Όταν ζει κανείς μόνος του, χρειάζεται αρετή.
Όταν ζει με τους άλλους, χρειάζεται υπόληψη
Νικολά Σαμφόρ
(γάλλος συγγραφέας)
Έρχεται κάποτε η στιγμή όπου καλείσαι, από τον ίδιο σου τον εαυτό, να γράψεις λίγα λόγια για έναν άνθρωπο που σε έχει σημαδέψει πνευματικά και ο οποίος μόλις πρόσφατα έχει φύγει από τη ζωή: για τον Χρήστο Γιανναρά. Πολλοί τον γνωρίζουμε κυρίως από τα βιβλία που μας έχει αφήσει, τα άρθρα του, καθώς και από τις τηλεοπτικές του εμφανίσεις σε εκπομπές λόγου. Δίχως όμως να τον γνωρίζουμε προσωπικά. Ωστόσο, είναι εμφανής η επιρροή που άσκησε πάνω μας, σε επίπεδο πνευματικό, επιδρώντας τόσο στον τρόπο σκέψης μας όσο και στον τρόπο ομιλίας μας αρκετές φορές. Δεν είναι αδιάφορο το ότι έχουμε αφιερώσει μερόνυχτα, μήνες, χρόνια, μελετώντας πονήματα του Γιανναρά, προκειμένου να εντρυφήσουμε στον δικό του στοχασμό, πάντοτε με την πρόθεση να αποκομίσουμε διδασκόμενοι όσο γίνεται περισσότερα από τον σπουδαίο δάσκαλο. Διότι μόνο ως δάσκαλο-διανοητή μπορώ να τον περιγράψω.
Ειδικά όσοι προερχόμαστε από τον χώρο των θετικών επιστημών, με όρεξη και διάθεση να εισχωρήσουμε στον χώρο της φιλοσοφίας και της θεολογίας, μονάχα με δέος μπορούμε να αποτιμήσουμε αξιολογικά τη συνεισφορά του Γιανναρά, ο οποίος κατέθεσε ουκ ολίγα συγγραφικά έργα ολκής ως προς τη σημαντικότητά τους. Ο συγγραφέας Γιανναράς πράγματι έχει να επιδείξει ένα αξιοζήλευτο- σε όγκο- έργο, καλύπτοντας μια ευρεία γκάμα ως προς τις θεματικές του, ήτοι, ασχολούμενος εμπεριστατωμένα με θέματα που αφορούν τη θρησκεία, τον χώρο των ιδεών, το κράτος, την θεολογία, την κοινωνία, κ.α. Ευλόγως λοιπόν όταν διατηρείς καλή σχέση με το βιβλίο γενικά, θα συναντήσεις στις μελέτες σου και τον Γιανναρά πάνω σε κάποιο θέμα. Επομένως, από την ηλικία των 27-28 ετών μπορώ να πω ότι οριοθετώ τη στιγμή που άρχισα να μελετώ εις βάθος τον διακεκριμένο στοχαστή, δηλαδή, περίπου μια εικοσαετία. Έτσι, ξεκινώντας από το ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ ΙΔΕΩΝ, όπου ασχολείται με την ελληνική του καταγωγή, καθαρμένη από εθνικιστικά ιδεολογήματα και ιδωμένη ως ξεχωριστή ποιότητας ζωής, προχωράς χωρίς να το συνειδητοποιήσεις σε επόμενο βιβλίο του, εξετάζοντας συστηματικά το κάθε του πόνημα, κι ενόσω εσύ μεγαλώνεις, θέλοντας φυσικά να πιστεύεις πως εξελίσσεσαι ταυτόχρονα κι εσύ: ενδεικτικά να αναφέρω σημαντικότατους τίτλους ορισμένων βιβλίων του, όπως ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΔΥΣΗ ΣΤΗ ΝΕΩΤΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ, όπου εξετάζει την νοηματική διαφορά των λέξεων “Δύση” και “Ορθοδοξία” παραπέμποντας σε διαφορά νοήματος της ύπαρξης και τρόπου του βίου˙ το ΑΛΦΑΒΗΤΑΡΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ, στο οποίο προσδιορίζει αυτό που ονομάζεται χριστιανική πίστη κατά τρόπο προσιτό στον μέσο άνθρωπο˙ το ανατρεπτικό ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ, όπου μιλά για την θρησκειοποίηση του εκκλησιαστικού γεγονότος, θίγοντας αφενός την ειδωλοποίηση της παράδοσης, και αφετέρου, την δαιμονοποίηση της σεξουαλικότητας˙ μέχρι το ρηξικέλευθο ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΚΑΙ Ο ΕΡΩΣ, όπου με εκπληκτικό τρόπο αναδεικνύει πώς συγκλίνουν καταλυτικά αυτά τα δύο, ο έρωτας και το ανθρώπινο πρόσωπο, πάνω στο φαινόμενο της θνητής ζωής μας υπό οπτική μεταφυσική! Από την άλλη, καθοδόν ενημερώνεσαι -θέλοντας και μη-για επικριτικά σχόλια, κουτσομπολιά, μα και απαξιωτικές κριτικές πάνω σε έργα του˙ ακόμη και για τον ίδιο τον Γιανναρά ως άνθρωπο.