Ελευσίνα 2 Νοέμβρη 2012
του Λευτέρη Ριζά
Ο χρόνος που έχουμε στη διάθεση μας για να αναπτύξουμε αυτό το τόσο σημαντικό θέμα είναι φυσικά απελπιστικά ελάχιστος. Γιατί είναι ζήτημα πολυεπίπεδο, πολύπλευρο και πολύπτυχο. Συνεπώς εδώ – από μεριάς μου – θα περιοριστώ να αναφερθώ, να καταθέσω, μόνο μερικά σημεία του, αυτά που θεωρώ ότι μας συνδέουν ιδιαίτερα με το σήμερα και με τις απόψεις που διακινούνται γύρω από τη σχέση «Αριστεράς και Εθνικής Ανεξαρτησίας».
Πρώτα – πρώτα γιατί τώρα μιλάμε για «Εθνική Ανεξαρτησία»; Δεν την έχουμε κατακτήσει, αρχίζοντας από το 1821 και στη συνέχεια σταδιακά, έστω και αν δεν έχει συμπεριλάβει τελικά όλες τις περιοχές που κατοικούσε ο ελληνισμός: Κύπρος ή παλιότερα Β. Ήπειρος ή έστω και υπεράσπιση ελληνισμού στα παράλια της Μ. Ασίας κλπ – ή μήπως δεν την επανακτήσαμε με τον ηρωικό Εθνικο-Απελευθερωτικό Αγώνα μας κατά των Γερμανών ναζιστών, Ιταλών και Βούλγαρων φασιστών; Ή μήπως κινδυνεύουμε να την χάσουμε.
Φαίνεται πώς κάτι τέτοιο συμβαίνει ή ότι υπάρχει φόβος να συμβεί. Το ακούσαμε, άλλωστε, από τα χείλη του Προέδρου της Δημοκρατίας μας, του Κ. Παπούλια ο οποίος ανοίγοντας τη συζήτηση στη σύσκεψη των αρχηγών των κομμάτων για τον σχηματισμό της κυβέρνησης (13-5-12) τόνισε:
«Κύριοι, έχει ήδη χαθεί πολύτιμος χρόνος και η ακυβερνησία αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για την οικονομική ασφάλεια του ελληνικού λαού και την ίδια την εθνική μας υπόσταση» και συνέχισε απευθυνόμενος στους πολιτικούς αρχηγούς λέγοντας «Οι διαφορές των θέσεών σας είναι μικρές και ασήμαντες σε σύγκριση με το χρέος σας απέναντι στην πατρίδα.».
Προχτές ακόμα ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ κ. Ευάγγελος Βενιζέλος δήλωνε εμφαντικά «Δεν είμαστε προτεκτοράτο. Αυτό πρέπει να το καταλάβουν πάρα πολύ καλά οι εταίροι μας και η τρόικα.», προσπαθώντας να δώσει κουράγιο στον εαυτό του. Η αλήθεια είναι πώς μας συμπεριφέρονται ως προτεκτοράτο διότι είτε αυτό είμαστε τα τελευταία 60 χρόνια είτε διότι σε αυτή την κατάσταση μας έφεραν οι πολιτικές ηγεσίες του τόπου των τελευταίων 30 χρόνων. (1) Αλλά και ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ μιλώντας προχθές στη Βουλή [24/10/12] εξέφρασε το φόβο του ότι η Γερμανία «αυτό που ζητά είναι και με το νόμο η Ελλάδα να γίνει μια αποικία χρέους της Γερμανίαςκαι των εταίρων, πρωτίστως της Γερμανίας όμως. Δεν υπάρχει ΕΕ, ΕΚΤ υπάρχει η κα Μέρκελ και ο κ. Σοιμπλε που δίνουν εντολές στην οικονομική τους αποικία» [Εδώ να κάνω μια παρένθεση για να μην το ξεχάσω. Με αυτά που είπε ο κ. Τσίπρας ήρθε σε πλήρη αντίθεση με τον στενό του συνεργάτη και προβεβλημένο στέλεχος του κ. Γιάννη Μηλιό που μόλις προχτές μας διαβεβαίωνε, μαζί με 3-4 άλλους με κοινό κείμενο τους ότι ο ΣΥΡΙΖΑ «αντιμετωπίζει την αναδιάρθρωση των Μνημονίων ως επίθεση του κεφαλαίου στην εργασία και όχι σαν «πόλεμο μεταξύ κρατών», «γερμανοποίηση» της Ευρώπης κ.ο.κ., ο οποίος θα ήταν αναγκαστικά και πόλεμος μεταξύ των εργαζόμενων των κρατών» (2) Ο κ. Τσίπρας εδώ αναγκάζεται να πεί κι ομολογήσει άλλα]
Από τα παραπάνω – πολύ λίγα που σταχυολόγησα και σας παραθέτω εδώ – προκύπτει ότι κάτι δεν πάει καλά με την «Εθνική Ανεξαρτησία». Το επιβεβαίωσε άλλωστε, μόλις χθες και η Άγκελα Μέρκελ, δηλώνοντας πώς ««Με ένα χρέος που υπερβαίνει ας πούμε το 80 ή 90% του ΑΕΠ, γίνεται όλο και πιο δύσκολο να διατηρήσεις την ανεξαρτησία σου». Να σκεφτούμε ότι το δικός μας χρέος είναι πάρα πολύ υψηλότερο. Άρα και η ανεξαρτησία μας – κατά Μέρκελ – πολύ πιο επίφοβη. Θα επανέλθουμε σε αυτό το σημείο.
. Από τότε που η οικονομική κρίση του καπιταλισμού / ιμπεριαλισμού εξαπλώθηκε και στην Ελλάδα, ιδιαίτερα η «κρίση χρέους» που μας οδήγησε στα περιβόητα ΜΝΗΜΟΝΙΑ και τις επαχθέστατες δανειακές συμβάσεις, βγήκε από την ιδεολογική ντουλάπα του αστισμού, η ανάγκη υπεράσπισης της πατρίδας και του έθνους [της εθνικής οικονομίας]. Ακριβώς εκείνες, οι ίδιες αστικές δυνάμεις – πολιτικές, πνευματικές και οικονομικές – που είχαν κηρύξει την έννοια του έθνους και της πατρίδας ξεπερασμένες , που πρωί-μεσημέρι και βράδυ μας καλούσαν να πάρουμε ολόψυχα μέρος στην περιβόητη «παγκοσμιοποίηση» - και για χάρη της να αποδεχτούμε κάθε φορά τις θυσίες που μας καλούσαν να υποστούμε – εντελώς ξαφνικά θυμήθηκαν ότι τώρα οι θυσίες, τα Μνημόνια και οι δανειακές συμβάσεις γίνονται ακριβώς για την υπεράσπιση της «πατρίδας» και του «έθνους».
Όλες τους βάλθηκαν να μας καλούν για τη δημιουργία κάποιου είδους πατριωτικού μετώπου:
Ο Σαμαράς «τη δημιουργία ενός μεγάλου πατριωτικού μετώπου για την Ευρώπη. Για να συσπειρώσουμε όλους εκείνους τους πολίτες, που δεν θα αφήσουν τη χώρα να παρασυρθεί από το λαϊκισμό και τον τυχοδιωκτισμό» και με αυτό το σκεπτικό δέχτηκε πίσω στη Ν.Δ. την κ. Ντόρα Μπακογιάννη (3) .Την ίδια ημέρα καλωσορίζοντας τους πρώην βουλευτές του ΛΑΟΣ κ.κ. Αθανάσιο Πλεύρη και Γιώργο Ανατολάκη στη Ν.Δ. επανέλαβε τα ίδια:
«Το πατριωτικό Ευρωπαϊκό Μέτωπο διευρύνεται συνεχώς. Σήμερα, έχω τη χαρά να καλωσορίζω τον Θάνο Πλεύρη και τον Γιώργο Ανατολάκη, που θα δώσουν μαζί μας τη μεγάλη μάχη, για να αλλάξουμε τις πολιτικές του Μνημονίου και για να μείνει η Ελλάδα όρθια μέσα στην Ευρώπη
Βέβαια πολύ λίγο απασχολούσε τον κ. Σαμαρά και τους «συμπολεμιστές» του στο πατριωτικό Ευρωπαϊκό Μέτωπο να διευκρινίσουν τι σημαίνει αυτή πομπώδης φράση. Διότι πατριωτικό Ευρωπαϊκό Μέτωπο σημαίνει ότι υπάρχει ήδη μια Ευρωπαϊκή Πατρίδα την οποία επιβουλεύονται κάποιοι άλλοι.
Αλλά και ο κ. Ε. Βενιζέλος ονειρευότανε κι αυτός εθνικά μέτωπα [4] και κυβερνήσεις «συνεργασίας όλων των φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων της ευθύνης, της αλληλεγγύης και της ανάπτυξης…. μιας κυβέρνησης εθνικής ενότητας όλων των δυνάμεων ευρωπαϊκού προσανατολισμού». [5] Άλλωστε μετά τη λήξη της συνάντησης των πολιτικών αρχηγών με τον πρόεδρο κ. Κ. Παπούλια [15-5-12] δήλωσε:«Ζητήσαμε ευθύς εξαρχής την κυβέρνηση εθνικής ενότητας με τη συμμετοχή όλων των φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων, μνημονιακών και αντιμνημονιακών,..»
Από την παράθεση – ελλειπτική αναγκαστικά – των παραπάνω αποσπασμάτων από τους λόγους των φιλο-ευρωπαϊκών πολιτικών δυνάμεων – στις οποίες συμπεριλαμβάνονταν και οι μνημονιακές και αντι-μνημονιακές δυνάμεις, όπως π.χ. τότε η ΔΗΜΑΡ, προκύπτουν μάλλον αβίαστα δύο συμπεράσματα: Πρώτον ότι κινδύνευε η εθνική μας υπόσταση – δηλαδή η Ανεξαρτησία μας – ενόσω είμαστε μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά για να βάλουμε φρένο σε αυτό τον κίνδυνο έπρεπε να αποδεχτούμε τα Μνημόνια και τους εφαρμοστικούς νόμους και Δεύτερον ότι τελικά για να σωθούμε ως έθνος, για να συνεχίσουμε να υπάρχουμε, πρέπει να μετατραπούμε σε προτεκτοράτο ή γερμανική, πρωτίστως οικονομική αποικία !!!
Πως μπορούμε να εξηγήσουμε αυτές τις εξελίξεις; Μήπως ως αποτέλεσμα της κυριαρχίας της νεοφιλελεύθερης πολιτικής στην Ευρώπη; Μήπως γιατί η ελληνική κρίση πρέπει να εξηγηθεί ως εκδοχή της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και της κρίσης της ΟΝΕ που, όμως, οφείλεται στη «χρεοκοπία του νεοφιλελεύθερου τρόπου λειτουργίας του καπιταλιστικού συστήματος. Με άλλα λόγια, η κρίση γεννήθηκε από τα στοιχεία και τις σχέσεις που συνθέτουν τον πυρήνα του νεοφιλελευθέρου υποδείγματος» (6)
Κατά την άποψη μου – που εμπνέεται και συμβαδίζει με αυτή ενός μεγάλου και σημαντικότατου ρεύματος σκέψης στην αριστερά και τους μαρξιστές – η κρίση δεν οφείλεται στη χρεοκοπία του φιλελεύθερου τρόπου λειτουργίας του καπιταλιστικού συστήματος κλπ. Δηλαδή ένας άλλος τρόπος λειτουργίας του, μη φιλελεύθερος, αλλά ας πούμε κεϋνσιανός, δεν θα οδηγούσε στην κρίση του. Με άλλα λόγια δεν είναι οι αξεπέραστες αντιφάσεις του καπιταλιστικού συστήματος που δημιουργού τις κρίσεις του, αλλά κάποια είδη οικονομικής πολιτικής που εφαρμόζονται και που αν τα αλλάξουμε τότε όλα θα πάνε μια χαρά. Σύμφωνα με το ρεύμα σκέψης στο οποίο ανήκω η σημερινή κρίση οφείλεται – αφορά – τον καπιταλισμό στο ιμπεριαλιστικό του στάδιο. Είναι κρίση δηλαδή του καπιταλιστικού ιμπεριαλισμού. Ζούμε την εποχή του ιμπεριαλισμού.
Αυτό αμφισβητείται από πλευράς μαρξιστών του ευρωκεντρισμού ή όπως το έχει πεί ο Σαμίρ Αμίν από το «φιλο-ιμπεριαλιστικό» ρεύμα μέσα στο μαρξισμό. Στη χώρα μας αυτό το ρεύμα εκφράζει και με επιμονή και σταθερότητα υπηρετεί ένας κύκλος αριστερών διανοουμένων και οικονομολόγων, γύρω από το περιοδικό «ΘΕΣΕΙΣ», του οποίου διευθυντής, ιθύνων νους και ψυχή είναι ο υπεύθυνος οικονομικής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ Γιάννης Μηλιός. Την άποψη του αυτή έχει αναπτύξει σε σειρά άρθρων του στο περιοδικό του, σε εφημερίδες κλπ και τελευταία σε ένα βιβλίο του, μαζί με τον Δ. Σωτηρόπουλο, με τίτλο «Ιμπεριαλισμός, χρηματοπιστωτικές αγορές, κρίση» - στην πρώτη αγγλική έκδοση του είχε τίτλο «Rethiking imperialism: :a Study of Capitalist Rule. Αυτό το ρεύμα απορρίπτει τη θεωρία του ιμπεριαλισμού όπως την ανέπτυξαν οι Λένιν, Μπουχάριν, Χίλφερτινγκ, Ρόζα κλπ. Οι μοναδικοί άξιοι ερμηνευτές και συνεχιστές του Μαρξ είναι όσοι ανήκουν στο ρεύμα αυτό. Τα ίδια επανέλαβε στην παρουσίαση του βιβλίου και ο Γ. Δραγασάκης [βλ. ΑΥΓΗ-ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ 25/12/2011]. Με λίγα και κοφτά λόγια θεώρησε τη θεωρία αυτή και τον Λένιν φυσικά ξεπερασμένα.
Δεν αναφέρομαι σε όλα αυτά έτσι στο «ξεκάρφωτο», επειδή πάσχω από κάποιο είδος μανίας κατά Μηλιού και λοιπών. Αλλά, όπως θα δείξω «ολίγον στα πεταχτά», γιατί όλα αυτά έχουν σχέση άμεση, πολιτικά πρακτική με τα σημερινά μας προβλήματα και πολιτικά καθήκοντα και στρατηγική της αριστεράς.
Στον ιμπεριαλισμό υπάρχει όχι μόνο ένας άνισος διεθνής καταμερισμός εργασίας – κάθετα ιεραρχημένος -, δηλαδή ο χωρισμός του κόσμου σε μητρόπολη-περιφέρεια, αλλά και μια αντίστοιχη ιεραρχία κρατών.
«Ο καπιταλισμός μετατράπηκε σε παγκόσμιο σύστημα αποικιακής καταπίεσης και χρηματιστικής κατάπνιξης της τεράστιας πλειοψηφίας του πληθυσμού της γης από μια χούφτα «προχωρημένες» χώρες. Και το μοίρασμα αυτής της «λείας» γίνεται ανάμεσα σε 2-3 ληστές με παγκόσμια δύναμη, οπλισμένους από την κορυφή ως τα νύχια (Αμερική, Αγγλία, Ιαπωνία), που τραβούν όλη τη γη στον πόλεμο τους για το μοίρασμα της λείας τους» θα γράψει ο Λένιν στον «Ιμπεριαλισμό» του – και σε αυτό υπάρχει συμφωνία και με το αντίστοιχο έργο του Χόμπσον (1902) και του Ν. Μπουχάριν λίγους μήνες νωρίτερα από του Λένιν. Για τις τράπεζες θα πει πώς έχουν μετατραπεί «σε μια χούφτα μονοπωλητές αποτελεί μια από τις βασικές λειτουργίες της μετεξέλιξης του καπιταλισμού σε κεφαλαιοκρατικό ιμπεριαλισμό και γι αυτό θα πρέπει να σταθούμε πριν απ’ όλα στη συγκέντρωση τραπεζικών υποθέσεων». Θα δώσει ιδιαίτερη σημασία «στο ρόλο που παίζει η εξαγωγή κεφαλαίου στη δημιουργία του διεθνούς δικτύου της εξάρτησης και των σχέσεων του χρηματιστικού κεφαλαίου». Στη συνέχεια θα διευκρινίσει «Σε διάκριση από τον αγγλικό αποικιακό ιμπεριαλισμό, ο γαλλικός μπορεί να ονομαστεί τοκογλυφικός ιμπεριαλισμός. Στη Γερμανία παρατηρείται τρίτη ποικιλομορφία : οι αποικίες της δεν είναι μεγάλες και το κεφάλαιο που τοποθετεί στο εξωτερικό κατανέμεται πολύ συμμετρικά ανάμεσα στην Ευρώπη και την Αμερική». Θα δεχτεί ότι «Η εξαγωγή του κεφαλαίου επιδρά στην ανάπτυξη του καπιταλισμού, την επιταχύνει εξαιρετικά στις χώρες όπου κατευθύνεται». Παρακάτω «Μια που οιπολιτικές ιδιότητες του ιμπεριαλισμού είναι η αντίδραση σε όλη τη γραμμή και το δυνάμωμα του εθνικού ζυγού σε συνδυασμό με το ζυγό που επιβάλλει η χρηματιστική ολιγαρχία και με την εξάλειψη του ελεύθερου συναγωνισμού, παρουσιάζεται λοιπόν η μικροαστικο-δημοκρατική αντιπολίτευση στις αρχές του ΧΧ αιώνα σχεδόν σ ‘ όλες τις ιμπεριαλιστικές χώρες» και θα υπογραμμίσει τη «δημιουργία του «κράτους-εισοδηματία», του «κράτους-τοκογλύφου» , που η αστική του τάξη ζει όλο και περισσότερο από την εξαγωγή κεφαλαίου και από το «κόψιμο κουπονιών» και θα μας καταστήσει προσεκτικούς λέγοντας «Θα ήταν λάθος να νομίζει κανείς ότι αυτή η τάση για σάπισμα αποκλείει τη γρήγορη ανάπτυξη του καπιταλισμού». [Μια μικρή στάση εδώ: όλα αυτά που έγραφε ο Λένιν τα διαστρεβλώνουν στο βιβλίο τους οι Μηλιός-Σωτηρόπουλος και στην βιβλιοπαρουσίαση του ο Γ. Δραγασάκης. Τα παρουσιάζουν εντελώς ανάποδα]
Συνεχίζω για να κλείσω με το πιο καίριο σημείο του βιβλίου – την αντίθεση του στον ορισμό του ιμπεριαλισμού από τον Κάουτσκυ – που έμελε να αποτελέσει και τον πλήρη διαχωρισμό του με το κυρίαρχο ευρωκεντρικό ρεύμα του μαρξισμού που φτάνει μέχρι τις ημέρες μας.
Ο ορισμός του Κάουτσκι λέει:
«Ο ιμπεριαλισμός είναι προϊόν του πολύ αναπτυγμένου βιομηχανικού καπιταλισμού. Συνίσταται στην τάση κάθε βιομηχανικού καπιταλιστικού έθνους να προσαρτά ή να υποτάσσει όλο και μεγαλύτερες αγροτικές (η υπογράμμιση είναι του Κάουτσκι)
περιοχές, άσχετα από το ποια έθνη τις κατοικούν».*
Αυτός ο ορισμός δεν αξίζει απολύτως τίποτε, γιατί είναι μονόπλευρος, δηλαδή ξεχωρίζει αυθαίρετα μονάχα το εθνικό ζήτημα (παρ' όλο που το ζήτημα αυτό είναι εξαιρετικά σπουδαίο, τόσο αυτό καθαυτό όσο και στη σχέση του με τον ιμπεριαλισμό)και το συνδέει αυθαίρετα και όχι σωστά μόνο με το βιομηχανικό κεφάλαιο των χωρών που προσαρτούν άλλα έθνη, βάζοντας στην πρώτη μοίρα εξίσου αυθαίρετα και όχι σωστά την προσάρτηση……. Ο ιμπεριαλισμός είναι η τάση για προσαρτήσεις - να πού καταλήγει το πολιτικό μέρος του ορισμού του Κάουτσκι. Είναι σωστό, αλλά στο έπακρο ατελές, γιατί πολιτικά ο ιμπεριαλισμός είναι γενικά η τάση προς τη βία και την αντίδραση. Εδώ όμως μας απασχολεί η οικονομική πλευρά της υπόθεσης, που την έμπασε στον ορισμό του ο ίδιος ο Κάουτσκι. Τα λάθη του ορισμού του Κάουτσκι χτυπούν στα μάτια. Για τον ιμπεριαλισμό είναι χαρακτηριστικό ίσα-ίσα όχι το βιομηχανικό, μα το χρηματιστικό κεφάλαιο. Δεν είναι τυχαίο ότι στη Γαλλία η εξαιρετικά γοργή ανάπτυξη του χρηματιστικού κεφαλαίου, με παράλληλη εξασθένηση του βιομηχανικού, προκάλεσε από τη δεκαετία 1880-1890 και δω την εξαιρετική όξυνση της (αποικιακής) πολιτικής των προσαρτήσεων. Για τον ιμπεριαλισμό είναι χαρακτηριστική η τάση ακριβώς για προσαρτήσεις όχι μόνο αγροτικών περιοχών, αλλά ακόμη και των πιο βιομηχανικών (οι γερμανικές βλέψεις στο Βέλγιο, οι γαλλικές στη Λωρραίνη), γιατί, πρώτο, ο τερματισμός του μοιράσματος του κόσμου αναγκάζει κατά το ξαναμοίρασμα ν' απλώνονται τα χέρια σε κάθε λογής εδάφη.
Δεύτερο, το ουσιαστικό για τον ιμπεριαλισμό είναι ο ανταγωνισμός μερικών μεγάλων Δυνάμεων που τείνουν προς την ηγεμονία, δηλ. προς το άρπαγμα εδαφών όχι τόσο άμεσα για τον εαυτό τους όσο για την εξασθένηση του αντιπάλου και την υπόσκαψη
της ηγεμονίας τον (για τη Γερμανία, το Βέλγιο έχει ιδιαίτερη σπουδαιότητα, σαν σημείο στήριξης ενάντια στην Αγγλία. Για την Αγγλία, η Βαγδάτη, σαν σημείο στήριξης ενάντια στη Γερμανία κλπ.). [Βλ. Λένιν «Ο ιμπεριαλισμός κεφ. VII]
Μέχρι στιγμής είχαμε το «κράτος-εισοδηματία» και το «κράτος-τοκογλύφο», τώρα έχουμε και το χρηματιστικό κεφάλαιο και την τάση προς τη βία και την αντίδραση και φυσικά τις προσαρτήσεις όχι μόνο των αγροτικών περιοχών αλλά και των βιομηχανικών. Όλα όσα βλέπουμε σήμερα μπροστά μας. Και τις τράπεζες δανειστές και τοκογλύφους, και τα κράτη εισοδηματίες και τοκογλύφους και την προσάρτηση-υποταγή ακόμα και αναπτυγμένων χωρών: καλή ώρα η πολιτική της Γερμανίας απέναντι όχι μόνο στην μικρή Ελλάδα αλλά και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες: Ιταλία, Ισπανία, Ιρλανδία κλπ κλπ. Δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε ποιον καλύπτει και ποιον εξυπηρετεί η άποψη που λέει ότι βασικό επίδικο της κρίσης δεν είναι ούτε δανειστές-δανειζόμενοι ούτε Βορράς-Νότος. Είναι η αντίθεση κεφάλαιο-εργασία! Καλύπτει τον ιμπεριαλισμό στο όνομα μιας γενικής αντίθεσης κεφαλαίου εργασίας και αφήνει απέξω την τάση για προσαρτήσεις και κυριαρχία πάνω σε άλλους λαούς, χώρες, έθνη και κράτη που οπωσδήποτε εξασφαλίζουν στην εργατική τάξη μεγάλες και πολλές κοινωνικές συμμαχίες. Αυτό βέβαια καθιστά την χάραξη στρατηγικής και τακτικής για την αριστερά πιο πολύπλοκη.
Αν η τάση την εποχή του ιμπεριαλισμού είναι οι προσαρτήσεις, η κατάκτηση, η οικονομική εκμετάλλευση των άλλων χωρών με δάνεια, τοκογλυφίες κλπ κλπ, αυτά όλα που συνιστούν το σάπισμα του καπιταλισμού – ιμπεριαλισμού, η αντίσταση των λαών απέναντι σε όλη αυτή την επιδρομή παίρνει τη μορφή υπεράσπισης της εθνικής του ανεξαρτησίας του ακριβώς ενάντια στο ιμπεριαλισμό και τα ντόπια στηρίγματα του. Τώρα ο εθνικός αγώνας δεν είναι μόνο απελευθερωτικός αλλά αντιμπεριαλιστικός και γι αυτό και αντικαπιταλιστικός. Διότι ο ιμπεριαλισμός είναι το ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού.
Δεν χρειάζεται να καταφύγουμε στους κλασικούς του μαρξισμού για να πούμε ποιες τάξεις έχουν συμφέρον να υπερασπίσουν το συλλογικό ‘ το εθνικό. Μας το έχει πει ήδη ο Ανταμ Σμιθ. Σε αυτόν το μεγάλο αστό οικονομολόγο ανήκει η τιμή να διαχωρίσει το γενικό κοινωνικό συμφέρον από το ιδιαίτερο / ταξικό συμφέρον. Έδειξε πολύ έξυπνα και πολύ καλά ότι δεν ταυτίζεται το γενικό, κοινωνικό – μπορούμε τέτοιο να θεωρούμε το εθνικό – συμφέρον με το ιδιαίτερο, το ταξικό συμφέρον. Από την άποψη αυτή θεωρούσε ότι τα συμφέροντα των εργοδοτών «αυτής της τρίτης τάξης δεν συνδέονται με αυτά της κοινωνίας με τον τρόπο που συνδέονται τα συμφέροντα των άλλων δύο τάξεων». Δηλαδή αυτής που ζει από την καλλιέργεια της γης και αυτής που ζει από το μισθό. [βλ. «Έρευνα για τη φύση και τις αιτίες του πλούτου των εθνών», εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Κεφάλαιο 11ο , σελ.354-357
Άνοιξε έτσι το δρόμο και στον Μαρξ για να εξετάζουμε το γενικό κοινωνικό συμφέρον – άρα και το εθνικό – σε συνάρτηση με την ταξική συγκρότηση / σύνθεση της «κοινωνίας» και στη συνέχεια να ερευνάμε για το ποιας ή ποιών τάξεων τα συμφέροντα συμπίπτουν κάθε φορά με το γενικό / εθνικό συμφέρον. Κι ακόμα παραπέρα ποιας τάξης ή τάξεων κάθε φορά και πως τα ιδιαίτερα συμφέροντα επιβάλλονται σαν γενικά.
Κλείνοντας λοιπόν θέλω να τονίσω ότι η αριστερά μας σήμερα και φυσικά ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ που έχει μια κεντρική θέση στον πολιτικό αγώνα πρέπει να σκεφτεί σοβαρά και να χαράξει ανάλογα τη στρατηγική και τακτική της: ο σημερινός αγώνας είναι μια σκέτη αντιπαράθεση- σύγκρουση κεφαλαίου – εργασίας ή μια διαμόρφωση μιας μεγάλης κοινωνικής συμμαχίας σε πρώτη φάση αντι ιμπεριαλιστικής που για να έχει τελική επιτυχία θα προχωρήσει , θα εξελιχθεί σε αντικαπιταλιστική. Θα πάρει επίσης υπόψη της ότι ως αντιιμπεριαλιστική και πολύ περισσότερο ως αντικαπιταλιστική θα έρθει σε σύγκρουση με το παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα ή θα νομίζει πώς θα κάνει περίπατο στο Πεδίον του Άρεως. Δύσκολα προβλήματα και δύσκολες απαντήσεις.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ-ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
1- [Δηλώσεις Ευάγγελου Βενιζέλου, Προέδρου του ΠΑΣΟΚ, μετά τη σύσκεψη των Πολιτικών Αρχηγών 23/10/12]
2- βλ. «Για το μαζικό ριζοσπαστικό κόμμα της Αριστεράς!» ΑΥΓΗ :21/09/2012
3- [προσφώνηση του προέδρου της ΝΔ κ. Αντώνη Σαμαρά κατά τη συνάντηση του με την κα Ντόρα Μπακογιάννη στο Ίδρυμα Μ. Κακογιάννη 21 Μαΐου 2012
4- Βλ ομιλία του σε πολιτική εκδήλωση στο Επιμελητήριο Κορίνθου 26-5-2012
5- Ομιλία του στην ΚΟ του ΠΑΣΟΚ, 17/5/2012
6- βλ. Γιάννης Μηλιός «Η ελληνική κρίση ως εκδοχή της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και της κρίσης της ΟΝΕ» [Η εισήγηση του Γιάννη Μηλιού στο Διεθνές Συνέδριο «Δημόσιο χρέος και πολιτικές λιτότητας στην Ευρώπη: Η απάντηση της Ευρωπαϊκής Αριστεράς», που διοργανώνουν το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, ο Συνασπισμός και το Ινστιτούτο Πουλαντζάς]
7 βλ Γ. Μηλιός ΅Η επινόηση και κατασκευή του «λευκού Κινέζου» εργαζόμενουΑΥΓΗ 29/7/2012
**Να μου επιτρέψετε να υπενθυμίσω ότι σχετικά με το ζήτημα αυτό έχω γράψει μια σειρά άρθρα στο Monthly Review και τον ιστοχώρο του, στο περιοδικό ΤΑ ΤΕΤΡΑΔΙΑ, διάφορα ηλεκτρονικά «περιοδικά», όπως ο ΟΙΣΤΡΟΣ, κλπ. «Το εθνικό ζήτημα, η Αριστερά και η Δεξιά σήμερα» που δημοσιεύτηκε στο Νο 15, 2006 του Monthly Review βασίστηκε στην εισήγησή μου στην εκδήλωση που οργάνωσαν τα περιοδικά Monthly Review, Ρεσάλτο και Τετράδια στις 13 Ιανουαρίου 2006 με θέμα «Μεταμοντερνισμός, Αριστερά και εθνικό ζήτημα». Συνεπώς λεπτομέρειες για την άποψη μου – που εδώ θα εκθέσω αφάνταστα ελλειπτικά – όποιος θέλει μπορεί τις διαβάσει είτε έντυπες είτε ηλεκτρονικά αναρτημένες στο Monthly Review και το ΟΙΣΤΡΟ.
Γνωρίζετε όλοι σας ότι η Αριστερά έχει ταλαιπωρηθεί πάρα πολύ για να προσδιορίσει τη σχέση εργατικού κινήματος και έθνους – μεγάλη αναταραχή στους κύκλους των μαρξιστών που κρατάει χρόνια. Οι ίδιοι οι Μαρξ-Ένγκελς μόνο περιστασιακά ασχολήθηκαν με το πρόβλημα αυτό. Τομή γίνεται με τον Λένιν και φυσικά με το Μάο και στη συνέχεια με μια σειρά άλλους γνωστούς μαρξιστές, ανάμεσα τους ο Σαμίρ Αμίν. Στη ελληνικά μας όρια σε επίπεδο θεωρητικής συμβολής ο πιο σημαντικός και συστηματικός μελετητής αναμφίβολα είναι ο ιστορικός Νίκος Ψυρούκης όχι μόνο με το συνολικό έργο του αλλά ιδιαίτερα με «Το Εθνικό Ζήτημα» εκδόσεις Κοροντζή 1992 και βέβαια με την όλη εργογραφία του τη σχετική με το Κυπριακό, την «Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας», τη «Διαμάχη στο Αιγαίο» κλπ.
[1] Ομιλία μου στο Πνευματικό Κέντρο Ελευσίνας. Για το ίδιο θέμα συν-εισηγητές ήταν οι Μανώλης Γλέζος και Αλέξης Μητρόπουλος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.