Χ. Φεραίος: Η Μεγάλη Παρασκευή της Ιστορίας

Χάρης Φεραίος

Αφιερωμένο στη μνήμη Σπύρου Κυριαζόπουλου, που πρώτος, πριν πενήντα χρόνια, το δίδαξε. 

Το γεγονός ότι η σύγχρονη εποχή-μας μαστίζεται από σύγχυση πνευματική και αγωνία, είναι σήμερα κάτι που και το ακούμε και το ζούμε καθημερινά. Είναι το σύνηθες κάθε τόσο να ακούγεται η φωνή κάποιας από τις πνευματικές προσωπικότητες του καιρού-μας, που εναγώνια θέτει το πρόβλημα. Παράλληλες όμως είναι και οι φωνές, από τους νέους κυρίως, που κάθε τόσο ακούγονται, ζητώντας από παντού βοήθεια για να ανασυνθέσουν μέσα-τους τη δομή του κόσμου, που τόσο βίαια εξάρθρωσε αυτή η εποχή-μας. Και βέβαια όλ’ αυτά τα φαινόμενα δεν είναι άλλο παρά σημάδια του καιρού, που θα έπρεπε ο άνθρωπος ν’ αναμένει, αφ’ ότου ήδη από τον 19o αιώνα είχε πέσει (ως «Διαφωτισμός») στο ιστορικό «αμάρτημα» να διαρρήξει τον σύνδεσμο-του με την πνευματική ουσία-του, με την μεταφυσική δηλ. διάστασή-του.

Ενώ όμως η φύση του ιστορικού «αμαρτήματος» που διέπραξε ο άνθρωπος, έμενε για χρόνια άγνωστη, το αποτέλεσμά-του εν τούτοις γινόταν ολοένα και πιο φανερό, ώσπου στις μέρες-μας πήρε τις διαστάσεις οικουμενικής αγωνίας. Και μ’ όσα υποκατάστατα κι αν προσπάθησε (και πολύ αλήθεια προσπάθησε) ο άνθρωπος να γεμίσει το κενό που ο ίδιος δημιούργησε στο πνεύμα-του, αποστερώντας-το από το μεταφυσικό βίωμα, τίποτε άλλο δεν κατόρθωσε, παρά ν’ αποδείξει, μ’ επώδυνο όμως τρόπο, πόσο μεγάλο ήταν το κενό: Το πλήθος οι ιδεολογίες που εκείνος ο 19ος αιώνας δημιούργησε, φαινόμενο μοναδικό στην Ιστορία του Πολιτισμού, δεν ήσαν τίποτ’ άλλο, παρά προσπάθεια απεγνωσμένη να υποκαταστήσουν, αν ήταν δυνατό(!), το μεταφυσικό βίωμα, λέγοντας μάλιστα ότι το βίωμα αυτό που συνόδευε τον άνθρωπο σ’ όλη την ιστορική πορεία του πνεύματός-του, ήταν δημιούργημα απλώς μιας πλάνης…. Δεν είναι λοιπόν παράδοξο, που σταδιοδρόμησαν όλες αυτές οι ιδεολογίες, δοκιμάστηκαν, προδόθηκαν κι απόδειξαν τελικά την τραγική ανεπάρκειά-τους.

Τα κοινά αγαθά και ο νεοφιλελευθερισμός της εποχής μας

Μανώλης Γ. Βαρδής 

Κατά έναν περίεργο τρόπο ό,τι ξεκινά ελπιδοφόρα ως όραμα κοινοτισμού και αλληλεγγύης καταλήγει στο αντίθετό του. Δεν πρόκειται για μεταφυσική ή απαισιόδοξο ντετερμινισμό, αλλά για ρεαλιστική διαπίστωση μίας παρηκμασμένης (και διεστραμμένης) ανθρώπινης βούλησης, συμπεριλαμβανομένων και όλων των εδραιωμένων συμφερόντων και θέσεων ισχύος στο κοινωνικό φάσμα.

Σε τι οφείλεται αυτή η εισαγωγή; Δεν είναι πολύς καιρός που η ελεύθερη χρήση των πληροφοριακών δεδομένων όπως τα data, η software εξειδίκευση, οι γενετικές πληροφορίες, τα σχέδια καινοτόμων εφευρέσεων, χαιρετιζόταν ως η έλευση μίας νέας ουτοπίας κοινοτισμού. Δεν είναι πολύς καιρός που οι ολιγάρχες σαν τον Bill Gates δήλωναν ότι αυτοί που προσπαθούν να περιορίσουν τα πνευματικά δικαιώματα, δεν είναι τίποτε άλλο παρά «σύγχρονοι κομμουνιστές» [1]

Έσφαλλαν και οι μεν και οι δε. Πολύ γρήγορα η ελεύθερη χρήση πληροφοριακών δεδομένων θα γίνει ο άξονας της επίθεσης του «νέου» νεοφιλελευθερισμού (sic!). Οι πολυεθνικές που επενδύουν κολοσσιαία ποσά στις τεχνολογίες των πληροφοριών- στα πλαίσια γενικότερων εταιρικών και οικονομικών αναδιαρθρώσεων- πολύ γρήγορα κατάλαβαν ότι έπρεπε να επενδύσουν στη διάθεση του μέσου καταναλωτή για αλληλεγγύη και κοινοτισμό. Η προσπάθεια τους έπρεπε να έχει έναν «εχθρό» για να δημιουργήσει το ανάλογο πάθος της συμμετοχής. Ο εχθρός αυτός βρέθηκε, και ήταν οι κυβερνήσεις, τα συνδικάτα και οι μεγάλες βιομηχανίες του παρελθόντος.

Η Λατρεία της Πληροφορίας

Πού είναι η σοφία που χάσαμε μέσα στη γνώση; 

Πού είναι η γνώση που χάσαμε μέσα στην πληροφόρηση;

--T.S. Elliott

Οι αληθινές εκπαιδευτικές και πολιτισμικές ανάγκες μας τελούν υπό τον κίνδυνο του αφανισμού διαπνεόμενες από την παραπλανητική σαγήνη του μοντέλου επεξεργασίας πληροφοριών του νου. Ο Theodore Roszak, διδάκτωρ και συγγραφέας, ήταν ένας από τους επιφανέστερους κοινωνικούς κριτικούς της Αμερικής. Έχει συγγράψει τα έργα: The Making of the Counter-Culture, Eco-Psychology and The Cult of Information. Ο Theodore Roszak εξαπέλυσε δριμύ κατηγορώ όσον αφορά τον υπερβολικό όγκο πωλήσεων ηλεκτρονικών υπολογιστών και προϊόντων υψηλής τεχνολογίας στο αμερικανικό κοινό.

Η εκπομπή προβλήθηκε πρώτη φορά στις 19 Νοεμβρίου, το έτος 1986.

Ο ζωγραφικός πίνακας που πλαισιώνει τη σελίδα είναι έργο του Κωνσταντίνου Ξενάκη.

Γιατί δεν πρέπει να αντιγράψουμε το εκπαιδευτικό σύστημα της Ν. Κορέας

Τα αποτελέσματα του διεθνούς διαγωνισμού PISA προκαλούν κάθε φορά συζητήσεις για τις επιδόσεις των Ελλήνων μαθητών, ενώ σχολιάζονται οι εκπαιδευτικές επιτυχίες των άλλων χωρών. Φέτος, το ενδιαφέρον στράφηκε στο «εκπαιδευτικό θαύμα» της Ν. Κορέας, οι μαθητές της οποίας κατέχουν τις κορυφαίες θέσεις στον διαγωνισμό από το 2009. Το κείμενο της εφημερίδαςΈθνος είναι το πλέον χαρακτηριστικό. Πλέκει το εγκώμιο του «κορεάτικου θαύματος» σε 2 άξονες: Ο πρώτος είναι η ευρεία αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας (ΤΠΕ), με ψηφιακά βιβλία, ασύρματο δίκτυο και υπολογιστή για κάθε μαθητή. Ο δεύτερος άξονας αφορά την γενναία κρατική χρηματοδότηση, που κατευθύνεται όμως ορθολογικά.

Αρκούν όμως οι επιτυχίες στον διαγωνισμό PISA για να χαρακτηρίσουμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα ως μοντέλο προς μίμηση; Θα στοχεύσουμε στις υψηλές επιδόσεις με οποιοδήποτε κόστος για τα παιδιά και την κοινωνία; Ή μήπως η αποτελεσματικότητα ενός εκπαιδευτικού συστήματος δεν σημαίνει αυτομάτως πως είναι και καλό;

Μία προσεκτική ανάγνωση του ίδιου του άρθρου αφήνει να εμφανιστούν οι πρώτες ρωγμές στο «εκπαιδευτικό θαύμα». Το εκπαιδευτικό σύστημα της Ν. Κορέας στηρίζεται σε έναν εξαντλητικό ανταγωνισμό. Το αποτέλεσμα είναι η γιγάντωση των ιδιωτικών φροντιστηρίων. «Το 2010, το 72,2% των μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης εκτιμάται ότι έκανε ιδιαίτερα μαθήματα. Στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ο δείκτης έφτανε το 86,8%», όπου «ένας μεγάλος αριθμός δέχεται ιδιαίτερα μαθήματα μετά το σχολείο, συχνά μέχρι αργά το βράδυ». Επίσης, τα ίδια τα αποτελέσματα της PISA δείχνουν πως οι εκπαιδευτικές ανισότητες αυξάνονται. «Ενώ οι περισσότερες από τις χώρες που βελτίωσαν τη μέση βαθμολογία στην ανάγνωση μεταξύ του 2000 και του 2009, το έκαναν χάρη στην αύξηση του μέσου όρου των μαθητών με χαμηλές επιδόσεις, η Κορέα το έκανε με την αύξηση του μέσου όρου των κορυφαίων μαθητών της».

Τεχνολογικός μεσσιανισμός, η σύγχρονη ειδωλολατρεία: Γνωριμία με τον Ζακ Ελλύλ

Με αφορμή το σύγγραμμα «Το Τεχνικό Σύστημα» (1977) του Ζακ Ελλύλ (που κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2013 από τις εκδόσεις Αλήστου Μνήμης) ο, μεταφραστής του έργου Γιάννης Δ. Ιωαννίδης, συνομιλώντας με την Σίσσυ Κόσσυβα στα πλαίσια της εκπομπής «Δος μοι τούτον τον ξένον» του ραδιοφωνικού σταθμού της Βοιωτικής Εκκλησίας, συγκεφαλαιώνει τη σκέψη του γάλλου συγγραφέα 

από τη σκοπιά όχι της απόρριψης της Τεχνικής αλλά της αποφυγής μιας ειδωλοποίησης-αποθέωσής της. Ανατέμνει τη σχέση μεταξύ των σκοπών και των μέσων, επισημαίνει το αβέβαιο πρόκριμμα μιας λατρείας της αποτελεσματικότητας, προβληματίζεται για τη διακύβευση των ηθικών διακρίσεων, βυθοσκοπεί το ενδεχόμενο αντίτιμο της όλης προόδου, αναζητεί ό,τι απομένει ως ουσία ζωής μέσα στο σύγχρονο πλαίσιο κατανοήσεων. Επαναφέρει ως άξονα συνειδητότητας τη σημασία, εν τέλει, της ελευθερίας.

Ο ανεγκέφαλος νους της Τεχνητής Νοημοσύνης

Σπύρος Μανουσέλης

Ακριβώς πριν από ένα μήνα, στην περίφημη επιστημονική εταιρία Royal Society του Λονδίνου ανακοινώθηκε πανηγυρικά ότι ένα νέο υπολογιστικό πρόγραμμα, δημιουργημένο στη Ρωσία, κατάφερε να περάσει επιτυχώς την περιβόητη δοκιμασία Τιούρινγκ για τη διαπίστωση της νοημοσύνης των μηχανών.

«Γεια, μου αρέσουν πολύ τα χάμπουργκερ και οι καραμέλες. Είμαι δεκατριών χρονώ και ο πατέρας μου είναι γυναικολόγος…», έγραψε στην οθόνη του υπολογιστή ένας Ουκρανός πιτσιρικάς, ο Ευγένιος Γκόστμαν (Eugene Goostman).

Στην πραγματικότητα όμως, ό,τι μόλις διαβάσατε είναι κάποιες από τις γραπτές απαντήσεις που έδωσε από μόνο του ένα πρόγραμμα για υπολογιστή που οι δημιουργοί του το βάπτισαν «Ευγένιος Γκόστμαν». Και μάλιστα, σύμφωνα με τη γνώμη ορισμένων ειδικών, πρόκειται για το πρώτο πραγματικά «νοήμον λογισμικό», αφού είναι σε θέση να περνά επιτυχώς τη δοκιμασία Τιούρινγκ, το περίφημο τεστ που το 1950 πρότεινε ο μεγάλος μαθηματικός Αλαν Τιούρινγκ (Alan Turing) ως μια ασφαλή μέθοδο για να διαπιστώνουμε αν μια ευφυής υπολογιστική μηχανή μπορεί να επιδεικνύει νοημοσύνη ανάλογη με αυτήν των ανθρώπων.

Το πρόγραμμα «Ευγένιος» παραπλανά τους ειδικούς

Η είδηση, που άρχισε να κυκλοφορεί πριν από ένα μήνα προκαλώντας τις πιο αντιφατικές αντιδράσεις και τις πιο σφοδρές διενέξεις μεταξύ των ειδικών, είναι ότι ένα ειδικά σχεδιασμένο και περίπλοκο υπολογιστικό πρόγραμμα κατάφερε, για πρώτη φορά, να ξεγελάσει πάνω από το 30% των ειδικών που το εξέτασαν. Από τον διάλογό τους -μέσω υπολογιστή- με το συγκεκριμένο πρόγραμμα, αυτοί οι ειδικοί πείστηκαν ότι συνομιλούσαν με έναν άνθρωπο και όχι με μια… μηχανή!

Για να τιμήσει τη μνήμη του Αλαν Τιούρινγκ, πατέρα της σύγχρονης επιστήμης των υπολογιστών και της Τεχνητής Νοημοσύνης (φέτος συμπληρώθηκαν εξήντα χρόνια από τον πρόωρο θάνατό του), ο διάσημος Βρετανός επιστήμονας Κέβιν Γουόργουικ (Kevin Warwick) διοργάνωσε, πριν από ένα μήνα, στην περίφημη επιστημονική εταιρεία Royal Society του Λονδίνου, έναν διαγωνισμό ανάμεσα σε υπολογιστικά προγράμματα τα οποία θα έπρεπε να υποβληθούν στη δοκιμασία Τιούρινγκ. Μοναδικός νικητής αναδείχτηκε το πρόγραμμα «Ευγένιος Γκόστμαν».

Πολιτισμός ανέλπιδος

Χάρης Φεραίος

Ίσως όταν ο Θωμάς Ακινάτης, με τα νοησιαρχικά του μηχανεύματα ανέστρεφε ό,τι υπήρξε ως τότε ελληνικός και ελληνοχριστιανικός πνευματικός πολιτισμός, να μην υποπτευόταν και ο ίδιος ποιας εκρηκτικής αλλαγής γινόταν πρόδρομος. Διότι στην κοινωνική τους εξέλιξη τα μηχανεύματά του ήταν η γέννηση της «αλάθητης αυθεντίας» (της μιας «υπέρτατης» εξουσίας), στην οποία «πειθαρχούν», απρόσωπες πια, μονάδες ατόμων, με ρόλο για το καθένα καθορισμένο εκ προοιμίου, από την ex-cathedra εκείνη αυθεντία. Αλλά η κοσμοαντίληψη, μέσα στην οποία γεννήθηκε έτσι η Ευρώπη, κόμισε μεν την κοσμογονική τεχνολογική πρόοδο, αυτήν που σήμερα ονομάζουμε δυτικό τεχνολογικό πολιτισμό, έφερε όμως και τα τραγικά συνάμα αδιέξοδα, καρπούς των οποίων, από πολλού διαγραφόμενους, γεύτηκε επώδυνους ο 20ός αιώνας, και γεύεται τώρα ο 21ος.

Η ΩΣ ΤΟΤΕ, ΕΛΛΗΝΙΚΗ «κοινωνία» του προσώπου μετατράπηκε σε societa, «άθροισμα» δηλ. μοναχικών ατόμων. Διαφορά βεβαίως που είναι θεμελιακή. Διότι ο «προσωπικός» Θεός, που είναι στοιχείο αναφοράς και αιτία πραγμάτωσης της κοινωνίας του προσώπου, δεν είναι πια συνθετικός παράγων και συνδετική αιτία του συλλογικού βίου. Κάτι οδυνηρότερο, δεν είναι «αναγκαίος» (όπως μηχανευτικά τον εξάγγειλε ο Ακινάτης) για τη συγκρότηση και τη λειτουργία της societa. Και έτσι, τέσσερις μόλις αιώνες μετά, τον απέβαλε (ελέω Διαφωτισμού) ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός εκείνο τον απρόσωπο, απόκοσμο, συνεπώς δικαιοκρίτη μόνο Θεό, δημιουργώντας συνάμα και μέγα κενό. Ο Νίτσε προέβλεψε ότι το κενό θα το αναπληρώσει ο Υπεράνθρωπος. Και δεν είχε εντελώς άδικο. Διότι το κενό αναπληρώθηκε, όμως από την Τεχνική! Υπεράνθρωπη φυσικά κατά τούτο: Ότι τη δημιούργησε μεν ο (δυτικός) άνθρωπος, αλλά αργότερα αποκαλύφθηκε μπροστά του ως μια Υπερ-κόσμια δύναμη, που όμως δεν την ελέγχει εκείνος.

Τέχνη και Τεχνική

Παναγιώτης Α. Μιχελής

Το πρόβλημα των σχέσεων Τέχνης και Τεχνικής είναι σήμερα εξαιρετικού ενδιαφέροντος.

Πρώτον, διότι οι μορφές της τέχνης άλλαξαν τόσο ριζικά, ώστε να γίνουν αγνώριστες και να διερωτώνται πολλοί αν και κατά πόσον εκφράζουν πλέον την αξία του Ωραίου, ή απλώς την ασχήμια, τον παραλογισμό και το δράμα της υπαρξιακής αγωνίας του ανθρώπου της εποχής μας.

Δεύτερον, διότι η τεράστια ανάπτυξη τής τεχνικής κινδυνεύει να καταστρέψει τον ίδιο τον άνθρωπο που τη δημιούργησε, υποτάσσοντάς τον σε μια τεχνικοκρατία, που συνθλίβει όλο και περισσότερο τις πνευματικές αξίες του μακραίωνου πολιτισμού του.

Διακρίνουμε γι’ αυτό σήμερα τον τεχνικό από τον πνευματικό μας πολιτισμό, —την κουλτούρα μας1— πράγμα, πρωτοφανές στην Ιστορία, και μέσα από το διχασμό αυτόν δεν βλέπουμε ακόμη πώς θα επέλθει η ενότητα ώστε να ιεραρχηθούν και πάλι κατ’ αξία τα μέσα και οι σκοποί. Διότι περί αυτού πρόκειται, η τεχνική από μέσο κινδυνεύει να γίνει σκοπός και ο άνθρωπος προτάσσει τα υλικά της επιτεύγματα από τα δώρα της τέχνης και του πνεύματος.

*

Ο άνθρωπος είναι από γενετής τεχνίτης διότι έρχεται στη χώρα των στερήσεων και τον διέπει η Ανάγκη. Οφείλει επομένως να τεχνάζεται για να επιζήσει. Τεχνουργεί προς τούτο εργαλεία που επεκτείνουν τη δύναμη του χεριού του —το χέρι του είναι μάλιστα το πρώτο εργαλείο που ανακαλύπτει—και με τα εργαλεία τεχνουργεί κατόπιν σκεύη χρήσιμα και όπλα για να κυνηγήσει το θήραμα και να προστατευθεί από τους εχθρούς του.

Αλλά ενώ ακόμη ο άνθρωπος στεγάζεται πρωτόγονα σε σπήλαια, ζωγραφίζει εκεί μέσα παραστάσεις ζώων και κυνηγιού με καταπληκτική δεξιοτεχνία. Μέ μεγαλίθους ανεγείρει στήλες αναμνηστικές, ναούς κυκλοτερείς και τάφους προς διαιώνιση της ζωής των νεκρών. Τα έργα αυτά του προϊστορικού ανθρώπου καταπλήσσουν γιατί απαιτούν κόπους τεράστιους, πλήθος εργατών πειθαρχημένων και τέχνη μεγάλη. Ο άνθρωπος λοιπόν απ’ αρχής δεν έχει μόνον ανάγκες πρακτικές αλλά και πνευματικές. Δεν κατασκευάζει μόνον έργα χρήσιμα, αλλά και έργα συμβολικά των ιδεών του, για τα οποία, μάλιστα, καταβάλλει περισσότερη προσπάθεια και τέχνη διότι τα θεωρεί ασφαλώς σπουδαιότερα και κοινωνικώς αναγκαία. Τα έργα αυτά έχουν την ικανότητα να συνενώνουν τους ανθρώπους διότι τους έλκουν όπως ο μαγνήτης σε κοινό θαυμασμό. Ο θαυμασμός, άλλωστε, των μορφών του κόσμου είναι που ωθεί τον άνθρωπο στη μίμηση και στην απόδοση του κάλλους των σαν δύναμης μαγικής και υποβλητικής.

Τα συμβολικά αυτά έργα αποκαλούμε σήμερα έργα τέχνης, ενώ είναι φανερό ότι ο πρωτόγονος άνθρωπος δεν τα ξεχωρίζει απ’ της τεχνικής του τα έργα. Ο πρωτόγονος στολίζει και φιλοτεχνεί οτιδήποτε φτιάνει. Δεν διακρίνει χρήσιμο και ωραίο, ούτε τέχνη και τεχνική. Γι’ αυτόν ο φυσικός και ο μεταφυσικός κόσμος είναι ανάμικτος, και τα αισθητά δεν χωρίζονται από τα αισθητικά.

O Δυτικός Ορθολογισμός ως πρόβλημα

Ολιβιέ Κλεμάν

 Η μηχανή και το άτομο είναι παγκόσμια αποκτήματα του δυτικού πολιτισμού. Τον ερχομό τους επέτρεψε η βιβλική, και μόνον, αποκάλυψη.

 Η Βίβλος απορρίπτει τις κοσμικές μαγείες. Ο Θεός δημιούργησε τα πάντα «εκ του μηδενός»: πράγμα που σημαίνει πως η δημιουργία προέρχεται από τη θεία βούληση, που της δίνει ταυτόχρονα σύσταση και θεϊκή διαφάνεια. Ο κόσμος δεν είναι μια αυταπάτη, ένας τάφος ή ένα φευγαλέο παιγνίδι του θείου• απαρχής, είναι μια πραγματικότητα ωραία και καλή, μια γλώσσα ανάμεσα στο Θεό και τον άνθρωπο. 

 Ο τελευταίος έχει ως προορισμό του να γίνει, ταυτόχρονα, βασιλέας και ιερέας της γης. Έχει ως αποστολή του να καλλιεργήσει το περιβόλι του κόσμου και ν' αυξήσει την ομορφιά του. Ν' αποβεί κύριος όλων, αλλά με μια χειρονομία ζωογόνας προσφοράς... Ο Θεός, μέσα στον παράδεισο, προ της πτώσεως, αλλά, μυστικά, και ίσαμε σήμερα, ζητάει από τον άνθρωπο «να ονοματίσει τα ζώντα»: εργασία, ποίηση, ενορατική μελέτη σημαίνουν εδώ το ίδιο, ο άνθρωπος ανακαλύπτει την πνευματική ουσία των πραγμάτων, διακρίνει στο καθένα το θείο λόγο και, αφού τον οικειοποιηθεί, τον επιστρέφει στο Θεό, σφραγίζοντάς τον με τη δική του ιδιοφυία...

Ωστόσο, δεν παύουμε ν' αποτυγχάνουμε σ' αυτό το ρόλο, που μας απομένει ως νοσταλγία. Παρεμβαίνουν οι «δυνάμεις του σκότους», που προξενούν τη φρίκη στον κόσμο. Το ψέμα του Αδάμ και η φυγή του —«Αδάμ, που ει;»—, το κρίμα του Κάιν, η απόκρυψη του παραδείσου, η εμφάνιση του θανάτου ως παράδοξου φαινομένου που οδηγεί στο μηδέν, ιδού ακόμη η κατάστασή μας. Επιλήσμον του Θεού ο άνθρωπος, αλλά πάντοτε διψώντας τη θέωση, θα ήθελε να κατακτήσει τη γη. Τη θεία διαφάνεια των πραγμάτων τη μεταβάλλει σε καθρέφτη του Νάρκισσου. Τότε εισέδυσαν οι μαγείες στον κόσμο, η συμμαχία της βίας και του ιερού, η σύλληψη του κόσμου ως αυταπάτης και ως τάφου.

O TOIXOS Δημ.Σχ.Καλλιφύτου

"Ο τοίχος" είναι η ταινία με την οποία συμμετείχε το Δημοτικό Σχολείο Καλλιφύτου Δράμας στον Διαγωνισμό ταινιών μικρού μήκους "Ενας πλανήτης..μια ευκαιρία" το σχολικό έτος 2014-15. Θέμα της ταινίας η αποξένωση που προκαλεί η αλόγιστη χρήση των ηλεκτρονικών συσκευών.

 

Ευχαριστώ το φίλο Γιώργο Τσ.

Νήπιοι και υποταγμένοι

Γκύντερ Άντερς από τον νέο Ερμή τον Λόγιο τ. 11
Αυτοί που κάθονται μπροστά από μία οθόνη, μόνο από σύμπτωση μιλάνε μεταξύ τους – αν υποτεθεί ότι θέλουν ή μπορούν ακόμα να μιλάνε. Το ίδιο ισχύει και για τους ακροατές του ραδιοφώνου. Κι αυτοί μόνο κατά λάθος μιλούν. Και αυτοί θέλουν και μπορούν να μιλούν ολοένα και λιγότερο. Τούτο δεν σημαίνει ότι σιωπούν, με τη θετική έννοια της λέξης. Αλλά ότι η φλυαρία τους παίρνει μία παθητική μορφή. Όπως ο βασιλιάς του παραμυθιού που χαρίζει στον γιο του μιαν άμαξα και του λέει: «τώρα πια δεν έχεις ανάγκη να πηγαίνεις με τα πόδια»· ενώ εννοεί: «τώρα πια δεν επιτρέπεται να πηγαίνεις με τα πόδια». Το ίδιο και οι θεατές – ακροατές: «Τώρα πια δεν χρειάζεται να μιλάτε», δηλαδή: «Τώρα πια δεν επιτρέπεται να μιλάτε». Οι συσκευές μας αφαιρούν το δικαίωμα λόγου, άρα μας στερούν τη γλώσσα. Τη δυνατότητα έκφρασης. Την ομιλία και την απόλαυση που μας δίνει η ομιλία. Όπως και το γραμμόφωνο και το ραδιόφωνο μάς στερούν τη ζωντανή μουσική.
Οι ερωτευμένοι που περπατούν μ’ ένα φορητό ραδιόφωνο στο χέρι, στις όχθες του Χάτσον, του Τάμεση ή του Δούναβη, δεν μιλάνε μεταξύ τους αλλά ακούν έναν τρίτο: τη φωνή του – συνήθως ανώνυμου – εκφωνητή. Τη φωνή αυτή τη βγάζουν βόλτα, όπως βγάζεις βόλτα ένα σκυλί – ή μάλλον η φωνή αυτή τους βγάζει βόλτα. Κάνουν βόλτα λοιπόν ως κοινό σε μικρογραφία: δεν είναι πια οι δυο τους, έχει εισχωρήσει κι ένας τρίτος στην παρέα. Για ιδιωτικές στιγμές, ούτε λόγος. Κι αν κάποτε καταφέρουν να έχουν, οι δυο τους, μια προσωπική στιγμή, την οφείλουν σε έναν τρίτο. Ο τρίτος, δηλαδή ο εκφωνητής του ραδιοφωνικού προγράμματος δίνει το ερέθισμα με τη βραχνή ή έντονη φωνή του η οποία ορίζει τι πρέπει να αισθανθούν και πώς πρέπει να φερθούν οι εραστές (αυτό άλλωστε σημαίνει η λέξη πρόγραμμα), η οποία θέτει την ημερήσια ή νυχτερινή διάταξη. Και εκτελούν τις εντολές παρουσία του τρίτου, δηλαδή υπό καθεστώς ηχητικής αδιακρισίας. Όσο ευχάριστη και να είναι για το ζευγάρι αυτή η υπακοή, δύσκολα μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι ο ένας συζητά με τον άλλον. Μάλλον ακούνε έναν τρίτο να μιλά, να τους διασκεδάζει: αυτός μόνο έχει φωνή. Ο τρίτος συντηρεί την κουβέντα· κυριολεκτικά: αφού δεν ξέρουν τι να κάνουν μεταξύ τους, χρειάζονται έναν τρίτο να τους βοηθήσει, να τους καθοδηγήσει. Δεν θα παραξενέψει κανέναν αν πούμε ότι κι η ερωτική πράξη στις μέρες μας γίνεται όχι απλώς συνοδεία «ονειρικής» μουσικής αλλά με το ραδιόφωνο να παίζει: για τους περισσότερους είναι αυτονόητο.

Cybernmads Οi «Τεχνοβάρβαροι» του 21ου αιώνα

Γιώργος Στάμκος

Ο νεοβάρβαρος «δεν θεωρεί τίποτε μόνιμο. Όμως, γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, βλέπει παντού έναν δρόμο. Εκεί όπου οι άλλοι συναντούν τείχη ή βουνά, ακόμη κι εκεί, αυτός βλέπει έναν δρόμο. Επειδή όμως βλέπει έναν δρόμο παντού, είναι αναγκασμένος πάντα να αφανίζει τα πράγματα στο πέρασμα τους… Επειδή βλέπει δρόμους παντού τοποθετείται πάντα στα σταυροδρόμια» Walter Benjamin

Πριν από έναν αιώνα ο Νίτσε αναρωτιόταν: «Πρόβλημα: που είναι οι βάρβαροι του εικοστού αιώνα; Προφανώς θα εμφανιστούν και θα εδραιωθούν μέσα από νέες κοινωνικές τάσεις». Και είχε δίκιο. Οι νέοι βάρβαροι, που θα μας απελευθερώσουν από τη βελούδινη σκλαβιά του μοντέρνου κόσμου, είναι εδώ. Μια νέα νομαδική ορδή, μια μεταμοντέρνα φυλή βαρβάρων έχει ήδη εμφανιστεί για να κατακλύσει και να «εκκενώσει» την Αυτοκρατορία. «Σε κάθε δρόμο υπάρχει ένας άγνωστος που ονειρεύεται να γίνει κάποιος. Είναι ένας άνθρωπος μόνος, εγκαταλειμμένος απ’ όλους, που προσπαθεί απεγνωσμένα να αποδείξει πως υπάρχει», είχε ειπωθεί στην ταινία Ταξιτζής. Οι νέοι βάρβαροι γεννιούνται μέσα στην μοναξιά και στην αποξένωση των μεγαλουπόλεων. Είναι όμως βάρβαροι του «γλυκού νερού».

Μ. Σακελλαρίου: Η νοημοσύνη της καφετιέρας

Χρειάστηκαν σχεδόν 2 εκατομμύρια χρόνια για να κάνει η ανθρωπότητα τα εξελικτικά άλματα από τον homo habilis και τον homo erectus στον homo sapiens. Ο τελευταίος είναι υπεύθυνος για όλη τη γνωστή ιστορία και τα επιτεύγματα που όλοι γνωρίζουμε, τον πολιτισμό που απολαμβάνουμε, τη διαδρομή που καμαρώνουμε και που με περισσή οίηση διδάσκουμε στα σχολεία. Ο άνθρωπος ο σοφός. Αυτός έσπασε τα δεσμά της άγνοιας και της ανέχειας, καλλιέργησε την επιστήμη και τη φιλοσοφία, τσάκισε την προκατάληψη, πήρε πάνω του την ευθύνη και έγινε δημιουργός του εαυτού του.

Ανήμπορος σήμερα ο ίδιος στέκεται ακόμη απέναντι στο θάνατο, την αρρώστια, την κοινωνική και οικονομική απομόνωση, την ηθική και πνευματική πενία.

Μα είναι ο ίδιος άνθρωπος; Είναι ο μεγάλος αποικιστής του 6ου π.Χ. αιώνα αυτός που τόλμησε να περάσει απέναντι στο αιγαίο και να διακηρύξει το νόμο της Εξέλιξης και τη διαίρεση της Ύλης σε άτομα; Είναι εκείνος που πήρε το ρίσκο να φιλοσοφήσει, να γράψει ιστορία, να τραγουδήσει τα λυρικά συλλαβόλεξα της Σαπφούς και του Πινδάρου, να υμνήσει περήφανα τη συντριβή του Οιδίποδα, να ακροβατήσει ανάμεσα στην Ηθική και το Νόμο, να κατακτήσει νέες γαίες, να ανακαλύψει την επιστήμη, να υψώσει την Τέχνη, να κάνει επαναστάσεις και να αλλάξει την όψη του πλανήτη;

Πυρσεία, ο τηλέγραφος της αρχαιότητας

Posted by olympiada στο Ιανουαρίου 4, 2015

Σύμφωνα με τον Πολύβιο, την πυρσεία, δηλαδή την οπτική αναμετάδοση σημάτων με φλόγες, εφεύραν οι Κλεόξενος και Δημόκλειτος γύρω στο 150 π.Χ. και τη βελτίωσε ο ίδιος. Όμως ο Αισχύλος, στο έργο του Αγαμέμνων, περιγράφει την είδηση της πτώσης της Τροίας, η οποία μεταδόθηκε ως τις Μυκήνες με τις φρυκτωρίες (φρυκτός=πυρσός και ώρα = φροντίδα). Ενδιάμεσοι σταθμοί μεταδόσεως υπήρχαν στην Ίδη της Μυσίας, στο Ακρωτήρι της Λήμνου (σημερινή Πλάκα), στον Άθω, στο βουνό Μάκιστο και στις πλαγιές του Αραχναίου.

Οικογενειακό τραπέζι!!!

To "Δώσε μου το αλάτι" είναι μια ταινία μικρού μήκους ενός φοιτητή, του Μάθιου Άμπελερ. Κάπως έτσι παρεμβαίνουν τα "μέσα κοινωνικής δικτύωσης" στις κοινωνικές μας σχέσεις για να καταστρέψουν ακόμη και το τελευταίο καταφύγιο κοινωνικής ζεστασιάς που είναι η οικογένεια!!!

Ο ατελής άνθρωπος

Χάρης Ναξάκης

Ο τεχνοκόσμος είναι εδώ, ήδη εγκατεστημένος, δεν είναι ταινία επιστημονικής φαντασίας ή μυθοπλασία, όπως ο μύθος του Δαίδαλου και του Ίκαρου, τα φτερά των οποίων ήταν μια πρώιμη συνάρθρωση ανθρώπου και μηχανής ή σαν αυτόν του χάλκινου γίγαντα Τάλω, ενός αρχαϊκού ρομπότ στην υπηρεσία του βασιλιά Μίνωα που φύλαγε την Κρήτη από τους εισβολείς. Ο τεχνοκόσμος είναι εδώ σαν τον ήρωα του Μαξ Μπάρρυ στο μυθιστόρημά του «ο άνθρωπος μηχανή» όπου ο κεντρικός ήρωας, ένας τεχνολόγος μηχανικός, που χάνει το πόδι του σε ατύχημα, κατορθώνει να κατασκευάσει ένα τεχνητό πόδι καλύτερο από το προσθετικό αλλά και από το φυσικό του πόδι. Χωρίς να το πολυσκεφτεί ακρωτηριάζει το υγειές του πόδι αντικαθιστώντας και αυτό με ένα μηχανικό… Σ’ ένα προηγούμενο άρθρο μου, τον ασώματο άνθρωπο, μίλησα για μια από τις δυο διαστάσεις του τεχνοκόσμου, την μετατροπή μέσω της πληροφορικής τεχνολογίας, του διαδικτύου, της υλικότητας του κόσμου σε άυλη αναπαράστασή του, που τείνει να αντικαταστήσει την ενεργή συμμετοχή του ανθρώπινου σώματος και πνεύματος στην ιδιοποίηση του κόσμου.

Ο σύγχρονος θάνατος της συζήτησης

Χάρης Φαν Φερσέντααλ

Η γνώριμη εικόνα μιας σύγχρονης συμμετρίας: ανθρώπινα κεφάλια στην ίδια παρέα, σκυμμένα πάνω από τη φωτεινή οθόνη ενός «έξυπνου» κινητού. Λίγα αντικείμενα ενσωματώνουν καλύτερα την αμφισημία της τεχνολογικής προόδου. Απεριόριστες δυνατότητες διασύνδεσης, ενημέρωσης και εξυπηρέτησης μέσα στην παλάμη του χεριού, επισκιάζονται από τον κίνδυνο μιας εκτροχιασμένης σχέσης αφέντη-υπηρέτη: αγένεια, αντικοινωνικότητα, ψυχαναγκασμός, απομόνωση.

Ηταν η σκοτεινή πλευρά που ενέπνευσε το πρόσφατο πρότζεκτ του φωτογράφου δρόμου που ακούει στο καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Babycakes Romero. Η σειρά των ασπρόμαυρων εικόνων τιτλοφορείται «Ο θάνατος της συζήτησης» (The death of conversation) και είναι σχεδόν όλες καρπός των καθημερινών του περιπλανήσεων στο Λονδίνο, την πόλη όπου γεννήθηκε, μεγάλωσε και ζει.

«Ηταν κάτι που παρατηρούσα ξανά και ξανά και, ενίοτε, βίωνα από πρώτο χέρι. Οπτικά, μου τράβηξε την προσοχή η συμμετρία αυτών των ανθρώπων, κλειδωμένοι καθώς ήταν ταυτόχρονα, αλλά και καθένας ξεχωριστά, στην ίδια πράξη», λέει σε συνέντευξη που παραχώρησε στην «Καθημερινή».

F. Sherrard: Ο απανθρωπισμός του ανθρώπου

Σκοπός αυτής της μελέτης είναι να δείξει με ποιο τρόπο, η αυξανόμενη επιρροή της σύγχρονης επιστημονικής νοοτροπίας και η μετάφρασή της σε κοινωνικές μορφές, βάδισαν χέρι – χέρι με τον απανθρωπισμό του ανθρώπου, και ταυτόχρονα της κοινωνίας. Μια τέτοια διαδικασία απανθρωπισμού δεν ήταν βέβαια συμπτωματική. Αντίθετα, είναι αναπόφευκτη από τη στιγμή που οι κανόνες της σύγχρονης επιστημονικής νοοτροπίας αρχίζουν να εφαρμόζονται στη σφαίρα των ανθρώπινων και κοινωνικών σχέσεων για τον απλό λόγο ότι, όπως θα διευκρινήσω παρακάτω, ακριβώς σ’ εκείνες τις προϋποθέσεις πάνω στις οποίες βασίζεται αυτή η νοοτροπία οικοδομείται μια απανθρωπία. Πρέπει να θυμόμαστε ότι οι «σαφείς» και «διακεκριμένες» έννοιες που αποτελούν τη βάση της σύγχρονης επιστήμης δεν είναι σαφείς και διακεκριμένες από μόνες τους, αλλά μόνο μέσα στο πλαίσιο μιας κάποιας σειράς αρχών και αξιωμάτων. Άνθρωποι σαν το Γαλιλαίο και τον Καρτέσιο δεν ήταν μόνο αναγκασμένοι ν’ αντικαταστήσουν μια σειρά από θεωρίες, με άλλες καλύτερες. Έπρεπε να καταστρέψουν ένα κόσμο για να βάλουν στη θέση του έναν άλλο. Ήταν αναγκασμένοι να γκρεμίσουν ένα διανοητικό πλαίσιο και να το αντικαταστήσουν μ’ ένα άλλο.

Η Τεχνική ενάντια στην ελευθερία… (video)

 Η Τεχνική ως ιδεολογία, προετοιμάζει μια αντι-ανθρώπινη οντολογία

“…η Τεχνική μας υποχρεώνει να πηγαίνουμε ολοένα και πιο γρήγορα, αντικαθιστά το στοχασμό με την ανακλαστική αντίδραση”.

“Η Τεχνική απαιτεί από τον άνθρωπο να μην στοχάζεται (…) δεν ανέχεται να την κρίνουν. Δηλαδή, οι Τεχνικοί, τεχνολόγοι και τεχνοκράτες δεν ανέχονται να ασκείται ηθική κριτική στις πράξεις τους. Όμως η δυνατότητα να θέτει ηθικά καιπνευματικά κριτήρια στις πράξεις του, αποτελούσε ανέκαθεν την ύψιστη ελευθερία του ανθρώπου. Επομένως, μας στερεί την ύψιστη ελευθερία μας”

Αυτά και άλλα πολλά μας αφηγείται ο Ζάκ Ελλύλ, στο ενδιαφέρον βίντεο που ακολουθεί και μας μιλά για την “Πλάνη της Τεχνικής”. Μιας Τεχνικής που στην εποχή της μετα-νεοτερικότητας, έχει εξυψωθεί από ¨δεξιούς και “αριστερούς” οπαδούς της “προόδου” και της “εξέλιξης”, σε μια τεχνοσυστημική ειδωλολατρική ιδεολογία. Η Τεχνική νοείται ως μια έννοια ευρύτερη από την τεχνολογία. Είναι το σύνολο των μέσων και των μεθόδων που επινοούνται χρησιμοθηρικά και επιλέγονται ορθολογιστικά σε κάθε τομέα της ζωής, με αποκλειστικό κριτήριο την αποτελεσματικότητα σε κάθε στιγμή.

Τι κάνει το ίντερνετ στο μυαλό μας

O Nicholas Carr υποστηρίζει ότι η συνεχής χρήση του ίντερνετ βλάπτει την μακροπρόθεσμη μνήμη μας (να μου πείτε γι 'αυτό!) Λόγω υπερβολικής τόνωσης και διάσπασης της προσοχής. Ο Carr πιστεύει ότι αυτό θα μπορούσε να είναι απειλητικό για την ίδια την ανθρωπότητα (Ισως πάλι, όχι. Εννοώ υπάρχουν τεράστια κεφάλαια που καλύτερα να μην τα θυμόμαστε). Το κανάλι πιστεύει ότι αυτό μπορεί να καταπολεμηθεί αν καθημερινά αφιερώνουμε κάποιο χρόνο σε ένα και μοναδικό έργο, χωρίς τη συνοδεία ίντερνετ. (Η πείρα μου λέει: δε λειτουργεί)

Πηγή: www.lifo.gr