«Βαρίδι» ή γεωπολιτικό πλεονέκτημα;

 του ΆγγελοΥ ΣυρίγοΥ

---

Στα ελληνικά ΜΜΕ επικρατεί η αντίληψη ότι το Κυπριακό «δεν πουλάει«. Είναι, επίσης, γεγονός ότι κανείς δεν θυμάται ποιος γύρος συνομιλιών για την επίλυση του Κυπριακού είναι ο τρέχων, ή τι ακριβώς συζητήθηκε με τον προηγούμενο ηγέτη των Τουρκοκυπρίων.

Τα 43 χρόνια έχουν προκαλέσει κόπωση όχι μόνο στην ελλαδική κοινή γνώμη, αλλά και διεθνώς. Η διεθνής επιθεώρηση Jane’s Foreign Report είχε χαρακτηρίσει το Κυπριακό ως την «πιο βαρετή διεθνής διαφορά στον κόσμο».

Τα κράτη, όμως, κινούνται όχι με βάση την όποια κόπωση της κοινής γνώμης τους, λόγω της πολυετούς εκκρεμότητας, αλλά από τη σημασία που έχει η εκκρεμότητα για τα εθνικά και κρατικά συμφέροντα. Ας θέσουμε, λοιπόν, ευθέως το ερώτημα: Ως Ελλάδα μας ενδιαφέρει η Κύπρος και κατ’ επέκτασιν το Κυπριακό;

Μία πρώτη απάντηση δίνει το γεγονός ότι το Κυπριακό είναι το μοναδικό θέμα που απασχολεί συνεχώς από το 1955 την ελληνική εξωτερική πολιτική. Γιατί η ελληνική εξωτερική πολιτική ασχολείται;

Από το σύνολο των υπό διαπραγμάτευση θεμάτων για το Κυπριακό, η Ελλάδα, ως μία από τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, έχει νομική-θεσμική αρμοδιότητα να λάβει θέση μόνον για το ζήτημα της ασφάλειας και των εγγυήσεων.

Ο εθνικός δεσμός

Προφανώς, δεν είναι μόνο αυτός ο λόγος που η ελληνική εξωτερική πολιτική ασχολείται με το Κυπριακό. Εκτός από τη νομική διάσταση, υπάρχει η εθνική διάσταση. Υπάρχει το συναίσθημα που εδράζεται στον εθνικό δεσμό. Οι Ελλαδίτες συνεχίζουν να αντιλαμβάνονται τους Ελληνοκύπριους σαν κλαδί του Ελληνισμού. Ως εκ τούτου νοιώθουν υποχρέωση να στέκονται στο πλευρό τους.

Από την παγκοσμιοποίηση στον «οικονομικό περιφερισμό»

 Του Κώστα Μελά

---

Βασικά χαρακτηριστικά της παγκοσμιοποίησης ήταν η εφαρμογή των κανόνων του ελεύθερου εμπορίου και της απρόσκοπτης κίνησης των κεφαλαίων με βάση τις πολυεθνικές επιχειρήσεις. Η επέκταση της παγκοσμιοποίησης από τη δεκαετία του 1970 συνοδεύτηκε, pari passo, από την εμφάνιση και τη σταδιακή εξάπλωση των Περιφερειακών Συμφωνιών Εμπορίου.

Αναφέρω τις πιο γνωστές Περιφερειακές Συμφωνίες Εμπορίου στον Πλανήτη:

• Στην Ευρώπη έχουμε την προσπάθεια περιφερειακής ολοκλήρωσης με την καθοδήγηση της γαλλογερμανικής συμμαχίας και τη δημιουργία της ΕΟΚ αρχικά και της ΕΕ στη συνέχεια. Η ίδρυσή της ανάγεται στο 1957.
• Στην Ασία του Ειρηνικού οι σημαντικότεροι περιφερειακοί θεσμοί είναι η ASEAN (Ένωση των Κρατών της Νοτιανατολικής Ασίας – Association of Southeast Asian Nations), στην οποία συμμετέχουν το Βιετνάμ, το Λάος, η Ταϊλάνδη, οι Φιλιππίνες, το Μπρουνέι, η Ινδονησία, η Σιγκαπούρη, η Μαλαισία, η Καμπότζη και η Μιανμάρ. Ιδρύθηκε το 1967.
• Έχουμε, επίσης, την APEC (Οικονομική Συνεργασία Ασίας-Ειρηνικού – Asia-Pacific Economic Cooperation), στην οποία συμμετέχουν 21 χώρες που βρέχονται από τον Ειρηνικό (ΗΠΑ, Καναδάς, Μεξικό, Περού, Χιλή, Ρωσία, Κίνα, Νότιος Κορέα, Ιαπωνία, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Βιετνάμ, Λάος, Ταϊλάνδη, Φιλιππίνες, Μπρουνέι, Ινδονησία, Σιγκαπούρη, Μαλαισία, Καμπότζη, Μιανμάρ και Παπούα Νέα Γουϊνέα). Ιδρύθηκε το 1989 με πρωτοβουλία της Αυστραλίας.
• Τελευταία είναι η RCEP (Οικονομική Συμφωνία Περιφερειακής Κατανόησης – Regional Comprehensive Economic Partnership). Αποτελείται από τα δέκα μέλη που ανήκουν στην ASEAN και από έξι ακόμη μέλη που έχουν συμφωνίες ελευθέρου εμπορίου με το ASEAN. Δηλαδή από την Κίνα, τη Νότιο Κορέα, την Ιαπωνία, την Ινδία, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Η πρωτοβουλία για τη δημιουργία της RCEP αρχίζει από το 2013 με πρωτοβουλία της Κίνας.

Οι ελίτ έχουν και αντοχές και εφεδρείες

Του Κώστα ΒεργόπουλοΥ

---

Λόγω της ανόδου νέων ακραίων δυνάμεων του λαϊκισμού, είτε της Δεξιάς είτε της Αριστεράς, θέτει πράγματι σε κίνδυνο τη δημοκρατία; Μήπως οι καταχρήσεις και η ασυδοσία των κερδισμένων της παγκοσμιοποίησης έχουν οδηγήσει τους χαμένους του παιχνιδιού στην σημερινή αμφισβήτηση του συστήματος;

Έφθασε, άραγε, η στιγμή που οι «αξιοθρήνητοι» (deplorables, κατά την Χίλαρι Κλίντον), οι σύγχρονοι «άθλιοι» της παγκοσμιοποίησης, αυτοί που είχαν αυθαίρετα θεωρηθεί εκτός παιγνίου, επιστρέφουν στο προσκήνιο; Επιστρέφουν για να εκτοπίσουν τις ελίτ από την πολιτική σκηνή της ιστορίας; Μήπως έφθασε η στιγμή που οι άξεστοι και αμόρφωτοι άνθρωποι του λαού εκδικούνται τους πολιτισμένους και μορφωμένους;

Εάν κάτι τέτοιο όντως συνέβαινε, θα καταλήγαμε αναγκαστικά στο μοιραίο συμπέρασμα ότι αυτό που απειλεί σήμερα την δημοκρατία δεν είναι παρά η ίδια η δημοκρατία! Η είσοδος στη δημόσια σφαίρα κοινωνικών στρωμάτων που μέχρι πρόσφατα ήταν στο περιθώριο και έρμαια των ελίτ δεν μπορεί να είναι απειλή για τη δημοκρατία.

Δηλώσεις περί του τέλους του κόσμου, όπως τουλάχιστον τον γνωρίζαμε, αφθονούν σήμερα. Σ’ αυτό είχαν συμβάλει τα τρία εκλογικά σοκ: το Brexit στο Ηνωμένο Βασίλειο, η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ και η αρνητική λαϊκή ετυμηγορία στο ιταλικό δημοψήφισμα.

Τα κοινωνικά «κουρέλια»

Προβαλλόταν η άποψη ότι τα κοινωνικά «κουρέλια» τιμωρούν την αλαζονεία των ελίτ. Ότι ακόμη μια φορά, όπως συνέβη κατά την δεκαετία του 1930, οι ζωές των ανθρώπων εκτοπίζουν τον «ορθό λόγο» των ελίτ. Ωστόσο, όσο πειστικές και αν θεωρηθούν αυτές οι ερμηνείες θα έπρεπε ακόμη να δούμε πως αυτές εφαρμόζονται στην πράξη.

Επί του παρόντος δεν υπάρχει καμία ένδειξη για επικείμενες αξιοσημείωτες αλλαγές όσον αφορά στη σύνθεση του πολιτικού προσωπικού. Αντιθέτως, σε όλες τις περιπτώσεις, οι ελίτ παραμένουν στη θέση τους και επιμένουν να διαχειρίζονται οι ίδιες τις συνέπειες των ετυμηγοριών που υποτίθεται ότι τις εκτοπίζουν από το πολιτικό σκηνικό.

Νέα Δεξιά: από τη φυλή στον πολιτισμό

 Του Κώστα Μελά

Διάβασα με προσοχή το άρθρο του Δημήτρη Δεληολάνη με τίτλο «Η Λεπέν διαβάζει Αντόνιο Γκράμσι» που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα www.stavroslygeros.gr. Δεν μπορώ να διαφωνήσω ότι απαιτείται υπεράσπιση της σκέψης του μεγάλου Ιταλού μαρξιστή πολιτικού και φιλοσόφου, όπως επιχειρεί ο Δεληολάνης, σε σχέση με την ανάγνωση που επιχειρείται από διάφορους διανοουμένους της νέας ριζοσπαστικής άκρας Δεξιάς.

Οι θεωρητικές  κατηγορίες που χρησιμοποιεί ο Ιταλός μαρξιστής για να περιγράψει, ερμηνεύσει και κατανοήσει την πραγματικότητα, πόρρω απέχουν από τις αντίστοιχες  που χρησιμοποιούν οι θεωρητικοί της νέας ριζοσπαστικής άκρας Δεξιάς. Όμως, αυτή η προσέγγιση, απλά δείχνει σε θεωρητικό επίπεδο, τις υπάρχουσες διαφορές μεταξύ των δύο σκέψεων.

Επιστημολογικά μιλώντας, θα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η ενασχόληση με το πόσο η  κάθε άποψη αντιστοιχεί πλησιέστερα στη σημερινή πραγματικότητα της πλανητικής μαζικοδημοκρατίας. Δηλαδή, κατά πόσο κάθε θεωρητική άποψη εμπεριέχει μια αυξανόμενη θετική ευρετική στα περίπλοκα προβλήματα των σημερινών κοινωνιών. Όλα αυτά, όμως, είναι ζητήματα που δεν έχουν θέση στο παρόν άρθρο. Αφορούν στη θεωρία.

Εκείνο που θέλω να υπογραμμίσω είναι ότι στην πολιτική και όχι στη θεωρία, και ειδικά στην εξαγωγή πολιτικών συμπερασμάτων που στοχεύουν στην καθοδήγηση της πολιτικής πρακτικής, τα πράγματα αλλάζουν. Τις περισσότερες φορές, κλεμμένες απόψεις, με αρχικά ελάχιστη θεωρητική επεξεργασία και ελάχιστο θεωρητικό έρεισμα, είναι ικανές να τεθούν στην υπηρεσία πολιτικής στόχευσης. Και στην πορεία, ενδυόμενες θεωρητική στοιχειοθέτηση, να αποκτήσουν το απαραίτητο βάρος στη διαμάχη των ιδεών.

Κατάσταση ηγεμονίας

Ο Αλαίν Ντε Μπενουά (Alain de Benoist) έχει “κλέψει” από την γκραμσιανή προβληματική την άποψη ότι προκειμένου να ηγεμονεύσει ένας ιδεολογικός-πολιτικός χώρος στην κοινωνία απαραιτήτως απαιτείται η πολιτιστική του επικράτηση. Γνωρίζουμε ότι ο Γκράμσι διαχωρίζει την κυριαρχία (dominio), ασκούμενη κυρίως με βίαια μέσα, από τη διεύθυνση-καθοδήγηση (direzione), η οποία ασκείται μέσω των  ιδεολογικών  μηχανισμών. Η αρμονική σύζευξη των δύο αυτών διαδικασιών εγγυάται την κατάσταση ηγεμονίας του Ηγέτη-Κυρίαρχου.

Η δεκαετία του 1960 και 1970 ήταν πέτρινα χρόνια για τη γαλλική Ακροδεξιά. Την περίοδο εκείνη, η συντηρητική Δεξιά, υπό την ηγεσία του Ντε Γκωλ, του Πομπιντού και του Ντ’ Εσταίν, γνώριζε συνεχείς εκλογικές επιτυχίες επί 23 συναπτά έτη. Κρατούσε έτσι τους πολιτικούς της άκρας Δεξιάς στο περιθώριο.

Παραδόξως, ωστόσο, την ίδια περίοδο η Αριστερά κυριαρχούσε στη Γαλλία πολιτιστικά και πνευματικά. Για να ανατρέψει την πολιτισμική ηγεμονία της Αριστεράς, ο Ντε Μπενουά και οι οπαδοί του (μέσω της οργάνωσης Groupement de Recherches et d’ Etudes pour une Civilisation Europeene-GRECE που ιδρύθηκε το 1968) άρχισαν γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 1970 να διατυπώνουν ένα νέο πρόγραμμα: ένα «γκραμσισμό της Δεξιάς».

Έτσι βάφτισε ο Ντε Μπενουά τη στρατηγική του για την ανατροπή της πολιτισμικής κυριαρχίας της Αριστεράς και την επικράτηση δεξιών ιδεών και θεματικών. Αυτός ο πολιτιστικός και πολιτικός αγώνας θα προετοίμαζε το έδαφος για την πολιτική κυριαρχία της Ακροδεξιάς.

1492, Ο Κολόμβος «εισβάλει» στην Αμερική …και καλωσορίζει στην ανθρωπότητα τον καπιταλισμό

Γράφει ο Χρήστος Σκυλλάκος 

Ρίχνοντας μια ματιά στην Wikipedia… διαβάζουμε πως «5 Δεκέμβρη του 1492, ο Χριστόφορος Κολόμβος (γενν. 31 Οκτωβρίου 1451 – πεθ. 20 Μαΐου 1506) γίνεται ο πρώτος Ευρωπαίος που πατάει το πόδι του στο νησί Ισπανιόλα (σημερινή Αϊτή και Δομινικανή Δημοκρατία)» και… μαζεύουμε μια κάποια, πληροφοριακή γνώση.

Πως «το νησί Ισπανιόλα, αποτέλεσε σταθμό στο πρώτο ταξίδι του Χριστόφορου Κολόμβου το 1492, ο οποίος του έδωσε την ονομασία Ισπανιόλα, δηλαδή Ισπανική (νήσος)» και… μαζεύουμε μια κάποια, γεωγραφική – και εν μέρη αποικιοκρατικής αντίληψης – γνώση.

Πως «οι Λουκαγιανοί (Αραουάκοι) ήταν οι ιθαγενείς τους οποίους συνάντησε ο Χριστόφορος Κολόμβος το 1492, όταν έφτασε για πρώτη φορά στην Αμερική. Οι Ισπανοί τους περιέγραψαν ως ειρηνικούς, πρωτόγονους ανθρώπους» και… μαζεύουμε και μια κάποια, ανθρωπολογική γνώση.

Διαβάζουμε τέλος μα στα ψιλά γράμματα πως «οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού Ισπανιόλα, ιθαγενείς της φυλής των Αραουάκων, αφανίστηκαν με την έλευση των πρώτων Ισπανών αποίκων» και… αν και θα έπρεπε να μας αφήνει έκπληκτους, κατά γενική ομολογία, τούτο δεν συμβαίνει.

Το έχουμε αφομοιώσει. Το έχουμε συνηθίσει ως γνώση στη βάση πολιτισμικών και ιδεολογικών αναφορών και σταθερών. Το θεωρούμε ένα ιστορικό δεδομένο ερμηνευμένο ως κάτι το επουσιώδες, ως κάτι το μη καθοριστικό λόγω της χρονικής και χωρικής απόστασης που υπάρχει. Στεκόμαστε αδιάφορα προσκείμενοι διότι δεν μας αφορά άμεσα στην καθημερινότητα μας. Ανεξαρτήτως όμως όλων των παραπάνω, – κι ας χωράει πολύ συζήτηση αυτή η ψυχική αδυναμία του ανθρώπου να αποδέχεται την αλήθεια -, η Ιστορία έχει άλλη άποψη επί του θέματος καθώς το νήμα της συνέχειας της, αρνείται να φθαρεί. Μοιάζει μάλιστα να εκδικείται την συλλογική μας άγνοια. Εφόσον μιλάμε για το 1492 και βλέπουμε θαλασσοπόρους και περιπέτειες, «εξαγωγή» του πολιτισμού, εξάπλωση της παγκόσμιας γνώσης, πρόοδο και λοιπές ευεργεσίες και ηρωικές περγαμηνές ενώ πίσω από όλα λειτούργησε η πρώτη, η μεγαλύτερη, η πιο φρικώδη και αιματηρή γενοκτονία της ανθρωπότητας, η πιο ντροπιαστική καταστροφή του παγκόσμιου πολιτισμού, η πιο δυναμική εγκαθίδρυση της δυτικής ιδεολογίας ως παγκόσμιας και πλήρως αδιάσειστης – και με κερασάκι στην σάπια τούρτα, μια κτηνώδη ηθική αναφορά που μας κατατρέχει -, καθώς και η, τεράστιας έκτασης, πρωταρχική συσσώρευση του υλικού πλούτου του σημερινού συστήματος, του γνωστού μας καπιταλισμού, τότε η άγνοια και η αφέλεια δεν δικαιολογείται. Ταυτόχρονα, όχι απλά δεν δικαιολογείται αλλά είναι απαράδεκτη η όποια παράλειψη, η όποια απόκρυψη της πραγματικότητας. Η υποκειμενική κρίση και αντίληψη αλλά κυρίως η επιλεκτική ιστοριογραφική προσέγγιση και στρέβλωση έρχεται σε σύγκρουση – και κάποια στιγμή αποκαλύπτεται – με την κατοχυρωμένη, με την αντικειμενική αλήθεια. Αυτή που λέει ότι το 1650 – όπως μας ενημερώνει (και) ο Αμερικάνος ιστορικός Howard Zinn – «όλοι οι Ινδιάνοι Αράουακ που είχαν αρχικά βρεθεί στο νησί (σ.σ. αρχικός πληθυσμός: 250.000 – 3.000.000), αλλά και οι απόγονοι τους, είχαν αφανισθεί».

Κοινωνική Βία και Φόβος των Ελίτ

Φωτεινή Μαστρογιάννη

Ο φόβος είναι ένα ισχυρότατο συναίσθημα, έχει δε χρησιμοποιηθεί κατά κόρον και στην πολιτική. Ο φόβος δεν είναι μόνο ατομικός αλλά  μπορεί να εξαπλωθεί σε ολόκληρη την κοινωνία και να γίνει συλλογικός (δεν βιώνουμε άλλωστε κάτι τέτοιο σήμερα;). 

Δεν φοβάται όμως μόνο η «μάζα» αλλά και η ελίτ.  Σύμφωνα με τον  Brown (1997) η μάζα φοβάται όταν αισθάνεται απειλή για την ασφάλειά της. Η δε ασφάλεια μπορεί να είναι σωματική, πολιτική, οικονομική και πολιτιστική/κοινωνική.

Ενδιαφέρον όμως είναι να δούμε τι φοβούνται οι ελίτ σύμφωνα με τον Brown. Αυτό λοιπόν που φοβούνται σχετίζεται με δύο κινδύνους. Ο ένας είναι ο κίνδυνος απώλειας της εξουσίας (νοιάζονται μόνο για τις καρέκλες που λέει ο λαός) και ο άλλος είναι ο κίνδυνος να καταδικασθούν για προγενέστερα εγκλήματα που έχουν διαπράξει.

Από τους δύο φόβους της ελίτ δηλαδή τον φόβο του κινδύνου της απώλειας της εξουσίας και του κινδύνου να καταδικασθούν για προγενέστερα εγκλήματα, ο πιο ισχυρός είναι αυτός της απώλειας της εξουσίας.

Η αντίδραση των ελίτ στους φόβους αυτούς είναι η δημιουργία πόλωσης. Στο παρελθόν το έκαναν με τα έθνη, στο παρόν όπου υπάρχει μία γενικότερη εθνοαποδόμηση λόγω των συμφερόντων της παγκοσμιοποίησης και των παγκοσμιοποιητών, η πόλωση που δημιουργούν είναι μεταξύ κοινωνικών ομάδων ακόμα και οπαδών ποδοσφαιρικών ομάδων όπως είδαμε πρόσφατα στη χώρα μας που πρόεδρος ποδοσφαιρικής ομάδας με εμπρηστικές του δηλώσεις προωθούσε την πόλωση (και κατά συνέπεια και την κοινωνική βία). 

Οι ελίτ χρησιμοποιούν την ανασφάλεια της μάζας προκειμένου να διατηρήσουν τη δύναμή τους, παρουσιάζονται  στο πλήθος ως  «προστάτες» (ή "σωτήρες" στα καθ’ημάς). Αυτό που προσπαθούν να κάνουν είναι να βρουν κάτι που να είναι προς το συμφέρον μίας κοινωνικής ομάδας και να το διαμορφώσουν κατά τέτοιο τρόπο που να εξυπηρετεί τα δικά τους συμφέροντα. 

«Προσοχή στον γορίλα…»-του Γιώργου Παπαγιαννόπουλου

Με αφορμή τις πρόσφατες προεδρικές εκλογές στην Γαλλία, όπως άλλωστε με κάθε αντίστοιχη ευκαιρία, επανήλθε η συζήτηση για τα «δύο στρατόπεδα», για την αντιπαράθεση ανάμεσα στις δύο δυνάμεις που συγκρούονται: εκείνες της Παγκοσμιοποίησης και της Αυτονομίας /Ετερότητας. Οι μεταπράτες/ μεσίτες της χρηματοπιστωτικής ελίτ και από την άλλη οι υπερασπιστές της Ταυτότητας/ Εθνικής Ανεξαρτησίας. «Οι πρώτοι μιλούν στο όνομα της ενδογενούς (νεο)αποικιοκρατίας, οι δεύτεροι (συκοφαντημένοι, όπως στην περίπτωση του BREXIT ως υπερήλικες, αγράμματοι κι επαρχιώτες) μιλούν ή πρέπει να μιλήσουν όχι μόνο για την επάνοδο της Πολιτικής, αλλά και να προτείνουν μια αισθητική και μια μεταφυσική που θα έχουν με το μέρος τους, τους αιώνες. Οι πρώτοι έχουν με το μέρος τους την Αγορά, οι δεύτεροι την Ιστορία.» (Θεόδωρος Παντούλας).

Αντίστοιχα εδώ, με την «απρόσμενη» διεύρυνση του «Μνημονιακού τόξου» που επετεύχθει είτε με την ΔΙΟΛΥΣΘΙΣΗ είτε με την «κωλοτούμπα» του ΣΥΡΙΖΑ (πέστε το όπως θέλετε), ενισχύθηκε (προσωρινά;) το μέτωπο των φιλικών δυνάμεων προς τις λεγόμενες Αγορές (καμία σχέση με την αρχαιοελληνική ΑΓΟΡΑ, την μήτρα της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ).

Έμεινε έτσι ένα τεράστιο κενό που πρέπει να γεμίσει «όπως- όπως», δεδομένου ότι τα πράγματα βαίνουν προς επιδείνωση (όχι μόνον στον οικονομικό τομέα αλλά και όσον αφορά τα «γεωστρατηγικά», την γειτονιά μας…). Ως εκ τούτου είναι αναγκαίες νέες Συσπειρώσεις ανάμεσα στις δυνάμεις που προτάσσουν την Εθνική και Κοινωνική Χειραφέτηση, την επιστροφή της ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ απέναντι στον Παγκοσμιοποιημένο χυλό και τον τραπεζικό ολοκληρωτισμό.

Προσοχή λοιπόν στην επιλογή των στρατοπέδων και κυρίως, «προσοχή στον γορίλα»….