Η λανθάνουσα ανθρωπολογία του νεοφιλελεύθερου δόγματος, σύμφωνα με την οποία η οικονομία κυριαρχεί στην κοινωνική ζωή και η υλική κερδοφορία κυριαρχεί στην οικονομία, ασκεί μεγάλη επιρροή στον κόσμο της εργασίας... Η καινούργια απαίτηση να επιβάλουμε μεγαλύτερη «ευελιξία» και «κινητικότητα» στο προσωπικό της επιχείρησης είναι ένα καλό παράδειγμα της αναστάτωσης που υφίσταται κανείς από την ίδια την εργασία. Για να επιτύχουμε μεγαλύτερη παραγωγικότητα, για να μη ριζώνει η μονοτονία και τα στερεότυπα, αλλάζουμε συχνά στους εργαζόμενους πόστο (ευελιξία) ή τόπο εργασίας (κινητικότητα). Νομίζουμε ότι έτσι θα δουλεύουν καλύτερα... Το αποτέλεσμα είναι πως η απαίτηση ευελιξίας μας κάνει να ξεχνάμε αυτή την ικανότητα (του να δουλεύουμε καλύτερα), που κατακτιέται μέσα από μακρόχρονη πείρα.
Μία από τις συνέπειες της ευελιξίας είναι ότι εξασθενεί το κοινωνικό δίκτυο που δημιουργείται μέρα με τη μέρα, άρα και η ίδια η ταυτότητα του ατόμου. Ξεχνάμε ότι μια δουλειά δεν είναι μόνο ένα αφηρημένο καθήκον που πρέπει να επιτελεστεί, αλλά κι ένα ζωντανό περιβάλλον, φτιαγμένο από ανθρώπινες σχέσεις, κοινές ιεροτελεστίες, υποχρεώσεις και απαγορεύσεις. Οι συνέπειες της κινητικότητας, που καταφέρουν συχνά σκληρά πλήγματα στην οικογενειακή ζωή, είναι ακόμα πιο καταστροφικές. ως αποτέλεσμα, στην France Telecom σημειώθηκαν είκοσι πέντε αυτοκτονίες μέσα σε είκοσι μήνες, χωρίς να αναφέρουμε την κατάθλιψη και άλλες σωματικές ή ηθικές βλάβες... Είναι καλό να κερδίζεις περισσότερα, αν όμως αυτό έχει ως κόστος μια κατεστραμμένη οικογενειακή ζωή, ένα συναίσθημα απώλειας του νοήματος στην εργασία ή την έλλειψη αναγνώρισης, αμφιβάλλει κανείς αν κάτι τέτοιο αξίζει τον κόπο.
Στην ίδια κατεύθυνση οδηγεί η απαίτηση να βάζουμε την εργασία πάνω από όλες τις δραστηριότητές μας. Ο «καλός» υπάλληλος που θα προαχθεί είναι αυτός που είναι πρόθυμος να θυσιάσει τη βάρδια του για να συμμετάσχει σε επείγουσες συνεδριάσεις και τα σαββατοκύριακά του για να ετοιμάσει τους φακέλους της επομένης. Η οικογενειακή ζωή του επηρεάζεται αρνητικά. Οι γονείς, κυρίως ο πατέρας, όταν δουλεύουν σε υπεύθυνες θέσεις, δεν βλέπουν πια τα παιδιά τους παρά μόνο το πρωινό της Κυριακής.
Μπορούμε επίσης να διαπιστώσουμε πόσο ολέθριο είναι ένα άλλο σύνθημα της μόδας, το οποίο προτείνει να «διευθύνουμε το κράτος σαν επιχείρηση», δηλαδή να αντιμετωπίζουμε τις διαφορετικές υπηρεσίες του με μοναδική προοπτική το υλικό κέρδος. Το κέρδος, όμως, είναι μόνο μία πλευρά της επιχείρησης, ενώ μια άλλη είναι τα συμβολικά κέρδη που αποκομίζουν όσοι δουλεύουν σ’ αυτή. Επιπλέον, το κράτος δεν είναι μόνο ένα γκισέ πληροφοριών, διαθέτει μια δική του συμβολική δύναμη, αφού καταλαμβάνει τη θέση του εγγυητή της νομιμότητας και της λογοδοσίας. Είναι επίσης αυτό που διασφαλίζει τη συνέχεια στους κόλπους μιας κοινωνίας: οι άνθρωποι έρχονται και φεύγουν, το κράτος μένει. Το κράτος νοιάζεται για το απώτερο μέλλον και για τις άυλες αξίες. Πέρα από τις λειτουργίες της νομοθέτησης και της ανακατανομής, παρέχει ένα πλαίσιο στην κοινή ζωή, που επιτρέπει να συσχετίζουμε τις καθημερινές μας πράξεις. Ακόμα κι αν έχουν την καλύτερη διάθεση του κόσμου, τα ιδιωτικά γραφεία, στα οποία το κράτος μεταβιβάζει ενίοτε τις λειτουργίες κοινωνικών υπηρεσιών ή βοήθειας για την απασχόληση, δεν μπορούν να αναλάβουν αυτή την επιπλέον σημασία. Δικός του σκοπός δεν είναι το κέρδος, αλλά η ευζωία του πληθυσμού. Αυτή η διαφορά στους επιδιωκόμενους σκοπούς αφορά τόσο τη δημόσια διοίκηση όσο και τους θεσμούς όπως τα σχολεία και τα νοσοκομεία.
Τσβετάν Τοντόροφ
Οι εσωτερικοί εχθροί της δημοκρατίας
Εκδ. Πατάκη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.