Ανάλυση του Δαμιανού Βασιλειάδη, εκπαιδευτικού, συγγραφέα
Εισαγωγικό σημείωμα
Η διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη είναι το αποτέλεσμα επίπονων και μακροχρόνιων θεωρητικών διεργασιών του ΠΑΚ στα χρόνια από την ίδρυσή του ως τη μέρα της δημοσιοποίησης της την 3η του Σεπτέμβρη. Ξεκίνησε από το πρώτο κείμενο του Ανδρέα Παπανδρέου μετά την έξοδό του από την Ελλάδα το 1968 και μετά από βασανιστική επεξεργασία σε σεμινάρια, συνέδρια και ειδικές συνεδριάσεις ολοκληρώθηκε μετά την τελική του επεξεργασία στο Καστρί (στο ξενοδοχείο Καστρί και το σπίτι στο Καστρί του Ανδρέα Παπανδρέου), για να διαμορφωθεί πια ως πολιτικό κείμενο ενός πολιτικού φορέα.
Κατοχύρωνε τέσσερις βασικές αρχές που στην πορεία του Κινήματος δυσφημίστηκαν σκόπιμα, διαστρεβλώθηκαν, στη συνέχεια εγκαταλείφθηκαν και στο τέλος – με την οριστική και τελεσίδικη επικράτηση της αντιλαϊκής νεοφιλελεύθερης πολιτικής στο Κίνημα επί Κ. Σημίτη και τώρα Γ. Παπανδρέου - πετάχτηκαν στον κάλαθο των αχρήστων.
Όπως και να χαρακτηρίσει κανείς την 3η του Σεπτέμβρη και όσο και να θέλει να υποβιβάσει την αξία της δεν μπορεί να απορρίψει με κανένα τρόπο τις αρχές που περιλαμβάνονται σ’ αυτήν, οι οποίες έχουν διαχρονική αξία και των οποίων ή ισχύς παραμένει αναλλοίωτη.
Πολλοί κάνουν σκόπιμα σύγχυση ανάμεσα στην ανάλυση της πραγματικότητας, την στρατηγική ενός πολιτικού φορέα και την τακτική που εφαρμόζει στην πράξη. Εάν η ανάλυση της πραγματικότητας και η τακτική που ακολουθείται είναι τυχόν λάθος, αυτό δεν σημαίνει ότι και οι στρατηγικοί στόχοι είναι λάθος και πρέπει να αλλάξουν.
Το ΠΑΣΟΚ στην πορεία του – και αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό – άλλαξε τις αρχές του, τους στόχους του, αντί να αλλάξει την τακτική του, στο βαθμό που οι τακτικοί ελιγμοί εξυπηρετούσαν τους μακροπρόθεσμους στόχους. Τελικά μεταλλάχτηκε σ’ ένα νεοφιλελεύθερο, σκληρό, αντιλαϊκό κόμμα.
Τις αρχές της 3ης Σεπτέμβρη τις διατυπώνουμε για ακόμη μια φορά για να γίνουμε σαφείς:
1. Εθνική Ανεξαρτησία.
2. Λαϊκή Κυριαρχία.
3. Κοινωνική Απελευθέρωση.
4. Δημοκρατικές Διαδικασίες.
Οι αρχές αυτές είναι ακόμη ζητούμενα. Παραμένουν ένα όραμα, δεν έχουν τριτοκοσμικό χαρακτήρα, όπως πολλοί προσπάθησαν να τις δυσφημίσουν, είναι επίκαιρες και θα παραμένουν επίκαιρες. Γι’ αυτές τις αρχές αγωνίστηκαν λίγο ή πολύ όλες οι προοδευτικές δυνάμεις της Ελλάδας από την εποχή του ΕΑΜ, της ΕΔΑ έως σήμερα.
Το ΠΑΣΟΚ είναι ένα μοναδικό φαινόμενο. Η αλλαγή που διακήρυττε ο Α. Παπανδρέου και το Κίνημα παλιά είχε σαν βάση και περιεχόμενο αυτές τις τέσσερις αρχές. Αυτή ήταν, όταν πρωτοξεκινήσαμε, η πεμπτουσία του ΠΑΣΟΚ. Ένα Κίνημα αρχών με αυτά τα τέσσερα βασικά χαρακτηριστικά.
Ας τα ξαναθυμηθούμε αναφέροντας ορισμένα χαρακτηριστικά αποσπάσματα.
Στην συνέντευξη τύπου στις 3 του Σεπτέμβρη ανακοινώνοντας ο Α. Παπανδρέου την διακήρυξη είπε μεταξύ άλλων και τα εξής σημαντικά, που προσδιορίζουν επακριβώς την έννοια αυτών των αρχών:
«Ανακοινώνουμε σήμερα την εκκίνηση ενός νέου πολιτικού Κινήματος που πιστεύουμε ότι εκφράζει τους πόθους και τις ανάγκες του απλού Έλληνα, ενός Κινήματος που να ανήκει στον αγρότη, τον εργάτη, τον βιοτέχνη, τον μισθωτό, τον υπάλληλο, στην θαρραλέα και φωτισμένη νεολαία μας».