Του Σπυρίδωνα Λαβδιώτη
Το θέμα της χρηματοπιστωτικής κερδοσκοπίας έχει απασχολήσει σοβαρά την κοινή γνώμη μετά την κρίση του 2008, όπου η δύνη του κυκλώνα συμπαρέσυρε και τις ελληνικές τράπεζες1 οι οποίες είχαν δημιουργήσει μια μεγαλοπρεπή φούσκα χρέους.
Πώς στήθηκε η πυραμίδα
Η φούσκα, όπως είδαμε στο 5ο μέρος, είχε έναν περίεργο σχηματισμό αντεστραμμένης πυραμίδας. Αυτή απαρτίζετο από περιουσιακά στοιχεία αξίας 490 δισ. ευρώ περίπου τα οποία στηρίζονταν σε ίδια κεφάλαια γύρω στα 8 δις ευρώ, ενώ το υπόλοιπο παθητικό συνίστατο από διάφορα στρώματα χρέους συνολικού ποσού 480 δις ευρώ περίπου. Τουτέστιν, η πυραμίδα ανήρχετο στο 200% του ΑΕΠ 2008 (243 δις ευρώ) της ελληνικής οικονομίας!
Το απρόσμενο, σύμφωνα με την επικρατούσα νεοφιλελεύθερη οικονομική σκέψη, όμως συνέβη και η επιβλητική φούσκα της πρόσκαιρης ευημερίας κτισμένη επάνω σε ένα πελώριο χρέος έσκασε. Και ανάμεσα στα συντρίμμια της θάφτηκαν τεράστιες περιουσίες, είτε αυτές αφορούσαν χρηματιστηριακές αξίες, είτε κατασχέσεις ακίνητης περιουσίας, είτε το φιάσκο των παραγώγων, ή πακέτα διάσωσης μιας πανικόβλητης ελληνικής κυβέρνησης.
Ωστόσο, πίσω απ’ αυτή τη φοβερή πανωλεθρία όπου τις καταστροφικές της συνέπειες τις βιώνουμε για μια ολόκληρη δεκαετία χωρίς φως στο τέλος του τούνελ, ενεδρεύει η λέξη «κερδοσκοπία» και η μεγαλειώδης δημιουργία της, η «φούσκα». Όμως, η δημιουργία της μεγαλοπρεπούς τραπεζικής φούσκας προϋποθέτει την ύπαρξη μιας κερδοσκοπικής άνθισης σε χρηματοπιστωτικές επενδύσεις η οποία οδηγήθηκε από παράλογη συμπεριφορά που περιγράφεται ως «μανία». Όπου η λέξη μανία δίνει έμφαση στον παραλογισμό και η λέξη φούσκα προοιωνίζει το σκάσιμο. Επομένως, η δημιουργία της φούσκας και η διάτρησή της αποτελούν την τελική φάση ενός κερδοσκοπικού οργίου όπου η κερδοσκοπία αποσπάται από τη λογική και μετατρέπεται σε ψευδαίσθηση και τρέλα κτίζοντας προσδοκίες στον αέρα.
Γιατί κατέρρευσε η πυραμίδα
Η πραγματική αιτία της κατάρρευσης της πυραμίδας θα βρεθεί στη γέννησή της, στα προηγούμενα χρόνια και συγκεκριμένα στην ένταξη της Ελλάδος στη ζώνη του ευρώ. Η πανηγυρική ατμόσφαιρα της ένταξης της χώρας μας το 2000, και οι τυμπανοκρουσίες της κυβέρνησης Σημίτη θα συνοδευτούν από μια ξέφρενη πιστωτική επέκταση του ιδιωτικού τομέα μέσω δημιουργίας phantom χρήματος από τις ελληνικές τράπεζες. Τα δάνεια προς τις εγχώριες επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά από 59.3 δις ευρώ το 2000 θα εκτοξευτούν μέσα σε οκτώ χρόνια στα 249.7 δις ευρώ, ήτοι κατά 190.4 δις ευρώ στα τέλη 2008, μια αστρονομική αύξηση της τάξεως του 321 % !2 Μ’ άλλα λόγια, η δημιουργία πιστωτικού χρήματος από λεπτό αέρα έτρεχε με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, 40% ετησίως. Η επιπόλαια ενθάρρυνση ενός επισφαλούς δανεισμού δημιούργησε τη μεγαλοπρεπή πιστωτική φούσκα με την ανέμελη χορήγηση των πιστωτικών καρτών, καταναλωτικών και στεγαστικών δανείων. Κι οδήγησε το ιδιωτικό χρέος στον εκτροχιασμό με τα περιβόητα εορτοδάνεια, μετοχοδάνεια, και τα θαλασσοδάνεια.
