H συζήτηση για το βιβλίο Ιστορίας της ΣΤ’ δημοτικού προκάλεσε έναν πρωτοφανή διάλογο στο χώρο των ιστορικών. Μια από τις ουσιαστικότερες παρεμβάσεις, έγινε από τον Γιώργο Μαργαρίτη, καθηγητή Σύγχρονης Ιστορίας στο ΑΠΘ.
Αναδημοσιεύουμε κάποιες από τις παρεμβάσεις του και δύο συνεντεύξεις, που -εκτιμούμε ότι- πλουτίζουν με μοναδικό τρόπο τους σύγχρονους προβληματισμούς και αποκαλύπτουν τη σημερινή ιστορική συγκυρία και τις άδηλες υπόγειες διεργασίες που συντελούνται.
Η “ανακατασκευή” των σχολικών βιβλίων Ιστορίας
Ο ιμπρεσσιονισμός στη διδασκαλία
(από ομιλία σε εκδήλωση)
Στη συζήτηση που έχει μόλις ξεκινήσει για την ποιότητα και τη λειτουργικότητα των νέων σχολικών βιβλίων στη στοιχειώδη και στη μέση εκπαίδευση, τα βιβλία της ιστορίας βρέθηκαν στην πρώτη σειρά. Δεν είναι κάτι το καινούργιο αυτό. Καλώς ή κακώς μέσα από τα βιβλία της Ιστορίας – όπως και τα αντίστοιχα των Θρησκευτικών και λιγότερο μέσα από εκείνα της Λογοτεχνίας – θεωρείται ότι κρίνεται ο βαθμός προσήλωσης του εκπαιδευτικού συστήματος στις “παραδοσιακές” αξίες της Εκπαίδευσης, στα εθνικά δηλ. και θρησκευτικά “ιδεώδη”. Για να το πούμε πιο απλά, κάθε αλλαγή σε αυτά τα πεδία της εκπαιδευτικής διαδικασίας κινητοποιεί αυτονόητα τους “εγγυητές” των ιερών και των οσίων του έθνους οι οποίοι αυτοδιορίζονται κριτές και ελεγκτές των εξελίξεων, ανεξάρτητα συνήθως από τη γενική παιδεία τους, την επιστημονική τους ειδίκευση ή έστω, τη θεσμική τους αρμοδιότητα. Τυπικό παράδειγμα η κινητοποίηση που ανέλαβε γνωστή εφημερίδα της βόρειας Ελλάδας και γνωστοί πολιτευτές ενάντια στο νέο βιβλίο της ΣΤ΄ τάξης του Δημοτικού.
Δύο πράγματα κρίνονται σ’ αυτή τη διαμάχη. Το πρώτο είναι η θέση του “ελληνοχριστιανικού” ιδεώδους στο εκπαιδευτικό σύστημα. Καθώς βρισκόμαστε σε μία ευαίσθητη πολιτική και ιδεολογική συγκυρία όπου οι αξίες που αναδείχθηκαν στη μεταπολίτευση του 1974 και στήριξαν ως τώρα το δημοκρατικό πολίτευμα δείχνουν να ξεθωριάζουν και δέχονται επιθέσεις από πολλές πλευρές, οι για πολύ καιρό απαξιωμένες θεωρίες του “ελληνοχριστιανισμού” επιχειρούν – αρκετό καιρό τώρα – να επανεύρουν μερικές έστω από τις απωλεσθείσες θέσεις τους στο χώρο των πολιτικών ιδεών και ειδικά στον χώρο της εκπαίδευσης. Ο “εμπλουτισμός” του βιβλίου Ιστορίας (κατεύθυνσης) της Γ΄Λυκείου με έντονα χρωματισμένα με εθνικισμό κείμενα, αποτελεί το προφανέστερο ίσως παράδειγμα αυτού του “διαγκωνισμού” υπέρ της επανόδου της “παράδοσης” στα διδακτικά βιβλία.