Ισλαμικός επεκτατισμός, Σταυροφορίες και απλοϊκές προσεγγίσεις

Ισλαμικός επεκτατισμός, Σταυροφορίες και απλοϊκές προσεγγίσεις
Ν. Λυγερός 
Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου

Μερικοί αναλυτές, ειδικά με ελλαδοκεντρικές θέσεις αγνοώντας τον ελληνισμό, ερμηνεύουν τις Σταυροφορίες ως το ψυχολογικό στοιχείο που επηρεάζει αρνητικά τις διαθέσεις του αραβικού κόσμου έναντι της Δύσης.

Βέβαια με αυτήν την απλοϊκή προσέγγιση υποδηλώνουν μόνο και μόνο την άγνοια τους όσον αφορά στον αιτιοκρατικό χαρακτήρα του χρόνου.

Συνήθως προσθέτουν και άλλους παραδοσιακούς χαρακτηρισμούς που εκφυλίζουν το σύνολο των 9 Σταυροφοριών σε μόνο μια, την τέταρτη. Δείχνει, επίσης, μια θέση επιφυλακτική, διότι δεν είναι κατανοητός σε αυτούς ο ρόλος των Ναϊτών, των Ιωαννιτών και των Τευτόνων. 

Αλλά ας αρχίσουμε από την αρχή. Η κατηγορία ενάντια στην έννοια της Σταυροφορίας είναι χρονικά λανθασμένη και δικαιολογείται από το αιτιακό λάθος. Ο επεκτατισμός του Ισλάμ δεν είναι μια απάντηση στις Σταυροφορίες.

Αντιθέτως, οι Σταυροφορίες προσπάθησαν να σώσουν τους Ιερούς Τόπους, να προστατέψουν τους προσκυνητές, να σπάσουν την καταπίεση των Τούρκων και να αμυνθούν στον ιερό πόλεμο του Ισλάμ.

Η ίδια η λέξη Reconquista, που είναι τόσο σημαντική στην Ισπανία, εξηγεί ακόμα και ετυμολογικά ότι πρόκειται για μια αντεπίθεση. Και τι να πούμε για την Ναυμαχία της Ναυπάκτου του 1571 που συμπεριλαμβάνεται στην ευρύτερη έννοια της Σταυροφορίας, που προκάλεσε το πρώτο σοβαρό πλήγμα στην ναυτική δύναμη των Οθωμανών.

Οι Σταυροφορίες από την πλευρά των Αράβων

Με τη λέξη σταυροφορίες (crusades) εννοούμε τις εκστρατείες που έγιναν το Μεσαίωνα (8 εκστρατείες από το 1095 έως το 1291) από τους χριστιανούς της Δυτικής Ευρώπης με σκοπό την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων.

Κάθε φορά που θυμόμαστε τη λέξη σταυροφορία μας έρχονται στο νου διηγήσεις χριστιανών σταυροφόρων, ιστορικών και περιηγητών, σύμφωνα με τους οποίους οι εκστρατείες αυτές είχαν σαν σκοπό να απελευθερώσουν την Ιερουσαλήμ από τους άπιστους, έτσι ώστε οι χριστιανοί ελεύθερα να πηγαίνουν να προσκυνούν τους Άγιους Τόπους. Γι’ αυτό άλλωστε η λέξη «σταυροφορία» στο χριστιανικό λεξιλόγιο δηλώνει κάτι το θετικό, το συνασπισμό των ανθρώπων για καλό σκοπό.



Η Λατινική και η Βυζαντινή Αυτοκρατορία μετά την Δ “Σταυροφορία. (περ. 1204)

Όμως οι καταστροφές, οι σφαγές (μουσουλμάνων, ορθόδοξων και εβραίων), το πλιάτσικο και η δημιουργία αποικιακών κρατών στην περιοχή τι σχέση έχουν με τον ωραίο και ρομαντικό σκοπό της απελευθέρωσης των Αγίων Τόπων; Οι βιαιότητες και οι ωμότητες ήταν τέτοιας έκτασης, ώστε ο φόβος και το μίσος, που προκάλεσαν στους Άραβες και στους άλλους μουσουλμανικούς λαούς της περιοχής, να διατηρείται μέχρι τις μέρες μας (π.χ. η εισβολή στο Ιράκ αποκλήθηκε από πολλούς Άραβες νέα σταυροφορία). Άλλωστε οι σταυροφορίες είναι η απαρχή των συγκρούσεων του χριστιανικού με το μουσουλμανικό κόσμο. Ενδιαφέρον έχει να δούμε πώς παρουσιάζουν οι Άραβες, αυτοί που ζούσαν εκεί και κατακτήθηκαν από τους σταυροφόρους, τις εκστρατείες αυτές και που οι απόψεις τους δε συμπίπτουν καθόλου με αυτές των Δυτικών.