ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΙΑΚΟ ΔΕΝΤΡΟ ΤΟΥ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Του Κώστα Χατζηαντωνίου

[Το εισαγωγικό σημείωμα του νέου τεύχους του περιοδικού "Κοράλλι"]

Στην ανομολόγητη ταύτιση του πλήθους που περιφέρεται στα αχανή εμπορικά κέντρα του σύγχρονου κόσμου με την κοινωνία των πολιτών, στην στρατηγική συμμαχία των μαζών που διαδηλώνουν στους δρόμους για περισσότερη κατανάλωση με απελπισμένους που έρχονται απ’ όλο τον πλανήτη ζητώντας μερίδιο σ’ αυτή, στην σύγχυση αξιών, ιδεών και αισθημάτων, ένα κακότεχνα κατασκευασμένο πολυπολιτισμικό «αφήγημα» προπαγανδίζεται διαρκώς. Η νέα μεγάλη «αφήγηση» όσων περιφρονούν τις αρχές της ιθαγένειας αλλά και του αγώνα για να γίνουν ελεύθερες, πιο δίκαιες, πιο ισχυρές οι χώρες του τρίτου κόσμου, όσων αρνούνται το εθνικό «αφήγημα» (όπως με θρασύτητα ονομάζουν τη ζωντανή ιστορία μας), είναι ένα δήθεν ουμανιστικό φαντασιακό πρόταγμα που θεμελιώνεται πάνω σε μια φαντασμαγορία αέναης κινητικότητας και γενικής διαθεσιμότητας των ανθρώπων- πελατών, που ψυχή τε και σώματι θα αποδέχονται τις καταστροφές του Κεφαλαίου ως… δημιουργικές.

Όποιος με ενθουσιασμό χαιρετίζει αυτή την προοπτική… ευέλικτης ζωής, ευέλικτης κατοικίας, ευέλικτης απασχόλησης (προσοχή: όχι εργασίας!), όποιος χαίρεται με την όξυνση του ανταγωνισμού σε κάθε πόρο της ζωής, όποιος αναμιγνύει λαϊκοδημοτικό τραγούδι, αφρικανική κίνηση και ινδικά ηχοχρώματα ενώ κυκλοφορεί με το τελευταίο i- pod, θεωρείται ιδανικός απόγονος του Καντ, του Σμιθ και του Μαρξ εν ταυτώ, της νεωτερικότητας και της κριτικής αποδόμησης των πάντων, της απιστίας προς όλα και προς όλους και, την ίδια στιγμή, της υποκριτικής, παραληρηματικής πίστης στα δικαιώματα του Εγώ. Πόσο διαφέρει όμως, στην πραγματικότητα, από μια κοινωνία- στρατόπεδο, αυτή η πολύχρωμη, εμπορευματική πολυπολιτισμική ειρήνη; 

Αν η αναγωγή των τελικών αιτίων σε μηχανικά αίτια έχει διαστρεβλώσει, εδώ και αιώνες, την αντίληψη περί της ζωής και περί του πνεύματος, σήμερα παρακολουθούμε την τελική φάση μιας εξέλιξης που θεωρεί τον εγκέφαλο μηχανή αλλά συγχρόνως καλλιεργεί τη συναισθηματική διάχυση ως μέθοδο καταστροφής των παραδοσιακών θεσμών και κυρίως του κοινοτικού πνεύματος. Οι πιστοί οπαδοί αυτής της εξέλιξης (όσοι δεν είναι κυνικοί αλλά αφελείς) νομίζουν πως ακούνε τρομπέτες θριάμβου ενώ παίζεται ένα πένθιμο εμβατήριο. Νομίζουν πως τα κατασκευάσματα του λόγου μπορούν να υποκαταστήσουν την εμπειρία της ζωής, η αφηρημένη βούληση τα φυσικά ένστικτα, οι πολιτείες- εταιρείες τα έθνη. Κι ενώ λένε πως αντιμάχονται την κλειστή κοινωνία, αυτό που προωθούν είναι η διάλυση της κοινωνίας. Κι αυτό το ονομάζουν πολυπολιτισμό.

Ο πολυπολιτισμός, ο πολυθεϊσμός της εποχής μας, μετέρχεται ένα ευφυές τέχνασμα. Συναρμολογεί ένα φαντασιακό δέντρο από τα κλαδιά του οποίου κρέμονται τα φωτεινά του σημαίνοντα, σαν μπάλες σε χριστουγεννιάτικο δέντρο. Είναι η καντιανή υπόθεση αλλά και η σαρία των απόκληρων, το ορατό χέρι της αγοράς μα και τα οργισμένα συνδικάτα, ο γέρικος μαρξικός διεθνισμός αλλά και οι κοκότες του νεοφιλελευθερισμού, η σαπουνόφουσκα της παγκόσμιας ποπ κουλτούρας μα και τα πιο ευτελή λαϊκά άσματα, τα πανεπιστήμια- αχούρια, τα πρυτανεία της παρακμής αλλά και τα παραληρήματα της τηλεοπτικής διαπαιδαγώγησης. 

Κάτω απ’ αυτά τα χρωματιστά μπιχλιμπίδια του φαντασιακού δέντρου, στα κοντά πόδια του αναπαύονται, οιονεί σε φάτνη, επαναστάτες ηρωικών εποχών του εργατικού ή του αναρχικού κινήματος, νομάδες- μετανάστες και πονηροί νεοφιλελεύθεροι ηδονοθήρες που θεωρούν αταξική κοινωνία το εμπορικό κέντρο. Μα το δέντρο είναι πλαστικό, ψεύτικο και άχαρο και μαδάει μόλις το αγγίξεις ή μόλις φυσήξει λίγο ένα αεράκι. Οι αρχές και οι δημοσιογράφοι- στρατονόμοι, πρέπει να σκουπίζουν κάθε τόσο τα πλαστικά σκουπιδάκια ενόσω τα φωτάκια, χαλασμένα, όχι μόνο δεν λάμπουν αλλά ενέχουν και τον κίνδυνο μιας θανάσιμης ηλεκτροπληξίας. Καθώς δεν υπάρχει πια το ψεύτικο φως, φαίνεται αυτό που είναι κατά βάθος οι ωραίες λέξεις- μπιχλιμπίδια. Η εκμετάλλευση μέσω της τάχα ανοχής που είναι αδιαφορία για τον συνάνθρωπο. Η τάχα διαφορετικότητα που είναι η μάσκα της Αδιαφορίας.

Δοξάζοντας ως μόνες ταυτότητες τις αυτοαναφορικές, τις ιδιαίτερες, που δικαιούνται να κάνουν το κακό και το οποίο στα χέρια τους παριστάνει την αναζωογονητική και δημιουργική δύναμη, οι κήρυκες αυτοί δημιουργούν άλλοτε μια επενδυτική φούσκα, άλλοτε μια ορφανή βόμβα, άλλοτε ένα καλλιτεχνικό έκτρωμα. Όλα τούτα δεν είναι παρά όψεις του «πολιτισμού» της παγκοσμιοποιημένης αγοράς όπου κυριαρχεί η μη διάρκεια, η βάναυση αμεσότητα που θεοποιεί το τυχαίο συμβάν σε βάρος της ικανότητας των υποκειμένων για κρίση. Σε αυτή την αγορά, ο κερδοσκόπος αλλά και ο τρομοκράτης, ο αμόρφωτος τύπος αλλά και ο χωρίς αναστολές καλλιτέχνης, είναι ενεργούμενα του ίδιου πανικού για τον χρόνο, της ίδιας αδιαφορίας για τον πλησίον. Η εμπορική προώθηση από τα συγκροτήματα τύπου των σταρ της λογοτεχνίας και της θεωρίας, προϊόν αδυναμίας να εγγραφούν στον χρόνο, να γίνουν δηλαδή μέρος μιας συνέχειας που εμπνέει και γεννά νέα έργα, μπορεί να αντιποιείται την ιδέα του πολιτισμού μα έχει ημερομηνία λήξεως.

Δεν είναι μακριά η μέρα που η ζωή θα ξαναγίνει ηθική απαίτηση. Όχι υπό την έννοια της επιστροφής σε μια αμφιλεγόμενη ουτοπία αλλά ως άρνηση της λήθης μεταξύ αυτού που είμαστε και αυτού που θέλουμε να γίνουμε. Κι αυτή η απαίτηση είναι η μόνη που μπορεί να ενεργοποιήσει και πάλι μια πνευματική σχέση με τον χρόνο, όχι ως νοσταλγική ανάκληση του παρελθόντος ή ως υπόσχεση για ένα λαμπρό μέλλον αλλά ως διαρκής μέριμνα για το παρόν. Σε αυτόν τον αγώνα καλούνται σήμερα όσοι ζωντανοί, όσοι πιστοί στο αληθινό Δέντρο της Φύσεως που είναι η μόνη τίμια επικύρωση της ύπαρξης.

Κ.Χ.

ΠΗΓΗ: Kostas Hatziantoniou

Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com