Του Γιώργου Ρακκά
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ιδίως μέσα στη δεκαετία του 2010, το κλίμα στον ακαδημαϊκό χώρο διεθνώς έχει αλλάξει θεματικά. Απομακρύνθηκε κατά πολύ από το μοντέλο που ξέραμε – ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, προαγωγή της κριτικής σκέψης και διαλόγου – και στρατεύτηκε σε νέους δογματισμούς, οι οποίοι καθοδηγήθηκαν από τις επιταγές της πολιτικής ορθότητας.
Οι «Σπουδές φύλου» βρίσκονται στο επίκεντρο αυτής της στράτευσης. Αν και ακαδημαϊκό ρεύμα, σχεδόν απαγορεύεται να το αξιολογήσει κανείς κριτικά, να το αναλύσει και να αναδείξει τις αντινομίες του. Κινδυνεύει να κατηγορηθεί ως «φαλοκράτης σωβινιστής, οπαδός της πατριαρχίας», στον ίδιο τόνο που το γερμανικό NSDAP ή το ΚΚΣΕ στοχοποιούσε τους διαφωνούντες ως «εχθρούς» του Φύρερ ή της σοσιαλιστικής πατρίδας.
Η Μπερενίς Λεβέ, στο βιβλίο της «H Θεωρία του Φύλου», πάει κόντρα σε αυτόν τον νέο μονολιθισμό ψύχραιμα μα αποφασιστικά. Κατ’ αρχάς προβαίνει σε μια απαραίτητη διάκριση που τόσο πολύ λείπει από τη δημόσια συζήτηση όταν συζητάμε τα ζητήματα του φύλου: η κριτική στην κυρίαρχη τάση των σπουδών φύλων δεν συνεπάγεται αυτόματα υπεράσπιση της ανισότητας μεταξύ των ίδιων των φύλων, που πηγάζει από φυσιοκρατικές ή παραδοσιακές αντιλήψεις. Κάθε άλλο• μπορεί να ξεκινάει από την υπεράσπιση της διαφορετικότητάς τους.
Αυτό που φαίνεται από πρώτης όψεως αντιφατικό, εξηγεί στο βιβλίο της η Λεβέ. Γιατί προβαίνει σε μια υποδειγματική κριτική προσέγγιση της άποψης που επικρατεί στις σπουδές φύλου. Η οποία κηρύττει, όχι την απελευθέρωση των φύλων, αλλά αντίθετα την απελευθέρωση από το φύλο, και συνακόλουθα την αποδόμησή του. Αυτή είναι και η ειδοποιός διαφορά του μεταφεμινιστικού λόγου από τον φεμινιστικό λόγο που αρθρώθηκε κατά τις προηγούμενες δεκαετίες.
Το να αποκαταστήσουμε τη γυναικεία οπτική στην ιστορία, στην οικονομία, την κοινωνιολογία, ήταν ένα αίτημα που παρήγαγε πολύ ενδιαφέρουσες αναλύσεις. Για παράδειγμα περί της φύσης της σύγχρονης οικονομίας, που εστιάζει μόνο στην «ανδροκρατική» αντίληψη της αέναης επέκτασης και της κερδοφορίας και υποτιμάει όλες τις λειτουργίες της αναπαραγωγής που πρέπει να επιτελεί ένα οικονομικό σύστημα (την εκπαίδευση, την πρόνοια, τη φροντίδα των παιδιών και των ηλικιωμένων, ακόμα και τη δημογραφία, καθώς από αυτήν εξαρτάται η αναπαραγωγή του εργατικού δυναμικού).