Ημερίδα του Δρόμου της Αριστεράς:«Κρίση – Πόλεμος – Ελλάδα: Νέα εποχή και ανάγκη προσανατολισμού»

«Κρίση – Πόλεμος – Ελλάδα: 

Νέα εποχή και ανάγκη προσανατολισμού»

Γιώργος Τασιόπουλος

ΕΠΤΑ ώρες εξαντλητικά πλουραλιστικής, ποιοτικής ενημέρωσης!

Καθημερινά βιώνουμε έναν καταιγισμό προπαγάνδας και παραπληροφόρησης με αφορμή τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Κι όμως, σε καιρό πολέμου η αλήθεια είναι τόσο πολύτιμη!

Στο βίντεο μέσα από διαφορετικές οπτικές όλα όσα δεν γράφονται και δεν επικοινωνούνται για τον πόλεμο της Ουκρανίας.

 Αυτά που κρύβονται για τις επιπτώσεις στη χώρα μας λόγω της Ρωσο-Νατοϊκής σύρραξης, για το γεωπολιτικό ορίζοντα στην νέα πολυπολική σκακιέρα, τον αναβαθμισμένο ρόλο των νεο-Οθωμανών, τους κινδύνους που διαφαίνονται και την διαχρονική αδράνεια του ελληνικού πολιτικού συστήματος. 

Την ημερίδα διοργάνωσε η εφημερίδα “Δρόμος της αριστεράς” το  Σάββατο 2 Απριλίου, με εξαιρετική επιτυχία, μεγάλη συμμετοχή, πλουραλιστική ενημέρωση και ποιότητα διαλόγου.

Συμμετείχαν οι:

- Γιώργος Αϋφαντής (πρέσβης ε.τ.),  

– Γιώργος Παπαδόπουλος-Τετράδης (δημοσιογράφος και συγγραφέας)

– Κύρα Αδάμ (δημοσιογράφος)

– Βαγγέλης Πισσίας (Δρ Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και ομότιμος καθηγητής)

- Ρούντι Ρινάλντι εκδότης του Δρόμου

- Βασίλης Ασημακόπουλος (πολιτικός επιστήμονας και δικηγόρος, διδάσκων στο Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής του Δημοκρίτειου Παν/μίου Θράκης)

- Στέλιος Ελληνιάδης (δημοσιογράφος, εκδότης, μουσικός παραγωγός και σκηνοθέτης-ερευνητής)

-Γιάννης Ραχιώτης (δικηγόρος, μέλος της Παγκόσμιας Οργάνωσης Δημοκρατικών Νομικών)

“Και περάσανε μέρες πολλές μέσα σε λίγην ώρα”

Ακολουθήστε το SLpress.gr στο Google News και μείνετε ενημερωμένοι

Ασημακόπουλος ΒασίληςFacebook

rintViberΑνταλλαγή

Οι εθνικές επέτειοι αποτελούν ορόσημα στο χρόνο της ιστορικής διαδρομής ενός έθνους. Επιλέγονται από τους θεσμούς του κράτους ή επιβάλλονται από τις κινητοποιήσεις του λαϊκού παράγοντα και καθιερώνονται στη συνέχεια. Σε κάθε περίπτωση αποτελούν στιγμές συμβολικής ενοποίησης της εθνικής κοινότητας, καλώντας σε συλλογικό αναστοχασμό.

Αποτυπώνουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ιδιομορφίας ενός έθνους-λαού στη διεθνική κίνηση της ιστορίας, συμπύκνωση των κυρίαρχων αντιθέσεων, εκείνο που ο ιστορικός Νίκος Σβορώνος περιέγραψε με το περίφημο σχήμα του αντιστασιακού χαρακτήρα του Ελληνισμού -και όχι μόνον αυτού- που τόση επίθεση δέχθηκε από την κρατούσα μεταεθνική αντίληψη της τελευταίας 30ετίας.

Στην προκειμένη περίπτωση ο “αντιστασιακός χαρακτήρας” καταγράφεται στο γεγονός ότι αμφότερες οι εθνικές επέτειοι σηματοδοτούν την έναρξη και όχι τη λήξη του εθνικοαπελευθερωτικού (25η Μαρτίου) ή εθνικο-αμυντικού αγώνα (28η Οκτωβρίου), κάτι το οποίο έχει στοχοποιηθεί από τη “μεταεθνική αντίληψη”, μέσα στον ιδεολογικό μεταπρατισμό της.

Ο εορτασμός της τελευταίας διεκδικήθηκε “από τα κάτω”, αποτέλεσε την πρώτη δημόσια εμφάνιση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου, κατανοήθηκε ως εκδήλωση αντίστασης του λαού-έθνους απέναντι στις αρχές κατοχής και θεσμοποιήθηκε στη συνέχεια κατά την απελευθέρωση με απόφαση της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας στις 24-10-1944 ως εξής: «Η εικοστή ογδόη Οκτωβρίου, επέτειος της Αντιστάσεως του Έθνους εις την Ιταλικήν Επίθεσην και της συμμετοχής του εις το Συμμαχικόν μέτωπον της Ελευθερίας, ορίζεται ως ημέρα Εθνικού Εορτασμού». Σημείο διεκδίκησης και εκδήλωση πάλης ενάντια στην “Βαυαροκρατία” αποτέλεσε και η 25η Μαρτίου, όπως θα αναφέρω στη συνέχεια.

Οι εθνικές επέτειοι ως ευκαιρίες αλλαγής

Αρκετές φορές οι εθνικές επέτειοι προσλαμβάνονται από τα δρώντα υποκείμενα, θεσμικά ή λαϊκά, ως “δομή πολιτικών ευκαιριών”, προκειμένου να επιλυθούν κομβικά ζητήματα ή να εκδηλωθούν αγωνιστικές κινητοποιήσεις μέσα από “ρεπερτόρια δράσης”, προβάλλοντας αντίστοιχες “αξιακές πλαισιώσεις”, χρησιμοποιώντας τη σχετική ορολογία από τη θεωρία των κοινωνικών κινημάτων. Η επέτειος της 25ης Μαρτίου έχει αντίστοιχες στιγμές.

Κατ’ αρχάς η ίδια η καθιέρωσή της, μολονότι είχε θεσμοποιηθεί ήδη από το 1838 (Β.Δ. 980/15-3-1838), δεν εορταζόταν, με τον τρόπο που μια σημαντική μερίδα της κοινωνίας το επιθυμούσε. Το γεγονός αυτό, έδωσε την ευκαιρία να δραστηριοποιηθεί η αντι-οθωνική αντιπολίτευση και να κάνει για πρώτη φορά δημόσια την εμφάνισή του στις 25 Μαρτίου 1841, το φοιτητικό κίνημα της εποχής, απαιτώντας την παροχή της δέουσας οφειλόμενης τιμής από τις επίσημες αρχές και τραγουδώντας την εμβληματική “Ακρίδα”. Καθ’ όλη δε την οθωνική περίοδο σε αρκετές χρονιές προκαλούνταν εκδηλώσεις διαμαρτυρίας στις 25 Μαρτίου, όπως αναφέρει ο Χρήστος Λάζος στο βιβλίο του, “Ελληνικό φοιτητικό κίνημα 1821-1973” (Γνώση, 1987).

Δημόσια Οσκαρ Λαφοντέν «Η καρδιά χτυπά Αριστερά»

   

Από Βασίλη Ασημακόπουλο

Κομματικό τέκνο του Βίλλυ Μπραντ, της φιλειρηνικής ενεργητικής οστπολιτίκ στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής και της καταπολέμησης των κοινωνικών ανισοτήτων στην εσωτερική πολιτική. Έκφραση της ταξικής εκδοχής της παραδοσιακής σοσιαλδημοκρατίας της μετά Μπαντ Γκόντεσμπερκ (1959) εποχής.

Πρόεδρος του SPD τη δεκαετία του ‘90 υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση Σρέντερ (SPD-Πράσινοι), απ’ όπου θα παραιτηθεί το 1999 διαφωνώντας τόσο με την νεοφιλελεύθερης έμπνευσης οικονομική-κοινωνική πολιτική της νέας σοσιαλδημοκρατίας, που είχε την ονομασία «Ατζέντα 2010», όσο και με την υποστήριξη της κυβέρνησης Σρέντερ, με ΥπΕξ τον Γιόσκα Φίσερ (από το κόμμα των Πρασίνων), των ΝΑΤΟϊκών βομβαρδισμών στη Γιουγκοσλαβία εκείνη την περίοδο. Στην παραίτησή του θα σημειώσει εμφατικά τη φράση «Η καρδιά μου χτυπά αριστερά» που θα είναι και ο τίτλος του σχετικού του βιβλίου.

Λίγα χρόνια μετά θα γίνει συνιδρυτής του Κόμματος «Η Αριστερά» (Die Linke). Τα τελευταία χρόνια ασκούσε έντονη κριτική στην ηγεσία του κόμματος, που θεωρούσε ότι κινούνταν σε μια φιλελεύθερη-δικαιωματική ατζέντα μεταϋλιστικών αξιών, σε βάρος της κοινωνικής-εργατικής θεματολογίας και ταυτότητας, αποξενώνοντας την εργατική βάση του κόμματος και προσεγγίζοντας την κατεύθυνση του κόμματος των Πρασίνων.

Πόλεμος, μετα-παγκοσμιοποίηση και Τρίτος Δρόμος

Ασημακόπουλος Βασίλης

Ο πόλεμος στην Ουκρανία, με την εισβολή του ρωσικού στρατού, αποτελεί την πρώτη πολεμική σύγκρουση στην ευρωπαϊκή ήπειρο τον 21ο αιώνα. Ένα γενικό αναλυτικό σχήμα για την κατανόηση της ιστορικής εξέλιξης στη μακρά-μέση διάρκεια (λ.χ. ευρωπαϊκή ιστορία-παγκοσμιοποίηση) και τον βραχύ χρόνο (λ.χ. πόλεμος στην Ουκρανία), σύμφωνα με την περίφημη ορολογία του Μπροντέλ, μπορεί να είναι η κίνηση των παραγωγικών δυνάμεων-σχέσεων, του διανοητικού στοχασμού, της πολιτικής συγκρότησης, της γεωπολιτικής-γεωοικονομίας.

Τα ανωτέρω πεδία της κίνησης των ανθρώπινων κοινωνιών, το 1ο και το 4ο ως τάσεις της υλικής βάσης, το 2ο και το 3ο ως τάσεις του εποικοδομήματος, να θεωρηθούν όχι ως μια σχέση δομικού επικαθορισμού, αλλά ως σχετικά αυτόνομα πεδία που αλληλοεπιδρούν διαλεκτικά και προϊόντος του χρόνου ολοένα και περισσότερο εσωτερικευμένα, όπως εξελίσσονται στην ιστορικότητά τους.

Το “1989” αποτελεί ένα ορόσημο, μια βαθιά τομή στη συνέχεια. Ο Έρικ Χομπσμπάουμ τιτλοφόρησε την περίοδο μέχρι το 1989 “Σύντομο 20ο αιώνα” με αφετηρία το 1917 και την “έφοδο στον ουρανό” της Οκτωβριανής Επανάστασης. Ο Τζιοβάνι Αρίγκι μίλησε για “Μακρύ 20ο αιώνα”, τοποθετώντας την αφετηρία στην έναρξη του ηγεμονικού-συστημικού κύκλου συσσώρευσης των ΗΠΑ.

Ο Ιμάνουελ Βαλερστάιν, κινούμενος στα αναλυτικά σχήματα της μακράς διάρκειας και των κοσμοσυστημάτων, τοποθέτησε την έναρξη της ιστορικής περιόδου, που έληξε το 1989, στο στη Γαλλική Επανάσταση του 1789. Γνωστοί επίσης διανοητές ή στρατηγικοί αναλυτές συμφώνησαν στην τομή του “’89” και στην είσοδο μιας νέας εποχής.

Μίλησαν για το “Τέλος της Ιστορίας” (Φράνσις Φουκουγιάμα), τη “Σύγκρουση των Πολιτισμών” (Σάμιουελ Χάντιγκτον), τη “Γεωπολιτική του Χάους” (Ιγνάσιο Ραμονέ). Αποτύπωσαν είτε θετικά και αισιόδοξα τη νέα περίοδο, με μια ρεαλιστική οπτική επιχειρώντας να διακρίνουν τις νέες κυρίαρχες αντιθέσεις, είτε μια πιο απαισιόδοξη προσέγγιση, παρατηρώντας τη διπλή κίνηση ενοποίησης-διάσπασης.

Ψυχρός Πόλεμος

Πόλεμος, μετα-παγκοσμιοποίηση και Τρίτος Δρόμος

Πόλεμος, μετα-παγκοσμιοποίηση και Τρίτος Δρόμος: Ο πόλεμος στην Ουκρανία, με την εισβολή του ρωσικού στρατού, αποτελεί την πρώτη πολεμική σύγκρουση στην ευρωπ

Ο Αντιαμερικανισμός στην Ελλάδα και η Νέα Αριστερά

Δημήτρης Μπελαντής

Μια βασική ιδεολογική διάσταση της Αριστεράς και εν μέρει και του αριστερού Κέντρου στην Ελλάδα από το 1960 και μετά και σε ολόκληρη την Μεταπολίτευση υπήρξε ο αντιαμερικανισμός .Δεν ήταν ένα ρεύμα εθνικιστικό η λαϊκίστικο ,όπως ισχυρίστηκαν αργότερα κάποιοι εστέτ της Αριστεράς,αλλά ένα γνήσιο λαϊκό ρεύμα των υποτελών τάξεων που εκκινούσε από το γεγονός ότι η Δεξιά, το μετεμφυλιακό κράτος ,η δικτατορία αλλά και οι συντηρητικές αστικές δυνάμεις στην Μεταπολίτευση είχαν βασικό έρεισμα και στήριγμα τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό.Η προδοσία της Κύπρου τόνισε αυτό το ρεύμα και το ενίσχυσε ποιοτικά. Φαινόμενα πολιτικά όπως το ΠΑΣΟΚ και ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν θα είχαν υπάρξει χωρίς τον ζωντανό τότε και ισχυρό αντιαμερικανισμό όπως ούτε ο μεταπολιτευτικός ριζοσπαστισμός.  Ούτε και οι ένοπλες οργανώσεις όπως η 17 Νοέμβρη από μια άλλη σκοπιά .

Είχε προβλήματα αυτό το ρεύμα παρά την θετικότητα του; Και βέβαια είχε.Απο απόψεις λαϊκίστικες που θέλανε να ακούμε μόνο Μαρκόπουλο και Ξυλούρη και να αγνοούμε το ροκ ως απόψεις ότι η ΕΣΣΔ είχε πάντα δίκιο και οι δικές της επεμβάσεις ήταν σωστές ,ως απόψεις ότι όλοι οι εχθροί ανεξαιρέτως των ΗΠΑ ήταν ήρωες, ως απόψεις που θεωρούσαν ότι όλοι ανεξαιρέτως οι πολίτες των ΗΠΑ είναι καθάρματα η μαλακές η όλοι τους τρώνε χάμπουργκερ πίνουνε Μιλκ Σέικ και διαβάζουν άρλεκιν, αγνοώντας την άλλη Αμερική των κοινωνικών αντιστάσεων

Όμως,παρ όλα αυτά, ο αντιαμερικανισμός με την έννοια της λαϊκής κριτικής στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό είχε και σοβαρά προτερήματα. Έθετε το πρόβλημα της εθνικής ανεξαρτησίας και κυριαρχίας της χώρας, της εξόδου από το ΝΑΤΟ χωρίς να περιμένει τον Μεσσιανικό Κομμουνισμό, την διάλυση όλων των συνασπισμών κλπ Έδινε λαϊκότητα στην κριτική του ιμπεριαλισμού και της υποτέλειας ,στο ειρηνιστικό κίνημα που κάποτε ήταν πανίσχυρο στην Ελλάδα και σήμερα είναι ανύπαρκτο η προσομοιωνεται με μικρού πλήθους φοιτητές που χτυπούν τα πόδια στο πλακόστρωτο για να δείξουν ότι είναι ένας νυσταλέος Κόκκινος Στρατός.

Είναι βέβαιο το ότι μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, η εικόνα του ιμπεριαλισμού τροποποιηθηκε και διευρύνθηκε και πέρα από τον δυτικό άξονα .Χώρες όπως η Κίνα έχουν ιμπεριαλιστική φύση ,ενώ η καπιταλιστική Ρωσία έχει προοπτικά επεκτατικές τάσεις χωρίς να είναι όμως καθόλου κλασσικά ιμπεριαλιστική.

Παρ ' όλα αυτά, εμείς ζούμε στον νατοϊκό δυτικό ιμπεριαλιστικό άξονα,κι αυτουνού είμαστε υποτελείς και υποζύγια και οι ανατολικοί μέχρι στιγμής δεν μας έχουν βλάψει γεωπολιτικά ( η Cosco προφανώς εκμεταλλεύεται στυγνά από καπιταλιστική άποψη τους Έλληνες εργάτες). Επίσης, ο δυτικός ιμπεριαλιστικός άξονας,καθώς υποχωρεί σε ισχύ, είναι αυτός που είναι σαφώς ο διεθνώς επιθετικοτερος και ο πιο απειλητικός για την ειρήνη

Δημήτρης Τσοβόλας: Ο “γιος του αγωγιάτη” από τους Μελισσουργούς

Ασημακόπουλος Βασίλης

28/02/2022

Views: 1,332

FacebookTwitterLinkedInEmailPrintViberΑνταλλαγή

Τα πρόσωπα που μετέχουν ενεργά στον πολιτικό αγώνα, ενσαρκώνουν ιδέες, γίνονται τα ίδια φορείς κοινωνικών σχέσεων εκπροσώπησης και πολιτικής κουλτούρας. Μιλώντας για αυτά μιλάμε για την πολιτική εξέλιξη μιας κοινωνίας σε μια ορισμένη εποχή. Ο Δημήτρης Τσοβόλας αποτέλεσε χαρακτηριστική έκφραση του πλατιού δημοκρατικού-προοδευτικού  ρεύματος που διαμόρφωσε και διαμορφώθηκε από το ΠΑΣΟΚ, δηλαδή τη μαζική μεταπολιτευτική πολιτική έκφραση της ανοδικής κοινωνικής κινητικότητας στη χώρα.

Γεννημένος στους Μελισσουργούς Άρτας το 1942, από φτωχή αγροτική οικογένεια ΕΑΜικής προέλευσης, ο Τσοβόλας θα σπουδάσει Νομικά στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ένας βασικός μηχανισμός της ανοδικής κοινωνικής κινητικότητας των αγροτικών και λαϊκών στρωμάτων ήταν οι σπουδές. Γι’ αυτό επαγγέλματα όπως του εκπαιδευτικού, του δικηγόρου, του πολιτικού μηχανικού, συνδεδεμένα ιδίως τα δύο τελευταία με την μικροϊδιοκτητική κοινωνική δομή και την αυτοαπασχόληση, είχαν ιδιαίτερα λαϊκά-μικροαστικά και συχνά αντι-ελίτ χαρακτηριστικά στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα.

Η Μεταπολίτευση θα βρει τον Δημήτρη Τσοβόλα δικηγόρο στην Άρτα. Θα ενταχθεί στο ΠΑΣΟΚ το 1974. Το ΠΑΣΟΚ ως προέλευση και λειτουργία θα είναι το κόμμα “των παιδιών των αγροτών”. Και με αυτήν την έννοια του νεοελληνικού ναροντνικισμού, θα είναι ένα λαϊκιστικό κόμμα των μορφωμένων παιδιών των λαϊκών τάξεων, με λαϊκο-πατριωτικά και δημοκρατικά οράματα, σε κατεύθυνση κοινωνικής δικαιοσύνης, ανόδου του βιοτικού επιπέδου, εξισωτικών πρακτικών και αντι-ελιτιστικών αντιλήψεων. Αυτά ήταν χαρακτηριστικά της πασοκικής σοσιαλιστικής κουλτούρας, όταν το ΠΑΣΟΚ θα αποκτήσει σταδιακά πιο μόνιμα “χρώματα” από το 1977 και μετά. Και ο Δημήτρης Τσοβόλας έγινε από τους  κατ’ εξοχήν εκφραστές.

Την περίοδο 1974-76 των έντονων ιδεολογικο-πολιτικών και οργανωτικών συγκρούσεων, της μετάβασης από ένα ιδιότυπο κόμμα ριζοσπαστικοποιημένων αριστερών στελεχών σε κόμμα μαζών και στη συνέχεια σε γραφειοκρατικό μαζικό κόμμα μέχρι το 1981, ο Τσοβόλας δεν εμφανίζεται ενεργός στην εσωκομματική πάλη, ούτε γίνεται μέλος των κεντρικών οργάνων.

Οι διαμάχες αυτές με έντονες ιδεολογικές μορφές και οργανωτικούς όρους, αφορούν περισσότερο την υπό διαμόρφωση κομματική οργάνωση στα δύο-τρία μεγάλα αστικά κέντρα, καθώς και τον φοιτητικό-μεταφοιτητικό χώρο, όπου κυριαρχούν πρακτικές και λόγος της παραδοσιακής Αριστεράς, έκφραση της ηγεμονίας της στην Μεταπολίτευση. Η πασοκική δημοκρατική-λαϊκή συγκρότηση, της οποίας φορέας είναι ο Τσοβόλας, είναι αντίληψη του ευρύτερου κοινωνικού μπλοκ σε εκείνη τη φάση, παρά του στενότερου κομματικού.

Σχέση εμπιστοσύνης

“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1990-2010

 

Στο προηγούμενο κείμενο, σχολίασα το σκέλος του 6ου επεισοδίου της τηλεοπτικής εκπομπής “Καταστροφές και Θρίαμβοι” (περίοδος 1974-1989)
ακολουθώντας τη διαίρεση της περιόδου 1974-2004, σύμφωνα με το επεισόδιο. Στο παρόν κείμενο θα σχολιάσω την υποπερίοδο 1990-2004 του 6ου επεισοδίου και ορισμένα σημεία (μέχρι το 2010) του 7ου επεισοδίου, ολοκληρώνοντας την κριτική παρουσίαση της σειράς του ΣΚΑΪ.

Συμφωνώ με τη διχοτόμηση της περιόδου της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας σε προ και μετά το 1989. Το επόμενο χρονικό ορόσημο είναι το 2010. Η διαφωνία βρίσκεται στο αναλυτικό πλαίσιο. Το “1989” είναι σημαντικό γιατί η περίοδος του Ψυχρού Πολέμου, με εσωτερικό σημείο τομής τις αρχές της δεκαετίας του 1970, ολοκληρώνεται με την κατάρρευση του λεγόμενου “υπαρκτού σοσιαλισμού”.

Η ΕΟΚ-12, ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 βρίσκεται σε μετεξέλιξη και περιφερειακής οικονομική ολοκλήρωση με την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη (1986). Το ελληνικό 1989 σηματοδοτεί την εξάντληση του μεταπολεμικού μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης, με σημείο τομής το 1974, όπου στο μοντέλο προστίθεται ο εκδημοκρατισμός, το κοινωνικό συμβόλαιο, το κλείσιμο των ιστορικών λογαριασμών, η πρώτη φορά Αριστερά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όλα αυτά που σηματοδοτούν το “1981”. Η δεκαετία του 1980 διεθνώς και στην Ελλάδα είναι μεταβατική περίοδος. Στο επίκεντρο της νέας συνθήκης βρίσκεται η αλλαγή στις σχέσεις κράτους-οικονομίας-κοινωνίας, η υποχώρηση των ιστορικών δρόμων της Αριστεράς του 20ου αιώνα, τόσο στην κομμουνιστική της εκδοχή (κατάρρευση), όσο και στη σοσιαλδημοκρατική (μεταμορφισμός).

Κυριαρχεί η τάση διεθνοποίησης-παγκοσμιοποίησης της συσσώρευσης κεφαλαίου και της διαμόρφωσης των σχετικών υπερδομών θεσμικών και διανοητικών έναντι του εθνο-κρατοκεντρικού μοντέλου και των αντίστοιχων εποικοδομημάτων, ο (νεο)φιλελεύθερος καπιταλισμός, έναντι της δημοκρατικής ρύθμισης. Στην Ελλάδα, όπου το βάρος της γεωπολιτικής είναι καταλυτικής σημασίας από την σύγχρονη κρατογένεσή της μέχρι σήμερα, η σύμπτωση των ιστορικών στιγμών από κοινού με την εκρηκτική τάση της χωροχρονικής συμπίεσης, που μετασχηματίζει την κίνηση παραγωγικών δυνάμεων-παραγωγικών σχέσεων σε πλανητικό επίπεδο, ουσιαστικά καθορίζουν τη νέα εποχή.

Αόρατα γεγονότα

Η συνέχεια... “Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1990-2010

“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1974-2004 Α’

 

του Βασίλη Ασημακόπουλου 

Στα έξι προηγούμενα άρθρα παρουσίασα κριτικά το 1ο, 2ο, 3ο, 4ο και 5ο επεισόδιο (σε δύο μέρη) της σειράς “Καταστροφές και Θρίαμβοι”, που προβλήθηκε στον τηλεοπτικό σταθμό Σκάι, από 6-1-2022 έως 27-1-2022. Την επιμέλεια της σειράς είχε ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Στάθης Καλύβας, ο οποίος είναι και συγγραφέας του ομότιτλου βιβλίου (Παπαδόπουλος, 2015).

Τα πρώτα πέντε επεισόδια καλύπτουν την περίοδο 1821-1974. To 6ο επεισόδιο έχει τίτλο “Από τον Σοσιαλισμό στο Ευρώ” και καλύπτει δύο διακριτές και κατά την αφήγηση υποπεριόδου 1974-1989 και 1990-2004. Στο παρόν κείμενο θα σχολιάσω ορισμένα μόνο σημεία, που αφορούν κυρίως την υποπερίοδο 1974-1989.

Το 6ο επεισόδιο ξεκινά με το 1989 και το σκάνδαλο Κοσκωτά. Ο επιμελητής της σειράς ξεφεύγει από επιστημονικά πλαίσια και μια στοιχειώδη δεοντολογία στο θέμα αυτό. Η αρνητική του τοποθέτηση απέναντι στον Ανδρέα Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ εκείνης της περιόδου, όπως προκύπτει συνολικά από τις παρεμβάσεις του (καθ’ όλα σεβαστή ως τέτοια) τον οδηγεί όχι απλά σε μονομερείς κρίσεις, αλλά σε παραχάραξη της ιστορίας που δεν μπορεί να γίνει ανεκτή.

Στην πρώτη ενότητα του 6ου επεισοδίου, παρουσιάζεται η εμπλοκή του Ανδρέα Παπανδρέου, με τη μορφή της καθοδηγούμενης προσπάθειας χειραγώγησης του Τύπου και ελέγχου του τραπεζικού συστήματος, με εργαλείο τον “επιχειρηματία” Γιώργο Κοσκωτά. Ουσιαστικά πρόκειται για περιγραφή της επίσημης κατηγορίας για ηθική αυτουργία σε απιστία κατ’ εξακολούθηση σε βαθμό κακουργήματος, στη βάση της οποίας (καθώς και με άλλες δύο) ο Ανδρέας Παπανδρέου θα παραπεμφθεί από τη Βουλή στο Ειδικό Δικαστήριο.

Τι παραλείπει το επεισόδιο

Η συνέχεια εδώ... “Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1974-2004 Α’

“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1950-1974 Α’

 

 

του Βασίλη Ασημακόπουλου 

Στα τέσσερα προηγούμενα άρθρα παρουσίασα κριτικά το 1ο, 2ο, 3ο και 4ο επεισόδιο της σειράς “Καταστροφές και Θρίαμβοι”, που προβλήθηκε στον τηλεοπτικό σταθμό Σκάι και επιμελήθηκε ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Στάθης Καλύβας. Τα πρώτα 4 επεισόδια καλύπτουν την περίοδο 1821-1950. To 5o επεισόδιο θα σχολιαστεί σε δύο μέρη.

Η παρουσίαση της περιόδου διακρίνεται σε τρία επιμέρους πεδία. Το οικονομικό, το κοινωνικό και το πολιτικό πεδίο. Θα ακολουθήσω τη θεματική σειρά που ακολουθεί το επεισόδιο και όχι τη χρονική για να είναι πιο σαφή τα σημεία κριτικής και διαφωνίας. Αφετηριακά, έχει ενδιαφέρον η επιλογή του τίτλου του επεισοδίου για την περίοδο 1950-1974. “Η Δημοκρατική Επανάσταση”. Στην εσωτερική διάρθρωση του επεισοδίου, ως δημοκρατική επανάσταση τιτλοφορείται και η τελική φάση της υπό εξέταση περιόδου, δηλαδή η στιγμή της Μεταπολίτευσης.

Όμως ο γενικός τίτλος παραμένει, όχι αυθαίρετα, καθώς κατά την αφήγηση υφίσταται μια γενική πορεία εκδημοκρατισμού από τις αρχές της δεκαετίας του ’50, που συντονίζεται ή ακολουθεί την εκρηκτική οικονομική ανάπτυξη και τις κοινωνικές-πολιτισμικές αλλαγές, με κάποια αρνητικά πολιτικά πισωγυρίσματα, που τελικά οδηγούν και στο μεγάλο πισωγύρισμα που είναι η δικτατορία. Στο παρόν κείμενο θα σχολιαστούν οι αναφορές του επεισοδίου για την οικονομία της περιόδου, που τοποθετείται και στο επίκεντρο της παρουσίασης.

Η συνέχεια εδώ...“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1950-1974 Α’

“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1950-1974 Β’

 

του Βασίλη Ασημακόπουλου 

Στο προηγούμενο άρθρο σχολίασα το σκέλος του 5ου επεισοδίου της σειράς “Καταστροφές και Θρίαμβοι”, που αφορούσε την οικονομία της περιόδου. Στο παρόν άρθρο θα σχολιάσω τα άλλα δύο πεδία του επεισοδίου, το κοινωνικό-πολιτισμικό και το πολιτικό. Στο πλαίσιο της θεώρησης του μοντέλου της αστικοποίησης της υπό εξέταση περιόδου, περιγράφεται στο 5ο επεισόδιο μια υπαρκτή τάση μερίδας κυρίως των μεσαίων στρωμάτων της Αθήνας, όπου υποχωρούν παραδοσιακές συλλογικές κουλτούρες και αφηγήματα, υπέρ της αίσθησης της ατομικότητας.

Είναι ενδιαφέρον ότι από τη γενική θεώρηση της σειράς αγνοείται παντελώς η πολιτιστική πορεία, τα διανοητικά ρεύματα, η πνευματική κίνηση του Eλληνισμού των τελευταίων 200 χρόνων. Ούτε ο πολύ ενδιαφέρων 19ος αιώνας, ούτε η εκπληκτική Γενιά του 30, ούτε η πολιτιστική έκρηξη της δεκαετίας του ’60 συναντούν οποιαδήποτε αναφορά στη σειρά. Ποίηση, πεζογραφία, ζωγραφική, μουσική-τραγούδι, θέατρο, κινηματογράφος, φιλοσοφία, επιστήμες, η εγχώρια διανοητική παραγωγή και ο διάλογός της με τα διεθνή ρεύματα.

Δεν εξαφανίζεται από την εξιστόρηση μόνον η εμβληματική φιγούρα του Μίκη Θεοδωράκη, η παρέμβαση του οποίου εκείνη την περίοδο είναι καταλυτική και σε μαζικό επίπεδο, αλλά το σύνολο της πνευματικής δημιουργίας. Ενώ δεν γίνεται καθόλου λόγος για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση της κυβέρνησης της Ένωσης Κέντρου το 1964, που συνδέεται ως κλίμα με τα ανωτέρω. Η γνώμη μου είναι ότι αυτή η προσέγγιση-διάθεση αντανακλά την αποεθνικοποιημένη γραμμή της σημερινής ελίτ που ακολουθεί ο παρουσιαστής της σειράς.

Η συνέχεια...  “Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1950-1974 Β’

“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1912-1923

 

 

του Βασίλη Ασημακόπουλου 

Έχοντας επισημάνει τις κατά τη γνώμη μου θεωρητικές και μεθοδολογικές αδυναμίες, αλλά και πραγματολογικές ελλείψεις της τηλεοπτικής σειράς Καταστροφές και Θρίαμβοι, πέρασα στην ανά επεισόδιο εξέταση. Στα δύο προηγούμενα άρθρα παρουσίασα κριτικά το 1ο και το 2ο επεισόδιο της σειράς που καλύπτουν την περίοδο 1821-1912. Στο παρόν άρθρο θα αναλύσω το κριτικά το 3ο επεισόδιο.

3ο επεισόδιο: “Για μια Μεγάλη Ιδέα, 1912-1923”. Η εξιστόρηση ξεκινά με την αναφορά ότι στο τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Ελλάδα βρέθηκε στη μεριά των νικητών, ότι με τη συνθήκη των Σεβρών (1920), η Ελλάδα αποκτά τη Θράκη, τα νησιά του Βόρειου Αιγαίου, τη διοίκηση της Σμύρνης και της γύρω περιοχής (Ιωνία), ενώ από το 1919 ο ελληνικός στρατός έχει αποβιβαστεί στη Σμύρνη και συμμετέχει με άλλες συμμαχικές δυνάμεις στην κατοχή της Κωνσταντινούπολης.

Η παρουσία της Ελλάδας στη δυτική Μικρά Ασία, η πολιτική ενσωμάτωσή της στο ελληνικό κράτος από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, παρουσιάζεται αφετηριακά ως αδιέξοδη, που νομοτελειακά οδήγησε στην στρατιωτική ήττα, τον ξεριζωμό και την προσφυγιά. Λόγω της διάχυτης αοριστίας της εξιστόρησης γεννιούνται ορισμένα ερωτήματα, όπως: Πώς βρέθηκε η Ελλάδα στο πλευρό των νικητών του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου;

Ερωτημάτων συνέχεια

Υπήρχε και ποια ανάγκη να σταλεί ελληνικός στρατός στη Σμύρνη; Ήταν μόνον η υλοποίηση της Μεγάλης Ιδέας –μια ψευδαίσθηση όπως αναφέρεται στο επεισόδιο– ή υπήρχε κάποιος άμεσος κίνδυνος που ήδη αντιμετώπιζαν οι ελληνικοί –και όχι μόνον– πληθυσμοί εκεί; Ο Βενιζέλος, που ρητώς ονομάζεται ως πρωθυπουργός το 1919, ήταν και ο πρωθυπουργός το 1922;

Και αν όχι ποια πολιτική παράταξη τον είχε διαδεχθεί; Και πώς αντιμετώπιζε αυτή η παράταξη τόσο τις Νέες Χώρες (Μακεδονία-Ήπειρο-Κρήτη), όσο και την Θράκη-Ιωνία; Η εξιστόρηση αποσιωπά τα θέματα αυτά, γιατί ο υπεύθυνος της εκπομπής υιοθετεί την αντιβενιζελική γραμμή, η οποία σε μαζικό –τηλεοπτικό– επίπεδο δεν είναι ανοιχτά υποστηρίξιμη, με όρους τόσο επιστήμης, όσο και κοινού αισθήματος, αλλά μόνον δια της παραλείψεως και με τον τρόπο αυτό της μετάθεσης του συντριπτικού ιστορικού βάρους.

Η Ελλάδα βρέθηκε στο πλευρό των νικητών του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου λόγω της ρήξης του Βενιζέλου και του κόμματος των Φιλελευθέρων με τον βασιλιά Κων/νο και τη γερμανόφιλη μερίδα (Στρέιτ-Μεταξάς-Δούσμανης, 1915), της συγκρότησης του κινήματος της Εθνικής Άμυνας στη Θεσσαλονίκη (1916), της επικράτησης της βενιζελικής παράταξης σε εκείνη τη φάση του Εθνικού Διχασμού και της συμμετοχής της Ελλάδας στον πόλεμο με τις δυνάμεις της Αντάντ (1917-1918).

Η συνέχεια...“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1912-1923

“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1923-1950

Από Ασημακόπουλος Βασίλης

Στα τρία προηγούμενα άρθρα παρουσίασα κριτικά το 1ο, 2ο και 3ο επεισόδιο της τηλεοπτικής σειράς “Καταστροφές και Θρίαμβοι”, που επιμελείται ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης Στάθης Καλύβας και που καλύπτουν την περίοδο 1821-1923. Στο παρόν άρθρο θα αναλύσω το κριτικά το 4ο επεισόδιο. Tίτλος του τέταρτου επεισοδίου: “Από τη διχόνοια στο θαύμα, 1923-1950”.

Το επεισόδιο ξεκινά με μια εκτενή αναφορά στην αφετηρία του Εθνικού Διχασμού, το 1915. Αναφέρεται στις διαφορετικές κατευθύνσεις των δύο παρατάξεων σε σχέση με τη συμμετοχή ή όχι στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με την βενιζελική παράταξη να τάσσεται υπέρ της εισόδου της Ελλάδας στον πόλεμο με την πλευρά των δυνάμεων της Εγκάρδιας Συνεννόησης (Αντάντ) και την αντιβενιζελική παράταξη να τάσσεται υπέρ της ουδετερότητας, που ουσιαστικά ήταν στάση υπέρ των Κεντρικών Αυτοκρατοριών (κάτι που δεν αναφέρεται).

Αμέσως μετά δηλώνεται ως αφετηριακή στιγμή της ρήξης η στάση του κόμματος των Φιλελευθέρων και του Βενιζέλου για αποχή στις εκλογές της 6ης Δεκεμβρίου 1915. Επιπλέον δεν αναφέρεται σε κανένα σημείο της αφήγησης στο ποια ήταν τα διακυβεύματα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ειδικώς για το ελληνικό κράτος, αλλά και για τον κεντρικό λόγο ύπαρξης του, δηλαδή την Μεγάλη Ιδέα, όπως υλοποιούνταν.

Αλλά και σημαντικές εκδηλώσεις αυτής της διάστασης αποσιωπούνται στο πλαίσιο της υποστήριξης του αντιβενιζελικού αφηγήματος, που αποτελεί μια σταθερά της σειράς. Η ρήξη δεν ξεσπά το 1915 ως κεραυνός εν αιθρία. Κυοφορείται ήδη από το 1909-1910. Ο Βενιζέλος επιτυγχάνει έναν προωθητικό συμβιβασμό με τον θρόνο, προκειμένου να επιτύχει την ενότητα στην κορυφή του κράτους για την ευόδωση των εθνικών και μεταρρυθμιστικών-προοδευτικών του στόχων, όχι όμως χωρίς παραχωρήσεις, τις οποίες θα βρει μπροστά του.

Ρήξη Βενιζέλου-Βασιλιά και Αντάντ

Μια πρώτη εκδήλωση είναι η διάσταση με τον βασιλιά Κων/νο για την άμεση κατάληψη (που επεδίωκε ο Βενιζέλος) ή όχι (που ήταν η θέση του Κων/νου ο οποίος προτιμούσε να κινηθεί προς Μοναστήρι) της Θεσσαλονίκης (Οκτώβριος 1912). Αμέσως μόλις ξεσπάσει ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Βενιζέλος, πέραν του ότι κινείται ιδεολογικο-πολιτικά εγγύτερα στα δημοκρατικά καθεστώτα της Αγγλίας και της Γαλλίας, συνειδητοποιεί την κομβική σημασία του, τόσο για την παγίωση των επιτυχιών των Βαλκανικών Πολέμων, όσο και την ολοκλήρωση της Μεγάλης Ιδέας και ζητά να συμμετάσχει η Ελλάδα στον Πόλεμο.

Ακόμα και οι δυνάμεις της Αντάντ αρχικά αρνούνται την πρόταση Βενιζέλου. Όταν όμως η Οθωμανική Αυτοκρατορία θα ταχθεί με το μέρος των Κεντρικών Αυτοκρατοριών, η εκτίμηση του Βενιζέλου αποδεικνύεται απολύτως βάσιμη, ενώ οι δυνάμεις της Αντάντ αρχίζουν να προσφέρουν σημαντικά εδαφικά ανταλλάγματα προκειμένου η Ελλάδα να συμμετάσχει στον Πόλεμο ως σύμμαχός τους. Μεταξύ των ανταλλαγμάτων η Αγγλία προσφέρει την Κύπρο (1915).

Η συνέχεια εδώ...“Καταστροφές και Θρίαμβοι”: Ένας αντίλογος – Περίοδος 1923-1950