Μία άγνωστη Ελλάδα στην Ελλάδα και τον κόσμο - Αντώνης Αντωνάκος

Ο φιλόλογος Αντώνιος Αντωνάκος στην ομιλία του, στην Πολιτιστική Εταιρεία Παλαίχθων, με τίτλο: "Μία άγνωστη Ελλάδα στην Ελλάδα και τον κόσμο".

Η εθνική ταυτότητα των αρχαίων Μακεδόνων

Ο Αλέξανδρος εισβάλλει στην Ιταλία. Μικρογραφία από τον κώδικα Peniarth 481.

Ο πανελληνισμός του Μεγάλου Αλεξάνδρου και η εθνική του αυτο-αντίληψη

Απόσπασμα από την έρευνα του Alexander Harmantas, Αρχαία μακεδονική εθνική ταυτότητα: Μια μελέτη με βάση τις βιβλιογραφικές πηγές από τον 5ο π.Χ. ως το 2ο μ.Χ. αιώνα, Βασιλικό Παν/μιο του Κίνγκστον, 2017.

Αν τελικά δεν γνωρίζουμε πολλά σε σχέση με την αυτο-αντίληψη των Μακεδόνων ως συλλογική εθνοτική ομάδα, τι μπορούμε να συμπεράνουμε για τη συνολική τους πολιτιστική κληρονομιά; Είναι δυνατόν να περιγράψουμε την κατάκτηση της Αιγύπτου και της Εγγύς Ανατολής σαν μια, ουσιαστικά, ελληνική κατάκτηση; Ίσως, η πιο προφανής προσέγγιση που θα επιτρέψει να απαντήσουμε τα παραπάνω ερωτήματα είναι η θέση του ίδιου του Αλέξανδρου· πραγματικά, δεν θα έπρεπε να βρούμε κάποια σημαντική διατύπωση μακεδονικής ταυτότητας στον πιο φημισμένο Μακεδόνα όλων των εποχών; Είδαμε ότι οι υπάρχουσες πηγές για τον Αλέξανδρο είναι αρκετά μεταγενέστερες και δεν μας προσφέρουν πάντα μια ξεκάθαρη άποψη για τις στάσεις και τις απόψεις των συγχρόνων του απέναντι στον ίδιο και τους Μακεδόνες συμπατριώτες του. Ωστόσο, όλες οι πηγές μας συμφωνούν στην στάση του Αλέξανδρου να εμφανίζει την κατάκτηση της Ανατολής σαν ένα θεμελιακά ελληνικό θρίαμβο. Το μέσο με το οποίο επικοινωνούσε αυτή την άποψη ήταν ο πανελληνισμός, που μπορεί να αποδοθεί κάπως ελεύθερα ως η ελληνική πολιτισμική ή πολιτική ενότητα. Στην περίπτωση του ένδοξου Μακεδόνα κατακτητή, μια κατάλληλη περιγραφή του πανελληνισμού θα μπορούσε να είναι η ιδέα ότι διάφορες πόλεις-κράτη θα μπορούσαν να γίνουν πλουσιότερες χάρη στην ένωσή τους στον κοινό στόχο της κατάκτησης όλης, ή έστω μέρους, της περσικής αυτοκρατορίας. Έστω κι αν δεν μπορεί να παραληφθεί το εγγενές πολιτικό στοιχείο αυτής της πολιτικής, είναι εντούτοις προφανές ότι η σχέση του Αλέξανδρου με τον πανελληνισμό υπερέβαινε τα αμιγώς πολιτικά κίνητρα, δεδομένης της αργεαδικής του καταγωγής, καθώς και της γνήσιας κλίσης του προς το ομηρικό ήθος. Ως υποτιθέμενος απόγονος του Ηρακλή (μέσω του Φιλίππου) και του Αχιλλέα (μέσω της μητέρας του, Ολυμπιάδας), ο Αλέξανδρος κατά πάσα πιθανότητα δεν αμφέβαλλε για την «ελληνικότητά» του. Πράγματι, η προώθηση του πανελληνισμού δεν δίνει απλώς έμφαση στην ελληνική του ταυτότητα, αλλά τον ταυτίζει με τα ελληνικά ηρωικά ιδεώδη και, συνεπώς, ενέχει μεγάλη σημασία για τον ίδιο σε προσωπικό επίπεδο.

ΔΕΛΦΙΚΑ ΠΑΡΑΓΓΕΛΜΑΤΑ

ΙΠΠΟΔΑΜΟΣ (Μίλητος 498 π.Χ.- 408 π.Χ.): Ο «πατέρας της πολεοδομίας».

Αρχιτέκτονας, πολεοδόμος, φυσικός, μαθηματικός, μετεωρολόγος και φιλόσοφος. Ο«πατέρας της πολεοδομίας». Ο πρώτος που συνέλαβε την αναγκαιότητα ύπαρξης σχεδίων πόλεων, ο θεωρητικός ενός πολεοδομικού συστήματος που ανταποκρινόταν στις πολιτικές ιδέες του Αριστοτέλη για μια ιδανική πόλη.

Ο εμπνευστής του Ιπποδάμειου συστήματος πολεοδόμησης (ή «Ιπποδάμειας νεμέσεως»), βάσει του οποίου χτίστηκαν πόλεις από τις αρχαίες Πειραιά, Θούριοι (Κ. Ιταλία), Ρόδο, Μίλητος, Κασσώπη, Πριήνη, Ολυνθο, Αλεξάνδρεια, Πάτρα, κ.λ.π., μέχρι τις σημερινές Νέα Υόρκη, Ουάσινγκτον, Βαρκελώνη, Σαββάνα (ΗΠΑ), Ντοτζ Σίτυ Κάνσας (ΗΠΑ), Σωλτ Λέικ Γιούτα (ΗΠΑ), Λέιμερτ Παρκ (ΗΠΑ), Λος Άντζελες (ΗΠΑ), Ωστιν Τέξας (ΗΠΑ), Οκλαχόμα Σίτυ (ΗΠΑ), Τσαντιγκάρ (Ινδία) κ.λ.π.,

.

Εκπόνησε σχέδια ελληνικών αποικιών που είχαν τάξη και κανονικότητα, σε αντίθεση με τον συγκεχυμένο τρόπο με τον οποίο αναπτύσσονταν οι πόλεις μέχρι εκείνη την εποχή, ακόμα και η Αθήνα. Θεωρείται επίσης ο εισηγητής της ιδέας ότι ένα σχέδιο πόλεως μπορεί να ενσωματώνει μια λογική κοινωνική διάταξη. Βασίζεται στη χάραξη παράλληλων δρόμων, που τέμνονται κάθετα, (κάναβος, σχάρα), έτσι ώστε να δημιουργούνται ορθογώνια οικοδομικά τετράγωνα και πλατείες.

Τα οικοδομικά τετράγωνα χαράσσονταν έτσι ώστε οι δρόμοι να είναι ευθύγραμμοι και ευρείς και οι πλατείες μεγάλες, ενώ τα δημόσια κτίρια ήταν εξαρχής καθορισμένα σε θέσεις που εξασφάλιζαν λειτουργικότητα και την άμυνά τους.

Χρυσή τομή και θεϊκοί αριθμοί κρυμμένοι στο ανάκτορο του Φιλίππου του Β΄

Π. Καρβουνόπουλος

Όταν ο Γιάννης Αντωνίου, καθηγητής μαθηματικών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και επί σειρά ετών συνεργάτης του Νομπελίστα φυσικοχημικού Ιλία Πριγκοζίν, είδε την απεικόνιση του ανακτόρου του Φιλίππου του Β΄, το οποίο αναστηλώνεται στις Αιγές, ήταν σίγουρος από την πρώτη στιγμή ότι πρόκειται για ένα αρχιτεκτονικό δημιούργημα φτιαγμένο με τη χρυσή τομή.

«Βλέποντάς το, ως άνθρωπος, με κατέλαβε ένα αίσθημα γαλήνης, αρμονίας και μέθεξης. Ως μαθηματικός, αντιλήφθηκα καθαρά με το μάτι, χωρίς να το μετρήσω με χάρακα, ότι επρόκειτο για ένα ορθογώνιο με λόγο πλευρών 1,62. Αυτό σημαίνει ότι η μικρότερη πλευρά του ορθογωνίου είναι περίπου το 62% του μήκους της μεγάλης. Αυτός είναι ο χρυσός λόγος στον οποίο έχουν αποδοθεί από την αρχαιότητα θεϊκά χαρακτηριστικά» εξηγεί με νόημα στο ΑΠΕ- ΜΠΕ.

Για τη χρυσή τομή μιλούσε λίγες μέρες νωρίτερα στο κοινό η προϊσταμένη της εφορίας αρχαιοτήτων Ημαθίας, αρχαιολόγος Αγγελική Κοτταρίδη, κατά το επίσημο άνοιγμα του ανακτόρου για το κοινό. «Όλο το κτίριο είναι σχεδιασμένο με χρυσές τομές. Δηλαδή όλες οι αναλογίες μέχρι τα ύψη του κτιρίου είναι 1,62, που είναι η χρυσή τομή. Γι’ αυτό, όταν το κοιτάμε μας φαίνεται όμορφο, μας αρέσει η πρόσοψη αυτή. Είναι αυτό που βρήκε ο Πυθαγόρας, είναι ο Θεός κατά Πλάτωνα, αυτό που συνέχει το σύμπαν και όντως το συνέχει. Πώς το ξέρει; Δεν το ξέρω. Το ξέρει όμως» ήταν τα ακριβή της λόγια.

Η θεϊκή υπόσταση της χρυσής τομής

Και είναι αυτή η θεϊκή υπόσταση της χρυσής τομής που απασχολεί από τα αρχαία χρόνια τους επιστήμονες από διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα. «Ο άνθρωπος αποδίδει θεϊκά χαρακτηριστικά σε κάτι συνήθως για τρεις λόγους. Ο πρώτος είναι ότι δεν μπορεί να το περιγράψει, ο δεύτερος ότι το παρατηρεί παντού και ο τρίτος ότι δεν κατανοεί το λόγο της ύπαρξής του. Στην περίπτωση του χρυσού λόγου, της χρυσής τομής, η συγκεκριμένη αναλογία πληροί αυτές τις τρεις προϋποθέσεις» διευκρινίζει ο κ. Αντωνίου.

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΝΑΣ ΛΑΟΣ ΘΑΥΜΑ (ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ. ΕΛΛ.ΥΠΟΤΙΤΛΟΙ)

Οι Έλληνες είναι έθνος που κατοικεί κυρίως στα νότια Βαλκάνια και κατοίκησαν τον χώρο που σήμερα ονομάζεται Ελλάδα από τα τελη της 3ης χιλιετίας π.Χ., (αρχικά στην Πελαγονία, στη ΒΔ Θεσσαλία και την ΝΑ Χαονία), την Κύπρο στα μέσα της 2ης χιλιετίας π.Χ., και παράλιες περιοχές της Μικρά Ασίας λίγο αργότερα. Οι Έλληνες γενικότερα ίδρυσαν αποικίες γύρω από όλη τη Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο ενώ μετά την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου οι πόλεις και οι αποικίες τους έφτασαν μέχρι τη Κεντρική Ασία και τη σημερινή Ινδία. Σήμερα το ελληνικό έθνος εξακολουθεί να είναι διασκορπισμένο σε ολόκληρο τον κόσμο. Η πλειονότητα παραμένει εντός των ορίων του σημερινού ελληνικού κράτους και της νήσου Κύπρου, που αποτελεί το δεύτερο ελληνικό κράτος των ημερών μας. Ιστορικά, ελληνικοί πληθυσμοί κατοικούν επίσης στην Κάτω Ιταλία και την Σικελία που αποτελούν τη Μεγάλη Ελλάδα της αρχαιότητας, στην Κορσική και τα απέναντι σε αυτή παράλια της σημερινής Γαλλίας, στα παράλια και στην ενδοχώρα της Μικράς Ασίας, στο Λεβάντε, στην Αίγυπτο, στα παράλια του Εύξεινου Πόντου και στη Βόρεια Ήπειρο.

Mέγας Αλέξανδρος ο Μακεδών και ο Κάρολος Μάρξ…!

Η αγάπη και ο θαυμασμός του Κάρολου Μαρξ για την αρχαία Ελλάδα είναι δεδομένα και οι μελέτη των αρχαίων κειμένων επηρέασαν το έργο του. Μάλιστα, στα χρόνια των σπουδών του, μετέφρασε στη μητρική του γλώσσα ένα μέρος της «Ρητορικής» του Αριστοτέλη. Ενώ τα έργα του Ευριπίδη: «Εκάβη», «Μήδια», και «Ηλέκτρα», αποτελούσαν επίσης κείμενα μελέτης και στοχασμού για το νεαρό Μαρξ. Ο Προμηθέας, επιπλέον, αποτέλεσε τη συμβολική μορφή της αντίστασης και της ελευθερίας του ανθρώπου.

Το 1841 στο πρόλογο της διδακτορικής διατριβής του, αναφέρει τα λόγια του Προμηθέα στον Ερμή, από την τραγωδία του Αισχύλου «Προμηθέας Δεσμώτης»: «Μισώ όλους εσάς τους θεούς. Και τα βάσανά μου δεν θα αλλάξω με τη δουλική υποταγή στον τύρρανο».Επιπλέον, είχε μελετήσει τα Ομηρικά Έπη και ο Όμηρος ήταν από για τον Μαρξ από τους πιο αγαπημένους ποιητές της αρχαιότητας. Μάλιστα, η κόρη του Ελεονώρα Άβελινγκ, έγραψε ότι ο πατέρας της διάβαζε μεγαλόφωνα την «Ιλιάδα» και την «Οδύσσεια», ώστε να ακούν και οι κόρες του.

«Μέγιστους Έλληνες ποιητές», αποκαλούσε τους τραγικούς, Αισχύλο (τον οποίο μάλιστα διάβαζε από το πρωτότυπο, όπως έλεγε ο Πωλ Λαφάργκ), Σοφοκλή και Ευριπίδη. Στο Αισχύλο μάλιστα, προσπαθούσε να μελετήσει τον φιλοσοφικό στοχασμό της αρχαίας σκέψης και πρωτοείδε στον Αισχύλο την έννοια της πολιτικής να εισβάλλει στη θεατρική σκηνή. Στο πρωτότυπο διάβαζε, επίσης, τον Αριστοφάνη, τον Αππιανό, τον Λουκρήτιο, τον Πλούταρχο, τον Κικέρωνα, κ.α.

ΕΙΡΕΣΙΩΝΗ: Ο ΣΤΟΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

..........Πίσω από τα κάλαντα, κρύβεται και το αρχαίο Ελληνικό έθιμο με το όνομα Ειρεσιώνη. Η Ειρεσιώνη (από το είρος = έριον, μαλλί) ήταν ένα κλαδί αγριελιάς (κότινος) στολισμένο με γιρλάντες από λευκό και κόκκινο μαλλί, πάνω στις οποίες κρεμούσαν τους καρπούς (σύκα, καρύδια, αμύγδαλα, κάστανα, δημητριακά, κ.λ.π.), που τους προσέφεραν στα διάφορα σπίτια.

Συμβόλιζε την ευφορία και τη γονιμότητα της γης και εορτάζονταν δυο φορές το χρόνο, μια την άνοιξη, στα Θαργήλια (27 Απριλίου – 26 Μαΐου),  με σκοπό την παράκληση των ανθρώπων προς τους θεούς να ευνοήσουν την καρποφορία, και μια το φθινόπωρο, στα Πυανέψια, την 7^η ημέρα του μηνός Πυανεψιόνος (Ιανουαρίου), για να ευχαριστήσουν τους θεούς για την συγκομιδή των καρπών. 

Στην αρχαία Ελλάδα, πολλούς αιώνες πριν τη γέννηση του Χριστού, «παίδες αμφιθαλείς» (παιδιά που και οι δυο γονείς τους βρίσκονταν στη ζωή) ξεχύνονταν στους δρόμους δύο φορές το χρόνο με «ειρεσιώνες» στα χέρια, τραγουδούσαν από σπίτι σε σπίτι ευχόμενα πλούτο, χαρά και ειρήνη και έπαιρναν ως φιλοδώρημα καρπούς κάθε λογής από το νοικοκύρη ή την κυρά του σπιτιού. Το έθιμο της ειρεσιώνης ήταν έκφραση ευχαριστίας για τη γονιμότητα του έτουςπου έφευγε και παράκληση να συνεχιστεί η γονιμότητα και η ευφορία και το επόμενο έτος και ήταν αφιερωμένη στην Αθηνά, τον Απόλλωνα και τις Ώρες (Ευνομία, Δίκη, Ειρήνη). Όταν έφθαναν στο σπίτι τους κρεμούσαν την Ειρεσιώνη πάνω από την εξώπορτά τους, όπως κρεμάμε σήμερα τα πρωτομαγιάτικα στεφάνια. Εκεί θα έμενε μέχρι το επόμενο έτος, όποτε θα καίγονταν σε τελεστική φωτιά, όπως καίμε στις μέρες μας τα πρωτομαγιάτικα στεφάνια στις φωτιές του Αη-Γιάννη. Άλλα παιδιά κρεμούσαν την Ειρεσιώνη πάνω από τη θύρα του Ιερού του Απόλλωνα.

Ας δούμε τους επόμενους στίχους, που φέρεται ότι τραγούδησε στη Σάμο, κατά το έθιμο της ειρεσιώνης, ο Όμηρος και μας διασώζει ο Πλούταρχος («Βίοι Παράλληλοι, Θησεύς 22»):

Δώμα προσετραπόμεσθ’ ανδρός μέγα δυναμένοιο,

ος μέγα μεν δύναται, μέγα δε βρέμει, όλβιος αιεί.

Αυταί ανακλίνεσθαι θύραι πλούτος γαρ έσεισι πολλός,

συν πλούτω δε και ευφροσύνη τεθαλυία, ειρήνη τ’αγαθή…

Όσα δ’ άγγεα, μεστά μεν είει κυρβαίη δ’ αεί

κατά καρδόπου έρποι μάζα…

 Δηλαδή:

Ήρθαμε στο αρχοντικὸ μεγάλου νοικοκύρη,

γενναίου με τρανή φωνή και πάντα ευτυχισμένου.

Ανοίξτε πόρτες μόνες σας, ο πλούτος να ‘μπει μέσα,

και με τον πλούτο συντροφιά χαρά και ευτυχία

και η ειρήνη η γλυκιά στο σπίτι να ριζώσει.

Όσα δοχεία έχετε, όλα γεμάτα να ‘ναι

στη σκάφη το ζυμάρι σας πάντοτε να φουσκώνει.

Το τραγούδι της Ειρεσιώνης της εποχής του Ομήρου το συναντάμε σήμερα με μικρές παραλλαγές στα κάλαντα της Θράκης:

Στο σπίτι ετούτο πού ‘ρθαμε του πλουσιονοικοκύρη

ν’ ανοίξουνε οι πόρτες του να μπει ο πλούτος μέσα

να μπει ο πλούτος κι η χαρά κι η ποθητή ειρήνη

και να γεμίσουν τα σταμνιά μέλι, κρασί και λάδι

κι η σκάφη του ζυμώματος με φουσκωτό ζυμάρι.

Επομένως τα κάλαντα με τις αρχαίες ελληνικές ονομασίες τους, αγερμοί,  ειρεσιώνες κ.α. ήταν κοινωνικά και ημερολογιακά άσματα χωρίς κανένα θρησκευτικό χαρακτήρα. Θρησκευτικά στοιχεία, ειδωλολατρικά στην αρχή και χριστιανικά στη συνέχεια, μπήκαν σ᾽ αυτά μόνο σε όψιμα χρόνια

ΥΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΜΕΣΣΗΝΗ

ΚΛΙΚ ΣΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ

Business Insider: Πως οι Αρχαίοι Έλληνες απέδειξαν πριν από 2.000 χρόνια ότι η Γη γυρίζει

Σε ένα εκ των επιτευγμάτων των Αρχαίων Ελλήνων αναφέρεται το Business Insider.

Στα μέσα του 20ου αιώνα, ξεκινήσαμε να εκτοξεύουμε δορυφόρους στο διάστημα που θα μας βοηθούσαν να καθορίσουμε την ακριβή περιφέρεια της Γης: 40.030 χλμ.

Ωστόσο, πάνω από 2000 χρόνια νωρίτερα, ένας άνθρωπος στην Αρχαία Ελλάδα διαπίστωσε το ίδιο χρησιμοποιώντας μόνο ένα ραβδί στο έδαφος και τον εγκέφαλό του, αναφέρει το Business Insider, παραθέτοντας και το σχετικό βίντεο (περισσότερα εδώ).

Αυτός ήταν ο Ερατοσθένης, Έλληνας μαθηματικός και επικεφαλής της βιβλιοθήκης στην Αλεξάνδρεια.

Ο Ερατοσθένης είχε ακούσει ότι στη Συήνη, μια πόλη νότια της Αλεξάνδρειας, δεν είχαν παρατηρηθεί κάθετες σκιές το μεσημέρι στο θερινό ηλιοστάσιο. 

Ο ήλιος βρισκόταν κατακόρυφα. 

Αναρωτιόταν αν αυτό ισχύει και στην Αλεξάνδρεια.

Έτσι, στις 21 Ιουνίου έβαλε ένα ραβδί κατευθείαν στο έδαφος και περίμενε να δει αν θα υπάρξει σκιά το μεσημέρι, όπως και έγινε.

Εάν οι ακτίνες του ήλιου έρχονται με την ίδια γωνία την ίδια ώρα της ημέρας, τη στιγμή που το ένα ραβδί στην Αλεξάνδρεια έχει σκιά και αυτό στη Συήνη όχι, αποδεικνύεται ότι η επιφάνεια της Γης είναι καμπύλη. 

Και ο Ερατοσθένης πιθανότατα το γνώριζε ήδη, αναφέρει ο αμερικανικός ιστότοπος…

ΒΙΝΤΕΟ: Η γένεση της πολιτικής στην αρχαία Ελλάδα

Εκτύπωση PDF

Από τον πλανήτη μας έχουν περάσει χιλιάδες διαφορετικοί πολιτισμοί. Άλλοι επιβίωσαν, άλλοι εξαφανίστηκαν αφήνοντας πίσω τους ανεξίτηλο το σημάδι τους, κι άλλοι απλώς χάθηκαν στη λήθη, αδυναντώντας να αφήσουν τη σφραγίδα τους.

Ο Ελληνικός κόσμος είναι μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση πολιτισμού, ο οποίος επιβιώνει πάνω από 3 χιλιετίες. Σε αντίθεση με άλλους πολιτισμούς που πέρασαν, είχε βαθιά πολιτική ανάπτυξη, την οποία κανένας μέχρι και σήμερα δεν έχει καταφέρει να πλησιάσει, ενώ έχει και βαθιά θρησκευτικό και φιλοσοφικό υπόβαθρο.

Τη δημιουργία και εξέλιξη του ιδιαίτερου και μοναδικού αυτού κόσμου θα παρουσιάσουμε στο παρακάτω βίντεο, ξεκινώντας από την εποχή των προ-ελλήνων, διασχίζοντας τον Κυκλαδικό και Κρητο-μυκηναϊκό πολιτισμό και φτάνοντας μέχρι και την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ή όπως ονομάζεται σήμερα, το Βυζάντιο.

Ο Ελληνικός κόσμος είναι ο πρώτος πολιτισμός στον πλανήτη, τουλάχιστον από τα όσα γνωρίζουμε σήμερα, που δημιούργησε κοινωνίες εν ελευθερία. Ο γεωγραφικός χώρος στον οποίο άνηκε, για αιώνες ήταν κομμάτι της Αφροασιατικής δεσποτείας.

Για τους Έλληνες όλα άλλαξαν την εποχή του Κυκλαδικού και στη συνέχεια του Μινωικού πολιτισμού.

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ

Αν­τί­στοι­χο κε­φά­λαι­ο στο έρ­γο του K. J. Dover

«Η ΚΩΜΩΔΙΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ»

ΟΡΓΑΝΩΣΗ

Ὁ ἀ­ριθ­μός τῶν ἔρ­γων πού μπο­ροῦ­σαν νά πα­ρα­στα­θοῦν σέ κά­θε θε­α­τρι­κό δι­α­γω­νι­σμό ἦ­ταν προ­κα­θο­ρι­σμέ­νος, καί ἔ­τσι ἔ­πρε­πε νά γί­νει ἐ­πι­λο­γή ἀ­νά­με­σα στούς ποι­η­τές πού εἶ­χαν νά πα­ρου­σιά­σουν ἔρ­γα τους. Ἡ εὐ­θύ­νη γιά τήν ἐ­πι­λο­γή αὐ­τή εἶ­χε ἀ­να­τε­θε­ῖ σέ ἀ­ξι­ω­μα­τού­χους πού δι­ο­ρί­ζον­ταν κά­θε χρό­νο μέ κλῆ­ρο. Εἶ­ναι ἀ­πί­θα­νο οἱ ἄ­ξι­ω­μα­τοῦ­χοι αὐ­τοί νά εἶ­χαν εἰ­δι­κά προ­σόν­τα γιά νά κρί­νουν θε­α­τρι­κά ἔρ­γα - εἶ­χαν ἄλ­λω­στε τό­σα πολ­λά καί ποι­κί­λα κα­θή­κον­τα, ὥ­στε - ἐ­κτός ἄν συμ­βου­λεύ­ον­ταν γνω­στούς τους, εἰ­δι­κούς στά θε­α­τρι­κά (ἀ­να­λαμ­βά­νον­τας φυ­σι­κά οἱ ἴ­διοι τήν εὐ­θύ­νη τῆς τε­λι­κῆς ἀ­πό­φα­σης) - τό πι­θα­νό­τε­ρο εἶ­ναι νά δι­ά­λε­γαν τό σί­γου­ρο δρό­μο, δί­νον­τας με­γά­λη προ­τε­ραι­ό­τη­τα στούς δρα­μα­τι­κούς συγ­γρα­φεῖς, ὅ­σους εἶ­χαν ἡ­δη πο­λύ γε­ρά ἑ­δραι­ω­μέ­νη φή­μη. Οἱ ἀ­ξι­ω­μα­τοῦ­χοι ἄρ­χι­ζαν τήν ἐ­τή­σια θη­τεί­α τους λί­γο με­τά τά μέ­σα τοῦ κα­λο­και­ριοῦ, ἕ­ξι ἡ ἑ­πτά μῆ­νες πρίν ἀ­πό τά Λή­ναι­α - στό δι­ά­στη­μα αὐ­τό ὁ­ποι­ος δρα­μα­τι­κός ποι­η­τής δέν ἦ­ταν σέ θέ­ση νά ὑ­πο­σχε­θεῖ ρη­τά ὅ­τι θά ὑ­πο­βά­λει ἔρ­γο, ἴ­σως μά­λι­στα καί νά πε­ρι­γρά­ψει μέ ἀρ­κε­τές λε­πτο­μέ­ρει­ες τό πε­ρι­ε­χό­με­νό του, κιν­δύ­νευ­ε νά χά­σει τήν εὐ­και­ρί­α. Βέ­βαι­α κά­θε συγ­γρα­φέ­ας εἶ­χε τή δυ­να­τό­τη­τα ὡς τήν τε­λευ­ταί­α στιγ­μή νά προ­σθέ­τει στό κεί­με­νο του ἐ­πί­και­ρους ὑ­παι­νιγ­μούς (στόν Ἀ­ρι­στο­φά­νη ἐν­το­πί­ζου­με ὁ­ρι­σμέ­να τέ­τοι­α χω­ρί­α) - ὑ­πάρ­χουν ὅ­μως ἐκ τῶν πραγ­μά­των ὁ­ρια σέ τέ­τοι­ες ἀλ­λα­γές καί προ­σθῆ­κες, ὅ­ταν ἔ­χουν ἀρ­χί­σει οἱ δο­κι­μές: ἐ­ξε­τά­ζον­τας τή σχέ­ση ἀ­νά­με­σα στό θέ­μα ἑ­νός ἀ­ρι­στο­φα­νι­κοῦ ἔρ­γου καί στήν πο­λι­τι­κή κα­τά­στα­ση τήν ἐ­πο­χή της πα­ρά­στα­σης δέν ἐ­πι­τρέ­πε­ται νά ξε­χνοῦ­με ὅ­τι ἡ κα­τά­στα­ση αὐ­τή ἦ­ταν κα­μιά φο­ρά ἀρ­κε­τά δι­α­φο­ρε­τι­κή ἀ­πό ὁ,τι τήν ἐ­πο­χή πού γρα­φό­ταν τό ἔρ­γο.

David Wharton – Τα οικονομικά της Αρχαίας Ελλάδας…

Κάτι σπουδαίο συνέβη στην κλασική Ελλάδα, αλλά δεν το γνωρίζαμε μέχρι προσφάτως. Παρά τις αντίξοες συνθήκες, οι Αρχαίοι Έλληνες δημιούργησαν μια επιτυχημένη τάξη επιχειρηματιών που διέπρεψαν και έγιναν πλούσιοι.

Οι Αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς δεν απεικόνιζαν, συνήθως, τον πολιτισμό τους με αυτό τον τρόπο. Ο Ηρόδοτος, ως γνωστόν, αντιπαρέβαλλε την Ελληνική λιτότητα με την Ανατολίτικη τρυφηλότητα σε μια συνάντηση που κατέγραψε (ή επινόησε) μεταξύ του Αθηναίου ποιητή και νομοθέτη Σόλωνα και του Κροίσου, του, ονομαστού για τον πλούτο του, βασιλιά της Λυδίας.

Ο Κροίσος έδειχνε τα πλούτη του στον Σόλωνα, και έπειτα τον ρώτησε ποιος είναι ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος στον κόσμο. Ο Σόλωνας του απάντησε ότι ο πιο ευτυχισμένος που έχει δει ήταν κάποιος ονόματι Τέλλος, ένας Αθηναίος μεσαίας τάξης, ο οποίος είχε την τύχη να δει όμορφα και καλά παιδιά και εγγόνια και να πεθάνει σε μεγάλη ηλικία, ηρωικά, στη μάχη.

Αντικύθηρα: Στα πρόθυρα μιας σπουδαίας αρχαιολογικής ανακάλυψης [Βίντεο]

Εξάρτημα του περίφημου Μηχανισμού των Αντικυθήρων είναι πιθανόν να αποτελεί ένα δισκόμορφο, χάλκινο αντικείμενο, που ανασύρθηκε από το ναυάγιο πριν από λίγες ημέρες

Την παραπάνω αποκάλυψη έκανε στην ΕΡΤ η προϊσταμένη της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων και αν αυτό αποδειχθεί, τότε βρισκόμαστε μπροστά σε μια παγκοσμίου ενδιαφέροντος αρχαιολογική ανακάλυψη.

Εντυπωσιακά ευρήματα

Εντυπωσιακά είναι τα ευρήματα που εντοπίστηκαν φέτος στην περιοχή του Ναυαγίου των Αντικυθήρων, όπου συνεχίστηκε μια από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές υποβρύχιες έρευνες όλων των εποχών και μία από τις πολλά υποσχόμενες ανασκαφές της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων.

Μεταξύ αυτών είναι χάλκινα τμήματα αγαλμάτων, μια ορθογώνια ακέραια μαρμάρινη πλάκα που χρησιμοποιούνταν ως τραπέζι, ένα ξύλινο τμήμα του πλοίου, καρφιά, μικροαντικείμενα, κομμάτια σπασμένων αγγείων και μια ενσφράγιστη λαβή αμφορέα. Επίσης, ένα αινιγματικό αντικείμενο, που προκάλεσε αμέσως το ενδιαφέρον των αρχαιολόγων.

Πρόκειται για ένα δισκοειδές αντικείμενο, πολύ οξειδωμένο, με τέσσερις διάτρητες αποφύσεις, πάνω στο οποίο, όπως έδειξε η ραδιογραφία που έγινε στο Αττικό Νοσοκομείο, υπάρχει παράσταση ζώου, πιθανόν ταύρου.

Οι ειδικοί εστιάζουν αμέσως στο εύρημα αυτό γιατί ο δίσκος αυτός ίσως αποτελεί εξάρτημα του περίφημου Μηχανισμού των Αντικυθήρων.

Αριστοτέλους Αθηναίων Πολιτεία 1 κείμενο subtitles

GPITRAL1 Λογοτεχνία Literature Greek Audiobooks for free

Αριστοτέλους - Αθηναίων Πολιτεία! 1ον Μέρος!! Μια φιλό-τιμη ανά-σταση ενός Κειμένου που απετέλεσε την βάση του Δυτικού Πολιτισμού και της σύγχρονης Πολιτειο-λογίας. Αριστοτέλους - Αθηναίων Πολιτεία: επειδή όλοι θαυμάζουμε τον Παρθενώνα αλλά ελάχιστοι γνωρίζουμε ότι οι Πέτρες του έχουν Θεμέλειο, Ψυχή, Γλώσσα και Ιδέες... Χωρίς αυτά υπ΄ όψιν μας είναι απλώς πέτρες, τουρλού tourlou...Μια εργασία του Γιώργου Πιτροπογιαννάκη που επι-χειρεί να υπο-δείξει, να κατά-δείξει, να απο-δείξει και να επι-δείξει ότι υπάρχει επ-ανάσταση και από του ...καναπέως (sic). Εκ-παίδευση και επι-μόρφωση χωρίς το άγχος και το άχθος της Σχολικής εξέτασης...

Jacqueline De Romilly: Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΕΝΑ ΕΙΔΟΣ ΞΕΧΩΡΙΣΤΟ

Το ομώνυμο κεφάλαιο από το βιβλίο της Jacqueline De Romilly

«ΓΙΑΤΙ Η ΕΛΛΑΔΑ;»

(σελ. 217-241)

Ο μύθος, όσο και αν το ξαναδούμε και το καλοσκεφτούμε, δεν αποτελεί το παν στην ελληνική τραγωδία, κάθε άλλο μάλιστα. Αποτελεί μόνο, στο θέατρο της εποχής, εκείνο που θα επιβίωνε καλύτερα και θα διαιωνιζόταν σε άλλες λογοτεχνίες. Αντίθετα, η ί­δια η μορφή της τραγωδίας δεν επέζησε.

Έχουν γραφτεί επίσης και σε άλλες χώρες «τραγωδίες», οι οποίες διατήρησαν την ελληνική ονομασία και, ακόμα, σε σημαντικό βαθμό, το πνεύμα του αρχαίου θεάτρου, στο μέτρο που πρόκειται πάντα για μεγάλες συμφορές οι οποίες πλήττουν ξεχωριστά άτομα και συμβολίζουν εκείνη την πλευρά της ανθρώπινης κατάστασης που εξακολουθούμε να αποκαλούμε «το τραγικό». Ποτέ όμως τα έργα αυτά δεν απέκτησαν τους εκφραστικούς τρό­πους της ελληνικής τραγωδίας και ιδιαίτερα την ιδιότυπη δομή της, όπου συνδυάζονται σε ένα σύνολο δύο ετερογενή στοιχεία: ο χορός και τα δραματικά πρόσωπα.

Ύστερα από αυτά, πρέπει να εκπλαγούμε; Από το Θουκυδίδη επίσης διατηρήθηκε η φιλοδοξία για μια πολιτική ιστορία που να είναι συνολικά αντικειμενική και ουσιώδης. Εγκαταλείφθηκε όμως για πάντα η μορφή της ιστορίας που είχε θεμελιώσει, στην οποία συνδυάζονταν σε ένα σύνολο αυτά τα δύο τόσο διαφορετικά στοιχεία, όπως είναι η αφήγηση και οι δημηγορίες.

Η δρ. Ξένη Αραπογιάνη μας “ξεναγεί” στην αρχαία Θουρία (φωτογραφίες)

Γράφτηκε από την Πέπη Αλευρά

Το φετινό καλοκαίρι ήρθε να προσθέσει μία ακόμη πολύτιμη ψηφίδα στο παζλ των μνημείων που αφηγούνται την πολυεπίπεδη ιστορία της αρχαίας Θουρίας: της πάλαι ποτέ ισχυρότερης πόλης στη Μεσσηνία, που από τα προϊστορικά χρόνια επέβλεπε ολόκληρο τον εύφορο κάμπο, για να γνωρίσει τεράστια άνθιση στους αιώνες που ακολούθησαν.

Το αρχαίο Θέατρο συμπληρώνει ουσιαστικά ένα ανεκτίμητης αξίας αρχαιολογικό "τρίγωνο", στις άλλες δύο κορυφές του οποίου δεσπόζουν το Ασκληπιείο της Θουρίας και η υποβλητική Μυκηναϊκή Νεκρόπολη - περικλείοντας ένα πλήθος εξαιρετικών ευρημάτων. Ομως η διευθύντρια των ανασκαφών, δρ. Ξένη Αραπογιάννη, δεν αγαπά τα μεγάλα λόγια και τους μακρινούς στόχους: Μας ξεναγεί απλώς στον αγαπημένο της χώρο, πιστεύοντας πως είναι κοντά η μέρα που η αρχαία Θουρία θα συγκεντρώσει όλο το ενδιαφέρον και την επισκεψιμότητα που της αξίζει. Κάτι τέτοιο δεν σημαίνει ότι δεν χρειάζεται κι άλλη δουλειά, χρόνος, υπομονή και χρήμα - αφού τα χώματα αυτά έχουν ακόμα ν’ αποκαλύψουν πολλά μυστικά. 

Πρώτα απ' όλα βέβαια, θα πρέπει να φτιαχτεί ο δρόμος που οδηγεί ως εκεί...

Η Ναυμαχία της Σαλαμίνας

Ονομαστή ναυμαχία της αρχαιότητας, που διεξήχθη στις 28 ή 29 Σεπτεμβρίου του 480 π.Χ. (υπάρχει και η εκδοχή της 22ας Σεπτεμβρίου) στο στενό της Σαλαμίνας, κατά την οποία οι Έλληνες, με μικρές δυνάμεις, αλλά με άριστη τακτική, κατατρόπωσαν τον πανίσχυρο στόλο των Περσών.

Μετά την πτώση των Θερμοπυλών, οι Πέρσες του Ξέρξη προχώρησαν προς την Αθήνα, την οποία κατέλαβαν εύκολα, γιατί οι Αθηναίοι την είχαν εγκαταλείψει. Είχαν πάρει χρησμό από το μαντείο των Δελφών, πως μόνο «τα ξύλινα τείχη» θα τους έσωζαν και τέτοια θεώρησαν τα καράβια τους, στα οποία και κατέφυγαν. Μερικοί μόνο γέροντες, μη θέλοντας να ακούσουν τον Θεμιστοκλή ότι τα «ξύλινα τείχη» ήταν τα καράβια, έμειναν στην Αθήνα, κλείστηκαν στην Ακρόπολη κι έφτιαξαν γύρω πραγματικά ξύλινα τείχη. Όπως ήταν επόμενο, όταν έφθασαν οι Πέρσες, τούς σκότωσαν κι έκαψαν την Αθήνα. Σχεδόν με την είσοδο των Περσών στην Αθήνα, αγκυροβόλησε στον όρμο του Φαλήρου και ο περσικός στόλος, έχοντας παραπλεύσει την Εύβοια και το Σούνιο.

Οι Αθηναίοι, αφού μετέφεραν τα γυναικόπαιδα για περισσότερη ασφάλεια στην Αίγινα, μπήκαν στα καράβια τους και προετοιμάστηκαν για την αναμέτρηση με τους Πέρσες. Το πολεμικό συμβούλιο των Ελλήνων, που έγινε στη Σαλαμίνα, υπήρξε θυελλώδες. Ο Σπαρτιάτης Ευρυβιάδης πρότεινε να δοθεί η ναυμαχία στον Ισθμό της Κορίνθου, με κυριότερο επιχείρημα ότι σε περίπτωση αποτυχίας θα μπορούσαν να καταφύγουν στο εσωτερικό της Πελοποννήσου και να συνεχίσουν από εκεί τον αγώνα. Μαζί του συντάχθηκαν και οι Κορίνθιοι. Ο Αθηναίος Θεμιστοκλής επέμενε να γίνει η ναυμαχία στη Σαλαμίνα και μαζί του συντάχθηκαν οι Μεγαρείς και οι Αιγινήτες. Πίστευε ότι εάν οι μικρές ελληνικές δυνάμεις αγωνίζονταν σε ανοιχτή θάλασσα με τον τεράστιο σε όγκο περσικό στόλο δεν είχαν καμία ελπίδα νίκης, ενώ αντίθετα ήταν ιδανικό μέρος για τη ναυμαχία το στενό της Σαλαμίνας, όπου τα πολυάριθμα περσικά πλοία δεν θα μπορούσαν να αναπτυχθούν.

Σπουδαία ανακάλυψη: Στην Κρήτη τα πρώτα ίχνη βάδισης του ανθρωπίνου είδους (pics)

Σε μία σημαντική ανακάλυψη προέβησαν οι επιστήμονες από το πανεπιστήμιο της Ουψάλα: Το ανθρώπινο είδος φαίνεται ότι βάδισε για πρώτη φορά στην Κρήτη.

Οι επιστήμονες εντόπισαν ίχνη ηλικίας 5,7 εκατομμυρίων ετών στην περιοχή του Καστελίου στα Χανιά. Συγκεκριμένα, τα εντόπισε τυχαία το 2002 ο Πολωνός Παλαιοντολόγος Gerard Gierlinski και στη συνέχεια ο μαθητής του Grzegorz Niedzwiedzki άρχισε να τα μελετά συστηματικά και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πιθανόν ανήκουν σε πρόγονο του ανθρώπου.

Η σκυτάλη της έρευνας πέρασε στην ομάδα του πανεπιστημίου της Ουψάλα που δημοσίευσε τα ευρήματα στο περιοδικό του οίκου Elsevier. Η έρευνα της ομάδας του πανεπιστημίου κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για δίποδη βάδιση κάποιου άγνωστου προγονικού είδους του ανθρώπου, που ζούσε πριν 5,7 εκατ. χρόνια. Έτσι, τα εν λόγω ίχνη θεωρούνται πλέον τα παλαιότερα που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα.