Χρήστος Κατρούτσος
Ο Χρήστος Μαλεβίτσης μοιάζει να διέδραμε το σκοτεινό μα όλβιο μονοπάτισε μιαν παραλία κάτω από την υπαρξιακή άβυσσο. Άλλωστε, επιχείρησε τη βυθοσκόπηση στην άβυσσο της ιστορίας, όχι της εκμετρουμένης με τα κοσμικά μέτρα και σίγουρα, δίχως τα προτάγματα ενός κοσμοειδώλου που τελματώνει και τον άνθρωπο καθώς, παραφράζοντας ρήση από τον Ορτέγα Υ Γκασσέτ, ο άνθρωπος έχει ιστορία, το ζώο φύση. Όσοι συμπορεύτηκαν στα ερωτήματα που άφησε ο Μαλεβίτσης, έχουν ακόμη την επίγευση της στοχαστικής του προβληματικής. Στοχαστικός όπως στον περίφημο πίνακα του Φρίντριχ «Περιπλανώμενος μπροστά σε θάλασσα από ομίχλη», δίχως να δηλούται ρομαντικός, επιχείρησε μια διαλεκτική σύνθεση του νεοελληνικού πνεύματος με εκφάνσεις του δυτικού πολιτιστικού παραδείγματος. Εστιάζοντας στην, τρόπον τινά, αλληλοπεριχώρηση του Λόγου με την αποκαλυπτική βιβλική παράδοση υπήρξε δηκτικός σε πτυχές της νεωτερικότητας όπου κυριάρχησε ο επιστημονισμός. Στο μονοπάτι που ακολούθησε, πέρα από την Τυπική Λογική, προσεγγίζεται η Εδέμ από τα ανατολικά της δίχως να συναντήσει τη δυτική εκκοσμίκευση (1). Πρόκειται για το μονοπάτι του ονείρου το οποίο προσφέρει αίσθηση υπαρκτικής πλήρωσης στο τέλος του.
Το όνειρο, ο μύθος,θεμελιώδες στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης συνιστά έναν modusvivendi να αυγάζει το ζόφο σαν εξαπλώθηκε από την επικυριαρχία του θετικισμού στην παιδεία και εν γένει στο σύγχρονο κοσμοείδωλο. Όχι τυχαία, με το πρώτο μεταφραστικό του εγχείρημα ο Χρ. Μαλεβίτσης αναφέρει στο προλογικό σημείωμα: «Για την αποδέσμευση της ελληνικής παιδείας από την αγοραία ειδωλολατρία των απισχνασμένωνεννοιών του επιστημονισμού» (2). Σε έναν κόσμο όπου ο διαφωτισμένος άνθρωπος συσκοτίζει το όνειρο, η πνευματική σκευή φέρει τη θαρραλέα σκαπάνη να βρεθούν οι γενεσιουργές ρίζες μιας κίβδηλης ευμάρειας. Η επικυριαρχία της Δίτιμης Λογικής, του οπτιμιστικού θετικισμού, της σύλληψης του χρόνου δίχως πνευματική εγρήγορση αλλά και ενεργημάτων τους όπως η αλλοίωση θεσμών, η απεμπόληση της Παράδοσης από ιδεολογήματα σαν φέρουν τα παραπάνω γνωρίσματα, του τεχνολογικού χείμαρρου που ανέστρεψε την κοίτη της ζωής από οργανική σε οργανωμένη καθώς και των δομημένων χώρων που επνίγησαν από τη λεηλασία της φύσεως ανεσκάφησαν με τόλμη.