Ο Νίκος Κούνδουρος έφυγε στα 91 του έχοντας τιμήσει με το παραπάνω τον ιστορικό του ρόλο!
Κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είχε ενταχθεί στις τάξεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, και πολέμησε στα Δεκεμβριανά στον λόχο σπουδαστών "Λόρδος Βύρων". Μετά τον πόλεμο εξορίστηκε στη Μακρόνησο, λόγω των αριστερών φρονημάτων του.
Όμως, ο Νίκος Κούνδουρος δεν έμεινε αδιάφορος στις ανοικτές πληγές του ελληνισμού και ας προσπάθησαν να εμποδίσουν το έργο του.
Με την κάμερά του, σε δύο ταινίες, θέλησε να κρατήσει ζωντανές τις μνήμες του μικρασιάτικου ελληνισμού ("1922") και του κυπριακού ελληνισμού ("Ελληνιστί Κύπρος<1974>"). Τίμησε έτσι στο έπακρο την πατριωτική του οφειλή!!!
ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΝΔΟΥΡΟΣ: ΘΥΜΑ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΣΜΟΥ
Η ταινία του Ν. Κούνδουρου "1922", η ανάγκη του όπως αναφέρει ο ίδιος να καταθέσει, "ένα ειλητάρι στην μνήμη της μικρασιατικής οδύνης", είναι ίσως το πλέον συμβολικό παράδειγμα για τις προσπάθειες συγκάλυψης της Μικρασιατικής Γενοκτονίας. Η περιπέτεια της συγκεκριμένης ταινίας αποτελεί την πλέον αποκαλυπτική πράξη του νεοελληνικού αναθεωρητισμού. Βασισμένη σε αυθεντικές μαρτυρίες, γυρίστηκε το 1977-1978 με τη χρηματοδότηση του κρατικού Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου (ΕΚΚ). Από την εποχή των γυρισμάτων (τρία μόλις χρόνια μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο) η Χουριέτ είχε καταγγείλει την ταινία, υποστηρίζοντας ότι έτσι «υπονομεύονται» οι ελληνοτουρκικές συνομιλίες. Φυσικά το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών γνώριζε καλύτερους και αποτελεσματικότερους τρόπους διαμαρτυρίας. Οι τουρκικές αντιδράσεις απέδωσαν. Το ελληνικό υπουργείο Προεδρίας αρνήθηκε να δώσει άδεια προβολής στην ταινία, κάτι που ήταν απαραίτητο για να βγει στις αίθουσες. Επί πλέον, το ΕΚΚ, το οποίο ήταν ιδιοκτήτης της ταινίας και είχε ως προϊστάμενη αρχή το υπουργείο Βιομηχανίας, δέσμευσε την ταινία στο εργαστήριο. Μια κόπια που παρανόμως κατάφερε να εξασφαλίσει ο Κούνδουρος προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, αποσπώντας 9 βραβεία. Το υπουργείο Προεδρίας φοβούμενο την κατακραυγή δεν τόλμησε να απαγορεύσει την προβολή της ταινίας, η οποία παρέμενε δεσμευμένη στα συρτάρια του ΕΚΚ.