Επιστολή στον Υπουργό Παιδείας

Aγαπητοί φίλοι, 

αγαπητοί συνάδελφοι,

το συνημμένο είναι ανοιχτή επιστολή προς τον Υπουργό Παιδείας Νίκο Φίλη, σχετικά με τη φυσιογνωμία και το περιεχόμενο του Μαθήματος των Θρησκευτικών. Ο φορέας που του απευθύνει την επιστολή είναι ο Θεολογικός Σύνδεσμος "Καιρός", ο οποίος έχει θέση (και επεξεργασμένο πρόγραμμα σπουδών) για ένα μάθημα Θρησκευτικών μη-κατηχητικό, γνωσιολογικό και υποχρεωτικό για όλους. 

Εκτός από τη συνημμένη ανοικτή επιστολή, το κείμενο που ακολουθεί το παρόν μήνυμά μου, είναι το Δελτίο Τύπου από συνέντευξη τύπου που έδωσαν (Τρίτη 20 Οκτ) οι εκπρόσωποι του "Καιρού", ακριβώς για τη δημοσιοποίηση της εν λόγω ανοιχτής επιστολής.

Θεωρώ πολύ σημαντικό να συμπροβληματιστούμε πάνω σ' αυτά, επιτέλους με γνώση και τόλμη, πέρα από οιεσδήποτε κραυγές.

Θανάσης Ν. Παπαθανασίου

 Οι ομιλητές, από αριστερά προς τα δεξιά, Θανάσης Παπαθανασίου, Δρ. θεολογίας, εκπαιδευτικός, Βασίλης Ξυδιάς, εκπαιδευτικός θεολόγος, Δημήτρης Μόσχος, επίκουρος καθηγητής της Θεολογικής Αθηνών, Πρόεδρος του ΚΑΙΡΟΥ, Άγγελος Βαλλιανάτος, σχολικός σύμβουλος θεολόγων στη β΄βάθμια εκπαίδευση.

Ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος «ΚΑΙΡΟΣ» έδωσε στη δημοσιότητα Ανοικτή Επιστολή προς τον Υπουργό Παιδείας, κ. Νίκο Φίλη, με την οποία τον καλεί να προχωρήσει στην άμεση εφαρμογή του νέου Προγράμματος Σπουδών που έχει ήδη εκπονηθεί από το Υπουργείο για το Μάθημα των Θρησκευτικών.

Ο κίνδυνος του θρησκευτικού αναλφαβητισμού

Πασχάλιδης Κητρομηλίδης: 

ΠΗΓΗ:ΤΟ ΒΗΜΑ 

Η συζήτηση που ανέκυψε σε σχέση με το μάθημα των Θρησκευτικών και τη θέση του στο αναλυτικό πρόγραμμα των ελληνικών σχολείων δεν μπορεί να αφήσει αδιάφορους όσους κήδονται πραγματικά της Παιδείας της χώρας. Οπως είναι σε όλους γνωστό, τα φλέγοντα και τα επείγοντα προβλήματα στον χώρο της Παιδείας είναι άλλα και όχι το μάθημα των Θρησκευτικών και η διδασκαλία του. Η σκέψη πάντως που έχει ακουστεί για μεταβολή του μαθήματος σε προαιρετικό, διά της εισαγωγής της δυνατότητας αναιτιολόγητης επιλογής για απαλλαγή από αυτό, συνεπάγεται την κατάργησή του. Ποιος μαθητής ή μαθήτρια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δεν θα θελήσει να απαλλαγεί από τον φόρτο ενός ακόμη μαθήματος που απαιτεί μελέτη και εκμάθηση πληροφοριών; Ετσι με την άσκηση της ελεύθερης επιλογής μαθητών και γονέων για την «ελάφρυνση του φόρτου εργασίας των παιδιών» - αυτό είναι το ακαταμάχητο παιδαγωγικό επιχείρημα - θα μπορέσει να επέλθει, επιτέλους, η απαλλαγή του αναλυτικού προγράμματος από το «φοβερό» μάθημα των Θρησκευτικών.

Και όμως πρόκειται για ένα μάθημα εντελώς παρεξηγημένο, με ευθύνη βέβαια των βιβλίων, πλείστων από τους διδάσκοντες αλλά και λόγω της γενικότερης προκατάληψης που έχει καλλιεργηθεί στην κοινωνία μας εναντίον κάθε εκδοχής της πνευματικής ζωής που θα μπορούσε να εκληφθεί ως συντηρητική. Μαζί με το εξίσου πολύπαθο μάθημα της Ιστορίας, η διδασκαλία των Θρησκευτικών, αν δεν μεταβάλλεται σε ιδεολογικό πειθαναγκασμό, μπορεί να συμβάλει με ουσιώδη τρόπο στη γενικότερη παιδεία των παιδιών, παρέχοντας πληροφορίες και ενημέρωση για μία από τις θεμελιώδεις εκδηλώσεις του πνευματικού βίου της ανθρωπότητας, συντελώντας συγχρόνως και στην καλλιέργεια της ανεκτικότητας και του σεβασμού της ετερότητας. Ας υπενθυμίσουμε και το αυτονόητο ότι παιδεία σημαίνει κυρίως την καλλιέργεια της γλωσσικής ικανότητας, δηλαδή την επαρκή γνώση της ελληνικής γλώσσας, και την εγκυκλοπαιδική μόρφωση των παιδιών, όχι την απόκτηση τεχνικών δεξιοτήτων τις οποίες τα παιδιά διαθέτουν ούτως ή άλλως από μικρά, ζώντας σε κοινωνίες που συνθλίβονται πλέον από τις ψηφιακές τεχνολογίες. Αυτό βέβαια είναι μια άλλη, μάλλον σοβαρότερη συζήτηση, αλλά το πρόβλημα αντιμετωπίζεται δυστυχώς με έναν πραγματικά απίστευτο στρουθοκαμηλισμό.

Χρυσόστομος Α. Σταμούλης, Το μάθημα των θρησκευτικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Α΄

Είναι σαφές πως το θέμα που μας απασχολεί είναι μείζον, άκρως ουσιαστικό και οπωσδήποτε καυτό. Η ιστορία της συζήτησης, με τη μορφή που σήμερα έχει, κρατάει καλά τα τελευταία 28, τουλάχιστον, χρόνια. Και πρόκειται για μια συζήτηση πολυεπίπεδη, δύσκολη, που από καιρού εις καιρόν κρύβει εκπλήξεις και αιφνιδιασμούς, γεννήματα της ανόσιας συνάντησης των οποιωνδήποτε ιδεολογικών σκοπιμοτήτων με την άγνοια και την επιφανειακή ενασχόληση με το θέμα ειδικών και μη ειδικών που ανθούν σε κάθε εποχή και οι οποίοι πλήρεις του εαυτού τους αρνούνται να συναντηθούν και να συζητήσουν επί της ουσίας με όλους όσοι θα είχαν τη δυνατότητα να ανατάμουν νέα οδό από την οποία κανείς δεν θα βγει στ’ αλήθεια λαβωμένος. Και το λέγω τούτο διότι το περασμένο Καλοκαίρι γίναμε μάρτυρες ενός τέτοιου κρατικού αιφνιδιασμού, αιφνιδιασμού χωρίς προηγούμενο, που αιφνιδίασε εν τέλει και τους αιφνιδιάσαντες, και άνοιξε για μια ακόμη φορά τους ασκούς του Αιόλου. Θα ήθελα όμως προτού αναφερθώ σε τούτο το πρόβλημα –και μιλάω σαφώς για τις εγκυκλίους του Καλοκαιριού που εξέδωσε το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων- να πω μερικά πράγματα για την συμβολή της Θεολογίας σε τούτη την ιστορία, αλλά και την απόλυτη εσωστρέφεια του οικείου σώματος που μετά μανίας αρνείται εδώ και χρόνια τούτη τη συμβολή. Αρνείται με άλλα λόγια ακόμη και τη συζήτηση με όλους εκείνους –και πλέον είναι πολλοί-, που πιστεύουν πως η εποχή του ομολογιακού και κατηχητικού χαρακτήρα του μαθήματος παρήλθε ανεπιστρεπτί.

Ενιαίο σχολείο, ενιαία γνώση, ενιαία θρησκευτικά: 12 Σημεία

Κοινή Παρέμβαση επτά στελεχών των Παρεμβάσεων–Συσπειρώσεων Δ.Ε.*

α) Απέναντι στην πρόσδεση του σχολείου (δημόσιου και ιδιωτικού) με την εξελισσόμενη νεοελληνική ιδεολογία και τις διαδοχικές αφηγήσεις της αστικής τάξης, που ηγεμονεύει ακατάπαυστα από την ίδρυσή του, αναπτύχθηκε παράλληλα και ένα ριζοσπαστικό εκπαιδευτικό κίνημα που προσπάθησε να κάνει τομές, σε σχέση με την ιστορική και πολιτική συγκυρία και σε αντιστοιχία με τη στράτευση των ενεργών διανοητών και δασκάλων της χώρας. Επιτομή αυτής της ριζοσπαστικής διεκδίκησης ήταν το «όλη η γνώση, ενιαία και κριτική, για όλα τα παιδιά». Στην πράξη το κίνημα αυτό ακολούθησε μια δαιδαλώδη διαδρομή, ωστόσο κάποιες φορές συνδέθηκε και με τη ζώσα παράδοση του τόπου.

β) Μέσα στο 2015 και την πολλαπλή κρίση στην Ε.Ε. και στην Ανατολική Μεσόγειο, στην Ελλάδα η παλιότερη νεοελληνική «ελληνοχριστιανική ιδεολογία» με τους στημένους βασιλιάδες και πολιτικούς έχει αντικατασταθεί από το νέο αφήγημα της «πάση θυσία» απόλυτης πρόσδεσης με τον φθαρμένο «ευρωπαϊσμό», τον καπιταλιστικό ολοκληρωτισμό και τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό. Και στις δυο ιστορικές φάσεις η χώρα ήταν βουτηγμένη στα χρέη, στα τοκοχρεολύσια, στην εξάρτηση, στη διαπλοκή, στην ανάθεση, στον νόθο κρατισμό, στο ψευτορωμέϊκο, στη λογική της ψωροκώσταινας, στην ψευτιά.

γ) Ο δυτικοερωπαϊκός διαφωτισμός ήλθε αποσπασματικά και νοθευμένα «από τα πάνω» ως κανόνας και εκτός μερικών εξαιρέσεων, δεν έκανε την αναγκαία σύνθεση με  την παράδοσή μας. Στο πλαίσιο αυτό στήθηκε από τν εποχή της Βαυαροκρατίας μια ελλαδική Ορθόδοξη ιεραρχία, θεραπαινίδα της ντόπιας εθελόδουλης ψευτοαστικής τάξης. Η πρακτική αυτή είχε ως αποτελέσματα: Το σχίσμα με το Πατριαρχείο, την δημιουργία πέντε διαφορετικών εκκλησιαστικών καθεστώτων, την αναπαραγωγή της ιεραρχίας από τον εαυτό της, την ίδρυση θεολογικών σχολών, την εισαγωγή σ’ αυτές προτεσταντικών λογικών, μεταξύ άλλων τον κατακερματισμό της γνώσης, την  δημιουργία μαθήματος «θρησκευτικών», και παράλληλα την εισαγωγή στο σχολείο και στο δημόσιο χώρο αντίστοιχων πρακτικών (όρκος, υποχρεωτικός εκκλησιασμός και προσευχή μαθητών, καρτεσιανή/γερμανική δομή της θεολογικής γνώσης, κλπ). Η αντίδραση σ’ αυτό το περίεργο μίγμα είναι διαχρονική και πολύπλευρη.

δ) Το εκπαιδευτικό κίνημα δυσκολεύεται στη μεταπολίτευση να θέσει με ενιαίο τρόπο ολόκληρο το ζήτημα του σχολείου, του περιεχομένου του, της δομής του και των αναγκαίων προωθητικών ριζοσπαστικών αλλαγών που να υπερβαίνουν όλες τις ιδεολογίες της ψευτοαστικής τάξης της χώρας. Οι λόγοι είναι πολλοί και κάποιοι εν μέρει κατανοητοί, αλλά όχι όλοι αποδεκτοί (όπως η έλλειψη αγνών λαϊκών διανοουμένων και ο τρόπος δόμησης των κομματικών συνδικαλιστικών παρατάξεων ή ο τρόπος δράσης μερικών συνδικαλιστών). Η παιδεία στο χώρο της εκπαίδευσης οφείλει να είναι προβολή των πραγματικών αναγκών της νέας γενιάς από τη σκοπιά του μέλλοντος και να μην παίζει το ρόλο του «Προκρούστη» της ολόπλευρης γνώσης, είτε για ταξικούς λόγους της ελίτ, είτε για ιδεολογικούς μικροπολιτικούς λόγους.

Δείτε τα νέα προγράμματα Σπουδων για το μάθημα των Θρησκευτικών

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ στα ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Δημοτικού & Γυμνασίου:

εδω

ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Δημοτικού Γυμνασίου:

εδώ

Τα Θρησκευτικά στον καιρό του Μνημονίου

Πρόσφατα, στη διαδικτυακή σφαίρα και εν γένει στο δημόσιο λόγο, ξανάνοιξε το θέμα της περίφημης “απαλλαγής από τα θρησκευτικά” ή ακόμα και της κατάργησης του μαθήματος, της μεταφοράς του στο πεδίο των προαιρετικών/κατ’επιλογή μαθημάτων του σχολείου κοκ. Αφορμή ήταν η περίφημη εγκύκλιος του ΥΠΕΠΘ δυό μέρες πριν τις εκλογές, με την οποία: “η απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών χορηγείται ύστερα από Υπεύθυνη Δήλωση του ν.1599/1986, του ίδιου του μαθητή (αν είναι ενήλικος) ή και των δύο γονέων του (αν είναι ανήλικος), στην οποία θα αναφέρεται ότι ο μαθητής δεν είναι Χριστιανός Ορθόδοξος και εξ αυτού επικαλείται λόγους θρησκευτικής συνείδησης, χωρίς να είναι υποχρεωτική η αναφορά του θρησκεύματος στο οποίο ανήκει, εκτός αν το επιθυμεί”. Ο λόγος σύμφωνα με το Υπουργείο ήταν ότι “έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα κατάχρησης του δικαιώματος απαλλαγής από τα Θρησκευτικά για λόγους που δεν συνδέονται με την ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης”.

Έκτοτε η νέα (και ταυτόχρονα προηγούμενη) Κυβέρνηση έριξε μια δήλωση περί “απλούστευσης της διαδικασίας” νομολογώντας ότι “δεν είναι δυνατόν να δηλώνει το θρησκευμά του ο μαθητής σε δημόσιο έγγραφο” κοκ. Πριν λίγες μέρες η αρθρογραφία φούντωσε από όλες τις πλευρές. Από άρθρα δήθεν “μεταρρυθμιστικά”/”προοδευτικά” υπέρ των Θρησκευτικών (βλ.εδώ), τον πρόχειρο αντίλογό τους (βλ.εδώ), μέχρι και δημοσιεύματαπρόδηλης διάθεσης κιτρινισμού και δημιουργίας μαζικού πανικού είδαμε σε διάφορα δήθενα ορθόδοξα sites.

Χωρίς να αναλύσουμε το απαράδεκτο σκεπτικό του ΥΠΕΠΘ σε βάθος αναρωτιώμαστε: Τι συμβαίνει τελικά με αυτό το μάθημα;

Το βασικό ζήτημα κατά την ταπεινή μου γνώμη βρίσκεται σε μια πολύ βασική αντίθεση, την οποία η ελληνική Εκκλησία και εν γένει ο θρησκευόμενος κόσμος δεν θέλει να αντιληφθεί. Το σύγχρονο καπιταλιστικό Κράτος είναι μια συμπύκνωση αντιθέσεων βαθιά ταξικών και ανειρήνευτων, συνεπώς ως τέτοιο, οφείλει να είναι άοσμο, άγευστο, αόρατο και ταυτόχρονα βαθιά εξουσιαστικό και επικυρίαρχο με όλους τους μηχανισμούς του, στη δημόσια και ιδιωτική σφαίρα. Ένα τέτοιο Κράτος λοιπόν είναι εξ΄ορισμού άθεο, όχι βέβαια με την έννοια της ανεξιθρησκείας ή του σεβασμού στην ελεύθερη βούληση του ανθρώπου. Αυτά είναι προπετάσματα ελευθερίας.

"Θρησκευτικά: πέρα από τις απαλλαγές" του Γιώργου Μάλφα

Κατά τη Σ. Αναγνωστοπούλου ο σεβασμός της ελευθερίας της συνείδησης επιβάλλει την απάλειψη της προβλεπόμενης δήλωσης εκ μέρους των γονέων ότι το παιδί τους «δεν είναι χριστιανός ορθόδοξος», προκειμένου να απαλλαγεί από το μάθημα. Είναι διάχυτη η υποψία ότι η σπουδή της αναπληρώτριας υπουργού δεν ήταν πολιτικώς αθώα. Από κάποιους η πρωτοβουλία της ερμηνεύτηκε ως κίνηση ανέξοδου πολιτικού εντυπωσιασμού (και αποπροσανατολισμού) μιας «αριστερής» κυβέρνησης, που μόλις αναβαπτίστηκε στο τρίτο μνημόνιο από το οποίο αναδύθηκε παντελώς αγνώριστη. Αυτό συμβαίνει, όταν καταπίνεις την κάμηλον! Ξοδεύεις την επαναστατικότητά σου σε ψιλοδουλειές και μερεμέτια στις παρυφές του… εποικοδομήματος. Για κάποιους άλλους, η δήλωσή της κλείνει πονηρά το μάτι στην καταχρηστική και άνευ όρων άσκηση του δικαιώματος της απαλλαγής (εμπέδωση της εκμαυλιστικής αντίληψης για «ένα μάθημα λιγότερο από τους συμμαθητές μου»), πρακτική που οδηγεί ευθέως στην άνιση μεταχείριση των μαθητών και τη de facto απαξίωση του μαθήματος. Η υπουργός βιάστηκε! Μόλις που ανέλαβε τα νέα της καθήκοντα και με χιλιάδες πιεστικά κενά εκπαιδευτικών στα σχολεία της επικράτειας ανακίνησε, με ασύγγνωστη επιπολαιότητα και προχειρότητα, το ζήτημα των απαλλαγών. Δεν αμφισβητείται η ευαισθησία της υπουργού σε ζητήματα σεβασμού της ελευθερίας της συνείδησης και της ανεξιθρησκίας. Η παρέμβασή της, όμως, στο επίμαχο ζήτημα, κρίνεται, μάλλον, ελλιπής και αποσπασματική, γι’ αυτό αναποτελεσματική και αμφιλεγόμενης σκοπιμότητας. Μήπως δεν «παρερμηνεύθηκαν» τα λεγόμενά σας, κυρία υπουργέ;

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ – ΝΑ ΑΠΑΛΛΑΓΟΥΜΕ ΑΛΛΑ ΑΠΟ ΤΙ ΑΚΡΙΒΩΣ;

Βασίλης Ξυδιάς, Θεολόγος – Εκπαιδευτκός

Η διαμάχη για την απαλλαγή από τα θρησκευτικά άνοιξε διάφορα ζητήματα που η ελληνική κοινωνία οφείλει πλέον να τα συζητήσει ανοικτά και χωρίς τον διαστρεβλωτικό φακό ιδεολογικών προκαταλήψεων, άλλοτε «συντηρητικών» κι άλλοτε «προοδευτικών». Χρειάζεται το μάθημα των θρησκευτικών; Τι συμβαίνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες; Να αλλάξει το μάθημα, προς ποια κατεύθυνση; Απαλλαγή, με προϋποθέσεις ή άνευ;

Χρειάζεται το μάθημα των θρησκευτικών;

Ένα πρώτο ερώτημα είναι αν πρέπει ή δεν πρέπει να υπάρχει στο σχολείο ειδικό μάθημα θρησκευτικών. Το ερώτημα δεν τίθεται ουδέτερα στη δημόσια συζήτηση. Τίθεται υπό το πρίσμα μιας ξεκάθαρης ιδεολογικής εναντίωσης σ’ αυτό που ήταν και που σε έναν βαθμό εξακολουθεί να είναι το περιεχόμενο του μαθήματος στο ελληνικό σχολείο: η ορθόδοξη χριστιανική πίστη και παράδοση. Η εναντίωση αυτή προέρχεται είτε από ανθρώπους με άλλη θρησκευτική πίστη, είτε από μια γενικότερη αντιθρησκευτική εντύπωση, ότι το να υπάρχει ένα τέτοιο μάθημα είναι για την Ελλάδα δείγμα πολιτιστικής καθυστέρησης.

Κάνω αυτή την παρατήρηση, διότι αν το ζήτημα ετίθετο πέρα από την ιδεολογική αντιπαράθεση προοδευτικών-συντηρητικών, κι αν περιοριζόμασταν στην παιδαγωγική διάσταση του ζητήματος – υπό το πρίσμα μάλιστα της καθολικής κρίσης και της εκτεταμένης απαξίωσης του σχολείου και της μόρφωσης – θα μπορούσα να δω και αυτό, όπως και πολλά άλλα θέματα, στο πλαίσιο γενικότερης αναμόρφωσης της εκπαιδευτικής διαδικασίας, έτσι ώστε να αναιρέσουμε τα θεματικά στεγανά των επιμέρους μαθημάτων, και κυρίως να ξεπεράσουμε την επικέντρωση στον τεχνοκρατικό-ωφελιμιστικό και κατ’ επέκταση στον διανοητικό χαρακτήρα της μάθησης. Δεν είναι όμως αυτό το θέμα που τίθεται σήμερα, οπότε επιστρέφουμε στα συγκεκριμένα ζητήματα, θεωρώντας δεδομένο λίγο ως πολύ το υφιστάμενο διοικητικό και εκπαιδευτικό σχολικό πλαίσιο.

Με αφορμή τις δηλώσεις της Σίας Αναγνωστοπούλου σε σχέση με το μάθημα των θρησκευτικών

Αλιευμένο από το f/b του φίλου Γιλωργου:

Όσοι από τις φίλες και τους φίλους, αριστεροί ή αντιεξουσιαστές, επιδίδεστε τις τελευταίες ημέρες σ' έναν μπαγιάτικο αντιληρικανιστικό αγώνα με αφορμή τις δηλώσεις Σίας Αναγνωστοπούλου σε σχέση με το μάθημα των θρησκευτικών, σταθείτε μισό λεφτό και αναρωτηθείτε μερικά πράγματα:

- Γιατί ο Ρίτσος ονόμασε το ποίημα του για τους νεκρούς της εργατικής διαδήλωσης της Πρωτομαγίας του 1936 στην Θεσσαλονίκη, 'Επιτάφιο'; Και γιατί αυτό θυμίζει μανιάτικο μοιρολόι και έχει την δομή του Επιτάφιου Θρήνου; Γιατί, επίσης, ο Θεοδωράκης το έντυσε με μια μουσική η οποία θυμίζει εκκλησιαστική λειτουργία;

- Γιατί όλοι αυτοί οι απλοί άνθρωποι που συρθήκανε στα ξερονήσια δεν υπέγραφαν ακόμα και αν τους έβγαζαν οι ανθρωποφύλακες την ψυχή τους: Μήπως επειδή έκλασε ο «σύντροφος» Γενικός Γραμματέας που τους είχε πουλήσει ήδη από την Γιάλτα; Ή μήπως γιατί αντλούσαν παράδειγμα από υψηλότερα ηθικά πρότυπα, κι αν αυτό ισχύει από που τα βρήκαν;

- Γιατί ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ επέλεξε να πορευτεί στην Σέλμα δίπλα στον αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ιάκωβο; Και γιατί σύγχρονοι ακαδημαϊκοί των αφρο-αμερικανικών σπουδών ισχυρίζονται ότι τα κηρύγματά του εναντίον των ρατσιστικών διακρίσεων, της φτώχειας και της κοινωνικής αδικίας έχουν επηρρεαστεί από τον Μέγα Βασίλειο, τον Γρηγόριο τον Θεολόγο και τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο;

Γιατί χρειάζονται τα Θρησκευτικά

ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

Αν πρόκειται να περάσεις Πανελλήνιες, τρέχεις όλη μέρα από το σχολείο στο φροντιστήριο και ξέρεις πως αν μπορείς να γλιτώσεις μία ώρα την εβδομάδα, θα το κάνεις. Θα ζητήσεις απαλλαγή από τα θρησκευτικά κι ας μην είσαι άθεος ή ετερόδοξος. Θα αδιαφορήσεις και για τη λογοτεχνία από τη στιγμή που ξέρεις ότι δεν πρόκειται να εξετασθείς επί του θέματος. Αν μάλιστα έχεις συμπληρώσει τα 17 σου, άρα θεωρείσαι ενήλικος από τον νόμο, και δεν χρειάζεσαι καν τη συγκατάθεση των γονέων σου για να απαλλαγείς, τότε δεν το σκέφτεσαι. Βάσει αυτής της λογικής ο τελειόφοιτος έχει τη διακριτική ευχέρεια να διδάσκεται ό,τι τραβάει η όρεξή του. Τότε ποίο το νόημα της γενικής παιδείας;

Αυτή είναι η χρησιμοθηρική απάντηση στη συζήτηση που άνοιξε μια δήλωση της κ. Αναγνωστοπούλου σε ραδιοφωνικό σταθμό. Η ίδια προσπάθησε να την περιβάλλει με δημιουργική ασάφεια στη συνέχεια, όμως η συζήτηση άνοιξε. Γιατί χρειάζονται τα θρησκευτικά στην εκπαίδευση; Αλλέως πώς: σε τι χρειάζονται τα θρησκευτικά; Η απάντηση της επίσημης εκκλησίας είναι ότι η ορθοδοξία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του ελληνισμού. Θα συμφωνήσω, όπως θα συμφωνήσω ότι το παιδί από το δημοτικό θα πρέπει να αποκτά το αίσθημα της χριστιανικής ηθικής, τον διαχωρισμό του καλού και του κακού, τον σεβασμό στον πατέρα σου και τη μητέρα σου.

H ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΕΙΝΑΙ Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Σε μια υλιστική και ατομικιστική κοινωνία, είναι, απολύτως, φυσιολογικό να έρθει το πλήρωμα του χρόνου, που το μάθημα των "θρησκευτικών" θα θεωρηθεί περιττός αναχρονισμός και θα καταργηθεί. Αναχρονισμός, εκπαίδευση και διάδοση της αμάθειας είναι όλο το Σχολείο, οπότε η αποδόμηση της, πάλαι ποτέ, σπουδαίας δημόσιας εκπαίδευσης είναι, επίσης, απολύτως φυσιολογική. Στα δικά μου χρόνια, στην ιδιωτική εκπαίδευση πήγαιναν μόνο οι "κακοί μαθητές", για να πληρώσουν για ένα απολυτήριο.

Έχουμε ξεχάσει ότι η λάμψη της σημερινής ιδιωτικής εκπαίδευσης είναι πρόσφατο γεγονός και αποτέλεσμα μεθοδευμένης απαξίωσης του πραγματικού Σχολείου. Και σ’ αυτή την απαξίωση, συμμετέχουν όλοι οι συντελεστές της Παιδείας των παιδιών μας- γονείς, δάσκαλοι και κράτος. Το σχολείο προετοιμάζει το παιδί, για την εύκολη απορρόφηση των «γνώσεων» της τηλεοπτικής εκπαίδευσης, σε όλο το φάσμα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων.

Απροϋπόθετες απαλλαγές στα Θρησκευτικά; – του Σταύρου Γιαγκάζογλου

1. Το δικαίωμα της απαλλαγής

Το άρθρο 16 παρ. 2 του Συντάγματος προβλέπει την καλλιέργεια και ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης των μαθητών στη δημόσια εκπαίδευση. Επειδή, όμως, σύμφωνα με το άρθρο 13 παρ. 1, «Η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης είναι απαραβίαστη» και «Κάθε γνωστή θρησκεία είναι ελεύθερη…», για τη θρησκευτική αγωγή προβλέπονται απαλλαγές και εξαιρέσεις, όταν ορισμένοι μαθητές ή οι κηδεμόνες τους το αιτούνται. Η θρησκευτική ελευθερία, η οποία αποτελεί συνταγματική επιταγή αλλά και όρο του Ν. 1566, διασφαλίζεται στη δημόσια εκπαίδευση με τη γνώση και τον διάλογο. Κι αυτό γιατί συχνά η έλλειψη γνώσης υπονομεύει τη θρησκευτική ελευθερία, καθώς καθιστά τον απληροφόρητο για το εν γένει θρησκευτικό φαινόμενο μαθητή ευάλωτο σε θρησκευτική παραπλάνηση. Ωστόσο, οι γονείς έχουν το δικαίωμα να εξασφαλίζουν για τα παιδιά τους μόρφωση και εκπαίδευση, η οποία να συμφωνεί με τις δικές τους θρησκευτικές και φιλοσοφικές πεποιθήσεις (Προσθ. Πρωτ. 1, αρθρ. 2 ΕΣΔΑ).

Θρησκειακή αγωγή στο ελληνικό λύκειο

Ένα σύγχρονο σχολείο που ανταποκρίνεται στις παιδαγωγικές απαιτήσεις της κοινωνίας δεν μπορεί να εγκλωβίζεται σε μονολιθικές τάσεις και κατηχητικές πρακτικές, συγχέοντας τους ρόλους της εκκλησίας και του κράτους. Η παρεχόμενη Θρησκειακή Αγωγή στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση, και ειδικά στο Λύκειο οφείλει να απευθύνεται σε όλους τους μαθητές και να μη διαρρηγνύει τον κοινωνικό ιστό αλλά να προάγει την ενότητα και την ομόνοια των πολιτών βασιζόμενη στην αρχή της ανεκτικότητας και το σεβασμό της ετερότητας κάτι που θα επιτυγχάνεται με τη διαθρησκειακή προσέγγιση των επιμέρους ζητημάτων και αξιών.

Το Μάθημα των Θρησκευτικών που περιγράφουμε στην παρούσα έκδοση προάγει την ενότητα και όχι το διαχωρισμό. Μέσα από το θρησκειακό εγγραμματισμό καθιστούμε τη Θρησκειακή Αγωγή αναγκαία προϋπόθεση της εκπαιδευτικής διαδικασίας που καταδεικνύει το σύγχρονο δημοκρατικό σχολείο όχι ως παράγοντα αναπαραγωγής ανισοτήτων και διαφορών, αλλά ως ανοικτό εργαστήριο αξιών όπως η ειρήνη, τα ανθρώπινα δικαιώματα και ο σεβασμός του περιβάλλοντος με κύριο στόχο τη συνύπαρξη. Η θεολογία, αντί να λειτουργεί ως οπισθέλκουσα δύναμη και αδράνεια, καλείται σήμερα να προσδιορίσει και νοηματοδοτήσει θεολογικά τις δυο επικρατούσες έννοιες: την παγκοσμιοποίηση και τη μετα-νεωτερικότητα και να καταδείξει σύγχρονους τρόπους πορείας προς τη θρησκειακή γνώση. Ο συγκερασμός της παγκοσμιότητας και των τοπικών ιδιαιτεροτήτων (glocal) είναι επιβεβλημένος και η θρησκευτική γνώση και άρα και αγωγή πρέπει να εστιάσει σε αυτή την προοπτική.

Το Μάθημα των Θρησκευτικών στην ελληνική δημόσια εκπαίδευση, βασισμένο στη διαθεματικότητα και διεπιστημονικότητα και εργαλειακά χρησιμοποιώντας το Μοντέλο Διαδικασίας μόνο θετικά μπορεί να λειτουργήσει στην κοινωνικοποίηση των μαθητών και να πρωτοπορήσει στη διαμόρφωση της ταυτότητας των νέων και τελικά της ταυτότητας των νέων κοινωνιών βγάζοντάς μας από τη θρησκειακή απομόνωση.

Η θεία λειτουργία: παρουσίαση, υπότιτλοι, ερμηνευτικά (μερικά)

Αναδημοσίευση από: http://o-nekros.blogspot.gr

Λίγα λόγια για τη θεία λειτουργία

Ελάχιστα και απλά στοιχεία, για μια πρώτη προσέγγιση.
Επιμέλεια Θ.Ρ. Τα στοιχεία του παραπάνω βίντεο δείτε ταεδώ.

Η θεία λειτουργία [θεία = ιερή, ενώ «λειτουργία», από τις λέξεις λείτος (=λαός) + έργο, σημαίνει «έργο του λαού»] είναι η κορυφαία πράξη προσέγγισης του Θεού στο χριστιανισμό και η συμμετοχή σ’ αυτήν ισοδυναμεί με συμμετοχή στο Μυστικό Δείπνο, ο οποίος επαναλαμβάνεται σε κάθε θεία λειτουργία με το Μυστήριο της Θείας Μετάληψης, δηλ. της Θείας Κοινωνίας. Συμμετέχουμε στη θ. λειτουργία και όταν την παρακολουθούμε, αλλά κυρίως όταν κοινωνούμε (μεταλαβαίνουμε).

Τη λειτουργία που γίνεται σήμερα στους ορθόδοξους ναούς την έχει γράψει ο μεγάλος Πατέρας της Εκκλησίας άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος (γύρω στο 400 μ.Χ.). Βασίστηκε στη θεία λειτουργία που είχε γράψει λίγα χρόνια νωρίτερα ένας άλλος μεγάλος Πατέρας της Εκκλησίας και άγιος, ο Μέγας Βασίλειος.

Και οι δύο αυτοί άγιοι υπήρξαν και γίγαντες υπερασπιστές των φτωχών και αντιστάθηκαν στην εξουσία της εποχής τους μέχρι θανάτου. Έχουν γράψει τις σπουδαίες και μεγάλες προσευχές που διαβάζει ο ιερέας μέσα στο Ιερό (τις «ευχές») και τις πιο πολλές δεν τις ακούμε εμείς, κι όχι αυτά που ψάλλουν οι ψάλτες, τα οποία είναι έργα διαφόρων ποιητών.

Η λειτουργία του Μ. Βασιλείου τελείται σήμερα 10 φορές το χρόνο:

Τις πρώτες πέντε Κυριακές της Μεγάλης Σαρακοστής (Σαρακοστής του Πάσχα),

Την παραμονή των Χριστουγέννων (κολλημένη στον εσπερινό των Χριστουγέννων),

Την παραμονή των Θεοφανίων (κολλημένη στον εσπερινό των Θεοφανίων),

Την ημέρα της Πρωτοχρονιάς (εορτή του Μ. Βασιλείου),

Τη Μεγάλη Πέμπτη (κολλημένη στον εσπερινό της Μ. Παρασκευής),

Το Μέγα Σάββατο (κολλημένη στον εσπερινό του Πάσχα).

Η θεία λειτουργία χωρίζεται σε δύο μέρη: στο μέρος του Ευαγγελίου (που είναι ιστορικό και διδακτικό) και στο μέρος της Θείας Μετάληψης.

Η δομή της (δηλ. η σειρά των πραγμάτων που γίνονται μέσα σ’ αυτήν) είναι τέτοια, που να συνιστά συμβολική επανάληψη της ζωής του Χριστού, από τη γέννηση ώς την ανάστασή Του.