Ιουνίου 1, 2013 από
seisaxthiablog
Ελένα Νοβοσέλοβα
Πρόσφατα στον γερμανικό τηλεοπτικό σταθμό ZDF προβλήθηκε σε τρεις
συνέχειες η σειρά «Οι μητέρες μας, οι πατέρες μας», που αφορούσε τον
μεγαλύτερο πόλεμο του περασμένου αιώνα, μέσα από τα μάτια Γερμανών. Η
σειρά αναφέρεται σε πέντε νεαρούς, οι μοίρες των οποίων χωρίστηκαν από
το πολεμικό μέτωπο. Σύμφωνα με την υπόθεση, για τον καθένα από αυτούς ο
πόλεμος γίνεται μια σκληρή ψυχολογική και ηθική δοκιμασία. Το νέο σίριαλ
δείχνει ότι η Γερμανία κουράστηκε να μετανοεί για όσα διέπραξε και
προσπαθεί να απαλλαγεί από το αίσθημα ενοχής, μεταθέτοντάς το σε άλλους,
κάτι που πράττει και μέσω του κινηματογράφου, όπου εμφανίζονται
σοβιετικοί βιαστές, πολωνοί αντισημιτιστές και ουκρανοί σαδιστές.
Μια καλλιτεχνική ταινία είναι ασφαλώς ένα πεδίο ελεύθερης
δημιουργίας, αλλά όταν η υπόθεση αφορά τόσο σημαντικά – για ολόκληρο τον
κόσμο – γεγονότα, δεν χρειάζεται να δίνονται και ιστορικές ερμηνείες.
Οι πρώτοι στη Ρωσία που αντιλήφθηκαν τη σειρά ήταν τα μέλη της «Ρωσικής
κοινότητας στρατιωτικής ιστορίας». Στην ανακοίνωση που εξέδωσαν,
τονίζεται ότι η κοινότητα «εκφράζει την έντονη διαμαρτυρία της για τη
διαστρέβλωση της ιστορικής αλήθειας και της προσπάθειες για νέα συγγραφή
της ιστορίας», ενώ εκλαμβάνει την εμφάνιση ανάλογων ταινιών σαν
«ασέβεια σε βάρος των πολλών εκατομμυρίων θυμάτων του ναζισμού και σαν
προσπάθεια ηθικής αποκατάστασής του».
Από την πλευρά του ο τηλεοπτικός σταθμός ZDF δεν συμφωνεί με την
κριτική. Η διεύθυνση του καναλιού αποκαλεί το σίριαλ «αντιπολεμικό» και
θεωρεί ότι της οι σκηνές βίας σε αυτό δεν έχουν σκοπό τη δημιουργία
συγκεκριμένων εντυπώσεων.
Σήμερα στη γερμανική κοινωνία έχει γίνει αισθητή η προσπάθεια
«συμφιλίωσης με το παρελθόν» καθώς και να δικαιολογηθούν οι πράξεις των
πατεράδων και των παππούδων τους στο έδαφος της ΕΣΣΔ τα χρόνια του Β΄
Παγκοσμίου πολέμου. Η ταινία δημιουργεί την εντύπωση ότι οι γερμανοί
στρατιώτες έμαθαν τι πρεσβεύει η ναζιστική κυβέρνηση μόνο όταν βρέθηκαν
στο μέτωπο. Προβάλλεται εμφανώς το θέμα της νοσταλγίας για τις ήσυχες
και ευτυχισμένες προπολεμικές μέρες, λες και δεν υπήρξε ποτέ κανένας
Χίτλερ με το «Αγών μου», που εξυμνούσε την εξόντωση των «υπανθρώπων».
Καλλιεργούνται στερεότυπα
Στο σίριαλ αντανακλώνται και άλλοι σύγχρονοι μύθοι. Ένας από αυτούς
είναι ότι τα σοβιετικά στρατεύματα, εισερχόμενα στο έδαφος της Γερμανίας
έγιναν ανεξέλεγκτα και βίαζαν μαζικά τις Γερμανίδες. Αναφέρονται ως
θύματα δύο εκατομμύρια γυναίκες. Εξάλλου, «θηριωδίες» στο φιλμ δεν
κάνουν μόνο οι Ρώσοι, αλλά και οι Πολωνοί και Ουκρανοί, οι οποίοι
παρουσιάζονται σε αυτό ως απόλυτοι αντισημιτιστές.
Στερεότυπα όπως αυτά καλλιεργούνταν εσκεμμένα στον γερμανικό πληθυσμό
πριν ακόμη από την έναρξη του πολέμου. Αρχικά η γκεμπελική προπαγάνδα
γέμιζε τα μυαλά των Γερμανών με ιδέες ότι πολεμούν με πρωτόγονους, οι
οποίοι θα βιάσουν όλες τις γυναίκες ηλικίας από 8 έως 80 ετών. Μετά τον
πόλεμο, το θέμα των βιασμών εμφανίστηκε στην αρθρογραφία δυτικών χωρών.
Στη συνέχεια προέκυψαν οι γιατροί, οι οποίοι αναφέρθηκαν σε 2
εκατομμύρια Γερμανίδες, θύματα βιασμού, αλλά την εποχή εκείνη ξεκινούσε
ήδη ο Ψυχρός πόλεμος.
Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι «οι σοβιετικοί στρατιώτες που
βρέθηκαν στο έδαφος της Γερμανίας ήταν μαλακοί και ευγενικοί», όπως
πιστεύει ο διδάκτορας ιστορικών επιστημών και επικεφαλής του Κέντρου
Ιστορίας των Πολέμων και Γεωπολιτικής του Ινστιτούτου Γενικής Ιστορίας
της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, Μιχαήλ Μιαχκόφ. Σύμφωνα με τον
ιστορικό, «απελευθερώνοντας τη χώρα τους συναντούσαν παντού καμένα
χωριά, κατεστραμμένες πόλεις, χιλιάδες επί χιλιάδων νεκρούς, μεταξύ των
οποίων γέρους και παιδιά. Τι θα έπρεπε να νιώσει ο συμπατριώτης μας
απέναντι στους Γερμανούς ύστερα από αυτά; Μίσος, το οποίο αναμφίβολα
συντηρούσε η σοβιετική προπαγάνδα, μια και ο πόλεμος θα έκρινε την
εθνική κρατική μας υπόσταση».