Η γένεση του αδίστακτου όντος που ακούει στο αθώο όνομα homo œconomicus

Λουί Ντυμόν

Η κυρίαρχη σήμερα δοξασία του homo œconomicus, δηλαδή η ιδέα ότι αυτό που παρακινεί κατά βάση τον άνθρωπο και θεμελιώνει τις κοινωνίες είναι η λεγόμενη «οικονομική δραστηριότητα», είναι ένα γέννημα της κεφαλαιοκρατικής εποχής απολύτως σύμφωνο με τα δικά της, ιδιαίτερα συμφέροντα, που για να επιβληθεί ιδεολογικά χρειάστηκε να παρουσιαστεί σαν καρπός μιας «επιστημονικής ανατομίας» της ανθρώπινης δραστηριότητας, η οποία υποτίθεται ότι ανέδειξε την «οικονομία» ως μια ιδιαίτερη, και μάλιστα «καθοριστική», πραγματική δομή των ανθρώπινων κοινωνιών. 

Τα όσα διαδραματίζονται σήμερα στη χώρα μας και στην παγκόσμια σκηνή, όπου οι πιο αυταρχικές πολιτικές επιλογές παρουσιάζονται σαν επιβεβλημένη εφαρμογή της εμβριθούς μελέτης των «νόμων της οικονομίας» ─δηλαδή όχι ως επιλογές, αλλά σαν η φωνή της πραγματικότητας καθεαυτής!─, έχουν σε μεγάλο βαθμό εκθέσει δημόσια αυτή τη φάρσα. Ωστόσο, είναι μια ιδέα τόσο διαδεδομένη και βαθιά ριζωμένη ακόμα και στα μυαλά όσων αντιτίθενται σε αυτές τις πολιτικές, που πραγματικά χρειάζεταιπολλή πολλή δουλειά για να μαραθεί.

Σε συνάρτηση λοιπόν με όσα έχουμε ήδη παρουσιάσει γύρω από αυτό το ζήτημα, δίνουμε σήμερα το λόγο στον ανθρωπολόγο Louis Dumont, γνωστό εδώ από τα Δοκίμια για τον Ατομικισμό, μια ανθρωπολογική οπτική πάνω στην οικονομική ιδεολογία και την Εισαγωγή σε δυο θεωρίες της κοινωνικής ανθρωπολογίας.Όπως θα διαπιστώσετε, 300 χρόνια μετά τους πρωτεργάτες του homo œconomicus, η Αλίσια Ρόζενμπάουμ δεν πρωτοτύπησε ιδιαίτερα: απλώς, τράβηξε τη βασική ιδέα τους στα άκρα.─ HS

Η 75η επέτειος του Bretton Woods - Βασίλης Βιλιάρδος

Τόσο το ΔΝΤ, όσο και η Παγκόσμια Τράπεζα, καταχράστηκαν την εξουσία που τους έδωσε η συμφωνία, σε σχέση με τη σταθεροποίηση του παγκοσμίου συστήματος, με την απελευθέρωση των αγορών και με τις ιδιωτικοποιήσεις –  ειδικά μετά την άνοδο του ακραίου νεοφιλελευθερισμού στις Η.Π.Α. και στη Μ. Βρετανία τη δεκαετία του 1980, αφού προηγήθηκε η μονομερής έξοδος των Η.Π.Α. από τον κανόνα του χρυσού το 1971 (=όλα τα νομίσματα είχαν αντίκρισμα στο δολάριο και το δολάριο σε χρυσό, με μία σταθερή τιμή). Οι επιβληθείσες μεταρρυθμίσεις στις αναδυόμενες οικονομίες, ως αντάλλαγμα για τη στήριξη τους με δάνεια (ανάλογα στην Ελλάδα μετά το 2009, όπου δυστυχώς ελάχιστοι έχουν καταλάβει τι ακριβώς εννοούν με τη λέξη «μεταρρυθμίσεις» οι δανειστές), οδήγησαν σε μία μέση αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ τους της τάξης του 0,0% για το χρονικό διάστημα μεταξύ 1980 και 1998 – ενώ από το 1960 έως το 1979 η άνοδος ήταν ακόμη στο 2,5%. Από το γεγονός αυτό και μόνο κατανοεί κανείς γιατί δεν αυξάνεται το ελληνικό ΑΕΠ, καθώς επίσης γιατί είναι ανοδικά τα χρέη, παρά τα δήθεν πλεονάσματα, καθώς επίσης το ξεπούλημα της ιδιωτικής και δημόσιας περιουσίας – σημειώνοντας πως οι αναδυόμενες οικονομίες βίωσαν πολλές κρίσεις, ως αποτέλεσμα των «λαθών» στο σχεδιασμό και στην εφαρμογή των στρατηγικών μεταρρυθμίσεων, σύμφωνα με την εκτίμηση της ίδιας της Παγκόσμιας Τράπεζας.

.

Ανάλυση

«Οι ζητιάνοι δεν μπορούν να διαλέγουν» (beggars can’t be choosers) συνηθίζουν να λένε οι Άγγλοι – ενώ πολλοί Έλληνες πιστεύουν πως είναι νομοτελειακό και δεν αποφεύγεται το ξεπούλημα, η υφαρπαγή της χώρας καλύτερα και η συνέχιση της ληστείας της, αφού αυτή είναι η μοίρα των κρατών που χρεοκοπούν. Εάν δεχθεί κανείς τώρα πως έχουν δίκιο, δεν θα έπρεπε να μας ενδιαφέρουν γεγονότα όπως η συστηματική, σκόπιμη απαξίωση της ΔΕΗ, η αλλαγή διοίκησης των ΕΛΠΕ για να δοθούν δώρο στο μνηστήρα του Ελληνικού, η ιδιωτικοποίηση της ΔΕΣΦΑ, των πολυτίμων δικτύων όπως ο ΑΔΜΗΕ ή ο ΔΕΔΔΗΕ κοκ. – αφού ως ζητιάνοι δεν έχουμε την πολυτέλεια να διαλέγουμε.

Ένα κράτος όμως δεν είναι το ίδιο με μία επιχείρηση, αφού είναι υποχρεωμένο να προστατεύει την εθνική του κυριαρχία και να φροντίζει για την ευημερία των Πολιτών του – ενώ διαφορετικά χαρακτηρίζεται ως αποτυχημένο, οπότε το λιγότερο που πρέπει να κάνει είναι να αλλάζει τις κυβερνήσεις του ξανά και ξανά, έως ότου βρεθεί η κατάλληλη. Εδικά όταν συμπεριφέρονται ως ζητιάνοι, όπως όλες οι κυβερνήσεις μας μετά το 2010 – κάτι για το οποίο δεν αμφιβάλλει πλέον κανείς.

Ανεξάρτητα τώρα από όλα αυτά και παρά τις θριαμβολογίες της νέας κυβέρνησης που προσπαθεί να εντυπωσιάσει με την ψήφιση αλλεπάλληλων νομοσχεδίων με την παράνομη διαδικασία του κατεπείγοντος, ο Αύγουστος υπήρξε εξαιρετικά ζημιογόνος για το ελληνικό χρηματιστήριο – ιδιαίτερα για τις τραπεζικές μετοχές που έως χθες είχαν απώλειες της τάξης του 21%, όταν ο γενικός δείκτης 9% (γράφημα). Αυτό σημαίνει πως χάθηκε αξία 4,7 δις € ή 7,6% της συνολικής – κάτι που ασφαλώς δεν συνάδει με τους ισχυρισμούς, σύμφωνα με τους οποίους η ΝΔ ανάκτησε την εμπιστοσύνη των επενδυτών.

“Ἡ κακὴ τοῦ Διαβόλου ἀγορά”

Ἄκρως ἐπίκαιρος ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης, ἀδελφὸς τοῦ Μεγάλου Βασιλείου ποὺ ἔζησε τὸν 4ο μ.Χ. αἰώνα.  Ἀναδεικνύει πολλὲς διαστάσεις τοῦ κοινωνικοῦ μηνύματος τοῦ Εὐαγγελίου καὶ τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας.

• Χωρὶς περιστροφὲς τονίζει ὅτι ἡ ἀνισότητα εἶναι τὸ βασικὸ αἴτιο τῶν δεινῶν τῆς ἀνθρωπότητας: «Ἡ δέ κατά πενίαν τε καί πλοῦτον ἀνισότης τοῦ βίου τό γενικώτατόν ἐστιν αἴτιον τῆς ποικίλης τε καί πολυειδοῦς τῶν ἐν ἀνθρώποις πραγμάτων ἀνωμαλίας». Δηλαδή: «Ἡ ἀνισότητα στὴ ζωὴ μὲ τὸν διαχωρισμὸ σὲ πλούσιους καὶ φτωχοὺς εἶναι τὸ βασικὸ αἴτιο τῆς ποικίλης καὶ πολύμορφης ἀνωμαλίας στὶς ὑποθέσεις τῶν ἀνθρώπων». «Εἰς τήν ἐπιγραφήν τῶν Ψαλμῶν» 2, 12, PG 44, 557C.
• Ἀναδεικνύει τὶς συνέπειες τῆς «τυραννίδας τῆς πλεονεξίας», ἡ ὁποία, « Ἀφοῦ ὑποδουλώσει τὴν ἄθλια ψυχή, συνεχῶς τὴν ἀναγκάζει νὰ ἐκπληρώνει τὶς ἄπληστες ἐπιθυμίες της, χωρὶς ποτὲ νὰ ἱκανοποιεῖται, σὰν κάποιο πολυκέφαλο θηρίο, ποὺ τρώει μὲ χιλιάδες στόματα καὶ ποτὲ τὴν κοιλιά του δὲν γεμίζει. Ἔτσι καὶ μὲ τὸ κέρδος, ὅσο κι ἂν εἶναι, δὲν ὑπάρχει κορεσμός, ἀφοῦ τὸ λαμβανόμενο, γίνεται καύσιμη ὕλη τῆς ἐπιθυμίας γιὰ περισσότερα.» Εἰς τούς Μακαρισμούς 5, PG 44, 1260A.
• Μιλᾶ γιὰ τὴν τεχνητὴ διόγκωση τῶν ἀναγκῶν σὲ σχέση μὲ ὅσα ὁ ἄνθρωπος χρειάζεται γιὰ νὰ ζήσει: «Ὁ δέ ὑπηρέτης τῶν ἡδονῶν, ἔκανε τὶς βασικὲς ἀνάγκες ὀχήματα ἱκανοποίησης παθῶν: Ἀντὶ γιὰ τροφή, τρυφὴ ἐπιζητώντας, ἀντί περιβολῆς τόν καλλωπισμό, ἀντί γιὰ τ’ ἀναγκαῖα τοῦ νοικοκυριοῦ τήν πολυτέλεια, ἀντί τῆς παιδοποιΐας τὶς παράνομες καὶ ἀπαγορευμένες ἡδονές. Γι’ αὐτὸ καὶ διάπλατα ἄνοιξε ὁ δρόμος γιὰ νὰ εἰσβάλουν στὴν ἀνθρώπινη ζωὴ ἡ πλεονεξία, ἡ μαλθακότητα, ἡ ἀλαζονεία, ἡ χαυνότητα, ἡ πολύμορφη ἀσωτία. Αὐτὰ κι ἄλλα παρόμοια, ξεφύτρωσαν σὰν διογκώσεις τῶν βασικῶν ἀναγκῶν, προκειμένου νὰ δημιουργηθεῖ ὄρεξη μεγαλύτερη ἀπὸ τὴν ἀπαραίτηττη καὶ νὰ ἐπιδιώκονται πράγματα ἐντελῶς ἄχρηστα.» Πρός τούς πενθοῦντας, PG 46, 528CD….
• «Ἡ κακὴ τοῦ διαβόλου ἀγορά», ποὺ προάγει τὴν ὑπερκατανάλωση καὶ διογκώνει τεχνητὰ τὶς ἀνάγκες, «εὔκολα καθιστᾶ ἐλεγχόμενες τὶς πιθηκώδεις ψυχές». «Περί τι τό χριστιανῶν ὄνομα ἤ ἐπάγγελμα», PG 46, 241Β

Γιὰ μιὰ δίκαιη διακυβέρνηση

Το καπιταλιστικό πνεύμα και ο «νέος τύπος ανθρώπου»

από

 Μύρων Ζαχαράκης

Σήμερα σχεδόν ολόκληρος ο κόσμος ανήκει στο οικονομικό μοντέλο του δυτικού Καπιταλισμού, όπου πρωταρχικός στόχος είναι η κεφαλαιοκρατική συσσώρευση. Σήμερα ο χρόνος ισοδυναμεί με χρήμα και κυριαρχεί ένας ανθρώπινος τύπος: ο Αστός. Με ποιον τρόπο όμως οδηγηθήκαμε στην εξάπλωση και την κυριαρχία του συγκεκριμένου τύπου; Ο Αστός (Der Bourgeois, 1913), το κλασικό πια σύγγραμμα του Werner Sombart, αναζητά ιστορικά τα θεμέλια του χαρακτήρα του σημερινού «καπιταλιστικού» ανθρώπου. Ο συγγραφέας είναι επηρεασμένος από τον Max Weber, με τον οποίο άλλοτε συμφωνεί και άλλοτε διαφωνεί.

Εξετάζοντας το καπιταλιστικό πνεύμα, αυτό το βιβλίο του Sombart διαιρείται σε δύο ενότητες: στην πρώτη ενότητα παρουσιάζονται οι πρώτες ιστορικές ενδείξεις, ενώ στη δεύτερη απαριθμούνται οι κύριες αιτίες του. Σύμφωνα με τον Γερμανό κοινωνιολόγο, πριν από τον Καπιταλισμό οι άνθρωποι ζούσαν αρμονικά με το φυσικό κόσμο και χρησιμοποιούσαν το χρήμα με σκοπό την κάλυψη των αναγκών τους, ισοσκελίζοντας διαρκώς τα έσοδα με τις δαπάνες τους («οικονομία της δαπάνης»). Στην προκαπιταλιστική οικονομία υπήρχαν δύο κυρίως στρώματα: οι κύριοι και ο λαός και οι δύο πάντως ξόδευαν το χρήμα για να καλύψουν τα έξοδά τους, είτε αυτές ήταν αναγκαίες για την επιβίωση είτε από πολυτέλεια αντίστοιχα. Είτε από ανάγκη είτε από πλεονεξία, ο προκαπιταλιστικός άνθρωπος δε συσσωρεύει το χρήμα, αλλά το ξοδεύει. Ολόκληρος ο Μεσαίωνας διεπόταν από την περίφημη αποφθεγματική φράση του Θωμά Ακινάτη: «Το χρήμα υπάρχει για να το ξοδεύουμε». Αυτή η κατάσταση μετεβλήθη ριζικά μετά την είσοδο των γερμανικών, σλαβικών και κελτικών λαών στο ιστορικό προσκήνιο. Οι πρώτες ενδείξεις της νέας κερδοθηρίας μπορούν να εντοπιστούν ήδη στις ληστρικές επιδρομές, την αλχημεία, τις επινοήσεις, ακόμη και με το ίδιο το χρήμα. Το 17o αιώνα μάλιστα παρατηρούνται τα πρώτα δείγματα των χρηματιστηριακών επιχειρήσεων: στην Αγγλία γίνονται αγοραπωλησίες χρεογράφων, ενώ στην Ολλανδία από το 1634 ως το 1637 ανθεί μια συνήθεια που είναι γνωστή ως «τουλιπομανία» και παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με τις μετοχές στο σύγχρονο χρηματιστήριο. Ωστόσο, καμία από αυτές τις πρώιμες μορφές κερδοσκοπίας δεν οδηγούσε αναγκαστικά στον καπιταλισμό, αν δε συνδύαζε δύο χαρακτηριστικά: το επιχειρηματικό πνεύμα και το αστικό.

Σύμφωνα με τον Sombart, ο αστός, ο καπιταλιστής επιχειρηματίας, συγκεντρώνει στο πρόσωπό του ορισμένες ιδιότητες: είναι οργανωτής, κατακτητής και συνάμα διαπραγματευτής, συνδυάζοντας ηγετικά χαρακτηριστικά με πλούτο ιδεών με τέτοιο τρόπο που μοιάζει στο Faust του ομώνυμου έργου του Goethe. Ως βασικότερα πρότυπα κάθε μεταγενέστερης επιχείρησης θεωρούνται οι πολεμικές εκστρατείες, η γαιοκτησία, το κράτος, αλλά και η εκκλησία. Ως πρώτες μορφές καπιταλιστικών επιχειρήσεων, ο Sombart αναφέρει την πειρατεία, τη φεουδαρχία, τη γραφειοκρατία και κυρίως την κερδοσκοπία, το εμπόριο και τη χειροτεχνία. Από αυτές, ιδιαίτερη σημασία έχουν οι τρεις τελευταίες (κερδοσκοπία, εμπόριο, χειροτεχνία), διότι οι εκπρόσωποί τους υπήρξαν οι πρώτοι που αντικατέστησαν τη βία με την πειθώ ως μέθοδο διαπραγμάτευσης.

Mgcineni Noki, ο“άνθρωπος με την πράσινη κουβέρτα”

Γιώργος Κρανιδιώτης

16 Αυγούστου 2012 – Μαρικάνα, Νότιος Αφρική – Ορυχεία λευκοχρύσου βρετανικής εταιρείας Lonmin. Οι μεταλλωρύχοι εργάτες απεργούν ζητώντας αύξηση μισθών. Η εργοδοσία αρνείται κάθε συζήτηση. Η αστυνομία επιτίθεται και δολοφονεί 34 απεργούς.

Ηγέτης των απεργών ανεδείχθη ένας εργάτης άσημος μέχρι τότε, ο Mgcineni Noki, ο περίφημος “άνθρωπος με την πράσινη κουβέρτα”. Ενώ διαπραγματευόταν την ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης, σκοτώθηκε με 14 σφαίρες στο κεφάλι, τον λαιμό και τα πόδια. Ήταν 30 ετών, έγγαμος και πατέρας 5 παιδιών.

Για μια κοινωνία της αποανάπτυξης*

Serge Latouche* δημοσιεύτηκε στον νέο Λόγιο Ερμή τ. 14

Παρότι αποτελεί σύνθημα όλων των κυβερνήσεων της Αριστεράς και της Δεξιάς, καθώς και στόχο των περισσότερων κινημάτων που υποστηρίζουν μια εναλλακτική παγκοσμιοποίηση, η διαρκής επέκταση αποτελεί μια παγίδα: βασισμένη στη συσσώρευση του πλούτου, είναι καταστροφική για τη φύση και ενισχύει τις κοινωνικές ανισότητες. Ακόμα και όταν αποκαλείται «βιώσιμη» ή «αειφόρος», δεν παύει να αντιστρατεύεται την πραγματική ευημερία. Ως εκ τούτου θα πρέπει να εργαστούμε για την αποανάπτυξη: για μια κοινωνία που βασίζεται στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα, στη συνεργασία και όχι στον ανταγωνισμό, σε μια ανθρωπότητα απελευθερωμένη από τον οικονομισμό η οποία θέτει ως στόχο της την κοινωνική δικαιοσύνη.

«Θα αποτελέσει μια απολύτως θετική εξέλιξη μια κοινωνία όπου θα καταναλώνουμε  υγιεινά τρόφιμα, θα έχουμε λιγότερο θόρυβο, θα ζούμε σε ένα ισορροπημένο  περιβάλλον, δεν θα υποφέρουμε πλέον από τους καταναγκασμούς της κυκλοφορίας κ.λπ.»

Jacques Ellul[1]

Στις 14 Φεβρουαρίου 2002, στο Silver Spring, ενώπιον των υπευθύνων της Αμερικανικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, ο πρόεδρος Μπους δήλωνε: «Επειδή η ανάπτυξη είναι το κλειδί για την περιβαλλοντική πρόοδο, διότι παρέχει τους πόρους που μας επιτρέπουν να επενδύσουμε στον τομέα των καθαρών τεχνολογιών, είναι η λύση, όχι το πρόβλημα[2]». Κατά βάθος, αυτή η θέση γίνεται ευρέως αποδεκτή από την Αριστερά, συμπεριλαμβανομένων πολλών ακτιβιστών κατά της παγκοσμιοποίησης, που πιστεύουν ότι η ανάπτυξη αποτελεί και τη λύση του κοινωνικού προβλήματος δημιουργώντας θέσεις εργασίας και διευκολύνοντας μια πιο δίκαιη κατανομή.

Για παράδειγμα, ο Fabrice Nicolino, οικολογικός χρονικογράφος της παρισινής εβδομαδιαίας επιθεώρησης, Πολίτης, που βρίσκεται κοντά στο κίνημα της «εναλλακτικής παγκοσμιοποίησης», αποχώρησε πρόσφατα από την επιθεώρηση μετά από μια εσωτερική σύγκρουση που προκλήθηκε από… τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος. Η συζήτηση που ακολούθησε αποκαλύπτει το αδιέξοδο της Αριστεράς[3]. Η αιτία της σύγκρουσης, λέει ένας αναγνώστης, οφείλεται χωρίς αμφιβολία στο ότι «τόλμησε να πάει ενάντια σε ένα είδος ενιαίας σκέψης, κοινής σε όλη σχεδόν τη γαλλική πολιτική τάξη, η οποία ισχυρίζεται ότι η ευτυχία μας πρέπει υποχρεωτικά να περάσει από περισσότερη ανάπτυξη, μεγαλύτερη παραγωγικότητα, μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη, και ως εκ τούτου μεγαλύτερη κατανάλωση[4]».

Μετά από αρκετές δεκαετίες ξέφρενης σπατάλης, φαίνεται ότι έχουμε εισέλθει στη ζώνη των καταιγίδων, κυριολεκτικά και μεταφορικά… Η κλιματική απορρύθμιση συνοδεύεται από τους πολέμους του πετρελαίου, τους οποίους θα ακολουθήσουν πόλεμοι για το νερό[5] αλλά και πιθανές πανδημίες, εξαφάνιση βασικών ειδών φυτών και ζώων, εξαιτίας προβλέψιμων βιογενετικών καταστροφών.

Υπ’ αυτές τις συνθήκες, μια κοινωνία της αέναης οικονομικής επέκτασης δεν είναι ούτε βιώσιμη ούτε επιθυμητή. Συνεπώς, επείγει να στοχαστούμε μία κοινωνία της «αποανάπτυξης» όσο πιο γαλήνια και φιλική γίνεται.

amazon5 Αμύ­θη­τα κέρδη για την «Amazon» που θέλει τους ερ­γα­ζό­με­νους – ρο­μπότ να ου­ρούν σε μπου­κά­λια

Η «Amazon», του τρισεκατομμυριούχου Τζεφ Μπέζος, που αποτελεί σύμβολο καινοτομίας για τους απανταχού απολογητές του καπιταλισμού, καθώς ομολογουμένως ανέτρεψε διά παντός τις ισορροπίες στις λιανικές πωλήσεις σε όλο τον κόσμο, βγάζει αστρονομικά κέρδη. Τη στιγμή που οι εργαζόμενοι της ζουν από κουπόνια σίτισης και αποφεύγουν να χρησιμοποιούν τις τουαλέτες, για να διατηρούν σε υψηλά επίπεδα την αποδοτικότητά τους, από την οποία αναλόγως και πληρώνονται.

Η «Amazon» πρωτοπορεί στην εφαρμογή απάνθρωπων ρυθμών και συνθηκών εργασίας, στην απαγόρευση της συνδικαλιστικής δράσης.  Οι εντατικοί ρυθμοί υπαγορεύονται από έναν αλγόριθμο και οι απαρέγκλιτοι στόχοι που τίθενται στους εργαζομένους, είναι φορές που δεν τους επιτρέπει να παρεκκλίνουν ούτε δευτερόλεπτο για να πάνε στην τουαλέτα.

«Λάβαμε φρικτές πληροφορίες για εργαζόμενους που αναγκάζονταν να ουρήσουν σε πλαστικά μπουκάλια, επειδή δεν μπορούσαν να πάνε τουαλέτα, και για έγκυες που αναγκάζονταν να μένουν όρθιες, ενώ κάποιες απολύθηκαν», ανέφερε το βρετανικό συνδικάτο GMB κατά την πρόσφατη απεργία.

«Η Amazon προσφέρει εκπτώσεις στους πελάτες εις βάρος των μισθών των ίδιων της των πελατών και αποφεύγοντας τις συλλογικές διαπραγματεύσεις», κατήγγειλε ο Όρχαν Άκμαν του συνδικάτου Verdi της Γερμανίας.

«Είμαστε άνθρωποι, όχι ρομπότ» έγραφε το πανό που σήκωσαν οι εργαζόμενοι στις ΗΠΑ στην πρόσφατη απεργία τους. «Δημιουργούμε μεγάλο πλούτο για την Amazon, όμως δεν μας συμπεριφέρονται με τον σεβασμό και την αξιοπρέπεια που αξίζουμε», δήλωσε ο Σάφιγιο Μοχάμεντ, ένας εργαζόμενος.

ΕΝΑ ΒΙΝΤΕΟ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΟΥΜΕ ΟΛΟΙ ΜΑ ΟΛΟΙ!!!

Το καπιταλιστικό πνεύμα και ο «νέος τύπος ανθρώπου» - Μύρων Ζαχαράκης

Σήμερα σχεδόν ολόκληρος ο κόσμος ανήκει στο οικονομικό μοντέλο του δυτικού Καπιταλισμού, όπου πρωταρχικός στόχος είναι η κεφαλαιοκρατική συσσώρευση. Σήμερα ο χρόνος ισοδυναμεί με χρήμα και κυριαρχεί ένας ανθρώπινος τύπος: ο Αστός. Με ποιον τρόπο όμως οδηγηθήκαμε στην εξάπλωση και την κυριαρχία του συγκεκριμένου τύπου; Ο Αστός (Der Bourgeois, 1913), το κλασικό πια σύγγραμμα του Werner Sombart, αναζητά ιστορικά τα θεμέλια του χαρακτήρα του σημερινού «καπιταλιστικού» ανθρώπου. Ο συγγραφέας είναι επηρεασμένος από τον Max Weber, με τον οποίο άλλοτε συμφωνεί και άλλοτε διαφωνεί.

Εξετάζοντας το καπιταλιστικό πνεύμα, αυτό το βιβλίο του Sombart διαιρείται σε δύο ενότητες: στην πρώτη ενότητα παρουσιάζονται οι πρώτες ιστορικές ενδείξεις, ενώ στη δεύτερη απαριθμούνται οι κύριες αιτίες του. Σύμφωνα με τον Γερμανό κοινωνιολόγο, πριν από τον Καπιταλισμό οι άνθρωποι ζούσαν αρμονικά με το φυσικό κόσμο και χρησιμοποιούσαν το χρήμα με σκοπό την κάλυψη των αναγκών τους, ισοσκελίζοντας διαρκώς τα έσοδα με τις δαπάνες τους («οικονομία της δαπάνης»). Στην προκαπιταλιστική οικονομία υπήρχαν δύο κυρίως στρώματα: οι κύριοι και ο λαός και οι δύο πάντως ξόδευαν το χρήμα για να καλύψουν τα έξοδά τους, είτε αυτές ήταν αναγκαίες για την επιβίωση είτε από πολυτέλεια αντίστοιχα. Είτε από ανάγκη είτε από πλεονεξία, ο προκαπιταλιστικός άνθρωπος δε συσσωρεύει το χρήμα, αλλά το ξοδεύει. Ολόκληρος ο Μεσαίωνας διεπόταν από την περίφημη αποφθεγματική φράση του Θωμά Ακινάτη:

 «Το χρήμα υπάρχει για να το ξοδεύουμε». Αυτή η κατάσταση μετεβλήθη ριζικά μετά την είσοδο των γερμανικών, σλαβικών και κελτικών λαών στο ιστορικό προσκήνιο. Οι πρώτες ενδείξεις της νέας κερδοθηρίας μπορούν να εντοπιστούν ήδη στις ληστρικές επιδρομές, την αλχημεία, τις επινοήσεις, ακόμη και με το ίδιο το χρήμα. Το 17o αιώνα μάλιστα παρατηρούνται τα πρώτα δείγματα των χρηματιστηριακών επιχειρήσεων: 

στην Αγγλία γίνονται αγοραπωλησίες χρεογράφων, ενώ στην Ολλανδία από το 1634 ως το 1637 ανθεί μια συνήθεια που είναι γνωστή ως «τουλιπομανία» και παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με τις μετοχές στο σύγχρονο χρηματιστήριο. Ωστόσο, καμία από αυτές τις πρώιμες μορφές κερδοσκοπίας δεν οδηγούσε αναγκαστικά στον καπιταλισμό, αν δε συνδύαζε δύο χαρακτηριστικά: το επιχειρηματικό πνεύμα και το αστικό.

Ο ΦΕΤΙΧΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ

Του Χάρη Ναξάκη*

«Η θεμελιώδης ώθηση που θέτει και διατηρεί την καπιταλιστική μηχανή σε κίνηση είναι οι ανάγκες για νέα καταναλωτικά αγαθά… αυτή η συνεχής ανάγκη για το νέο, διαρκώς διεγείρει, καταστρέφει την παλιά δομή. Ο καπιταλισμός είναι η αιώνια θύελλα τής δημιουργικής καταστροφής»

Με την παραπάνω οξυδερκή διαπίστωση ο διάσημος Αυστριακός οικονομολόγος Γιόζεφ Σουμπέτερ (1883-1950) στο βιβλίο του «Καπιταλισμός, Σοσιαλισμός και Δημοκρατία», προέβλεψε ότι η καταναλωτική καινοτομία είναι η ατμομηχανή της καπιταλιστικής ανάπτυξης.

Η «αληθινή θρησκεία» του νεωτερικού ανθρώπου είναι ο Καπιταλισμός...

Απόσπασμα από το άρθρο του Θεόδωρου Ζιάκα "Περί Ευρώπης, πολιτισμού και χριστιανοσύνης".

 

Ο Θεός στον οποίο οι άνθρωποι πιστεύουν, δηλαδή εμπιστεύονται την κοινωνική τους ύπαρξη (δεν υπάρχει άλλη), δεν είναι ο «ίδιος» για τον Δούλο, τον Μισθωτό και τον Φίλο.

Ο Θεός του νεωτερικού Μισθωτού είναι το Χρήμα, ο Μαμωνάς. Μπορεί το άτομο να θεωρεί τον εαυτό του «χριστιανό», αλλά «ουδείς δύναται δυσί κυρίοις δουλεύειν, Θεώ και Μαμωνά». Κατ’ αρχήν, λοιπόν, δεν έχει νόημα να μιλάμε για «χριστιανοσύνη» στην Ευρώπη, αν δεν κάνουμε την προκαταρκτική αυτή διάκριση.

Η «αληθινή θρησκεία» του νεωτερικού ανθρώπου είναι ο Καπιταλισμός. Σύμφωνα μάλιστα με τον γερμανο-εβραίο φιλόσοφο Βάλτερ Μπένγιαμιν (1892-1940), ο Καπιταλισμός είναι η πιο σκληρή θρησκευτική λατρεία, που έχει υπάρξει, γιατί «δεν γνωρίζει εξιλέωση», παρά «μόνο ενοχή και απόγνωση». Επιπλέον είναι μια θρησκεία–παράσιτο: «Ο καπιταλισμός έχει αναπτυχθεί παρασιτικά πάνω στον Χριστιανισμό της Δύσης με τέτοιον τρόπο, που τελικά η ιστορία του δυτικού χριστιανισμού είναι στην ουσία η ιστορία του παρασίτου του, του καπιταλισμού.» [Walter Benjamin, Ο Καπιταλισμός ως Θρησκεία 1921. Ges. Schriften, VI, S. 100, Frankfurt / M., 1991].

Αν δεν τον βλέπουμε ως θρησκεία, είναι επειδή φοράει το ιδεολογικό μανδύα της «εκκοσμίκευσης», που σαν το κράνος του Άδη, την καθιστά αόρατη. Η αποκάλυψη της σχέσης αυτής, μεταξύ του Καπιταλισμού ως θρησκείας-παρασίτου και του δυτικού Χριστιανισμού ως θρησκείας-ξενιστή του, αποτελεί καίρια γνωσιολογική τομή στη μοντέρνα σκέψη. Αποκαλύπτει, πώς λειτουργεί στον νεωτερικό ατομοκεντρικό πολιτισμό ο πυλώνας τουΘυσιαστηρίου. [Θρόνος, Θυσιαστήριο, Σχολή, που είναι κατά την ορολογία του Σπ. Ζαμπελίου (1815-1881), οι τρεις τόποι-πυλώνες, όπου αναπαράγεται η κοινωνιο-οντολογική ταυτότητα των πολιτισμών.]

Με την είσοδο της «Νεωτερικότητας» στη φάση του ολοκληρωμένου μηδενισμού, το Παράσιτο έχει αφαιμάξει πλήρως τον ξενιστή του, με αποτέλεσμα να πεθαίνει κι αυτό το ίδιο στα ιστορικά κέντρα του, τρώγοντας τις σάρκες του σαν τον μυθικό Ερυσίχθονα. Αυτό που βλέπουμε σήμερα, είναι το φάντασμά του. Το πραγματικό Χρήμα έγινε fiat money: εικονικό χρήμα. Το «δημιουργεί» ο ιδιωτικός κεντρικός Σάϋλωκ, εκ του μηδενός, στο πληκτρολόγιό του. Εσωκλείει τη μηδενική του αξία σε ηλεκτρονικά πακέτα δισεκατομμυρίων και τρισεκατομμυρίων δολαρίων και τα δανείζει στην κυβέρνηση της Αυτοκρατορίας, προκειμένου να τα πάρει αργότερα σε πραγματικό πλούτο και μάλιστα με τόκο! Με τον ζεστό αυτόν ηλεκτρονικό αέρα, η Αυτοκρατορία θα χρηματοδοτήσει τις εκατοντάδες ανά την υφήλιο στρατιωτικές βάσεις της και τους αλλεπάλληλους πολέμους της, καθώς και τα πελώρια ελλείμματά της.

Aπό τον Μαρξ στον Αυγουστίνο

ΤΗΣ ΣΑΡΑΣ ΘΗΛΥΚΟΥ

JAMES AHO, Eξομολόγηση και Λογιστική, Οι θρησκευτικές, ηθικές και ρητορικές καταβολές της σύγχρονης λογιστικής, μετάφραση Εμμανουήλ Χ. Κορνηλάκης, εκδόσεις Διπλογραφία, σελ. 222

Στην εκτενή βιβλιογραφία σχετικά με την ιδεολογική στήριξη που παρείχε στον πρώιμο καπιταλισμό η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, ο συγγραφέας, με το ανά χείρας βιβλίο, εξειδικεύει την έρευνά του, θέτοντας το ερώτημα: Πώς η μεσαιωνική πρακτική της τελευταίας, περί υποχρεωτικής εξομολόγησης, επέδρασε στη δημιουργία του συστήματος τήρησης διπλών λογιστικών βιβλίων (διπλογραφία); Για να γενικεύσει βεβαίως στην πορεία: Πως αυτό με τη σειρά του επέδρασε στη γένεση του καπιταλισμού; Αλλά και η απόρριψη του μυστηρίου της εξομολόγησης, όπως και της επιχειρηματικότητας εν γένει, από την Μεταρρύθμιση, πώς επέδρασε παραδόξως και αυτή στη γένεση του καπιταλισμού; Ο Aμερικανός καθηγητής κοινωνιολογίας James Aho συνομιλεί κριτικά με το έργο του Max Weber ασφαλώς (Η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του καπιταλισμού), αλλά αναφέρεται ακόμη και σε έργα του 21ου αιώνα που απηχούν αυτήν την προβληματική περί της σχέσεως θεολογίας και λογιστικής, αυτού του διαλόγου “ μεταξύ του εδώ και του επέκεινα” (όπως λόγου χάρη το “Sacred Vestiges in Financial Reporting: Mythical Readings Guided byMircea Eliade”...). Το κανονικό δίκαιο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας θεωρείται προδρομικό ακόμη και του Μαρξ, όπου ο Γρατιανός διατυπώνει τη διάκριση μεταξύ “εργάτη” και “εμπόρου”. Κακός ο έμπορος, πιο πονηρός ο τοκογλύφος, επειδή και ενώ κοιμάται κερδίζει. Η έννοια της χριστιανικής αδελφοσύνης καθιστά αδιανόητη την απόληψη τόκου (ωστόσο οι σχολαστικοί ρωμαιοκαθολικοί θεολόγοι θα ανακάλυπταν αργότερα εξαιρέσεις στον γενικό αυτόν κανόνα...). ΣτηΘεία Κωμωδία του Δάντη ο έμπορος είναι ο Γηρυόνης ο οποίος με σώμα φιδιού, ουρά σκορπιού και αδηφάγα νύχια επικρέμαται πάνω από την άβυσσο της Κολάσεως...

Από το ιδεώδες του Διαφωτισμού, στον θρίαμβο του απόλυτου Καπιταλισμού

Χάρης Ναξάκης*

Ο Ζαν Κλωντ Μισεά στο βιβλίο του τα «μυστήρια της Αριστεράς», Εναλλακτικές εκδόσεις 2014,διερευνά τους λόγους μετάλλαξης της αριστεράς σε οικονομικό, πολιτικό και πολιτισμικό φιλελευθερισμό ως αποτέλεσμα εκτός των άλλων της θρησκευτικής της πίστης στην πρόοδο, η οποία είναι κληρονομιά του διαφωτιστικού προτάγματος. Επειδή στον πυρήνα του διαφωτιστικού μηνύματος βρίσκεται η κουλτούρα του εγωισμού, το αυτοαναφορικό άτομο, αναρωτιέται ο Μισεά μήπως πρέπει να στοχαστούμε με τον διαφωτισμό εναντίον του διαφωτισμού.

Οι ρίζες του φιλελευθερισμού, του φιλελεύθερου ατομικισμού είναι ο διαφωτισμός, η φιλοσοφία των φώτων, η διαμέσου δηλαδή του ορθού λόγου επιδίωξη της ελευθερίας του ατόμου και του καλώς εννοούμενου προσωπικού του συμφέροντος. Το άτομο θεωρείται πρωταρχικό, αυτάρκες, αυτοαναφορικό. Ο φιλελευθερισμός θα μπορούσε να διακριθεί σε οικονομικό φιλελευθερισμό και σε πολιτικό και πολιτισμικό φιλελευθερισμό, σε φιλελεύθερη αγορά και σε ατομικά δικαιώματα. Παρότι πολλοί θεωρούν ότι ο οικονομικός φιλελευθερισμός και ο πολιτικός φιλελευθερισμός δεν ταυτίζονται, θεωρώ ότι έχουν κοινή μήτρα, το αυτοαναφορικό και εγωιστικό άτομο που δεν ανήκει σε ένα κοινωνικό σύνολο αλλά στον εαυτό του. Η μοναδική μορφή κοινωνικοποίησης για έναν φιλελεύθερο είτε είναι δεξιός φιλελεύθερος είτε αριστερός φιλελεύθερος (σοσιαλιστής ή σοσιαλδημοκράτης) είναι η αγορά που μεγιστοποιεί το ατομικό συμφέρον-οικονομικός φιλελευθερισμός.

Το μέλλον του καπιταλισμού ανήκει στην Κίνα

Της ΜΑΡΙΑΣ ΝΕΓΡΕΠΟΝΤΗ-ΔΕΛΙΒΑΝΗ

Οι εξελίξεις, ιδίως, αυτές των τελευταίων ετών στους κόλπους των προηγμένων καπιταλιστικών οικονομιών επαληθεύουν τη γενική πρόβλεψη του Karl Marx ότι «ο «καπιταλισμός αυτοκαταστρέφεται«, κάτι που γίνεται σήμερα πια αποδεκτό, ακόμη και από νεοφιλελεύθερης κατεύθυνσης οικονομολόγους.

Στο μόλις εκδοθέν βιβλίο μου «Το τέλος της οικονομικής κυριαρχίας της Δύσης και η εισβολή της Ανατολής» (Ίδρυμα Δημητρίου και Μαρίας Δελιβάνη, Εκδόσεις ΙΑΝΟΣ, 2018), παρέθεσα πολυάριθμες πηγές που αποδεικνύουν τη σήψη του καπιταλιστικού συστήματος, ρίχνοντας βέβαια το κύριο βάρος στον τερατώδη πια τρόπο που επικράτησε στον χώρο της κατανομής του εισοδήματος.

Οι ανυπέρβλητες πια αντιφάσεις του, που κατέληξαν στον αδιανόητο βαθμό ανισοκατανομής, για το 2017, όταν το πλουσιότερο 1% του παγκόσμιου πληθυσμού εξασφάλισε το 82% του παραχθέντος ετήσιου πλούτου, φαίνεται να σημαίνει και το τέλος του. Ωστόσο, όσο και αν φαίνεται ανορθόδοξη η διαπίστωση ότι η Κίνα έχει αναλάβει τη σωτηρία του καπιταλισμού, επαληθεύει οπωσδήποτε τις σχετικές αναλύσεις του Marx, με βάση τις οποίες ο καπιταλισμός έχει τη δυνατότητα εναλλαγής πολλών προσωπείων, κατά περίπτωση.

Η Κίνα κατάφερε να συνδυάσει τον κομμουνισμό με τον καπιταλισμό, εξασφαλίζοντας εξαιρετικά οικονομικά αποτελέσματα σε όλους τους τομείς. Συνεπώς, η μορφή του καπιταλισμού, για το μεσοπρόθεσμο και, ενδεχομένως, και μακροπρόθεσμο διάστημα, οφείλει να διερευνηθεί στους κόλπους της Κίνας. Και η πρώτη σχετική ερώτηση που προβάλλει, είναι το πώς θα συνυπάρξει ο κινέζικος καπιταλισμός με έλλειψη ατομικότητας, που αποτελεί την κινητήρια του δύναμη;

«Αλλά, η Κίνα αποδεικνύει καθημερινά ότι η πολιτική δικτατορία, ο κρατικός έλεγχος του χρήματος, η υποταγή των επιχειρηματιών στο κομμουνιστικό κόμμα από τη μία πλευρά, και στις δημόσιες αγορές από την άλλη, παντρεύονται με εξαιρετικό τρόπο με την πρόοδο. Η Κίνα έχει ανάγκη από άτομα-καταναλωτές. Δεν έχει διόλου ανάγκη από άτομα-πολίτες«. Ο κινέζικος καπιταλισμός, ακόμη, συνυπάρχει αρμονικά με την διαμόρφωση των καταναλωτικών προτύπων, που ολοένα σε πιο γενικευμένη κλίμακα, ετοιμάζονται από τους γίγαντες των νέων τεχνολογιών, και επιβάλλονται στους καταναλωτές. Ο καπιταλισμός που έρχεται θα είναι αυταρχικός, και στην Ευρώπη το προοίμιο του προσφέρεται από χώρες με λαϊκίστικες κυβερνήσεις, όπως της Ουγγαρίας και της Πολωνίας κ.ά.

Ο καπιταλισμός του μέλλοντος, που θα είναι κινέζικος, το πιθανότερο είναι ότι θα είναι κρατικός καπιταλισμός. Και αν αυτή θα είναι η επιλογή της Κίνας, όταν επικρατήσει ως πρώτη παγκόσμια δύναμη, ο οικονομικός φιλελευθερισμός και η δημοκρατία θα υποχωρήσουν, ως υπολείμματα της Δύσης, της οποίας η Κίνα ουδέποτε αποτέλεσε τμήμα της.

Ο πολιτικός Παπαδιαμάντης και η Ρωμηοσύνη

Του Σαράντου Καργάκου

 Ο Παπαδιαμάντης υπήρξε ο κορυφαίος λογοτέχνης πεζογράφος που ανέδειξε ο ελληνικός χώρος και κόσμος από την αρχαία εποχή μέχρι σήμερα. Ήταν όμως και ποιητής. Όχι διότι έγραψε κάποια ποιήματα που δεν έχουν ιδιαίτερη ποιητική πνοή. Όπως γράφω στη δίτομη ιστορία μου του Ελληνικού Κόσμου (τόμ. Β’, σ. 531 - Οι παραπομπές γίνονται στην έκδοση Βαλέτα.), η ποιητικότητά του αποκαλύπτεται στα μεγάλα πεζογραφήματα του. 

Έκανε τον πεζό λόγο ποίηση. Ως κορυφαίος πεζογράφος, λοιπόν, δεν ήταν ο Παπαδιαμάντης ένας μονοδιάστατος συγγραφέας, πρωτίστως θρησκευτικός, όπως τον παρουσίασε μια κατηγορία θαυμαστών και άλλη μία κατηγορία επικριτών. Ήταν ένας πολυεπίπεδος συγγραφέας, και ως άνθρωπος μια σύνθετη προσωπικότητα, ένας ψυχικός συλλαβόγριφος, που είναι δύσκολο να ερμηνευθεί, αν εξετασθεί από μία και μόνο οπτική γωνία. 

Κατ’ εμέ ο Παπαδιαμάντης, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει πως αρνούμαι τη θρησκευτικότητα, τον θρησκευτισμό, τον ερωτισμό, τη φυσιολατρία, τον παγανισμό και την ψυχολογική του διεισδυτικότητα, είναι ένας μεγάλος κοινωνικός και πολιτικός συγγραφέας, ο μεγαλύτερος πολιτικός συγγραφέας των γραμμάτων μας, ο βαθύτερος μελετητής της κοινωνικής και πολιτικής ζωής της δικής του εποχής αλλά και των μεταγενεστέρων εποχών μέχρι των σημερινών κακών μας των καιρών. Ως πολιτικός συγγραφέας ο Παπαδιαμάντης είναι και οξύτατος σατιριστής και γι’ αυτό ίσως ενόχλησε τότε, όπως ενοχλεί και νυν. Κι επειδή οι πολιτικοί στοχασμοί του Παπαδιαμάντη ήσαν άκρως ενοχλητικοί, καθότι ήσαν σωστοί, βρέθηκε και γι’ αυτόν η ταμπέλα του «συντηρητικού» και του «αντιδραστικού». 

 Αλλ’ όμως κανείς προοδευτικός δεν μας έχει δώσει με τόση περιγραφική γλαφυρότητα την ευτέλεια του τότε και νυν πολιτικού μας βίου στο βαθμό που το πέτυχε ο Παπαδιαμάντης με το περίφημο αφήγημα «Οι Χαλασοχώρηδες», που δημοσιεύθηκε σε συνέχειες στην Ακρόπολι του Γαβριηλίδη τον Αύγουστο του 1892.

Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΓΝΩΣΗ, Η «ΜΑΖΑ» ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΟΥ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΥ

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ ΜΟΡΦΗ PDF

Του Γεράσιμου Κακλαμάνη

Ὁ καπιταλισμὸς λοιπὸν δὲν ἔχει τέλη, διότι στὶς «φιλοσοφικὲς» ἀρχές του δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο ἀπὸ ἐμπορικὴ διαδικασία. Μέσα σὲ αὐτὴ ἀκριβῶς τὴ φύση του κατάφερε, ὅπως ἀναφέραμε πιὸ πρίν, κάτι τὸ ἄκρως πολύτιμο, τὸ ὁποῖον σήμερα ἀποτελεῖ τὸ μεῖζον πρόβλημα τῶν καιρῶν μας: ἀνεκάλυψε τὴν ἀξιοποίηση τῆς ἐννοίας τῆς μάζης. Ὁ Πλάτωνας στὴν Πολιτεία του ἀφήνει τοὺς χάλκινους καὶ τοὺς σιδερένιους ἀνθρώπους ἀτομικῶς νὰ ἀσχολοῦνται μὲ τὴν βελτίωση τοῦ μετάλλου τους ὡς πρὸς τό… «ἀγαθὸ». Ὁ καπιταλισμὸς καθησύχασε τοὺς ἀνθρώπους, ὅτι οὐδεμία τέτοια προσπάθεια εἶναι ἀναγκαία, καὶ ἐφεῦρε ἁπλῶς (αὐτὸ ὀνομάζεται «καταμερισμὸς ἐργασίας») χάλκινες δουλειές, σιδερένιες δουλειές, ἀσημένιες δουλειὲς κλπ. Αὐτὴ εἶναι ἡ βαθύτερη φιλοσοφία τοῦ «φιλελευθερισμοῦ» ὅπως θὰ ἰδοῦμε. Πρόκειται ὄντως περὶ μεγαλοφυοῦς ἐφευρέσεως, τὴν ὁποίαν ἀκριβῶς σήμερα εἶναι ἀνάγκη νὰ «ἀνακαλύψουν» ὅλες οἱ κοινωνίες. Αὐτὸ εἶναι τὸ κατ’ ἐξοχὴν πρόβλημα. Ἡ μικρὴ «ἀνωμαλία» μὲ τὴν καπιταλιστικὴ αὐτὴ ἀνακάλυψη εἶναι μόνο, ὄχι ὅτι ὁ χάλκινος ἄνθρωπος δὲν ἔχει καμμίαν ἐλπίδα νὰ γίνη… σιδερένιος, ἀλλὰ ὅτι ἡ διατήρηση τοῦ «καταμερισμοῦ», ποὺ εἶναι τὸ προέχον, κάνει πολλὲς φορὲς διὰ τῶν «ποσοστῶν» καὶ τοὺς σιδερένιους χάλκινους… Τὸ «βιοτικὸ ἐπίπεδο» εἶναι ἄσχετο μὲ τὶς ἐν λόγῳ κατανομές. Ἴσα-ἴσα σήμερα τὰ ὅρια μεταξὺ… χαλκοῦ καὶ σιδήρου ἔχουν γίνει ἀμετακίνητα, ἀκριβῶς διὰ τῆς ἀνόδου τοῦ βιοτικοῦ ἐπιπέδου. Ἐδῶ βρίσκεται καὶ ἡ ἀντίφαση ὡς πρὸς τὴν ἰδεολογία. Ὁ «καταμερισμὸς ἐργασίας» δὲν μορφώνει. Ἔχει ἀντίθετα ἀνάγκη νὰ διατηρῆ τὰ ποσοστὰ τῆς κοινωνικῆς βλακείας ποὺ τὸν συντηροῦν. Ἡ ἔννοια τῆς μάζης δὲν αἴρεται σὲ ἐκείνην τοῦ «συνειδητοῦ πολίτη», ὅπως διακηρύσσει ἡ ἰδεολογία, ἀλλὰ ἁπλῶς σὲ ἐκείνην τοῦ διὰ τῆς ἀστυνομίας συμμορφουμένου ἀτόμου πρὸς ὡρισμένους κανόνες κοινωνικῆς συμπεριφορᾶς. Ὁ καπιταλισμὸς δὲν ἔχει παιδεία (Bildung), δὲν ἐπιτρέπεται να ἔχῃ, ἀλλὰ μόνο ἐκπαίδευση (Erziehugn). Τὸ χειρότερο ποὺ μποροῦσε νὰ ὑπάρξη στὸν κόσμο τὸ ἔφκιασε ὁ καπιταλισμὸς καὶ αὐτὸ εἶναι τὸ κεφάλι τοῦ μικροαστοῦ… Αὐτὴ ὅμως εἶναι καὶ ἡ βάση του! Σιδηροδέσμιος αὐτῆς τῆς βάσης, εἶναι ὑποχρεωμένος νὰ μεταβάλλη σὲ γενικὴ συνείδηση τὴν στοιχειώδη ἰδεολογία ποὺ ἀπαιτεῖ ἡ ἀστοιχείωτη καὶ ἄξεστη φύση τοῦ μικροαστοῦ, αὐτὴ τῆς «δημοκρατίας» καὶ τῶν «ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων», ἡ ὁποία ἀναγκαστικὰ ἔτσι ἀποτελεῖ καὶ τὸν ἀναποτελεσματικὸν φορέα τῆς διεθνοῦς πολιτικῆς, μεταβαλλομένη κατ’ ἀνάγκην σὲ ἰδεολογικὸ ἰμπεριαλισμό. Ἐπειδὴ καλοπέραση (ποὺ χωρὶς παιδεία καλύπτεται πλήρως ἀπὸ τὴν ἔννοια τοῦ αὐτοκινήτου καὶ τῆς τηλεόρασης) εἶναι γιὰ τὸν μικροαστὸ ταυτόσημη τῆς «δημοκρατίας», ἔτσι ἀκριβῶς (καὶ κατὰ προέκταση) ἡ ἀνάπτυξη τῆς Ταϊβὰν καὶ τῆς Ν. Κορέας ἔγιναν διὰ τῆς «δημοκρατίας» καὶ ὄχι τῶν πιο στυγνῶν δικτατοριῶν….

Ἡ φιλοσοφία τοῦ φιλελευθερισμοῦ προέκυψε χωρὶς φιλοσοφικὴ προπαίδεια καὶ γι’ αὐτὸ ὠνομάσθηκε ἐμπειρισμός. Ἀναπτύχθηκε κατὰ τὰ ἑξῆς τέσσαρα στάδια, ποὺ σημειώνομε μόνο νοηματικῶς.

Δ. Παπαδάτος: Η ευγένεια της επιθυμίας

Δημοσθένης Παπαδάτος

Τα Πορτρέτα είναι το τελευταίο βιβλίο του Ιταλού ψυχαναλυτή Μάσιμο Ρεκαλκάτι [Massimo Recalcati] που μας προσφέρεται στα ελληνικά –και το τρίτο από τον «Κέλευθο». Πρωτοεκδόθηκε το 2011, με αφορμή τα τριάντα χρόνια από το θάνατο του Ζακ Λακάν (1901-1981). Στο πρώτο και μεγαλύτερο μέρος του ο συγγραφέας μάς παρουσιάζει δέκα διαφορετικά «πρόσωπα» της επιθυμίας, εισάγοντάς μας στη λακανική προβληματική για έναν όρο που κυριαρχεί στα γραπτά του Φρόιντ. Στο δεύτερο («Ο δικός μου Λακάν»), ο Ρεκαλκάτι εξηγεί τη δική του «οφειλή» στο είδος της επιστροφής στον Φρόιντ που προτείνει ο Λακάν, καθώς και από ποιες απόψεις η σκέψη του κορυφαίου Γάλλου ψυχαναλυτή μάς αφορά ακόμα σήμερα.

Για ποιο πράγμα μιλάμε, όμως, όταν μιλάμε για επιθυμία; Και γιατί να είναι αυτή σημαντική σε καιρούς στερήσεων, όταν δηλαδή η βιολογική προϋπόθεση της επιθυμίας –η κάλυψη των πρωταρχικών αναγκών–, δεν είναι διόλου εξασφαλισμένη;

Ικανή και αναγκαία συνθήκη
Μια πρώτη απάντηση προσφέρει η γνωστή ευαγγελική ρήση: «Ουκ επ’ άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος» (Ματθ. Δ’4): ό,τι κάνει τη ζωή ανθρώπινη ξεπερνά κατά πολύ την εξασφάλιση της επιβίωσης. Στα Πορτρέτα, όπως και στα Χέρια της μητέρας (Κέλευθος 2017), ο Ρεκαλκάτι δείχνει την ιδιαιτερότητα της επιθυμίας σε σχέση με την ικανοποίηση των πρωταρχικών αναγκών, επιστρέφοντας σε μια μελέτη στα ορφανοτροφεία του Λονδίνου μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο [R. Spitz, Il primo anno di vita, 1973]. Στη μελέτη αυτή, ο Ρενέ Σπιτς σημειώνει ότι παιδιά που είχαν φροντιστεί από καταρτισμένες νοσοκόμες εμφάνιζαν καταθλιπτικά συμπτώματα και πέθαιναν από ανορεξία. Ο ίδιος απέδωσε το γεγονός στην «πρωταρχική αποστέρηση» –σε αυτό που ο Ρεκαλκάτι λέει «απουσία της παρούσας παρουσίας του Άλλου της αγάπης» (σ. 45). Για τα παιδιά αυτά, η έλλειψη του βιώματος πως είναι επιθυμητά είχε αποδειχτεί πιο καθοριστική από τις συμβατικές φροντίδες: από την αναγκαία, αλλά όχι ικανή, συνθήκη της ανθρωπινότητας.

ΕΥΡΩΠΑΙΟΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ!!!

Όταν ο άνθρωπος γίνεται αρπακτικό (season 2)... για μια έκπτωση 50% σε κουτιά με σοκολατάκια.
Η σκηνή είναι προχθεσινή σε γνωστό σούπερ μάρκετ

ΥΓ. Αλήθεια τι είναι πιο θλιβερό o χαμός για ένα κουτί σοκολατάκια με δηλητήριο απο φοινικέλαιο ή οι υπάλληλοι που έχουν βγάλει τα κινητά τους και καταγράφουν;

Παγκόσμια χρέη εκτός ελέγχου -Βασίλης Βιλιάρδος

Αυτό που ανησυχεί συνήθως τις αγορές είναι το ιδιωτικό χρέος, επειδή είναι ιδιαίτερα ευάλωτο στα αυξανόμενα επιτόκια – οπότε το γεγονός ότι, ο ιδιωτικός τομέας σε πολλά κράτη είναι σήμερα υπερχρεωμένος, ενώ ξεκίνησε η άνοδος των επιτοκίων, έχει σημάνει παγκόσμιο συναγερμό.

.

Άρθρο

Το δεύτερο τρίμηνο του 2018 το παγκόσμιο χρέος συνέχισε την ξέφρενη ανοδική του πορεία, φτάνοντας για πρώτη φορά στα 260 τρις $ ή στο 320% του ΑΕΠ του πλανήτη. Από αυτά, το 61% ή τα 159 τρις $ είναι ιδιωτικό χρέος χωρίς το χρηματοπιστωτικό κλάδο, ενώ μόλις το 23% κρατικό χρέος ή τα 60 τρις $ – από τα οποία τα 21 τρις $ οφείλονται μόνο από τις Η.Π.Α. (πηγή). Όσον αφορά την Κίνα, δεν εμπιστεύεται κανείς τα στατιστικά της στοιχεία, επειδή πολύ συχνά αποδείχθηκαν παραποιημένα – οπότε μπορεί τόσο το δημόσιο χρέος της, όσο και αυτό των επιχειρήσεων της που είναι ήδη το υψηλότερο διεθνώς, να είναι πολύ μεγαλύτερα.

Περαιτέρω, όπως έχουμε τονίσει πολλές φορές, ήδη από το ξεκίνημα της κρίσης και την σκόπιμη χρεοκοπία της Ελλάδας, αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι το συνολικό χρέος ενός κράτους – το δημόσιο δηλαδή συν το ιδιωτικό, χωρίς το χρηματοπιστωτικό τομέα. Εν προκειμένω, με βάση το γράφημα της BIS που ακολουθεί, το Λουξεμβούργο κατέχει την πρώτη θέση παγκοσμίως, με 434% του ΑΕΠ του, ξεπερνώντας ακόμη και την Ιαπωνία – το συνολικό χρέος της οποίας είναι στο 373% του ΑΕΠ της, με το μεγαλύτερο μέρος του να αφορά το δημόσιο.

Ακολουθούν η Ιρλανδία (345%) που έχει δήθεν διασωθεί, όπου αναφερθήκαμε στο παρελθόν στα βρώμικα στατιστικά στοιχεία της (ανάλυση), καθώς επίσης στην ανάληψη εκ μέρους των Πολιτών της του χρέους των τραπεζών με τον εκβιασμό της ΕΚΤ, η Πορτογαλία (323%) και η Γαλλία (304%) – ενώ όλες αυτές προηγούνται της Ελλάδας (294%), παρά την κατάρρευση του ΑΕΠ μας και την εγκληματική πολιτική των μνημονίων, μέσω της οποίας εκτοξεύθηκε το δημόσιο χρέος ακόμη και μετά το PSI (στο γράφημα μάλλον αφαιρούνται τα ταμειακά διαθέσιμα).

Η πρωταθλήτρια του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος-Βασίλης Βιλιάρδος

Σύμφωνα με τη Διεθνή Διαφάνεια, όλο και περισσότερο μαύρο χρήμα από το εξωτερικό εισρέει για ξέπλυμα στη γερμανική αγορά ακινήτων – ενώ στοιχεία των ιταλικών διωκτικών υπηρεσιών δείχνουν ότι, μέλη της μαφίας προσπαθούν να ξεπλύνουν τεράστια ποσά από το εμπόριο κοκαΐνης, αγοράζοντας ακίνητα στη Γερμανία. 

.

Επικαιρότητα

Είχαμε γράψει πέρυσι τα εξής (πηγή): «Σύμφωνα με μία γνωστή γερμανική εφημερίδα, η Γερμανία θεωρείται ως εκείνη με τη μεγαλύτερη αγορά μαύρου χρήματος στην Ευρώπη – αφού ο όγκος του ξεπλύματος ετήσια υπερβαίνει τα 100 δις €, χωρίς τις χρηματοοικονομικές συναλλαγές, αλλά συμπεριλαμβανομένων των τυχερών παιχνιδιών και της γαστρονομίας.

Στην κορυφή της Ευρώπης λοιπόν η Γερμανία, όσον αφορά τις απάτες (άρθρο), στην 8η θέση παγκοσμίως ως φορολογικός παράδεισος (άρθρο), μεταξύ των πρωταθλητών της φοροδιαφυγής, καθώς επίσης πρώτη σε σχέση με τη διακίνηση μαύρου χρήματος στην ήπειρο μας – ενώ υπάρχουν δυστυχώς Έλληνες που θεωρούν ότι, μόνο στη χώρα μας υπάρχει φοροδιαφυγή, ενώ είναι ένας από τους βασικούς λόγους, για τον οποίο αξίζουμε την παραδειγματική τιμωρία που μας επιβάλλει η εντιμότατη εταίρος μας!

Συνεχίζοντας, παρά το ότι η έκταση του ξεπλύματος μαύρου χρήματος στη Γερμανία είναι τεράστια, το ρίσκο που έχουν οι «εγκληματίες» να ανακαλυφθούν είναι ελάχιστο, κυρίως λόγω της νομοθεσίας – όπως για παράδειγμα το φορολογικό απόρρητο για δικηγόρους και συμβολαιογράφους, καθώς επίσης η ελλειμματική δημόσια διοίκηση.

Όλα μαζί τα ομοσπονδιακά κρατίδια της χώρας των 80 εκ. ανθρώπων απασχολούν μόλις 50 ελεγκτές μαύρου χρήματος – λιγότερους δηλαδή από 1 προς 1.000.000 κατοίκους! Τυχαίο; Ασφαλώς όχι, αφού με τον τρόπο αυτό η Γερμανία διευκολύνει έμμεσα τις εισροές του μαύρου χρήματος από το εξωτερικό, το οποίο επενδύεται και καταναλώνεται εντός της – με αποτέλεσμα να επωφελείται σημαντικά.

Εξαιτίας των αποκαλύψεων τώρα η Γερμανία αποφάσισε να αυξήσει τη δύναμη των ελεγκτών, προσλαμβάνοντας επί πλέον 100 άτομα! Σύμφωνα δε με τον κ. Σόιμπλε, ο οποίος ουσιαστικά είναι υπεύθυνος, με τους συνολικά περίπου 165 ελεγκτές που θα έχει σύντομα στη διάθεση της η χώρα, «θα φωτίσει περισσότερο το σκοτάδι των παράνομων ροών χρημάτων» – κάτι που βέβαια κανείς δεν πιστεύει.