του Αριστομένη Ι. Συγγελάκη
Όταν αυτός ο πόλεμος θα γίνει ανάμνηση, η Ελλάδα θα είναι εκείνη που στις σελίδες της ιστορίας της θα αποδίδεται η τιμή ότι είναι η πρώτη χώρα που τσάκισε το αήττητο του Άξονα.
Κόμπτον Μακένζι (Άγγλος ιστορικός)
Η28η Οκτωβρίου 1940 αποτελεί τομή στη σύγχρονη Ιστορία. Η Ελλάδα, που πάλευε να γιατρέψει τις πληγές της μετά τον πρώτο Εθνικό Διχασμό και τη Μικρασιατική Καταστροφή, η χώρα με την τρικυμιώδη πολιτική ζωή, που μέσα σε 25 χρόνια είχε μετάσχει σε τέσσερις μείζονες πολέμους, μπήκε με προθυμία σε έναν σκληρό και άνισο αγώνα. Ο ελληνικός λαός, που προσπαθούσε φιλότιμα να ανορθώσει την πατρίδα του και να κάνει μία ελπιδοφόρο νέα αρχή μετά την τραγωδία του 1922, δεν δίστασε να πει το μεγάλο «Όχι» στον φασιστικό Άξονα, το μεγάλο «Όχι» στην υποδούλωση της πατρίδας του. Οι Έλληνες παραμέρισαν τις βαθιές ιδεολογικές και πολιτικές τους διαφορές και τις προσωπικές τους αδυναμίες, και ενωμένοι προέταξαν το εθνικό τους συμφέρον. Διότι, ακριβώς, ο ελληνικός λαός ένοιωσε υπεύθυνος να υπερασπισθεί το μόχθο του (1), το μέλλον και την προοπτική του. Και δεν εφείσθη κόπων και θυσιών για να στηρίξει μέχρι τέλους την απόφασή του αυτή.
Πράγματι, ήταν πρωτόγνωρος ο ενθουσιασμός, η παλλαϊκή συμμετοχή και η ομοψυχία που χαρακτήρισαν την ελληνική απάντηση στο ιταμό τελεσίγραφο του Μουσολίνι. Μερικά από τα στοιχεία αυτά, όχι άδικα, βρίσκονται ακατάλυτα χαραγμένα στο συλλογικό μας φαντασιακό:
- Οι αυθόρμητοι πανηγυρισμοί με την κήρυξη του πολέμου και τη γενική επιστράτευση έκαναν την 28η Οκτωβρίου 1940 να μοιάζει με το θριαμβευτικό τέλος ενός πολέμου. «Αυτό το λόγο θα σας πω, δεν έχω άλλο κανένα, μεθύστε με τ’ αθάνατο κρασί του Εικοσιένα» ήταν οι εξαίσιοι στίχοι του Κωστή Παλαμά, με τους οποίους όχι μόνο αποτύπωσε τον φρενήρη ενθουσιασμό του λαού αλλά και συνέδεσε το «Όχι» με το ’21, όπως έκανε άλλωστε αργότερα και ο Δημήτρης Γληνός.
Αριστομένης Συγγελάκης
