Τα λόγια και τα χρόνια τα χαμένα

*Θεόδωρος Παντούλας

Καθημερινή 16.06.2024

null
Υπάρχουν στον τόπο και στις μέρες μας πολλές αφορμές και λόγοι δυσφορίας, αλλά έχουμε κι άλλες τόσες ευλογίες και παρηγοριές. Μία από αυτές –η σπουδαιότερη κατά την επισφαλή κρίση μου– είναι η γλώσσα μας. Έχουμε το μοναδικό προνόμιο να έχουμε μια αδιάλειπτη στους αιώνες, «χωρίς διακοπή και μ’ ελάχιστες διαφορές», ποιητική παραγωγή υψηλών επιδόσεων.

Ξέρετε, η ποίηση για χιλιετίες ήταν μια δραστηριότητα που αφορούσε πρωτίστως το κοινωνικό σώμα. Σε αυτό απευθυνόταν κατά κύριο λόγο, σε αυτό λογοδοτούσε και αυτό την καταξίωνε ή την απαξίωνε: η πόλις και οι πολίτες. Ήταν, δηλαδή, η ποίηση μια εξόχως πολιτική δραστηριότητα, μια πλήρους απασχόλησης δραστηριότητα και όχι μια μερικής απασχόλησης συντεχνιακή ιδιοτροπία στην οποία εμπλέκονται αυτάρεσκα κάποιοι «ειδικοί».

Τον Διονύσιο Σολωμό, που σεμνυνόμεθα (όσοι, τέλος πάντων, σεμνυνόμεθα) ότι είναι ο γενάρχης μας, πριν μας τον επανασυστήσει ο Ιάκωβος Πολυλάς (ο οποίος, ειρήσθω εν παρόδω, είναι ένας από τους λίγους βουλευτές στους οποίους οφείλουμε χάριτες), τον είχαν δεξιωθεί και τον είχαν τραγουδήσει οι άνθρωποι που βύζαξαν το ίδιο με αυτόν γάλα. Ο Νικόλαος Μάντζαρος, δηλαδή, ήρθε δεύτερος σε αυτή την υπόθεση – για να μη θυμηθούμε την επιφυλακτικότητα των εκδοτών έναντι και του Σολωμού και του έργου του.

Από τότε κύλησε πολύ νερό (και πολλά απόνερα) στο αυλάκι και την αυλακιά της ποίησης για να καταλήξουμε (ή μήπως για να καταντήσουμε) στο ξεκόρμισμα και των ποιητών και της ποίησης από το κοινωνικό σώμα, της ποίησης που έγινε μια επί το πλείστον αυτοαναφορική απασχόληση, σχεδόν περίκλειστη κι αδιάφορη για τα τόσα που την περιβάλλουν. Μετά τη δεκαετία του ’70, μάλιστα, η κατάσταση απόγινε και η ποίηση αυτονομήθηκε ακόμη περισσότερο από τα κοινωνικά συμφραζόμενα. Αφησε κατά μέρος τη γλώσσα και τις σκοτούρες του ήθους της και με την εύκολη πρόφαση του «ελεύθερου στίχου» υιοθέτησε αχρείαστες ευκολίες που για την αποτόλμησή τους αρκούσαν και περίσσευαν η ακηδία και η θρασύτητα. Περιφρονήθηκαν με ασύγγνωστη ελαφρότητα οι παιδεμοί στο ξέφωτο της γλώσσας και οι μαθητείες στους τρόπους της ποιήσεως, οι οποίοι –πώς να το κάνουμε– διέπονται από συγκεκριμένους κανόνες και η παραβίασή τους είναι θεμιτή μόνον όταν τους γνωρίζεις και σε περιορίζουν, όχι όταν τους αγνοείς και σε ζορίζουν.

Και για να μην απομακρυνθούμε από τη Σολωμική επικράτεια, εντέλει, δεν αρκούν η φαντασία και το πάθος. Προαπαιτούμενα όλα αυτά, αλλά χρειάζεται να υποταχθούν «με καιρό και με κόπο εις το νόημα της τέχνης». Αλλιώς μένουν τσαλίμια των κατά φαντασίαν ποιητών.

Το αντιφατικό στην περίπτωσή μας είναι ότι όσο οι προχειρογραφίες εκτόπιζαν τη μαστορική, ο λαός μας στις χαρές και στις λύπες του τραγουδούσε των μεγάλων ποιητών τα λόγια! Και όσοι τουλάχιστον καβατζάραμε τα πενήντα «σε σπίτια με μωσαϊκά τα είχαμε χορέψει». Αυτά ήσαν η δημόσια περιουσία μας. Η «νεοελληνική κοινή». Και, ειλικρινά, δεν ξέρω αν άλλος λαός ξεσεκλετίστηκε, λόγου χάριν, τραγουδώντας:

Tο πέρασμα από την κατάφαση της ζωής στη βλαστήμια της ήταν μια Μεταπο- λίτευση δρόμος κι ένας απύλωτος εσμός ακκιζόμενων ποιηματογράφων, που δεν έχουν έγνοια τη γλώσσα μας.

Τα δυο σου χέρια πήρανε / βεργούλες και με δείρανε / βεργούλες και με δείρανε / και τη χαρά μου πήρανε. […]. Μ’ αυτά τα χέρια σου τα δυό / σκάψε τη γη βαθιά να μπω, / σκάψε τη γη βαθιά να μπω / να μη σε βλέπω και πονώ.

Σήμερα βεβαίως σπανίζουν οι γιορτές και αφθονούν τα πάρτι(ς)! Κι όταν βρισκόμαστε σε αυτά δεν τραγουδάμε ούτε Μάρκο ούτε πολύ περισσότερο «Τα κατά Μάρκον» του απ’ αλλού φερμένου Νίκου Γκάτσου. Παίζουμε μπαρμπούτι και τραυλίζουμε τα-τα-τα-τα, παντελώς ανίδεοι και για την έκπτωση και για την αναπηρία μας να συλλαβίσουμε τα πάθια και τους καημούς μας χωρίς να προσβάλουμε ούτε τον κόσμο ούτε την κοσμιότητα.

Τελικώς, το πέρασμα από την κατάφαση της ζωής στη βλαστήμια της ήταν μια Μεταπολίτευση δρόμος κι ένας απύλωτος εσμός ακκιζόμενων ποιηματογράφων, που δεν έχουν έγνοια ούτε τη γλώσσα μας ούτε, πολύ περισσότερο, «τα πρώτα λόγια του Υμνου».

*Ο κ. Θεόδωρος Ε. Παντούλας είναι συγγραφέας.

ΠΗΓΗ:https://www.kathimerini.gr/opinion/563080894/ta-logia-kai-ta-chronia-ta-chamena/?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR3OcGsHjobwjXGpUhwkhP80th--mW5KLBBtfOISS8VJlOniuj8V7pbHLoc_aem_ZmFrZWR1bW15MTZieXRlcw
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com