π. Νικόλαος Λουδοβίκος

Ο Παύλος χρησιμοποιεί την λέξη συνεργία. Είναι μία λέξη που περιλαμβάνει όλα τα νοήματα. Είναι μία σχέση ενεργητική του ενός προς τον άλλο, ο καθένας ενεργεί και δρα διαλεγόμενος μετά του άλλου. Μπορεί ο διάλογος αυτός να πάει καλά, οπότε να έχουμε μία πραγματική κοινωνία ενεργειών και αγάπης. Μπορεί όμως να πάει στραβά, όποτε να μην έχουμε πραγματική συνεργία, αλλά τραβάει ο άνθρωπος τον Θεό στα έργα του – και μόνο κάτι τέτοιο μπορεί να συμβαίνει, γιατί ο Θεός δεν τραβάει ποτέ τον άνθρωπο με το ζόρι στα δικά Του έργα, μόνο ο άνθρωπος κοιτάζει να υποτάξει τον Θεό στην δική του αντίληψη.
Η έκφραση λοιπόν αυτή, «Θεού γαρ εσμεν συνεργοί», σημαίνει ότι ο άνθρωπος, για πολύ σοβαρούς υπαρξιακούς λόγους, πρέπει να διαθέσει τον εαυτό του με έναν συγκεκριμένο τρόπο στον Θεό, για να αποκτήσει μία αγαθή και κατά Θεόν ταυτότητα. Μία τέτοια ενεργός αυτοδιάθεση δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να εκπληρώσει επίσης την ύπαρξή του ο άνθρωπος, καθώς είναι κατ' εικόνα Θεού. Εάν δεν το κάνει κατά Θεόν αυτό το πράγμα, δημιουργούνται προβλήματα σαν κι αυτά που ξέρουμε όλοι μας. Παραμένει θεοειδής πάντοτε ο άνθρωπος, γι' αυτό είναι και επικίνδυνος, μπορεί τότε να γίνει Χίτλερ, αλλά μπορεί να γίνει και πατήρ Πορφύριος. Ο ένθεος πατήρ Πορφύριος ήταν μία παρουσία του Χριστού στον κόσμο και πέρασε όλη την ζωή του για τον Χριστό, ευεργετών και ιώμενος.

Το θέμα όμως είναι να καταλάβουμε την σημασία που έχουν τα παραπάνω σε μία εποχή όπου η ζωή του ανθρώπου και η ταυτότητά του βρίσκονται, στην κυριολεξία, σε μεγάλη κρίση. Δεν ξέρουμε πια ποιός είναι ο άνθρωπος. Το θέμα στην σημερινή κρίση είναι ότι σε υπαρξιακό επίπεδο χάσαμε το νόημα της ζωής και της ιστορίας ως γενναιοδωρίας, ως συνάντησης με τον πλησίον: αυτό είναι το πρώτο πνευματικό πρόβλημα της εποχής, είτε στην Ανατολή είτε στην Δύση.
Ας προσέχει λοιπόν ο καθένας τι οικοδομεί. Ο Απόστολος Παύλος λέγει πως, όταν πήγε στην Κόρινθο, έβαλε θεμέλια, με την χάρη του Θεού, στην πόλη αυτή. Το θεμέλιο της Ευρώπης λοιπόν ήταν ένα πνευματικό θεμέλιο, ήταν ο Χριστιανισμός. Έτσι βρήκε τον εαυτό της η Ευρώπη. Το θέμα είναι τι θα οικοδομήσουμε πάνω σε αυτό. Ο Παύλος λέει: «Εγώ αυτό το θεμέλιο έβαλα», δηλαδή τον Χριστό, γιατί είναι Θεός ως άνθρωπος και άνθρωπος ως Θεός. Αυτή είναι η εν Χριστώ μεγάλη αξία του ανθρώπου, το ότι είναι κελευσμένος να γίνει θεός. Ότι μπορεί ο άνθρωπος να ανέβει στον Θεό και ο Θεός να κατέβει στον άνθρωπο. Αυτό είναι το θεμέλιο που πρέπει να θέσουμε.
Σήμερα λοιπόν περνάμε μία κρίση θεμελίων, αυτό είναι που ζούμε στην πραγματικότητα. Αγνοήσαμε το θεμέλιο και κτίσαμε, όπως λέει και ο Παύλος, παράξενα πράγματα. Ο άνθρωπος λοιπόν είναι αυτό στο οποίο προσφέρει τον εαυτό του τελικά. Μπορεί να κάνει πολλά ανθρωπίνως πράγματα, που για τον α΄ η β΄ λόγο στέκουν ή δεν στέκουν. Το θέμα όμως είναι ότι τελικά ο άνθρωπος αυτός προσδιορίζεται από το πώς βαθύτερα έχει διαχειριστεί το πρόβλημα της ταυτότητάς του, πού έχει τοποθετήσει τον εαυτό του, με τι πράγμα σχετίζεται και πώς αποκτά το νόημα της ζωής του. Δηλαδή με ποια διαδικασία προσφοράς το αποκτά. Εάν δεν το κάνει αυτό και κλειστεί στον εαυτό του, με την έννοια ότι, χωρίς να παύει να είναι κοινωνικός, υποτάσσει τους άλλους γύρω του για τον δικό του σκοπό, χάνει έτσι ενα μέρος από το νόημα του Θεού μέσα στον κόσμο, χάνει ένα μέρος από το αληθινό νόημα της ύπαρξής του, χάνει ένα μέρος άπό την αλήθεια του και την καλύτερη εκδοχή του εαυτού του. Και ακριβώς επειδή συμβαίνει αυτό, έρχεται το κακό και εγκαθίσταται, διότι δεν υπάρχουν κενά στην ύπαρξη, όπως και στο σύμπαν. Εκεί που θα φύγει η χάρις θα έρθει κάτι άλλο, και αυτό το άλλο θα είναι εχθρικό για όλους.
Ο Θεός δεν κολάζει κανέναν, την κόλαση την δημιουργούμε μέσα μας. Διαλέγεις εσύ λοιπόν το κλείσιμο όλων αυτών των πραγμάτων στον εαυτό σου, ως υποταγή των πάντων στην δική σου θέληση και κυριαρχία, και βάζεις και τον Θεό εκεί μέσα. Αυτό το πράγμα είναι κόλαση. Είναι το να υποτάσεις τα πράγματα σε ένα τυφλό εγώ το όποιο δεν αλλάζει, γιατί στην πραγματικότητα δεν προσφέρεται σε κανέναν, αλλά ζητάει την προσφορά όλων των άλλων. Πόσο είναι δυστυχισμένοι οι άνθρωποι σήμερα γιατί μόνο αυτό ξέρουνε.
Τα παιδιά μας δηλαδή δεν τα μαθαίνουμε να αγαπούν, αλλά να ζητούν αγάπη. Τα μαθαίνουμε ότι αν έχεις αξία θα σε αγαπούν, όχι όμως ότι θα έχεις αξία αν αγαπάς, και τα ετοιμάζουμε έτσι για μία μεγάλη σύγκρουση και την μεγάλη δυστυχία που ακολουθεί. […] Δεν βγαίνει λοιπόν ο άνθρωπος από τον εαυτό του να συνομιλήσει με τον άλλο άνθρωπο ούτε και με τον Θεό, να δει ποιος είναι και τι θέλει από αυτόν, όπως βλέπει ο Θεός τον άνθρωπο και του δίνει αυτά που πρέπει. Αντίθετα, κοιτάζει να τα υποτάξει όλα και τον Θεό ακόμα τον κάνει ιδεολογία. Γι' αυτό και στην Δύση είχαμε την Ιερά Εξέταση. […] Γίνεται και ο Θεός λοιπόν κυριαρχία και ιδεολογία. Υποτάσσεται στις βλέψεις μου. Μην σας φαίνετε παράξενο αυτό, μπορώ να κάνω με τον Θεό ό,τι θέλω, φτιάχνω δε έτσι έναν φανταστικό εαυτό και λέω: «Να, ορίστε, είμαι σπουδαίος κι έχω και τον Θεό μαζί μου». Και γίνομαι ακόμη πιο επικίνδυνος έτσι στην πραγματικότητα, διότι δεν έχω στο βάθος Θεό. Ο Θεός είναι αυτός του πατρός Πορφυρίου, έρωτα και αγάπη θέλει και έρωτα και αγάπη εμπνέει. Είναι σημαντικό να μελετούμε τις ζωές των αγίων, διότι έτσι πρακτικά και άμεσα μαθαίνουμε τα πράγματα του Θεού και τα πράγματα τα πνευματικά έτσι όπως είναι.
Λέει λοιπόν ο Παύλος, στην κατάσταση συνεργίας στην οποία βρίσκομαι, θεωρώ ότι κανείς δεν μπορεί να βάλει κανέναν άλλο θεμέλιο έκτος από τον Ιησού Χριστό. «Ας προσέχει ο καθένας τι βάζει εδώ πάνω», λέει. Το τι βάζει λοιπόν ο καθένας είναι δική του υπόθεση, άλλος βάζει χρυσάφι, άλλος αργύριο, άλλος τίμιους λίθους, άλλος ξύλα, χόρτα, καλάμια. Θα το λέγαμε με άλλα λόγια ότι ο καθένας είτε παίρνει στα σοβαρά το θεμέλιο αυτό, τον Χριστό, είτε λιγότερο στα σοβαρά, δηλαδή βάζει πάνω χρυσό, διαμάντια, που έχουμε όλοι μέσα μας, ή καλάμια που έχουμε επίσης μέσα μας. Τι θα βάλουμε πάνω σε αυτό το θεμέλιο τώρα; Θα βάλουμε ό,τι καλύτερο έχουμε, το καλύτερο μέρος του εαυτού μας ή όχι; Πόσο στα σοβαρά δηλαδή θα πάρουμε το θεμέλιο αυτό; Λένε οι Πατέρες ότι η μέρα που θα δοκιμαστεί αυτό είναι η Δευτέρα Παρουσία, εγώ όμως λέω να μην πάμε τόσο μακριά. Νομίζω ότι ήδη στην ζωή αυτή φαίνεται το πόσο σοβαρά κανείς παίρνει τον Χριστό. Γιατί όλοι έχουμε πειρασμούς καταρχήν, όλοι έχουμε δυσκολίες, όλοι έχουμε τρόπους που δείχνουμε τον εαυτό μας. Δείχνουμε δηλαδή τι πάνω στο θεμέλιο αυτό έχουμε οικοδομήσει. Και λέγει έδώ ότι το είναι μας θα περάσει από το πυρ αυτό, η φωτιά θα δοκιμάσει τι είναι το έργο του καθενός, δηλαδή η φωτιά των δοκιμασιών. Κάποια μέρα αυτό που έχουμε στα χέρια μας θα το δοκιμάσουμε σε πολύ υψηλή θερμοκρασία, οπότε θα καεί ή θα κρατήσει. Κι αν αυτό που εχω οικοδομήσει στην φωτιά κρατάει, τότε είμαι κι εγώ μέσα του ζωντανός. Εάν καεί, τότε είναι να καώ κι εγώ· γι' αυτό λέει ο Παύλος παρακάτω: «Εάν το έργο του κατακαεί, θα ζημιωθεί κι ο ίδιος, κι αυτός που θα σωθεί θα είναι όπως σωζόμαστε από την φωτιά», δεν ξέρουμε δηλαδή αν θα σωθούμε. Στην πυρκαγιά που έχει ανάψει ο πειρασμός όλα τα πράγματα που έχεις οικοδομήσει πάνω στον Χριστό θα φανούν πόσο σοβαρά είναι. Αν κρατήσουν, θα δώσεις καταφύγιο και σε άλλους, όπως οι μεγάλοι Πατέρες, που έχουν μεγάλη παρηγοριά μέσα τους για όλους.
Δεν είναι εύκολο να θεραπεύσεις τα προβλήματα του κόσμου, αλλά ο άνθρωπος του Θεού ανήκει σε μιαν άλλη κατάσταση, και από εκεί που είναι βλέπει τα πράγματα με έναν τελείως δικό του τρόπο, έναν ευτυχισμένο τρόπο, γιατί βλέπει το Πνεύμα το Άγιο μέσα στις καταστάσεις και τους πειρασμούς, ενώ εμείς βλέπουμε μόνον τον πειρασμό και όχι το Πνεύμα το Άγιο. Όταν είσαι σε κατάσταση συνεργίας με τον Θεό όμως, βλέπεις και το Πνεύμα το Άγιο μέσα στους πειρασμούς, κι αν δεν το δεις τώρα θα το δεις σε λίγο. Γι' αυτό τον λόγο οι πειρασμοί δεν είναι θανάσιμοι. Οι άνθρωποι σήμερα καταστρέφονται για πολύ μικρές αιτίες, δεν αντέχουν σχεδόν τίποτα, διότι δεν έχουν εκείνη την χάρη των αγίων. «Δεν ξέρετε», λέγει, «ότι αυτό το οποίο είστε είναι ναός του Θεού;» Δηλαδή, αυτό το οποίο κατοικεί μέσα σας είναι το Πνεύμα του Θεού. Έάν τυχόν δεν το καταλαβαίνετε αυτό και χειρίζεστε τον εαυτό σας σαν να μην είναι ένα εν δυνάμει κατοικητήριο του Θεού, τότε θα σας φθείρει, θα σας καταστρέψει, όχι ο Θεός, άλλα ένα άλλο πνεύμα θα μπει εκεί και θα κυριαρχήσει, και αυτό το πράγμα θα είναι φθορά και θάνατος.
Για να ανακεφαλαιώσω, λοιπόν, αν δεν είσαι σε κατάσταση αληθινού ανοίγματος προς τον Θεό, εάν πάνω Του εσύ οικοδομείς «κολοκύθια» και «καλάμια και χορτάρια», εάν δεν καταλαβαίνεις ότι αυτό που κατοικεί μέσα σου είναι το Πνεύμα του Θεού, τότε θα μπει κάτι άλλο μέσα σου και θα σε φθείρει. Ο άνθρωπος θα φθαρεί ψυχικά, σωματικά, ηθικά. Αυτή η φθορά είναι που ζούμε σήμερα, σε επίπεδο ανθρώπινο, πολιτικό, οικονομικό: είναι πραγματικά η φθορά της απουσίας του Θεού. Είναι η φθορά της φυγάδευσης του Αγίου Πνεύματος. Είναι η φθορά του ότι δεν παίρνουμε στα σοβαρά το θεμέλιο που έστησε κάποτε ο Χριστιανισμός μέσα στον κόσμο. Έτσι έχουμε τα αποτελέσματα της φθοράς, τα οποία μετά μας πονάνε και λέμε ότι έχουμε, λόγου χάρη, οικονομική κρίση. Σταματήστε να λέτε αύτη την λέξη, «οικονομική κρίση». Δεν υπάρχει καμία οικονομική κρίση, υπάρχει πνευματική κρίση, η οποία δημιουργεί πολλές κρίσεις, πολέμους, καταστροφές. Δημιουργεί οικονομικές κρίσεις, επειδή κυρίως δημιουργεί κρίσεις μεταξύ των ανθρώπων.
Επανέρχεται όμως κάποτε, μετά από πολύ πόνο, η σχέση με τον Θεό και έρχονται όλα ξανά σε ένα άλλο επίπεδο. Αλλιώς βλέπω τον εαυτό μου, αλλιώς βλέπω τον άλλο άνθρωπο, γεμίζω με κατανόηση, με αγάπη και συμπόνια, και αναρωτιέμαι: «Είμαι ο ίδιος άνθρωπος;» Τι αλλαγή είναι αυτή; Σήμερα ζούμε κι εμείς οι Χριστιανοί σε μια κατάσταση μάχης όλων προς όλους, ακριβώς γιατί έχει χαθεί η ζωντανή αυτή αίσθηση του θεμελίου, της συνεργίας και του Αγίου Πνεύματος, που είναι η τελική έκφραση αυτής της πληρότητας. Κι όσο υποφέρουμε τόσο θα μας λείπει αυτό, και μπορούμε μόνον να ελπίζουμε ότι σε μία επόμενη στιγμή θα φτάσουμε να αναζητήσουμε αυτό που χάσαμε. Και ο ναός του Θεού, αυτός που είστε εσείς, είναι άγιος, δηλαδή, όταν παραδοθείτε σ' αυτή την πρόνοια του Θεού για σας, αγιάζεστε χωρίς να το καταλάβετε. Αυτά λοιπόν τα πράγματα θα τα καταλάβετε, λέει ο Παύλος, όταν από σοφοί που νομίζετε πως είστε γίνετε μωροί, γιατί η σοφία αυτού του κόσμου είναι μωρία για τον Θεό. Η σοφία αυτού του κόσμου είναι η έξυπνη, φίλαυτη σοφία, που αποδίδει όλα τα κακά στον άλλον, ενώ η σοφία του Θεού είναι η μωρία-σοφία, είναι η μωρία-σοφία του Σταυρού, όπου αυτός που δεν φταίει και είναι αθώος σηκώνει από αγάπη το βάρος και την ευθύνη της ασυναρτησίας των άλλων, δίνοντας ένα τέλος στην φονική ασυναρτησία αυτή, ακριβώς με την πάσχουσα λογικότητα της αγάπης. Στους Ιουδαίους το να σταυρώνεται ο Θεός ήταν σκάνδαλο και στους Έλληνες μωρία. Είναι για μας λοιπόν αυτό μωρία και σκάνδαλο, γιατί ακριβώς είναι πάνω από την αντίληψή μας. Η δική μας σοφία είναι μωρία σε σχέση με τον Σταυρό και η μωρία του Σταυρού είναι η σοφία του Θεού.
Το να έχω αυτού του είδους την λύση του ανθρώπινου δράματος δια του Σταυρού είναι πραγματικά απρόσμενο και ακατανόητο για την ανθρώπινη σκέψη. Η φίλαυτη σοφία και η τρέχουσα κοινωνική ηθική λέγει ότι πρέπει να σταυρωθούν οι κακοί, αυτοί δηλαδή που είναι απέναντί μου, γιατί βεβαίως αυτοί έχουν το άδικο, ή, όπως έλεγε και ο πρόεδρος Μπους παλιά, «μας μισούν γιατί είμαστε καλοί». Ο άλλος είναι αυτός που φταίει, δεν μπορεί να φταίω εγώ, κι αν φταίω εγώ, φταίω επειδή φταίει στο βάθος ο άλλος, και, τέλος πάντων, ο άλλος φταίει πιο πολύ από μένα. Γι' αυτό εμείς γεμίζουμε τον κόσμο σταυρούς, σταυρώνοντας τον άλλο πάντα. Κι έρχεται λοιπόν η λογική του Θεού, η μωρή αυτή λογική, και λέει:«Λοιπόν, ο πιο αθώος και ο μόνος αληθινός είναι αυτός ο οποίος μπαίνει στην θέση αυτών που φταίνε. Μπαίνει στο λάθος τους και το σηκώνει αυτός». Αυτό το πράγμα, το να μπαίνουμε στην θέση του αλλού, πραγματικά αποτελεί κάτι το οποίο δεν μπορούμε με ανθρώπινο νου να συλλάβουμε. Όλες οι επαναστάσεις είναι απλά και φυσικά ενάντια στον άλλο, στους άλλους που φταίνε. Καμιά επανάσταση σήμερα δεν ξέρουμε που να είναι επανάσταση για να δικαιώσει τον άλλο. Ο σταυρός είναι η επανάσταση τού να δικαιώνω εγώ τους άλλους. Είναι η επανάσταση αυτού που κάνει ο Θεός στην πραγματικότητα, γιατί αυτό που κάνει ο Θεός είναι να δικαιώνει, παντελώς απρόσμενα, τον άνθρωπο. Δεν τον καταδικάζει στον αφανισμό, αλλά τον παίρνει από κει που είναι και του αποδίδει αξία και καλές προθέσεις και τον καθαρίζει και τον οδηγεί σε μία κατάσταση κοινωνίας μαζί Του. Αλλά αυτό το πράγμα σημαίνει ότι θα αφεθεί ο Θεός πραγματικά στην καταστροφική και σταυρώνουσα σοφία του ανθρώπου, στην λογική του αποδιοπομπαίου τράγου, θα γίνει κατάρα για να σώσει τον άνθρωπο. Αυτό είναι η αγαπώσα μωρία του Θεού, που είναι η σοφία Του – αλλά μωρία για μας τους ανθρώπους. Το αντίθετο είναι η σταυρώνουσα ανθρώπινη σοφία, η οποία ουσιαστικά, όπως είπα, είναι ένα κλείσιμο μεγάλο. Έχω δηλαδή την δική μου λογική, στην οποία εντάσσω και τον Χριστό μεν, αλλά όπως με βολεύει, για να εξυπηρετήσω τα συμφέροντά μου και τις «αξίες» μου. Είναι καλή η αυτοθυσία, όμως εγώ ξέρω ότι οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν από αυτοθυσία και είναι καλύτερο να μην προχωρήσω στην θυσία αυτή. Όταν έχω μέσα μου αυτού του είδους το κλείσιμο, αυτό το πράγμα το θεωρώ σοφία, είναι όμως εσχάτη μωρία για τον Θεό. Αντίθετα, για τον Θεό είναι σοφία το χωρίς αιτία άνοιγμα της αγάπης που κάνει ο ίδιος για τον κόσμο. Δια του Χριστού, λοιπόν, πραγματοποιεί ένα τέτοιο μεγάλο άνοιγμα το οποίο δεν ανταποδίδεται ποτέ αξίως από τον άνθρωπο. Όμως η μωρή πράξη αυτή του Θεού κρατάει τον κόσμο πάνω από την οριστική διάλυση (οικονομική, ψυχική, πυρηνική) και εξαιτίας αυτού έχουμε ακόμη ελπίδα σήμερα. Δεν είναι λοιπόν ότι θα βρεθεί το δίκιο, γιατί το δίκιο του ανθρώπου είναι άδικο, γιατί έχει μέσα του φιλαυτία, επιθετικότητα, την ισχύ των ολίγων, έχει πολλά άδικα πράγματα το λεγόμενο ανθρώπινο δίκαιο. Στους παγκόσμιους πολέμους του παρελθόντος (και σ' αυτούς που έρχονται) όλοι επεχείρησαν και θα επιχειρήσουν να κάνουν ό,τι έκαναν και θα κάνουν στο όνομα του δικαίου, αλλά αυτό το «δίκαιο» έχει, κυρίως, πολύ άδικο μέσα του. Στην πραγματικότητα, το μόνο δίκαιο το οποίο είναι δίκαιο είναι αυτό το δίκαιο του Σταυρού, το να δώσω εγώ στον άλλον τόπο και δίκαιο. Μόνο δια του Σταυρού λοιπόν είναι δυνατό να οικοδομούμε πολύτιμα πράγματα πάνω στον Χριστό.
Αυτό όμως είναι το έργο του Θεού και είναι ανθρωπίνως το πιο δύσκολο. Και ο Παύλος το ξέρει αυτό, και λέγει ότι ο Θεός μέσα ακριβώς στην πανουργία των σοφών τούς κατακρίνει. Είναι ακριβώς η μεγάλη και μωρή μαζί ευφυΐα των σοφών, που αποδεικνύει ότι τα ανθρώπινα προβλήματα δεν λύνονται δια του ανθρώπου, χρειάζεται ένας άλλος παράγοντας να επέμβει μέσα στην περιώνυμη αυτή σοφία. Όταν λειτουργεί αυτή η αγιοπνευματική πείρα και παίρνουμε στα σοβαρά τον Χριστό, τότε γίνονται όλα δικά μας. Ποιος ακριβώς έχει ζήσει ποτέ αυτό το πράγμα; Νομίζω είναι πάλι αυτό που έλεγε ο πατήρ Πορφύριος: «Όταν έγινα μοναχός κατάλαβα ότι είμαι αθάνατος», και μας το έλεγε όπως σας το λέω εγώ τώρα, ότι δεν υπάρχει θάνατος. Αυτό το βίωμα πως, είτε κόσμος είτε ζωή είτε θάνατος είτε ενεστώτα είτε μέλλοντα, όλα είναι δικά μας, και η ζωή και ο θάνατος και τα παρόντα και τα μέλλοντα. Αυτή η κατά χάρη παντοκρατορία του άνθρωπου, αυτή η ισοθεΐα του ανθρώπου, αυτό το να γίνεται ο άνθρωπος άναρχος και αιώνιος, κατά τον άγιο Μάξιμο τον Όμολογητή, αφού όλα είναι δικά μας. Ανήκουμε όλοι στον Θεό και δια του Χριστού είμαστε ένα μαζί Του, και δεν υπάρχει για μας ούτε η παντοκρατορία του κακού ούτε ο θάνατος, διότι η ενέργεια του Θεού είναι δική μας ενέργεια, είμαστε συνεργοί Του. Το Άγιο Πνεύμα είναι μέσα μας, Το παίρνουμε στα σοβαρά και οικοδομούμε, σταυρώνοντας την φιλαυτία μας, καλά πράγματα πάνω σ' Αυτό, μπαίνουμε στην σοφία του Θεού, που είναι αυτή της θυσίας και της αγάπης, και όλα είναι δικά μας.
Ντρέπομαι σχεδόν που τα λέω αυτά, διότι είναι τόσο μεγάλα που, αν τα πάρει κανείς στα σοβαρά, θα λάμπει ολόκληρος και δεν θα μπορέσει να γυρίσει πίσω στα ανθρώπινα έτσι όπως τα κάναμε εμείς. Φανταστείτε τώρα αυτή την κατάσταση, τρέμουμε και φοβόμαστε σαν τα μυρμήγκια και αναρωτιόμαστε τι θα πάθουμε, αν θα τα καταφέρει η κυβέρνηση να μας «σώσει» κ.λπ. Τίποτα δεν θα καταφέρουνε, έτσι όπως είναι τα πράγματα, και είναι τόσο μεγάλο το παιχνίδι που παίζεται που θα το δούμε μετά από χρόνια. Το θέμα λοιπόν δεν είναι αν θα καταφέρουμε να βρούμε λίγες δραχμές, ούτε αν θα τα καταφέρουμε να επιβιώσουμε, αλλά αν υπάρχει δυνατότητα να περπατάμε στον κόσμο και να νιώθουμε ότι είναι όλα δικά μας. Όχι γιατί τα πήραμε από τους άλλους, αλλά γιατί έχουμε τον Θεό. Υπάρχει τέτοια δυνατότητα στον άνθρωπο, να είναι δηλαδή ένας θεός κατά χάριν πάνω στον κόσμο; Αυτό λέει πάντως ο Παύλος και αυτό ζούνε οι άγιοι του Θεού, και νομίζω πως αυτό είναι η μεγάλη μας παρηγοριά και ελπίδα. Αλλιώς θα τρέχουμε να αδειάζουμε τα σούπερ μάρκετ ανά πάσα στιγμή, και θα παίρνουμε όπλα στο σπίτι για να φυλαχτούμε από την πείνα του πλησίον κι εκείνος το ανάλογο. Και πού καταλήγει αυτό το πράγμα; Έχουμε δει χιλιάδες φορές να παίζεται αυτό το δράμα στην ανθρωπότητα και πάντοτε τελειώνουμε με μιαν όλο και πιο μεγάλη συμφορά. Ενώ η παραπάνω πνευματική στάση απολήγει σε μια τελείως ειδική και προσωπική σχέση του ανθρώπου με τον Θεό και ο Θεός έχει μία ειδική πρόνοια για έναν τέτοιο άνθρωπο. […] Τότε μπορεί να γίνει ένας άνθρωπος που δεν φοβάται τίποτα, που οι φόβοι του, μόλις εκδηλωθούν, αμέσως σταματάνε, είναι σαν το κύμα να σκάει στην αμμουδιά χωρίς να γίνεται τσουνάμι και να καταστρέφει τα πάντα. Έτσι έζησαν χιλιάδες άνθρωποι για πάρα πολλά χρόνια στον τόπο αυτό, σε πολύ σκληρές συνθήκες και με μεγάλες οικογένειες και... ο Θεός ήταν μεγάλος: Παραδόξως γι' αυτούς ο Θεός ήταν μεγάλος, γιατί παίρνει στα σοβαρά το πώς Τον εκλαμβάνουμε. Αλλά πρέπει κανείς να είναι ειλικρινής· στην πίστη δεν προσερχόμαστε για να πορισθούμε αγαθά, αλλά για να γνωρίσουμε την αλήθεια και το θεμέλιο της ύπαρξής μας, που είναι ο Θεός. Τα άλλα έρχονται. Όσοι αναζητητές του Θεού ζητούν από τον Κύριο τα όντως χρειαζούμενα αγαθά, αυτά δεν θα τους λείψουν ποτέ.
Εγώ όμως θέλω να σκεφτείτε αυτό σήμερα, το τι περιωπή αποκτά ο άνθρωπος σ' αυτή την προοπτική του Παύλου. Από μία κατάσταση αιχμαλωσίας στο χάος, γίνεται κάποιος ο οποίος στην πραγματικότητα είναι ρυθμιστής της Ιστορίας: Γίνεται κάποιος που επηρεάζει την Ιστορία, όπως αυτό το είδαμε στους αγίους. Αυτή η τεράστια δύναμη που έχει ένας απλός άνθρωπος, τον οποίο δεν υπολογίζει κανείς, αφού εδώ οι αγορές δεν υπολογίζουν ολόκληρα κράτη, για να έχουν τα κεφάλαιά τους σωστά, δεν τους απασχολεί ούτε ο πόνος των ανέργων, ούτε η εξάλειψη ολόκληρων λαών. Αυτό λοιπόν το πράγμα αλλάζει με έναν τρόπο μόνο: Όταν αποκτήσουμε πολλές προσωπικότητες όπως αυτή του Παύλου. Αλλάζει τότε όλη η προοπτική του ανθρώπου, γιατί μπαίνει μέσα το Πνεύμα το Άγιο και είναι ενεργό πλέον. Έχει την άδεια ο Θεός μέσω των προσευχών αυτού του ανθρώπου να μπει στην Ιστορία και να αναστρέψει τα πράγματα. Γι' αυτό, όσο πιο πολλοί τέτοιοι υπάρχουν, τόσο πιο πολύ βλέπετε και το κακό να τιθασεύεται. Κάπου λέει ο απόστολος Παύλος ότι θα έρθει ο αντίχριστος όταν θα φύγει από την μέση ο Κατέχων, κάτι που ερμηνεύουν οι Πατέρες ως το Πνεύμα το Άγιο, που κινητοποιείται με την συνεργία των αγίων. Όταν θα λείψουν αυτά, τότε θα είναι μια εποχή που τα πάντα θα μπορούν να αιχμαλωτιστούν. Ας την καθυστερήσουμε αυτή την εποχή όσο μπορούμε.

Από τo το βιβλίο «Η Ιστορία της Αγάπης του Θεού», εκδ. Μονής Βατοπαιδίου, 2016.
Εικόνα της Σταύρωσης διά χειρός Θεοφάνους του Κρητός. Από το τέμπλο του ναού της Μονής Σταυρονικήτα, του Αγίου Όρους.
πηγή κειμένου: Αντίφωνο