των οποίων θα καθορίζονταν και οι συστατικές του παράμετροι (έδαφος, λαός, εξουσία).

Πηγή: imerazante.gr

Βιβλία του Διονύση Τσιριγώτη με τις Εκδόσεις Ποιότητα





ΠΗΓΗ:https://piotita.gr/2021/04/05/%ce%bf-%cf%83%ce%ba%ce%bf%cf%80%cf%8c%cf%82-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b5%ce%bb%ce%bb%ce%b7%ce%bd%ce%b9%ce%ba%ce%ae%cf%82-%ce%b5%ce%b8%ce%bd%ce%b5%ce%b3%ce%b5%cf%81%cf%83%ce%af%ce%b1%cf%82-200-%cf%87/
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com