Τα ερείπια της Σάντας στην Τουρκία: η καταστροφή της Ελληνικής πολιτισμικής κληρονομιάς
Της Ουζάι Μπουλούτ
Απομεινάρια της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς σε όλη την Τουρκία είναι πλέον ερείπια ή στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Οι τουρκικές αρχές δεν φροντίζουν αυτούς τους θησαυρούς, εν μέρει επειδή η τουρκική κυβέρνηση εξόντωσε τους περισσότερους απογόνους των πραγματικών κατασκευαστών, που ήταν ο γηγενής ελληνικός πληθυσμός στην περιοχή, μέχρι πριν από εκατό χρόνια.
Μια τέτοια περίπτωση είναι ο αρχαιολογικός χώρος των ερειπίων της Σάντας που βρίσκεται στην επαρχία Γκιουμούσχανέ στη βόρεια Τουρκία. Η τουρκική εφημερίδα Χουργιέτ ανέφερε στις 19/10 ότι τα ερείπια της Σάντας, που ονομάστηκαν «κρυφή πόλη κοντά στον ουρανό», έχουν καταχωρηθεί ως «ευάλωτη περιοχή που πρέπει να προστατευτεί».
Η Επίσημη Εφημερίδα της Τουρκίας ανακοίνωσε τον Οκτώβριο ότι οι ιστορικές δομές «θα φέρουν τουρίστες στην περιοχή», παρά το γεγονός ότι έχασαν μεγάλο μέρος της ομορφιάς τους από αρχαιοκάπηλους και από επίσημη παραμέληση.
«Υπάρχουν επτά οικισμοί στα ερείπια της Σάντας, που καλύπτουν τρεις διαφορετικές πλαγιές, οι οποίες είναι ορατές μεταξύ τους».
«Σημειώνοντα ςο Τζοσκούν Ερούζ, ακαδημαϊκός από το Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Μαύρης Θάλασσας, ότι οι γύρω περιοχές στα ερείπια χρησιμοποιούνται μόνο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, η περιοχή παραμένει απροστάτευτη και είναι στόχος αρχαιοκάπηλων, δήλωσε ότι το σχέδιο προστασίας και ανάπτυξης, όπως καθώς και το σχέδιο διαχείρισης της περιοχής θα εφαρμοστεί σε βάθος μερικών χρόνων».
«Η περιοχή κατοικείται μόνο για τρεις ή τέσσερις μήνες το καλοκαίρι. Δυστυχώς, οι γέφυρες, τα σιντριβάνια, οι εκκλησίες και ακόμη και τα σπίτια όπου ζουν οι άνθρωποι αφήνονται απροστάτευτα και έχουν υποστεί μεγάλες ζημιές σε άλλες εποχές», δήλωσε ο Ερούζ.
Η Χουργιέτ προσέθεσε: «Πιστεύεται ότι η Σάντα, η πολιτισμική κληρονομιά του ελληνικού Πόντου στην ανατολική Μαύρη Θάλασσα, χτίστηκε τον 17ο αιώνα… Περίπου 5000 άνθρωποι ζούσαν εκεί μεταξύ 1700 και 1900. Μόνο λίγοι τουρίστες την επισκέπτονται τώρα λόγω της έλλειψης συγκοινωνίας.Οι δομές που εγκαταλείφθηκαν όταν οι Έλληνες εγκατέλειψαν την περιοχή το 1923 βρίσκονται στο χωριό Ντουμανλί, 72 χιλιόμετρα από το Γκιουμούσχανέ και 42 χιλιόμετρα από την Τραπεζούντα».
Μία σημαντική διόρθωση για την Χουργιέτ: Οι Έλληνες του Γκιουμούσχανέ και της ευρύτερης περιοχής δεν άφησαν την αρχαία πατρίδα τους με τη δική τους ελεύθερη βούληση. Από το 1914 έως το 1923, δολοφονούνταν στα πλαίσια οργανωμένης γενοκτονίας από δύο διαδοχικά τουρκικά καθεστώτα. Οι επιζώντες απελάθηκαν λόγω της συνθήκης ανταλλαγής πληθυσμών του 1923 μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας.
Αυτή η σειρά των γεγονότων είναι διπλά τραγική και άδικη δεδομένου ότι οι περισσότερες πόλεις στη σημερινή Τουρκία χτίστηκαν από Έλληνες. Σύμφωνα με το Ελληνικό Κέντρο Ερευνών: «οι ελληνικοί οικισμοί στη Μικρά Ασία χρονολογούνται από τον 11ο αιώνα π.Χ. όταν οι Έλληνες μετανάστευσαν από την ηπειρωτική Ελλάδα. Ίδρυσαν πόλεις όπως η Μίλητος, η Έφεσος, η Σμύρνη, η Σινώπη, η Τραπεζούντα και το Βυζάντιο (αργότερα γνωστό ως Κωνσταντινούπολη, πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας). Αυτές οι πόλεις άνθισαν πολιτισμικά και οικονομικά».
«Η Μικρά Ασία γέννησε τους πρώτους μεγάλους στοχαστές της αρχαιότητας, όπως ο Θαλής, ο Αναξίμανδρος, ο Αναξιμένης, ο Στράβων και ο Ηράκλειτος. Αυτοί οι φιλόσοφοι απέρριψαν τη μυθολογική εξήγηση του σύμπαντος και ήταν οι πρώτοι που ζήτησαν μια λογική εξήγηση όλων των πραγμάτων. Έτσι, η Μικρά Ασία ήταν η γενέτειρα της δυτικής φιλοσοφίας και επιστήμης».
Η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, γνωστή και ως Βυζαντινή Αυτοκρατορία, με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη, ήταν μια ελληνόφωνη αυτοκρατορία. Ήταν εκπρόσωπος του κορυφαίου πολιτισμού του Μεσαιωνικού Χριστιανισμού.Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία διήρκεσε 11 αιώνες (από τον 4ο έως τον 15ο αιώνα μ.Χ.) και έπεσε στους Οθωμανούς Τούρκους το 1453. Η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας ήταν η τελευταία ελληνοκρατούμενη περιοχή στη Μικρά Ασία και έπεσε στα τουρκικά χέρια το 1461.
