Οι αρετές της καλοσύνης, της ανθρωπιάς,
της συμπόνιας, της ελπίδας με κορυφαία την αγάπη,
μετατρέπουν τον διδακτικό χαρακτήρα του έργου
σε ευαγγελικό ανάγνωσμα.
Γράφει ο Φαίδων Χριστοδουλάκης
Μία από τις ομορφότερες ιστορίες που έχουν γραφτεί ποτέ με αφορμή τα Χριστούγεννα είναι αναμφισβήτητα το υπέροχο διήγημα του Τσάρλς Ντίκενς, «Χριστουγεννιάτικη ιστορία» (A Christmas Carol - Χριστουγεννιάτικα Κάλαντα). Το έργο αποτέλεσε αγαπημένο ανάγνωσμα ολόκληρων γενιών και λατρεύτηκε σχεδόν σε όλες τις κινηματογραφικές μεταφορές. (βλ. στο τέλος ολόκληρη την ταινία)
Σε αυτές τις γραμμές θα επιχειρήσουμε μια, όσο το δυνατόν, επιγραμματική ψηλάφηση του θαυμαστού κι αγαπημένου μας έργου, σκιαγραφώντας αδρά μόνον κάποιους βασικούς άξονες.
- Ο Ντίκενς στηρίζει όλο του το οικοδόμημα σε μία προέκταση της βιβλικής αφήγησης, μέσω μιας φαινομενικής αντίθεσης.
Έτσι, στη περίφημη παραβολή του Πλούσιου και του Λάζαρου (βλ. παρακάτω), που μας διασώζεται στο Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, υπάρχει στο τέλος της ένας χαρακτηριστικός διάλογος μεταξύ της ψυχής του κολαζομένου πλουσίου και του Αβραάμ.
Εκεί εκφράζεται ή ικεσία να αποσταλεί ο Λάζαρος στη γη με σκοπό τη νουθεσία και τη μετάνοια των υπολοίπων αδελφών του πλούσιου, η οποία καταλήγει στην άρνηση του Αβραάμ. Σε αυτό το σημείο ξεκινάει η αφήγηση του Ντίκενς, που χρησιμοποιεί «την άρση» της απαγόρευσης αυτής για να στείλει την ψυχή του Μάρλεϋ στον αμετανόητο φιλάργυρο φίλο του και συνέταιρο, τον Σκρουτζ και να του δώσει την ευκαιρία που ο ίδιος δεν είχε.
- Η περιγραφή της κολασμένης μορφής του Μάρλεϋ είναι πραγματικά ένας θησαυρός θεολογικών στοιχείων.
Η θλιβερή του εικόνα με τις βαριές αλυσίδες και τα χρηματοκιβώτια και γενικά η ζοφερή του όψη, καθώς και η μόνιμη, χωρίς καμιά ανάπαυση, ταλαιπωρία του, μας παραπέμπει στον μεταθανάτιο κολασμό της ψυχής από τα πάθη αλυσίδες που την συμπνίγουν και δεν την αφήνουν να βρει λύτρωση.
Σε κάποιο σημείο το δράμα του κορυφώνεται, στη θέα των άλλων κολασμένων ψυχών που πλέον δεν μπορούσαν να πράξουν το καλό και βίωναν το μαρτύριο της αγάπης.
Από την άλλη όχθη η σκληροκαρδία του Σκρουτζ κι ο άκρατος υλισμός του, τον ωθούν στην αμφισβήτηση του παράδοξου γεγονότος της εμφάνισης του νεκρού του φίλου φτάνοντας στα όρια της απιστίας. Ωστόσο δέχεται το πρώτο πλήγμα και μαλακώνει κάτι στο οποίο συμβάλλει και το αίσθημα του τρόμου.
Η σταδιακή μεταστροφή που θα οδηγήσει στην αληθινή μετάνοια, θα έρθει αργά και σταθερά με την επίσκεψη των αλλόκοτων φαντασμάτων των Χριστουγέννων.
Μέσω της θέασης του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος, του χρόνου δηλαδή ως μοναδικού πεδίου σωτηρίας, με επίκεντρο τα Χριστούγεννα, θα δει την σταδιακή του πορεία προς την πνευματική καταστροφή με την υποδούλωση του στο πάθος της φιλαργυρίας και της λατρείας της ύλης που τελικά θα τον μετατρέψει σε μία απόκοσμη κι εωσφορική ύπαρξη.
Η συνολική θέαση του βίου του ως ψυχικού και πνευματικού κατήφορου που τέλος έχει τον τάφο και την αιώνια κόλαση θα συγκλονίσει συθέμελα τη σκληρή και κρύα καρδιά του φιλάργυρου Σκρουτζ και θα τον φέρει σε μια ουσιαστική μετάνοια κι αλλαγή ζωής.
Σε όλο το έργο είναι διάχυτος ο θεανθρωπισμός του «πνεύματος των Χριστουγέννων», ο οποίος σύμφωνα με τον συγγραφέα, πρέπει ως πρόταση ζωής να κυριαρχεί όλο τον χρόνο και να νοηματοδοτεί τον ανθρώπινο βίο, ιδίως σε εποχές κοινωνικής αδικίας και βαθιάς φτώχειας, όπως αυτή που έζησε ο Ντίκενς.
- Οι αρετές της καλοσύνης, της ανθρωπιάς, της συμπόνιας, της ελπίδας με κορυφαία την αγάπη, μετατρέπουν τον διδακτικό χαρακτήρα του έργου σε ευαγγελικό ανάγνωσμα.
Ακόμη κι ο «εκπρόσωπος» του κόσμου των φτωχών, η συμπαθέστατη φιγούρα του Κράτσιτ, του υπαλλήλου του Σκρούτζ, δε διαπνέεται από κανένα είδος «ταξικού μίσους» αλλά χαρακτηρίζεται από αληθινή υπομονή κι αγάπη προς το πρόσωπο του φιλάργυρου δυνάστη. Η μεγαλοψυχία του τον ωθεί να κάνει πρόποση στην υγεία του Σκρούτζ στο φτωχικό γιορτινό του τραπέζι και να υπομένει με χαρά τον πειρασμό της ασθένειας του μικρού του παιδιού.
Παράλληλα παρουσιάζεται η άκρως συγκινητική εικόνα μιας φτωχής χριστιανικής οικογένειας με κυρίαρχη μορφή αυτή του πιστού αρρώστου παιδιού του αξιολάτρευτου Τιμ.
Στο ίδιο μήκος κύματος βρίσκεται κι ο μοναδικός ανιψιός του Σκρουτζ που με υπομονή, αγάπη κι αληθινή ανιδιοτέλεια αναζητάει το Θείο του, ως μοναδική του οικογένεια.
Τελικά όλα συντείνουν στο γκρέμισμα της εγωιστικής και μοναχικής φυλακής του από κόσμου και φιλάργυρου γέροντα, κάτι που δεν θα αργήσει να συμβεί.
Το θαύμα που συντελέστηκε με την μετάνοια και τη πλήρη μεταστροφή του Σκρουτζ σε ευεργέτη των φτωχών κι όλης της πόλης, καταδεικνύουν δύο αθάνατες αλήθειες όπως αυτές εκφράστηκαν στο Ευαγγέλιο και στη διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας.
Κατά πρώτον οι καταστάσεις του πλούτου και της φτώχειας είναι ηθικά ουδέτερες.
Η χρήση τους είναι εκείνη που μεταβάλλει τον άνθρωπο σε συνδημιουργό του Θεού ή όχι, με θεμελιώδη όρο την ελευθερία της επιλογής.
Κατά δεύτερον όλες οι μεγάλες αλλαγές στις κοινωνίες των ανθρώπων πρέπει να ξεκινούν και από την αλλαγή, «την αλλοίωση» όπως έλεγαν οι Άγιοι, της καρδιάς.
Από μέσα δηλαδή προς τα έξω. Ποτέ το αντίστροφο.
Το Ευαγγέλιο Κυριακή Ε’ Λουκά ις’ 19-31
Η παραβολή του πλουσίου και του Λαζάρου
Αρχαίο κείμενο
19 Ἄνθρωπος δέ τις ἦν πλούσιος, καὶ ἐνεδιδύσκετο πορφύραν καὶ βύσσον εὐφραινόμενος καθ' ἡμέραν λαμπρῶς. 20 πτωχὸς δέ τις ἦν ὀνόματι Λάζαρος, ὃς ἐβέβλητο πρὸς τὸν πυλῶνα αὐτοῦ ἡλκωμένος 21 καὶ ἐπιθυμῶν χορτασθῆναι ἀπὸ τῶν ψιχίων τῶν πιπτόντων ἀπὸ τῆς τραπέζης τοῦ πλουσίου· ἀλλὰ καὶ οἱ κύνες ἐρχόμενοι ἐπέλειχον τὰ ἕλκη αὐτοῦ. 22 ἐγένετο δὲ ἀποθανεῖν τὸν πτωχὸν καὶ ἀπενεχθῆναι αὐτὸν ὑπὸ τῶν ἀγγέλων εἰς τὸν κόλπον Ἀβραάμ· ἀπέθανε δὲ καὶ ὁ πλούσιος καὶ ἐτάφη. 23 καὶ ἐν τῷ ᾅδῃ ἐπάρας τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ, ὑπάρχων ἐν βασάνοις, ὁρᾷ Ἀβραὰμ ἀπὸ μακρόθεν καὶ Λάζαρον ἐν τοῖς κόλποις αὐτοῦ. 24 καὶ αὐτὸς φωνήσας εἶπε· πάτερ Ἀβραάμ, ἐλέησόν με καὶ πέμψον Λάζαρον ἵνα βάψῃ τὸ ἄκρον τοῦ δακτύλου αὐτοῦ ὕδατος καὶ καταψύξῃ τὴν γλῶσσάν μου, ὅτι ὀδυνῶμαι ἐν τῇ φλογὶ ταύτῃ. 25 εἶπε δὲ Ἀβραάμ· τέκνον, μνήσθητι ὅτι ἀπέλαβες σὺ τὰ ἀγαθά σου ἐν τῇ ζωῇ σου, καὶ Λάζαρος ὁμοίως τὰ κακά· νῦν δὲ ὧδε παρακαλεῖται, σὺ δὲ ὀδυνᾶσαι·26 καὶ ἐπὶ πᾶσι τούτοις μεταξὺ ἡμῶν καὶ ὑμῶν χάσμα μέγα ἐστήρικται, ὅπως οἱ θέλοντες διαβῆναι ἔνθεν πρὸς ὑμᾶς μὴ δύνωνται, μηδὲ οἱ ἐκεῖθεν πρὸς ἡμᾶς διαπερῶσιν. 27 εἶπε δέ· ἐρωτῶ οὖν σε, πάτερ, ἵνα πέμψῃς αὐτὸν εἰς τὸν οἶκον τοῦ πατρός μου· 28 ἔχω γὰρ πέντε ἀδελφούς· ὅπως διαμαρτύρηται αὐτοῖς, ἵνα μὴ καὶ αὐτοὶ ἔλθωσιν εἰς τὸν τόπον τοῦτον τῆς βασάνου. 29 λέγει αὐτῷ Ἀβραάμ· ἔχουσι Μωϋσέα καὶ τοὺς προφήτας· ἀκουσάτωσαν αὐτῶν. 30 ὁ δὲ εἶπεν· οὐχί, πάτερ Ἀβραάμ, ἀλλ' ἐάν τις ἀπὸ νεκρῶν πορευθῇ πρὸς αὐτοὺς, μετανοήσουσιν. 31 εἶπε δὲ αὐτῷ· εἰ Μωϋσέως καὶ τῶν προφητῶν οὐκ ἀκούουσιν, οὐδὲ ἐάν τις ἐκ νεκρῶν ἀναστῇ πεισθήσονται.
Ερμηνευτική απόδοση Ι. Θ. Κολιτσάρα
19 Ειδικώτερα δε δια τον πλούτον ακούσατε και αυτήν την παραβολήν· Ενας άνθρωπος ήτο πλούσιος και εφορούσε κόκκινον πανάκριβον ένδυμα και λευκόν, λινόν πολυτελή χιτώνα. Και κάθε ημέρα ηυφραίνετο με πολυδάπανα λαμπρά συμπόσια. 20 Εζούσε δε τότε και κάποιος πτωχός ονάματι Λαζαρος, ο όποιος ήτο παραπεταμένος κοντά εις την μεγάλην εξώπορτα του πλουσίου, γεμάτος από πληγάς. 21 Και αυτός επιθυμούσε να χορτάση την πείνα του από τα ψίχουλα, που έπιπταν από το τραπέζι του πλουσίου. Και σαν να μην έφθαναν αυτά, οι σκύλοι έγλειφαν τας πληγάς του γυμνού σχεδόν σώματός του. 22 Συνέβη δε να πεθάνη ο πτωχός και να μεταφερθή από τους αγγέλους εις τας αγκάλας του Αβραάμ, στον παράδεισον δηλαδή όπου ο Αβραάμ μαζή με τους δικαίους αναπαύονται και ευφραίνονται. Επέθανε δε και ο πλούσιος και ετάφη με πολλήν μεγαλοπρέπειαν. Η ψυχή του όμως κατέβηκε στον Αδην. 23 Και στον Αδην όπου εβασανίζετο, εσήκωσε τα μάτια του και βλέπει τον Αβραάμ από μακρυά και τον Λαζαρον εις τας αγκάλας του. 24 Και αυτός, που τόσην αδιαφορίαν και σκληρότητα είχε δείξει, όταν ζούσε εις την γην, εφώναξε τώρα και είπε· Πατερ Αβραάμ, σπλαγχνίσου με και στείλε τον Λαζαρον να βρέξη την άκρη από το δάκτυλο του στο νερό και να δροσίση την γλώσσαν μου, διότι πονώ φοβερά μέσα εις την βασανιστικήν αυτήν φλόγα του Αδου. 25 Είπε δε ο Αβραάμ· Τεκνον, θυμήσου, ότι συ απήλαυσες με το παραπάνω τα αγαθά σου εις την ζωήν σου και ο Λαζαρος ομοίως εδοκίμασε τα κακά της φτώχειας και της ασθενείας. Τώρα δε αυτός εδώ παρηγορείται και ευφραίνετε δια την υπομονήν, που έδειξε στον καιρόν της θλίψεώς του, συ δε κατά λόγον δικαιοσύνης βασανίζεσαι δια την φιλαυτίαν σου και την σκληρότητα της καρδίας σου. 26 Και επί πλέον μεταξύ του τόπου, που είμεθα ημείς, και του τόπου που είσθε σεις, έχει στηριχθή μέγα και ανυπέρβλητον χάσμα, ώστε εκείνοι που θέλουν να περάσουν από εδώ εις σας να μη ημπορούν ούτε και αυτοί, που είναι στο μέρος σας να μην ημπορούν να περάσουν προς ημάς. 27 Είπε δε ο πλούσιος· Τότε σε παρακαλώ, πάτερ, να στείλης τον Λαζαρον στο πατρικό μου σπίτι, 28 διότι έχω εκεί πέντε αδελφούς, στείλε τον να τους διαβεβαιώση δι' αυτά που συμβαίνουν εδώ, ώστε να μη καταντήσουν και αυτοί στον τόπον τούτον των βασάνων. 29 Λεγει εις αυτόν ο Αβραάμ· Έχουν τον Μωϋσέα και τους προφήτας· ας ακούσουν αυτών τας μαρτυρίας. 30 Εκείνος δε είπε· όχι, πάτερ Αβραάμ, δεν θα προσέξουν την μαρτυρίαν του Μωϋσέως και των προφητών. Αλλά εάν κανείς από τους πεθαμένους υπάγη προς αυτούς, θα μετανοήσουν. 31 Είπε δε εις αυτόν ο Αβραάμ· εάν δεν ακούσουν τον Μωϋσέα και τους προφήτας, δεν θα πεισθούν και αν ακόμη αναστηθή κάποιος εκ νεκρών”. (Όταν λείπη η καλή διάθεσις ούτε και το μεγαλύτερον θαύμα ημπορεί να οδηγήση εις πίστιν και μετάνοιαν).
Ἀπόστολος | ΠΡΟΣ ΕΦΕΣΙΟΥΣ Β' 4 - 10
4 ὁ δὲ Θεὸς πλούσιος ὢν ἐν ἐλέει, διὰ τὴν πολλὴν ἀγάπην αὐτοῦ ἣν ἠγάπησεν ἡμᾶς, 5 καὶ ὄντας ἡμᾶς νεκροὺς τοῖς παραπτώμασι συνεζωοποίησε τῷ Χριστῷ· χάριτί ἐστε σεσῳσμένοι· 6 καὶ συνήγειρε καὶ συνεκάθισεν ἐν τοῖς ἐπουρανίοις ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, 7 ἵνα ἐνδείξηται ἐν τοῖς αἰῶσι τοῖς ἐπερχομένοις τὸν ὑπερβάλλοντα πλοῦτον τῆς χάριτος αὐτοῦ ἐν χρηστότητι ἐφ’ ἡμᾶς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ. 8 τῇ γὰρ χάριτί ἐστε σεσῳσμένοι διὰ τῆς πίστεως· καὶ τοῦτο οὐκ ἐξ ὑμῶν, Θεοῦ τὸ δῶρον, 9 οὐκ ἐξ ἔργων, ἵνα μή τις καυχήσηται. 10 αὐτοῦ γάρ ἐσμεν ποίημα, κτισθέντες ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ ἐπὶ ἔργοις ἀγαθοῖς, οἷς προητοίμασεν ὁ Θεὸς ἵνα ἐν αὐτοῖς περιπατήσωμεν.
Ερμηνευτική απόδοση Ι. Θ. Κολιτσάρα
4 Ο Θεός όμως, ο οποίος είναι πλούσιος εις έλεος και φιλανθρωπίαν, χάρις εις την απεριόριστον αγάπην του, με την οποίαν μας ηγάπησε, 5 μας εζωοποίησε πνευματικώς, μαζή με τον Χριστόν, και όταν ακόμη ήμεθα νεκροί ένεκα των παραβάσεων. Έχετε σωθή όχι ένεκα της αξίας σας η των έργων σας, αλλά δωρεάν δια της χάριτος. 6 Και μας ανέστησε μαζή με τον Χριστόν και μας έβαλε να καθήσωμεν μαζή του εις την επουράνιον δόξαν δια του Ιησού Χριστού. 7 Και τούτο δια να φανερώση καθαρά εις τας ερχομένας γενεάς, δια μέσου όλων των αιώνων, τον μέγαν και ακατάληπτον, εις την ανθρωπίνην διάνοιαν, πλούτον της χάριτός του με την προς ημάς αγαθωσύνην, την οποίαν έδειξε δια του Ιησού Χριστού. 8Διότι πράγματι έχετε σωθή δωρεάν με την χάριν δια μέσου της πίστεως. Και αυτή η ανεκτίμητος σωτηρία σας δεν προήλθεν από σας· το δώρον είναι του Θεού. 9 Δεν είναι καρπός και αποτέλεσμα έργων, δια να μη ημπορή ποτέ κανείς να καυχηθή. 10 Διότι όλοι μας είμεθα έργον ιδικόν του, αναγεννηθέντες και κτισθέντες εκ νέου δια του Ιησού Χριστού και επί του Χριστού ως θεμελίου, δια να πράττωμεν τα αγαθά έργα, τα οποίαν από καταβολής κόσμου είχεν ετοιμάσει ο Θεός, δια να πορευθώμεν κατά το διάστημα της ζωής μας με αυτά.
Δείτε το αφιέρωμα στον Άφρονα Πλούσιο: Η ερωτική σχέση των ολίγων, με την υπερσυσσώρευση του πλούτου
A Christmas Carol - (1984)
Χριστουγεννιάτικη Ιστορία
🎄 Χριστουγεννιάτικο δώρο: Δείτε και την ταινία ολόκληρη με ελληνικούς υπότιτλους (Κλικ στην εικόνα ή τον σύνδεσμο για να δείτε το Video). Η Χριστουγεννιάτικη Ιστορία γνώρισε πολλές μεταφορές στον κινηματογράφο, στην τηλεόραση, το θέατρο και την όπερα. Ίσως η καλύτερη μεταφορά στον Κινηματογράφου της Χριστουγεννιάτικης ιστορίας αυτήν του 1984, με πρωταγωνιστή τον Τζορτζ Σι Σκοτ (George C. Scott) και σκηνοθεσία του Κλίβ Ντόννερ (Clive Donner). Καλή θέαση... www.sophia-ntrekou.gr
Οι Εμπειρίες στο Μετρό του Φαίδωνα:
Δείτε επίσης:
- Δεν πρέπει να δανείζουμε με τόκο (Ομιλία Μεγάλου Βασιλείου κατά των τοκιζόντων)
- Απληστία: Καλύτερα παρέα με γύπες, παρά με πλεονέκτη και άπληστο (Βίντεο)
- Δύο ταινίες σταθμοί: «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ» & «Τα Πάθη του Χριστού» (Βίντεο)
FaceBook:
Διάβασε μιά ορθόδοξη ματιά μας στο εμβληματικό έργο
του Ντίκενς. Σκρούτζ "εξ επόψεως Ορθοδόξου".
Με αγάπη. Υ.Γ. Ευχαριστώ θερμά την εκλεκτή μου Σοφία Ντρέκου
για την επιμέλεια και τη φροντίδα των γραπτών μου....💔 💔
ΠΗΓΗ: http://www.sophia-ntrekou.gr/2018/11/plousios-lazaros-christmas-carol.html
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.