Απόλαυση και καταναγκασμός...

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη

Πήξαμε στα «τα 100 μέρη που ΠΡΕΠΕΙ να δεις πριν πεθάνεις», «όλα όσα ΠΡΕΠΕΙ να έχει κάνει ένας άντρας μέχρι τα 30 του», «οι 10 MUST εμπειρίες μιας εργένισσας», πήξαμε στην ανελαστική επιτακτικότητα της απόλαυσης, έτσι ώστε η κατάληξη δεν μπορεί παρά να είναι ένα βασανιστικό αίσθημα ανεπάρκειας και αποτυχίας. 

Απελευθερωθήκαμε από την κοινωνική καταπίεση του καταναγκαστικού "Φρόνιμου", για να υποδουλωθούμε στην κοινωνική πίεση της "Επίδοσης στην απόλαυση", δηλαδή στην εθελούσια συμμόρφωση.

Επιδόσεις στην απόλαυση...

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη

Πήξαμε στα «τα 100 μέρη που ΠΡΕΠΕΙ να δεις πριν πεθάνεις», «όλα όσα ΠΡΕΠΕΙ να έχει κάνει ένας άντρας μέχρι τα 30 του», «οι 10 MUST εμπειρίες μιας εργένισσας», πήξαμε στην ανελαστική επιτακτικότητα της απόλαυσης, έτσι ώστε η κατάληξη δεν μπορει παρά να είναι ένα βασανιστικό αίσθημα ανεπάρκειας και αποτυχίας.

Απελευθερωθήκαμε από την κοινωνική καταπίεση του καταναγκαστικού "Φρόνιμου", για να υποδουλωθούμε στην κοινωνική πίεση της "Επίδοσης στην απόλαυση", δηλαδή στην εθελούσια συμμόρφωση.

Το γελαστό παιδί!

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη:

Άγιε μου Μπόμπι Σαντς, που μαρτύρησες σαν σήμερα έχε υπό την σκέπη σου τους πολιτικούς κρατούμενους ετούτου του ανέραστου κόσμου.... 

Ο θρυλικός απεργός πείνας που πέθανε στη φυλακή για να χαρακτηριστεί πολιτικός κρατούμενος. Συνολικά πέθαναν 10 απεργοί πείνας του IRA, αφού η Θάτσερ δεν υποχωρούσε...

Η Ομολογία

Ομολογώ την ήττα μου και σαν έντιμος άνθρωπος και πατριώτης -που λέω πως υπήρξα στη ζωή μου- γυρεύω να πληρώσω ακέραιο το λογαριασμό. Πόσο κοστίζει η ολοσχερής ήττα ενός Έλληνα ανθρώπου σήμερα; Μια ζωή; Έναν θάνατο; Ας φέρουν το λογαριασμό να ξελουρίσω όλες τις τσέπες της ζωής μου να αμειφθούν οι πιστωτές. Αυτό πράττω.

Αντώνης Ανδρουλιδάκης

Κατεβαίνει τα σκαλιά χαρωπή-χαρωπή, σαν άγριο κατσίκι, κατά πως την έλεγε από μικρή ο πατέρας της. Ασανσέρ δεν παίρνει ποτέ. «Τρείς όροφοι όλοι κι όλοι, να γυμνάσουμε και λίγο το θεϊκό κορμί μας», αστειεύεται. Είναι φοιτήτρια πια. Δεν χωρατεύεται με τη ζωή. Έχει σκοπό να την αρπάξει απ’ τα μαλλιά, σαν να’ ταν καμιά πονηρή που πήγε να της φάει το γκόμενο. 

Κανονικά, μονάχα η κατάσταση στο σπίτι τη βαραίνει. Άνεργος ο πατέρας, έκλεισε το μαγαζί και γυρνάει τώρα σαν το φάντασμα. Απ' το σαλόνι στην κρεβατοκάμαρα και πάλι πίσω. Τον βαριέται, μωρέ, έτσι που τον βλέπει. Κι οι μελαγχολικές μουσικές του, κάθε που βάζει κανά δίσκο στο παλιό του πικάπ! Φάλτσο στην αισιόδοξη φύση της. Μα τι να του πει; Παρηγοριές της πλάκας της φαίνονται κι αυτηνής τα λόγια της. Κι απ’ την άλλη, αν δεν ήταν η μάνα της στο δημόσιο, να τα κουτσοβολεύουνε, ούτε φαΐ που λέει ο λόγος δεν θα ‘χανε. Να και τώρα πάλι, τον άφησε να κοιμάται. Μεσημέρι κοντεύει κι αυτός κοιμάται! Όχι πως είναι κανας τεμπέλης ο πατέρας της. Προκομμένος άνθρωπος είναι. Μα προκοπή δεν είδε στη ζωή του και φαίνεται πως σ’ αυτή την ηλικία πια, όταν η αποτυχία χτυπάει την πόρτα, σέρνει μαζί και τη φίλη της, την κατάθλιψη. 

Στην είσοδο της πολυκατοικίας, το παραπεταμένο ειδοποιητήριο του ταχυδρομείου. Το σηκώνει από περιέργεια. Συστημένο δεν περιμένει. Από ποιόν άλλωστε;

Επαναλαμβάνει την ερώτηση στον εαυτό της.  Το όνομα της στη θέση του παραλήπτη. "Ελένη Δημητρίου".

Σκέφτεται την ουρά του ταχυδρομείου. Διστάζει, μα την τρώει κι η περιέργεια. Έχει λίγο χρόνο μέχρι να πάει στη Σχολή. Πετάγεται ως τα ΕΛ.ΤΑ. Δυό βήματα είναι, στο τέλος-τέλος. 

«Ω, τι ευχάριστη έκπληξη!» την πειράζει η αδερφή της. Κι εκείνη περιμένει στην ουρά. «Καλέ, τί κάνεις εσύ εδώ;» της απαντά ψιθυριστά. «Εγώ έχω συστημένο, παρακαλώ. Εσύ τι κάνεις; Με παρακολουθείς παιδάκι μου;» 

ΑΥΤΗ Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΔΕΝ ΛΕΕΙ ΝΑ ΜΟΥ ΦΥΓΕΙ ΑΠ' ΤΟ ΜΥΑΛΟ

ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΝΔΡΟΥΛΙΔΑΚΗΣ

Αυτή η φωτογραφία δεν λέει να μου φύγει από το μυαλό…

… απ’ όταν την πρωτοαντίκρυσα, πριν αρκετό καιρό, στο οπισθόφυλλο του βιβλίου “Η Σκιά της Σκιάς” (εκδ. Άγρας, 1996), ενός πολιτικο-αστυνομικού μυθιστορήματος του Πάκο Ιγκνάσιο Ταΐμπο ΙΙ, που η υπόθεσή του εκτυλίσσεται στο μετεπαναστατικό Μεξικό του ‘22.

Ο εικονιζόμενος τύπος είναι ο Φορτίνο Σαμάνο, υπολοχαγός του Ζαπάτα, αγνώστων λοιπών στοιχείων πέραν του γεγονότος ότι αυτή η στιγμή είναι η τελευταία του! Σε λίγα δευτερόλεπτα εκτελέστηκε από τον Ομοσπονδιακό στρατό! Η φωτογραφία, που τραβήχτηκε από το φακό του Agustin Victor-Casasola το 1917, τον απεικονίζει να καπνίζει το τελευταίο πούρο του μπροστά ακριβώς από τον τοίχο της εκτέλεσης, ελάχιστα πριν ακουστεί το μοιραίο “Πυρ!“.

Από την πρώτη στιγμή που είδα τη φωτογραφία “κόλλησα”. Δεν μπορούσα να πιστέψω ότι ο τύπος με τη μάγκικη στάση αναμετριόταν εκείνη τη στιγμή με τον επικείμενο θάνατό του! Αυτό το ύφος του “έζησα όπως γούσταρα” και “παίξαμε και χάσαμε” μου έχει καρφωθεί στο μυαλό έκτοτε. Αναρωτιέμαι αν μπορεί ένας άνθρωπος σημερινός, “μεταμοντέρνος”, να συμβιβαστεί με το μοιραίο με τον τρόπο που το αποτύπωσε η φωτογραφία, μπροστά σε έναν από τους τόσους “τοίχους της Καισαριανής”, που σημάδεψαν με βαθύ κόκκινο την ιστορία του περασμένου αιώνα.

ΟΙ ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΕΡΟΥΛΗ

Από τον Αντώνη Ανδρουλιδάκη

ΟΙ ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΕΡΟΥΛΗ

Στο καπιταλιστικό μπλέντερ ρίχνουμε μερικές "γερές" δόσεις αντιδεξιού και προοδευτικού νεωτερισμού και στη συνέχεια προσθέτουμε μια μεζούρα δικαιωματισμού, μία μεζούρα αντι-εθνικισμού, μια μεζούρα αντι-φασισμού, μια μεζούρα αντι-παπαδαριού και στο τέλος πασπαλίζουμε με άχνη αλληλεγγύης, προσέχοντας όμως να μην χαλάσουμε την εξουσιαστική σχέση ευεργέτη-ευεργετούμενου....και έδεσε το γλυκό..Καλή σας απόλαυση

Η αυτό-ηττώμενη κοινωνία

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη

Καθώς η ίδια η πραγματικότητα της θέσης της χώρας στον διεθνή καταμερισμό της εργασίας υποχρέωσε τον ΣΥΡΙΖΑ να αφήσει στην άκρη το αντι-μνημονιακό αφήγημα, απέμεινε ως μόνο έρεισμα το «κοσμοπολίτικο κοσμοείδωλο» με το οποίο, άλλωστε, το μεγάλο μέρος των στελεχών του ήταν χρόνια εξοικειωμένο. Οι κοσμογυρισμένοι Βρυξελλιώτες, αυτό το μοντέρνο προοδευταριό, που πάντα έβλεπε με απέχθεια το Λαό και τον Τόπο, καθώς θεωρούσε τους γονείς του υπεύθυνους για την συγκαλυμμένη μειονεξία του, κατάφερε -υιοθετώντας ψευδεπίγραφα κρίσιμα στοιχεία του αντιστασιακού ήθους και παράδοσης του Λαού μας- να μπολιάσει μεγάλο μέρος του κοινωνικού σώματος με ένα σχήμα-πάτερν συλλογικής μειονεκτικότητας.

Ως αποδεικτικά στοιχεία αυτής της περίπου εγγενούς νεολληνικής μειονεκτικότητας δεν ήταν πλέον ούτε οι παλαιότερες μετεμφυλιακές διαφημιστικές ρητορείες των προϊόντων που ήταν, επιτέλους, «εφάμμιλα των καλυτέρων ευρωπαϊκών», ούτε οι πρώϊμες νεοφιλελέ αντιλήψεις της «Δυστυχίας του να είσαι Έλληνας» του Ν. Δήμου, ούτε οι «Όψεις υπανάπτυξης» του Ν. Μουζέλη και του Σημιτικού εκσυγχρονισμού, ούτε οι νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις του σπάταλου κράτους και του τεμπέλη και διεφθαρμένου Έλληνα που καλλιέργησαν όσοι αντιλαμβάνονταν το Μνημόνιο ως ευλογία.

Κοινή συνισταμένη όλων αυτών των αφηγήσεων ήταν πάντα η αναγκαία «υπευθυνότητα» του Λαού. Δηλαδή, ένα προτεστάντικο τιμωρητικό και επικριτικό κήρυγμα που ξεκίνησε από εκείνα τα «καταναλώνουμε περισσότερο απ’ ό,τι παράγουμε» ή τα «είμαστε ένα απέραντο φρενοκομείο» του «Εθνάρχη» και κατέληξε στον «Τιτανικό» του ΓΑΠ. Όπως σε κάθε καπιταλιστική και προτεστάντικη κοινωνική πραγματικότητα, η όποια αρνητική εξέλιξη της ζωής είναι συνέπεια της μη υπεύθυνης στάσης του φορέα της, έτσι κι εδώ. Η φτώχεια, για παράδειγμα, είναι η εύλογη ποινή στους μη υπεύθυνους πολίτες, άσχετα με το κοινωνικοπολιτικό σύστημα που την προκαλεί, με τον ίδιο τρόπο που η κόλαση είναι η εύλογη ποινή στους αποκλίνοντες και αμαρτωλούς πιστούς.

Η όποια κοινωνική νομιμοποίηση των Μνημονιακών προγραμμάτων πάτησε ακριβώς πάνω σ’ αυτή την προτεστάντικη ενοχοποίηση, που αντιλαμβανόταν την λιτότητα και όλα τα μνημονιακά επακόλουθα ως την εύλογη τιμωρία της ανευθυνότητας του Λαού. «’Ολοι μαζί τα φάγαμε»!

Ο συνδυασμός «συλλογικής μειονεξίας» και «τιμωρητικότητας» έφτιαχνε ένα ιδανικό για το σύστημα αλληλοτροφοδοτούμενο σπιράλ υποταγής, ορίζοντας έτσι την αυτο-ηττώμενη κοινωνία.

Η αυτο-ηττώμενη κοινωνία που «εκπαιδεύτηκε» να έλκεται από καταστάσεις στις οποίες θα υποφέρει, κάνοντας επιλογές που θα την οδηγούσαν στην ματαίωση, την αποτυχία και την κακοποίηση. 

Ο κος “Εγώ Φταίω” - ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΝΔΡΟΥΛΙΔΑΚΗΣ

Η Μαζοχιστική ή αυτοηττώμενη διαταραχή προσωπικότητας χαρακτηρίζεται από ένα διάχυτο μοτίβο αυτοηττώμενης συμπεριφοράς, που ξεκινά από τα πρώτα στάδια της ενηλικίωσης και εκδηλώνεται σε διάφορα πλαίσια.

Το άτομο μπορεί συχνά να έλκεται από καταστάσεις ή σχέσεις στις οποίες θα υποφέρει και να εμποδίζει τους άλλους να τον βοηθήσουν, όπως υποδεικνύεται από τουλάχιστον πέντε από τα ακόλουθα κριτήρια:

● Επιλέγει ανθρώπους και καταστάσεις που οδηγούν σε απογοήτευση, αποτυχία, ή κακομεταχείριση, ακόμα και όταν είναι ξεκάθαρο ότι υπάρχουν καλύτερες επιλογές.

● Απορρίπτει ή καθιστά αναποτελεσματικές τις προσπάθειες των άλλων να τον βοηθήσουν.

● Μετά από θετικά προσωπικά γεγονότα ανταποκρίνεται με κατάθλιψη, ενοχή ή μια συμπεριφορά που παράγει πόνο.

● Υποκινεί θυμωμένες ή απορριπτικές αντιδράσεις από τους άλλους και στη συνέχεια, αισθάνεται πληγωμένος, ηττημένος ή ταπεινωμένος.

● Απορρίπτει ευκαιρίες για ευχαρίστηση ή είναι απρόθυμος να παραδεχτεί ότι απολαμβάνει κάτι (παρά το γεγονός ότι έχει επαρκείς κοινωνικές δεξιότητες και ικανότητα για ευχαρίστηση).

● Αποτυγχάνει να εκπληρώσει καθήκοντα σημαντικά για τους προσωπικούς του στόχους, παρά την αποδεδειγμένη ικανότητά του να το κάνει .

● Είναι αδιάφορος ή απορρίπτει ανθρώπους που του φέρονται σταθερά καλά. 

● Επιδίδεται σε υπερβολική αυτοθυσία που δεν έχει ζητηθεί από τους αποδέκτες για τους οποίους προορίζεται η θυσία.

Συμπερασματικά, οι σχετικές απόψεις του τύπου “όλοι μαζί τα κάψαμε”, δεν είναι πολιτικές απόψεις “υπευθυνότητας”, αλλά μάλλον εκδηλώσεις ψυχοπαθολογίας που, βέβαια, αξιοποιούνται ή και “πυροδοτούνται” από τους συστημικούς ενοχοποιητικούς μηχανισμού

Ένα δέντρο στην πίσω αυλή μας - Αντώνης Ανδρουλιδάκης

Το μεγαλύτερο δράμα της κοινωνίας μας συμβαίνει δίπλα μας, στην πίσω αυλή μας, στη σκοτεινή πίσω αυλή μας. Είναι οι εκατοντάδες αυτοκτονίες, η ραγδαία αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας, τα «πεταμένα» βρέφη, τα παιδιά στις ουσίες και οι εξαρτήσεις, η καθημερινή επιθετικότητα, η διαρκής επίκριση όλων εναντίον όλων, ο διάχυτος κοινωνικός θυμός, η εκτόξευση της κατανάλωσης ψυχοφαρμάκων, η ταχύτατη γήρανση του πληθυσμού και ο ξενιτεμός των νέων, η πλήρης αποικιοποίηση και λεηλασία της χώρας. Με μια κουβέντα, το μεγαλύτερο δράμα της κοινωνίας μας είναι ότι αυτή δεν λειτουργεί. Δεν λειτουργεί, πλέον, έστω με τους όρους μιας αστικής δημοκρατίας δυτικού τύπου, αν λειτούργησε και ποτέ.

Απ’ την απογοήτευση στον κυνισμό

Όλα αυτά τα μικρά και μεγάλα εγκλήματα συμβαίνουν και οι περισσότεροι από μας σαν κάπως να μην ξέρουμε, δεν θέλουμε να ξέρουμε ή ίσως και να μην μας νοιάζει πια. Η συλλογική ματαίωση έχει σκεπάσει την ψυχική γεωγραφία μας. Απ’ την απογοήτευση στον κυνισμό και στην λοιδορία του Άλλου, τέσσερα μνημόνια δρόμος, αν μ’ εννοείς.

Ξέρω πως σαν λαός δεν είμαστε τίποτα τέρατα και πως δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις που συνδράμαμε άλλους λαούς όταν βρέθηκαν μπροστά σε φυσικές ή άλλες καταστροφές. Αρκεί και μόνο η έμπρακτη αλληλεγγύη που επέδειξαν εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες προς τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, όσο κι αν αυτή αμαυρώνεται από τις ρατσιστικές συμπεριφορές μερικών που έκαναν την ψυχοπαθολογία τους ιδεολογία. Ακόμη και σήμερα, είμαστε ένας λαός που παρά την τεράστια γλωσσική του κληρονομιά δεν έχει μια δικιά του, ελληνική, λέξη για την έννοια του ρατσισμού. Με δάνεια πορευόμαστε, ευτυχώς σ’ αυτή την περίπτωση. Και αφήνω στην άκρη το παλαιότερο ήθος αντίστασης του Λαού μας.

Δείχνουν όλα αυτά μια κοινωνία με αξίες, παρά τους όποιους συντηρητικούς κλαυθμούς και οδυρμούς για την «απώλεια των αξιών». Και ανακύπτει, έτσι, το ερώτημα: πώς γίνεται αυτή η κοινωνία να ζει τόσο χρόνια με αυτό το δράμα στην πίσω αυλή της; Και όσο κι αν δεν νιώθει καλά με τον εαυτό της μοιάζει να μην έχει και καμιά σοβαρή ηθική δυσκολία στην αποδοχή και στη διαιώνιση της κατάστασης αυτής. Πώς είναι δυνατόν να είναι σχεδόν όλοι πεισμένοι ότι αυτή η κατάσταση είναι αμετάκλητη; Πώς μπορούμε να ζούμε ήσυχοι με όλο αυτό και να συνεχίζουμε χωρίς αντίσταση;

Ίσως να στεναχωρηθούν οι μαρξιστές φίλοι μου, αλλά νομίζω ότι η πρώτη αιτία δεν μπορεί παρά να αναφέρεται στον προκαπιταλιστικό τρόπο κοινωνικής μας συγκρότησης. Σ’ αυτόν τον χρόνιο «υβριδικό φεουδαλισμό» που διαβρώνει απ’ άκρη σ’ άκρη κάθε πεδίο-επίπεδο του ελληνικού χώρου. Φεουδαλισμό, με την έννοια ότι όλοι σχεδόν είναι υποχρεωμένοι να εντάσσονται σε κάποιο φέουδο –πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό, εργασιακό, κομματικό, δικαστικό, δημοσιογραφικό, ακαδημαϊκό, εκκλησιαστικό ή ακόμη και οικογενειακό και ούτω καθ’ εξής– παρέχοντας στον αρμόδιο φεουδάρχη την υποτέλεια τους προκειμένου να απολαμβάνουν την προστασία του. Λες και η χώρα προσδοκεί ακόμη μια κάποια αστική επανάσταση.

Όταν η παρακμή εισβάλλει από παντού, το να μισείς το χώμα που πατάς επειδή δεν είναι από τσιμέντο, ισοδυναμεί με μια αρχιτεκτονική αυτοχειρίας. Για όλα φταίει το σεμεδάκι της μάνας σου που σου κρύβει την οθόνη, η τηλεόραση για τίποτα

Η εθνική μας μειονεξία

Νεοφιλελευθερισμός: Ανεστραμμένος φασισμός

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη

Γράφει ο Ουμπέρτο Έκο στο δοκίμιό του με τίτλο «Ur–Fascism» πως, «το φασιστικό παιχνίδι μπορεί να παίξει σε πολλές μορφές και το όνομα του παιχνιδιού δεν αλλάζει», καθώς αναπτύσσει τα 14 χαρακτηριστικά του φασισμού που, αν και πολλά απ’ αυτά είναι αντιφατικά μεταξύ τους, όπως λέει, «αρκεί ένα από αυτά για να επιτρέψει στον φασισμό να εξαπλωθεί γύρω του».

Σημεία αντίθεσης

Αναζητώντας συσχετίσεις ανάμεσα στον φασισμό –με βάση αυτά τα 14 πιθανά χαρακτηριστικά που ορίζει ο Έκο– και στον παγκοσμιοποιητικό νεοφιλελευθερισμό των αγορών, μπορούμε εξαρχής να εντοπίσουμε 7 κριτήρια που βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση:

1. Ο «φασισμός λατρεύει την παράδοση».

2. «Απορρίπτει τον μοντερνισμό», όπως ακριβώς και ο νεοφιλελευθερισμός, αλλά από την ανάποδη. Ο νεοφιλελευθερισμός λατρεύει τον μοντερνισμό, ειδικά στα πεδία της εργασίας, των ατομικών δικαιωμάτων κλ.π. Αλλά απεχθάνεται την παράδοση, πάλι ειδικά στα πεδία της εργασίας, των συλλογικών δικαιωμάτων κλ.π.

3. Στο ίδιο πλαίσιο, εκεί όπου «ο φασισμός θεωρεί τη διαφωνία ως προδοσία», ωθώντας το συλλογικό σε μια ομογενοποίηση, ο φιλελευθερισμός, αντιθέτως, λατρεύοντας τον μοντερνισμό, θεωρεί τη διάκριση ως κρίσιμο στοιχείο του και επαινεί την ατομική διαφωνία μέχρι του σημείου του κοινωνικού διχασμού, προφανώς για να μην επιτρέψει τη συγκρότηση του ίδιου του κοινωνικού σώματος.

4. Στην ίδια κατεύθυνση, «ο φασισμός φοβάται το διαφορετικό», γι’ αυτό και η ρατσιστική ξενοφοβία του. Ενώ αντιθέτως, και πάλι, ο νεοφιλελευθερισμός λατρεύει το διαφορετικό, αρκεί αυτό να συγκροτείται και μόνον στο ατομικό-δικαιωματικό επίπεδο. Γι’ αυτό ακριβώς, και σε πλήρη αντίθεση με τον φασιστικό σωβινισμό «που περιφρονεί τις γυναίκες και καταδικάζει τις μη συνηθισμένες σεξουαλικές συμπεριφορές», ο νεοφιλελευθερισμός βρίσκεται, εντελώς, στον αντίποδα.

5. Άλλο τόσο, σε αντίθεση με τον φασισμό, ο νεοφιλελευθερισμός απεχθάνεται την κοινωνική απογοήτευση, στην οποία κατά βάσιν προσφεύγει ο φασισμός για να αναπτυχθεί. Ο νεοφιλελευθερισμός βλέπει την κοινωνική απογοήτευση ως μια νοσηρή καταθλιπτική στάση, που χρήζει ψυχοθεραπείας σε ατομικό επίπεδο.

ΤΑ ΣΠΑΣΜΕΝΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ

ΤΑ ΣΠΑΣΜΕΝΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ

ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΝΔΡΟΥΛΙΔΑΚΗΣ·ΣΑΒΒΑΤΟ, 3 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017

Τα κορίτσια σπάνε εύκολα. Τα μικρά κορίτσια σπάνε εύκολα. Όπως και τα μικρά αγόρια σπάνε εύκολα. Όπως η τεντωμένη χορδή ενός βιολιού σπάει εύκολα στα χέρια ενός άγαρμπου που περνιέται για δεξιοτέχνης. Τα μικρά παιδιά είναι οι τεντωμένες χορδές μιας μουσικής που γυρεύει να ακουστεί. Μια μουσική που ζητάει να υπάρξει. Κι εσύ μπορεί να κοιτάς, ίσως και μετά από χρόνια, απορημένος και να αναρωτιέσαι τι της έκανες, τι του έκανες, τι έκανες σ’ αυτό το παιδί. Δεν ήταν δίκαιο. Στ’ αλήθεια δεν ήταν καθόλου δίκαιο. Ήταν μονάχα ένα ανυπεράσπιστο μικρό βιολί, που έτρεχε τρομαγμένο να κλειστεί μέσα στη σάρκινη θήκη του. Το φως του ήταν ακόμη τόσο λαμπερό. Και όμως έμοιαζε να μην σε νοιάζει καν. Πήρες την καρδιά αυτού του μικρού κοριτσιού και το ανάγκασες να μεγαλώσει τόσο γρήγορα. Έπιασες με τα δυο σου χέρια αυτό το μικρό βιολί και το τράβηξες, από τα πόδια ως το λαιμό, όσο έφτανε ο θυμός σου. Κι’ όμως δεν υπήρχε κανένας λόγος να μεγαλώσει. Γιατί κανείς δεν βιάζεται να μεγαλώσει.

Κι’ έτσι τώρα λέξεις όπως «αθωότητα», λέξεις όπως «τρυφερότητα», δεν σημαίνουν τίποτα πια. Μονάχα «άφησε με ήσυχη». Λες και από τη γδαρμένη «αθωότητα» άφησες πίσω μονάχα το «α». Κι από την αρπαγμένη «τρυφερότητα» ξέμεινε μονάχα το «φ». Κάπως, κουτσά στραβά, οι φωνές του πόνου γέννησαν τα υπόλοιπα φωνήεντα. Και το «ήσυχη» φάνηκε σαν μια λύση της στιγμής. Έτσι, έμεινε μονάχα ένα οργισμένο «Άφησε με ήσυχη».

Ο άνθρωπος που σκεφτόταν «μην τυχόν»

«Βλέπω τον εαυτό μου να πέφτει. Είναι σαν να πέφτω σ’ ένα σκοτεινό υπόγειο, όπου θα είμαι για πάντα μόνη. Εκείνος με σπρώχνει σ’ αυτό το άθλιο υπόγειο, κι η πόρτα θα κλείσει πίσω μου, κι εγώ θα μείνω μόνη. Εντελώς μόνη. Για πάντα μόνη, σ’ ένα σκοτεινό υπόγειο».

του Αντώνη Ανδρουλιδάκη

Είναι η βιωμένη μαρτυρία μιας νέας γυναίκας εγκλωβισμένης στην Οριακότητα της ίδιας, αλλά και ολόκληρης της κοινωνίας, που αποφεύγει τις στενές γνήσιες σχέσεις, προτιμώντας να είναι μόνη, παρά να υποστεί, γι’ ακόμη μια φορά, την απώλεια.

Ένας διαρκής Φόβος, με το Φ κεφαλαίο, αναζητά μανικά, σαν ένα ενσωματωμένο ραντάρ, την επιβεβαίωση της απώλειας του Άλλου. Ένας παπαγάλος στον ώμο είναι εκεί, συνοδεύει και υπενθυμίζει το «μην τυχόν».

Ακόμη και η ελάχιστη δυσαρέσκεια, η στιγμιαία δυσφορία, ερμηνεύεται ως ατράνταχτη απόδειξη της εγκατάλειψης. Μια κοινωνία ολόκληρη θα ανιχνεύσει μανιωδώς, θα επικρίνει λυσσαλέα, ακόμη και τα ήσσονα, θα εντοπίσει ελλείψεις και μόνον.Και σαν μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία, οι σχέσεις που συστήνουν εν τέλει την ίδια τη συλλογικότητα, θα εκπέσουν σε θυελλώδεις ρήξεις, θυελλώδεις συμφιλιώσεις, ξανά θυελλώδεις χωρισμούς, ξανά θυελλώδεις επαναβεβαιώσεις και φτου κι απ’ την αρχή. Μια ολόκληρη κοινωνία παγιδευμένη στο σπιράλ μιας, σχεδόν δεκαπεντάχρονης, ερωτικής σαχλαμάρας.

Στο κυρτό της Ιστορίας - Αντώνης Ανδρουλιδάκης

Οι ολιγάρχες, οι «Δυνατοί», του παρόντος αιώνος, έχουν ονοματεπώνυμο και σωρεία εγκληματικών πράξεων κατά του Λαού και της πατρίδας. Εκεί είναι το κουμπί της Αλέξαινας που κουμπώνει την αιώνια Αποικιοκρατία.

«Κι’ όταν, με το καλό, τελειώσουμε την εργασία, κι ορίσαντες και περικόψαντες το παν λεπτομερώς, απέλθουν, παίρνοντας και την δικαία μισθοδοσία, να δούμε τι απομένει πια, μετά τόση δεινότητα χειρουργική.»

Κ.Π.Καβἀφης, Εν μεγάλη Ελληνική αποικία, 200 π.Χ.

Κάπου στο 1082 μ.Χ. ο βυζαντινός αυτοκράτορας Αλέξιος Α’ Κομνηνός, συνομολογούσε με τους Βενετούς τα εξωφρενικά εμπορικά και οικονομικά προνόμια που μετέτρεψαν την πάλαι ποτέ κραταιά αυτοκρατορία στην, πρώτη στην ιστορία, δυτική αποικία. Οι ύμνοι της κόρης του Άννας, στην περίφημη Αλεξιάδα της, τυπικό δείγμα του ψυχαναλυτικού συμπλέγματος της Ηλέκτρας, δεν θα άρουν προφανώς τις δραματικές συνέπειες της πρώτης αυτής αποικιοκρατικής διείσδυσης της δυτικής φεουδαρχίας, που υπήρξε προοίμιο της ιμπεριαλιστικής θεμελίωσης της δυτικής Ευρώπης.

Η πρώτη αυτή αποικιοκρατική λεηλασία δεν έχει τίποτα να «ζηλέψει» από τις γνωστές βιβλικές περιγραφές των επιθέσεων από χιλιάδες σμήνη ακρίδων. Στόχευση της αποικιοκρατικής επικυριαρχίας, δεν είναι μόνο τα εμπορικά και οικονομική οφέλη, η εξασφάλιση πρώτων υλών ή η ληστρική αναδιανομή του πλούτου από την Ανατολή προς τη Δύση.

Δεν είναι μόνο η επέκταση της ισχύος της μητροπολιτικής κυριαρχίας. Αλλά είναι και ο πολιτιστικός ιμπεριαλισμός και η ως εκ τούτου πολιτιστική αλλοίωση και η πολιτική υποταγή των «ιθαγενών» του βαλκανικού χώρου. Στόχευση είναι εν τέλει η πολιτική, οικονομική και πολιτιστική αέναη εξάρτηση της βαλκανικής περιφέρειας του καπιταλισμού.

Ευρωπαϊσμός: Η παιδική ασθένεια του Ελληνισμού

Στον Ευρωπαϊσμό ομνύει ο κάθε Τζήμερος και οι φαιδροί νεοφιλελέδες, στον Ευρωπαϊσμό ορκίζονταν οι εκσυγχρονιστές του Σημίτη, στον Ευρωπαϊσμό υποτάσσονταν οι ακροδεξιοί του Σαμαρά, στον Ευρωπαϊσμό πίνουν νερό οι ποταμίσιοι Χίπστερς και οι κηπουροί του Γιωργάκη, τον αλληλέγγυο Ευρωπαϊσμό ευαγγελίζεται, ακόμη, και η κυρίαρχη αφήγηση του ΣΥΡΙΖΑ.

Καταρχάς, να υπογραμμίσουμε κάτι που αν και είναι αυτονόητο, ακούγεται στ’ αυτιά μας μάλλον κάπως περίεργα. Το να είναι κανείς «Ευρωπαίος» –όποια έννοια και αν αποδίδουμε στον όρο- δεν είναι καθεαυτό κάτι καλύτερο ή ανώτερο από το να είναι Αφρικανός, Ασιάτης, Αμερικανός ή Αυστραλός. Ή μήπως όχι;

Αυτό το υποφώσκον ερωτηματικό, η πιθανότητα δηλαδή να εισπράττουμε –να θεσμίζουμε φαντασιακά- τον Ευρωπαϊσμό, πιθανόν σε ασυνείδητο επίπεδο, ως κάτι «μοναδικά μοναδικό», ενάντια και στο ίδιο το εξισωτικό πρόταγμα του, ενάντια στο ευρωπαϊκό καθώς το λέμε κεκτημένο, ίσως να αποκρύπτει κάτι βαθύτερο την νεοελληνική συλλογική ψυχοσύνθεση. 

Όλοι, νομίζω, γινόμαστε καθημερινά μάρτυρες, τόσο από τα δεξιά όσο και από τα αριστερά του πολιτικού φάσματος, μιας ρητορικής που διαχέεται και διαπερνά οριζόντια το σύνολο σχεδόν του πολιτικού συστήματος. Στον Ευρωπαϊσμό ομνύει ο κάθε Τζήμερος και οι φαιδροί νεοφιλελέδες, στον Ευρωπαϊσμό ορκίζονταν οι εκσυγχρονιστές του Σημίτη, στον Ευρωπαϊσμό υποτάσσονταν οι ακροδεξιοί του Σαμαρά, στον Ευρωπαϊσμό πίνουν νερό οι ποταμίσιοι Χίπστερς και οι κηπουροί του Γιωργάκη, τον αλληλέγγυο Ευρωπαϊσμό ευαγγελίζεται, ακόμη, και η κυρίαρχη αφήγηση του ΣΥΡΙΖΑ.

Είμαι βέβαιος ότι οι πιτσιρικάδες του μέλλοντος μας θα ακούνε «Ευρωπαϊσμός» και θα ρωτάνε με κυνικό «δέος»: Ποιός είναι αυτός ο τύπος ρε μεγάλε;

Μάλιστα είναι τέτοια η νοηματοδοτική, σχεδόν υπαρξιακή, ισχύς της έννοιας «Ευρωπαϊσμός»  που καταλήγουν αρκετοί να επικρίνουν τον ΣΥΡΙΖΑ για αντιευρωπαϊσμό, ενώ δεν είναι καθόλου τυχαία η προσπάθεια ταύτισης της Αντιμνημονιακής πολιτικής με αντιευρωπαϊκά χαρακτηριστικά. 

Τι συμβαίνει λοιπόν, στην ελληνική κοινωνία, αν θέλει κανείς να υπερβεί τα μάλλον εύκολα σχήματα του τύπου των «ευρωλιγούρηδων» κ.λπ.; Τι συμβαίνει και αποδεχόμαστε συλλογικά τον Ευρωπαϊσμό, όχι απλά ως ένα ταυτοτικό μας χαρακτηριστικό, αλλά ως περίπου υπαρξιακό μας προαπαιτούμενο; Ένα «κάτι» εκ των ων ουκ άνευ! Δεν υπήρξε άραγε, ποτέ άλλοτε, η ελληνική κοινωνία χωρίς αυτόν τον προσανατολισμό; Γιατί μοιάζει να κινδυνεύουμε να μην υπάρχουμε χωρίς αυτόν;    

Η ψυχοπαθολογική θεολογία του Νεοφιλελευθερισμού

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη*

Τι κοινό έχει άραγε ο θάνατος της 62χρονης εργαζόμενης στην καθαριότητα στο Δήμο Ζωγράφου, με την αυτοκτονία της 42χρονης απλήρωτης εργαζόμενης από τα Γιαννιτσά και το θανατηφόρο δυστύχημα ενός 23χρονου διανομέα; Τι κοινό έχουν, πέρα από τον αδόκητο θάνατο τους εξ’ αιτίας των συνθηκών ή των παραμέτρων της εργασίας στο πλαίσιο της καπιταλιστικής οργάνωσης της κοινωνίας; Τι κοινό έχουν, πέρα από τη δικαιολογημένη οργή των απλών ανθρώπων ενάντια στη βία της μισθωτής εργασίας και στις αδιανόητες συνέπειες της; Μοιάζει να μην έχουν κανένα άλλο κοινό. Απλά, άνθρωποι της «διπλανής πόρτας», καταβάλλουν, με την ίδια τη ζωή τους, μέρος του τιμήματος για την απρόσκοπτη λειτουργία της βαρβαρότητας που παριστάνει την οργανωμένη οικονομία.

Κι’ όμως, παρά τους θανάτους, αυτούς και εκατομμύρια άλλους σ’ όλο τον πλανήτη, το σύστημα προσπερνάει την απώλεια της ζωής περίπου σαν να πρόκειται για φυσικό φαινόμενο ή σπεύδει να εντοπίσει την ευθύνη στην απερισκεψία, στην απροσεξία, στην επιπολαιότητα ή και στη ψυχική βλάβη των ίδιων των θυμάτων. Και εκατομμύρια άνθρωποι σπεύδουν να υιοθετήσουν τις απόψεις αυτές που ταυτίζουν την ανάγκη για επιβίωση του εργαζόμενου με μια περίπου ανήκεστο βλάβη. Η φτώχεια είναι απόδειξη ατομικής ανικανότητας πλουτισμού, θα σου πουν οι νεοφιλελεύθεροι. Η φτώχεια είναι αποτέλεσμα ατομικής ανεπάρκειας, θα δηλώσουν οι πεφωτισμένοι υποστηριχτές της εκ γενετής εξασφαλισμένης «αριστείας».

Ο άνθρωπος που σκεφτόταν «μην τυχόν» (ΙΙ)

«Βλέπω τον εαυτό μου να πέφτει. Είναι σαν να πέφτω σ’ ένα σκοτεινό υπόγειο, όπου θα είμαι για πάντα μόνη. Εκείνος με σπρώχνει σ’ αυτό το άθλιο υπόγειο, κι η πόρτα θα κλείσει πίσω μου, κι εγώ θα μείνω μόνη. Εντελώς μόνη. Για πάντα μόνη, σ’ ένα σκοτεινό υπόγειο».

του Αντώνη Ανδρουλιδάκη

Είναι η βιωμένη μαρτυρία μιας νέας γυναίκας εγκλωβισμένης στην Οριακότητα της ίδιας, αλλά και ολόκληρης της κοινωνίας, που αποφεύγει τις στενές γνήσιες σχέσεις, προτιμώντας να είναι μόνη, παρά να υποστεί, γι’ ακόμη μια φορά, την απώλεια.

Ένας διαρκής Φόβος, με το Φ κεφαλαίο, αναζητά μανικά, σαν ένα ενσωματωμένο ραντάρ, την επιβεβαίωση της απώλειας του Άλλου. Ένας παπαγάλος στον ώμο είναι εκεί, συνοδεύει και υπενθυμίζει το «μην τυχόν».

Ακόμη και η ελάχιστη δυσαρέσκεια, η στιγμιαία δυσφορία, ερμηνεύεται ως ατράνταχτη απόδειξη της εγκατάλειψης. Μια κοινωνία ολόκληρη θα ανιχνεύσει μανιωδώς, θα επικρίνει λυσσαλέα, ακόμη και τα ήσσονα, θα εντοπίσει ελλείψεις και μόνον.Και σαν μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία, οι σχέσεις που συστήνουν εν τέλει την ίδια τη συλλογικότητα, θα εκπέσουν σε θυελλώδεις ρήξεις, θυελλώδεις συμφιλιώσεις, ξανά θυελλώδεις χωρισμούς, ξανά θυελλώδεις επαναβεβαιώσειςκαι φτου κι απ’ την αρχή. Μια ολόκληρη κοινωνία παγιδευμένη στο σπιράλ μιας, σχεδόν δεκαπεντάχρονης, ερωτικής σαχλαμάρας.

Από την αρχή κάθε σχέσης, η προσκόλληση στον Άλλο, από τα πολιτικά κόμματα μέχρι τις στενές διαπροσωπικές σχέσεις, από τον Τσίπρα έως την «Ελληνίδα μάνα» κι από τον ΓΑΠ του 44% μέχρι την πιο συνηθισμένη «γκομενοκατάσταση» των πιτσιρικάδων, καλλιεργεί την εντύπωση της Απώλειας. Η κάθε σχέση, ακόμη και με τον ίδιο μας τον εαυτό, είναι ένα θερμοκήπιο «μην τυχόν».

σαν μας έκλεψαν το οικογενειακό τραπέζι της Κυριακής...

Αντώνης Ανδρουλιδάκης

Κάπως έτσι, είναι σαν μας έκλεψαν το οικογενειακό τραπέζι της Κυριακής, την καλή φορεσιά στο βράδι της Ανάστασης, το ψωμί με τη ζάχαρη στο τρεχαλητό της αλάνας, τον ψίθυρο της μάνας μην ξυπνήσει το παιδί, τον δισταγμό του ερωτευμένου στην αγωνία της αμοιβαιότητας, την μουσική από το ολονύχτιο γλέντι των απέναντι, το μωσαϊκό και τη μυρωδιά της χλωρίνης, το χώμα και τα λασπωμένα παπούτσια του χειμώνα, το μπανιερό και το αγγομαχητό του λεωφορείου, το σκασιαρχείο απ’ το σχολείο και τις συζητήσεις για το Κυπριακό, τη χαρά για μια μπάλα του μπάσκετ, τη γεύση της ντομάτας και την καχεξία της μπανάνας, το αντίδωρο απ’ το χέρι της γιαγιάς μου. Όλα αυτά τα μικρά, που καθώς ταπεινώνονταν βρίσκαν τρόπο και γίνονταν γιγάντια. Όλα αυτά τα γιγάντια-μικρά, μας τ' άρπαξαν γαμώτο. Σιγά την απώλεια μωρέ τώρα, θα μου πεις. Ε αυτό σου λέω. Σιγά ρε συ...

Αλεξι-θυμη κοινωνία

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη

Με βάση έναν πρόχειρο ορισμό, αλεξιθυμία είναι η κατάσταση όπου δυσκολεύεται κανείς να κατανοήσει,αλλά και να εκφράσει, τα συναισθήματά του.  Η λέξη προέρχεται από το αρχαίο ρήμα αλέξω (απομακρύνω, απωθώ, αλλά και προστατεύομαι)- [πρβλ. αλεξικέραυνο, αλεξίσφαιρο κλπ.] και τον "θυμό", που σημαίνει το συναίσθημα και άρα, πιο απλά, Αλεξιθυμία σημαίνει «απωθώ το συναίσθημα». Επίσης, η λέξη αυτή δεν έχει σχέση με τον Αλέξη και τα άλλα παιδιά που κυβερνούν. Πρόκειται, απλά, για μια γλωσσική σύμπτωση.

του Αντώνη Ανδρουλιδάκη

Όμως, ακόμη και σε μια κατ’ εξοχήν «ορθολογική» εποχή σαν αυτή που παριστάνεται ότι είναι η τρέχουσα, τα συναισθήματα είναι κεντρικής σημασίας για να κατανοήσουμε τον εαυτό μας και τους άλλους.Και το να μην είμαστε σε θέση να διακρίνουμε τί νιώθουμε, προκαλεί συνήθως κατ’ ελάχιστον δυσφορία, άγχος και σίγουρα ανικανοποίητες,έως καταστροφικές σχέσεις. Είναι σαν κάποιος να λέει, «Στ’ αλήθεια νομίζω ότι σ’ αγαπώ, αλλά δεν είμαι και πολύ σίγουρος αν αυτό που νιώθω είναι μια έξαρση, μια κάβλα ή απλά ένας φόβος». Πού να βρει άκρη και ο άλλος; Ή, είναι σαν να είσαι υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ και να λες, «Δεν είμαστε εδώ για να πουλάμε τη ψυχή μας στο διάολο για την εξουσία με ένα 4^ο μνημόνιο» ή, «ιδεολογικά είμαστε ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις».  Πού να βρεις άκρη!

 

Η Αλεξιθυμία οδηγεί σε μια αναβλητικότητα μπροστά στις αποφάσεις, ένα «μπροστά-πίσω», καθώς το άτομο αγνοεί τί νιώθει και άρα και «τί θέλει να κάνει πραγματικά;», γεγονός που προκαλεί μια αίσθηση προσωρινότητας σε ότι αφορά στις δεσμεύσεις του. Προφανώς, πάλι…, καμία σχέση με το κυβερνητικό μόρφωμα. Η Αλεξιθυμία, με άλλα λόγια, γίνεται η όλο και πιο συνηθισμένη απάντηση στις βάναυσες «ερωτήσεις» του καπιταλισμού, και θα εξηγηθώ αμέσως πιο κάτω σε σχέση με αυτό.

 

Αναλυτικότερα, στα χαρακτηριστικά των Αλεξίθυμων ανθρώπων, περιλαμβάνονται:

Ο τρελός κόσμος του νεοφιλελευθερισμού (του Αντώνη Ανδρουλιδάκη)

Ο τρελός κόσμος του νεοφιλελευθερισμού (του Αντώνη Ανδρουλιδάκη)

Θα μπορούσε άραγε να υπάρξει σοβαρότερη καταγγελία ενάντια σε ένα κοινωνικό Σύστημα από το ότι έχει την ευθύνη για την πρόκληση μιας επιδημίας ψυχικής νόσου; Κι όμως, τέτοιες καταγγελίες μοιάζουν στην μνημονιακή Ελλάδα περίπου συνωμοσιολογία ή υπερβολές κάποιων «αναρχοάπλυτων». Αρκεί να εξυπηρετείται η κεντρική συστημική αφήγηση ότι η χώρα περνά τα πάνδεινα, ακριβώς επειδή δεν εφάρμοσε με επάρκεια τη νεοφιλελεύθερη καπιταλιστική συνταγή. Αυτήν δηλαδή που πλέον καταγγέλλεται στην πεφωτισμένη Δύση ως η υπεύθυνη για μια επιδημία ψυχοπαθολογίας. Γιατί, τώρα πια, όλα δείχνουν πως ο νεοφιλελευθερισμός είναι το «στοιχειό» που προσδίνει στον καρκίνο του καπιταλισμού την πιο επιθετική και καλπάζουσα μορφή του. 

Mίλτον Φρίντμαν (Milton Friedman, 31 Ιουλίου 1912 – 16 Νοεμβρίου 2006)

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη

Οι σύγχρονες πληγές του φαραωνικού καπιταλισμού, το άγχος, το στρες, η κατάθλιψη, η κοινωνική φοβία, οι διατροφικές διαταραχές, οι αυτοτραυματιστικές συμπεριφορές, οι διαταραχές προσωπικότητας και η απελπιστική μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση, πλήττουν τώρα τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Για παράδειγμα, τα πρόσφατα, καταστροφικά στοιχεία για την ψυχική υγεία των παιδιών στην Αγγλία, αντικατοπτρίζουν απλά την έκταση της παγκόσμιας «ψυχικής κρίσης», καθώς περισσότερα από 250.000 παιδιά, ηλικίας κάτω των 18 ετών, λαμβάνουν βοήθεια από τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας, για προβλήματα όπως το άγχος, η κατάθλιψη και οι διατροφικές διαταραχές.

Ενάντια στην οικογένεια

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη

Από το τριαδικό, ελληνοχριστιανικό μεταπολεμικό δόγμα «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια» -ως συνεκτικό της καθ’ ημάς συλλογικότητας που παριστάνει την κοινωνία- είναι μάλλον φανερό ότι στη συνείδηση των νεότερων τα δυο πρώτα συνθετικά τελούν πλέον σε πλήρη έκπτωση. Και με την ευθύνη της δικαιωματικής αριστεράς το μεν πρώτο, η πατρίς, ταυτίστηκε εύκολα με τον εθνικισμό και υποχώρησε –έως απαγορεύτηκε- από τα παλαιά αντιιμπεριαλιστικά λεξιλόγια, χάριν ενός μοντέρνου κοσμοπολιτισμού, που βέβαια διευκόλυνε την παρασιτική πρόσδεση των ντόπιων ελίτ στην ευρωπαϊκή επικυριαρχία. Το δε δεύτερο, η θρησκεία, εξ’ ορισμού υποθηκευμένο ως παρέκκλιση στην ντόπια παράδοση της «εκκλησίας» του Δήμου (και του ως εκ τούτου γεγονότος των σχέσεων κοινωνίας), εξέπεσε και αυτό σε ευσεβιστικό, ηθικοπλαστικό προτεσταντισμό, που καταριέται από άμβωνος τις αποκλίσεις από τους κανόνες, ως αμαρτίες. Το «ιερό» τρίπτυχο διασπάστηκε, αφήνοντας στη θέση της ονομαστικής κλίσης «η πατρίς» τη γενική του ατομοκεντρικού «της πάρτης» και στη θέση της εκκλησίας το «Θρησκεία Α.Ε.»