Το 1821 από την οθωμανική σκοπιά: Mια διαφωτιστική συζήτηση

Πηγή: m.lifo.gr

Οι «Οθωμανικές αφηγήσεις για την Ελληνική Επανάσταση» των Σοφίας Λαΐου και Μαρίνου Σαρηγιάννη φωτίζουν μια άγνωστη στο ευρύ κοινό πλευρά των γεγονότων. Μιλήσαμε μαζί τους.

Διακόσια σχεδόν χρόνια μετά τον ξεσηκωμό του ’21 που οδήγησε στη δημιουργία του νέου ελληνικού κράτους και σήμανε την αρχή του τέλους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η σχετική εγχώρια βιβλιογραφία είναι τεράστια έχοντας καλύψει εξαντλητικά το θέμα από διάφορες πλευρές κι από πολλές διαφορετικές σκοπιές. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και για ό,τι αφορά την οπτική της άλλης πλευράς, των Οθωμανών δηλαδή, η κάλυψη της οποίας σίγουρα βοηθά σε μια σφαιρικότερη αντίληψη των γεγονότων.

Η αλήθεια βέβαια είναι ότι οι Οθωμανοί αφενός άργησαν να αντιληφθούν τον ιδιαίτερο, εθνικοαπελευθερωτικό χαρακτήρα της Ελληνικής Επανάστασης σε σχέση με άλλες εξεγέρσεις που σημειώνονταν κατά καιρούς εντός της αυτοκρατορίας –ήταν εξάλλου αρχικά πεπεισμένοι πως οι στασιαστές ήταν έξωθεν υποκινούμενοι–, αφετέρου δεν απέκτησε ποτέ για εκείνους τη σημασία που είχε για τους επαναστατημένους «ραγιάδες». Παρά ταύτα, και προσπάθειες ερμηνείας της υπήρξαν και αντίκτυπο είχε στην ίδια την αυτοσυνειδησία των Οθωμανών, ενώ έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης τόσο άλλων βαλκανικών λαών όσο και των Τούρκων καθαυτών. Το αυξημένο ενδιαφέρον που δείχνουν κάποιοι νεότεροι Έλληνες και Τούρκοι ιστορικοί και η μεγαλύτερη ευκολία πρόσβασης στα οθωμανικά αρχεία (παρά τη δυσκολίες που παρουσιάζει η γλώσσα) έχουν τα τελευταία χρόνια ρίξει περισσότερο φως σε αυτή την σκοπιά.

Στα πλαίσια αυτά και με αφορμή την πρόσφατη έκδοση της μελέτης «Οθωμανικές αφηγήσεις για την Ελληνική Επανάσταση» από το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, ζητήσαμε από τους δύο συγγραφείς του, τη Σοφία Λαΐου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Οθωμανικής ιστορίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, και τον Μαρίνο Σαρηγιάννη, ερευνητή στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών του ΙΤΕ να μας κατατοπίσουν σχετικά.

Για τη σύγχρονη τουρκική ιστοριογραφία, το ’21 οπωσδήποτε δεν αποτελεί ερευνητική προτεραιότητα. Υπάρχει, όπως είναι φυσικό, ένας αριθμός μελετών που προσεγγίζουν τα γεγονότα με μια εθνικιστική προσέγγιση και από τη σκοπιά του οθωμανικού κράτους, συνήθως μιλώντας με όρους θρησκευτικού μίσους (των χριστιανών έναντι των μουσουλμάνων) και εστιάζοντας στις σφαγές που παρατηρήθηκαν. Υπάρχει, από την άλλη, ένας περιορισμένος αλλά σημαντικός πυρήνας σοβαρών ιστορικών που ασχολούνται με την Επανάσταση οι οποίοι εστιάζουν περισσότερο στην πρόσληψη των γεγονότων από την οθωμανική τάξη.

— Αν και η εγχώρια βιβλιογραφία για την ελληνική επανάσταση είναι αρκετά πλούσια, νομίζω ότι ελάχιστα πράγματα έχουν γραφτεί ως τώρα για το πώς εκτιμήθηκε από τους Οθωμανούς της εποχής. Υπήρχε έλλειψη ενδιαφέροντος ή πηγών;

Η πρώτη ελληνική εργατική Πρωτομαγιά

Η 1η Μάη ορίστηκε από τη Β΄ Διεθνή σαν μέρα διεθνούς αλληλεγγύης και αγωνιστικών διεκδικήσεων των εργαζομένων το 1889. Από τότε και ύστερα οι Έλληνες σοσιαλιστές της εποχής σύνδεσαν πολλές πρωτοβουλίες τους με την μέρα αυτή.

Την 1η Μάη του 1891 ο Καλλέργης και άλλοι 12 σοσιαλιστές φωτογραφήθηκαν αναμνηστικά όλοι μαζί σαν συμβολική συμμετοχή στην παγκόσμια επέτειο και διαμαρτυρία των εργατών. Το 1892 ο Καλλέργης και τριάντα περίπου σύντροφοί του συγκεντρώνονται στο χώρο του Σταδίου και εκεί διαμαρτύρονται κατά του άθλιου πλουτοκρατικού συστήματος.

εφημερίδα Σοσιαλιστής

Η πρώτη όμως ουσιαστικά διεκδικητική Πρωτομαγιά, ήταν αυτή του 1893. Την απόφαση για την συγκέντρωση είχε πάρει δύο μήνες νωρίτερα το διοικητικό συμβούλιο του Σοσιαλιστικού Συλλόγου και η οργάνωσή της είχε ανατεθεί σε τριμελή επιτροπή που αποτελούσαν οι Χαιρέτης, Ματιάτος, Ελευθερίου. Κατά τη διάρκεια μέχρι την 1η Μάη ο Σοσιαλιστικός Σύλλογος έκανε κάλεσμα σε διάφορα εργατικά σωματεία “όπως μετάσχουν εις την εορτήν της Πρώτης Μαΐου”. Η εκδήλωση προαναγγέλλεται έτσι στα μέσα του Απρίλη από τις στήλες του “Σοσιαλιστή” και εκεί αναφέρονται οι στόχοι και ο τόπος της συγκέντρωσης.

Ο Καποδίστριας, το κλείσιμο των εκκλησιών και οι αντίπαλοι Φονταμενταλισμοί

Ο Καποδίστριας, το κλείσιμο των εκκλησιών και οι αντίπαλοι Φονταμενταλισμοί

Πως ου δει ιστορίαν ξυγγράφειν

• Γιώργος Καραμπελιάς
  

  Συγγραφέας, Πολιτικός Αναλυτής

HISTORICAL PICTURE ARCHIVE VIA GETTY IMAGES

Έλληνας ορθόδοξος ιερέας και οι πιστοί εισερχόμενοι στον ναό αφήνουν τον όβολό τους (Photo by © Historical Picture Archive/CORBIS/Corbis via Getty Images)

Αν η σημερινή ελληνική κοινωνία μοιάζει να έχει μείνει κυριολεκτικώς αποσβολωμένη μπροστά σε μία κρίση όπως η πανδημία του κορωνοϊού, οι πρόγονοί μας, στο παρελθόν, έζησαν στενά δεμένοι με την επιδημία, την καραντίνα και τον θάνατο. Έτσι και η Επανάσταση του 21 δεν αντιμετώπιζε μόνο το τουρκικό ξίφος, αλλά, ίσως, οι θάνατοι που προκλήθηκαν από τις δύσκολες υγειονομικές συνθήκες να προκάλεσαν ισάριθμο ή τουλάχιστον συγκρίσιμο αριθμό θυμάτων με εκείνους που έπεσαν στα πεδία των μαχών. Η τελευταία μεγάλη επιδημία την οποία αντιμετώπισαν οι αγωνιζόμενοι Έλληνες, το 1828-1829  εμφανίστηκε μόλις τρεις μήνες μετά την έλευση στην Ελλάδα, ως κυβερνήτη, του Ιωάννη Καποδίστρια.

Εσχάτως, λοιπόν, στη δημόσια συζήτηση γύρω από το ζήτημα της πραγματοποίησης των θρησκευτικών τελετών, καθώς άρχιζε η κρίση του κορωνοϊού, διεξήχθη ένας σχετικός διάλογος, κάποτε διάλογος κουφών που επεστράτευσε και τον Καποδίστρια και για μερικές ημέρες ακολούθησε μια έντονη διαδικτυακή διαμάχη, η οποία μάλλον αναζωπυρώνεται καθώς φθάνουμε στο Πάσχα. Επιπλέον, επειδή τα τελευταία χρόνια η μορφή του Καποδίστρια έχει μεταβληθεί σε μια προσωπικότητα που προβάλλεται, κάποτε μέχρις λατρείας από τη συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων γι’ αυτό και το συγκεκριμένο ζήτημα τείνει να αποκτήσει έναν εμβληματικό – συμβολικό πολιτικοῑδεολογικό χαρακτήρα.

Ο Κύπριος ήρωας της ΕΟΚΑ Γρηγόρης Αυξεντίου και η μάχη στη σπηλιά του Μαχαιρά

Φόρο τιμής στον Κύπριο μάρτυρα του Απελευθερωτικού Αγώνα Γρηγόρη Αυξεντίου που σκοτώθηκε στις 3 Μαρτίου 1957 περικυκλωμένος από δεκάδες Άγγλους στρατιώτες στη σπηλιά του Μαχαιρά, αποτελεί το δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ του Γιώργου Φιλή.
Το ντοκιμαντέρ «Γρηγόρης Αυξεντίου, ένας ήρωας με το μνημοσκόπιο»περιέχει πολλά ντοκουμέντα, αληθινές μάχες με Άγγλους στρατιώτες που πέφτουν από τα πυρά του Αυξεντίου.Το υλικό προέρχεται κυρίως από τα Βρετανικά Αρχεία. 

Τα δάνεια της …«ανεξαρτησίας»

Στις 9 Φεβρουαρίου 1824, σαν σήμερα πριν από 196 χρόνια, αρχίζει η χρυσοπληρωμένη από τον ελληνικό λαό δανειακή "σωτηρία" της χώρας από ξένους και ντόπιους τοκογλύφους. 

«Εγώ θέλω του σπιτιού µας τα κεραµίδια να σάσουµεν, να µην τρέχουν και πέση το σπίτι µας και µας πλακώση. Τα ξένα τα σπίτια τα ’χουν καλά σκεπασµένα οι νοικοκυραίοι τους και δεν παίρνει ο αγέρας τα κεραµίδια τους όσο σφοδρός και να είναι. Του δικού µας του σπιτιού τα κεραµίδια λίγος άνεµος να φυσήξη δεν αφίνει κανένα. Και έχει και κάτι µαστόρους – παίρνουν τα κεραµίδια και σκεπάζουν τα ξένα σπίτια».

     Στρατηγός Μακρυγιάννης

    Στις 9 Φεβρουαρίου 1824, σαν σήμερα πριν από 196 χρόνια, αρχίζει η χρυσοπληρωμένη από τον ελληνικό λαό δανειακή “σωτηρία” της χώρας από ξένους και ντόπιους τοκογλύφους. 

    Εκείνη την ημέρα υπογράφεται στο Λονδίνο συμφωνητικό ανάμεσα σε Άγγλους κεφαλαιούχους και τους εκπροσώπους της ελληνικής κυβέρνησης, Ιωάννη Ορλάνδο και Ανδρέα Λουριώτη, για τη σύναψη δανείου ύψους 800.000 λιρών. Η ληστρική «περιπέτεια» σε βάρος της ελληνικής  κοινωνίας είχε μόλις αρχίσει… 

        Η ιστορία των δανεισµών της Ελλάδας ξεκινάει, λοιπόν, πριν ακόµα δηµιουργηθεί το ελληνικό κράτος.

    Πάμε να δούμε πως εξελίχτηκε αυτή η «σωτηρία» μέχρι και τα τέλη του 2009, οπότε η χώρα εισήλθε στην γκιλοτίνα των Μνημονίων, με πρόσχημα – τι άλλο – το δημόσιο χρέος:

(πηγή: https://kapsimi.gr/einai-o-kapitalismos-ilithie

«Είναι ο Καπιταλισμός, ηλίθιε» – Νίκος Μπογιόπουλος)

       «(…) το πρώτο δάνειο (συνήφθη) για τις ανάγκες, υποτίθεται, του εθνικο-απελευθερωτικού αγώνα. Η ονοµαστική του αξία ήταν περίπου 800.000 χρυσές λίρες που δόθηκαν από βρετανικό τραπεζικό οίκο µε εγγύηση τις εκτάσεις της εθνικής γης. Από τις 800.000 η Ελλάδα δεν εισέπραξε τελικά παρά 300.000 λίρες περίπου. Η µοιρασιά του δανείου ανάµεσα σε γαιοκτήµονες και πλοιοκτήτες ήταν από τους παράγοντες που συνετέλεσαν στην πρόκληση του εµφυλίου πολέµου, που ξέσπασε ένα χρόνο αργότερα.

    Το 1825 συνήφθη δεύτερο δάνειο ύψους 2.000.000 λιρών, πάλι από βρετανικό τραπεζικό οίκο. Όπως και πριν, στην Ελλάδα έφτασε µόλις το 1/10 του ποσού. Πάνω από 500.000 λίρες σπαταλήθηκαν σε παραγγελίες πολεµικών πλοίων που είτε δεν παραλήφθηκαν ποτέ είτε παραλήφθηκαν µε µηχανικές βλάβες. Μεγάλο µέρος του δανείου πήγε σε ρουσφέτια και σε πελατειακή διασπάθιση (Νίκος Μπελογιάννης, Το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.)

    Το µέγεθος της διασπάθισης ήταν τέτοιο που, όπως ελέχθη τότε, κατάντησε το έθνος να έχει περισσότερους από 12.000 αξιωµατικούς, σε σύνολο ενόπλων δυνάµεων 20.000 ανδρών (σ.σ.: το γεγονός δηλαδή ότι στην Ελλάδα του 2010 ο αριθµός των εν ζωή απόστρατων αξιωµατικών που συνταξιοδοτούνται µε το βαθµό του στρατηγού ανέρχεται στους… 16.000, έχει τη ρίζα του στο απώτατο παρελθόν). Ό,τι απέµεινε από εκείνα τα «δάνεια της ανεξαρτησίας» διαµοιράστηκε ανάµεσα σε γαιοκτήµονες, κοτζαµπάσηδες και «καραβοκυραίους». Την ίδια περίοδο το πολιορκηµένο Μεσολόγγι, στρατιωτικά εγκλωβισµένο και οικονοµικά αποκλεισµένο, έµενε απροστάτευτο χωρίς τροφή και πολεµοφόδια, αφού από τον πακτωλό των δανείων δεν είχαν αποµείνει παρά µόνο 20.000 λίρες.

Για έναν αιώνα η ελληνική πολιτική είναι το υπερόπλο της Τουρκίας - Μεσοπόλεμος

Ασωνίτης Αλέξανδρος

Λυπάμαι, αλλά μπροστά στις εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά, στην πιθανή απώλεια της ΑΟΖ μας από ατολμία και αδιαφορία, στην παντελή έλλειψη σχεδιασμού του Ελληνισμού για την αντιμετώπιση της τουρκικής απειλής, που καταπατά επίσημα πλέον κυριαρχικά μας δικαιώματα στις ελληνικές θάλασσες, μπροστά στο όλο και πιο σοβαρό ενδεχόμενο Ελλάδα και Κύπρος να μετατραπούμε σε υποτελείς της Τουρκίας, de facto ή και de jure, δεν μπορούμε άλλο να κρύβουμε απ’ τον εαυτό μας την αλήθεια.

Πρέπει να πούμε πώς και γιατί φτάσαμε εδώ, ύστερα από έναν αιώνα σφαλμάτων, αδρανειών και αναίτιων υποχωρήσεων που προκάλεσαν οι πολιτικοί μας. Βρισκόμαστε σε συνθήκες πολέμου το 1920-22, σε συνθήκες οιονεί πολέμου από το 1945 μέχρι σήμερα. Σε όλες τις περιπτώσεις είμαστε μάλλον σε πλεονεκτική θέση. Θα το εξετάσουμε σε τέσσερα άρθρα, ανά περιόδους από το 1915 έως σήμερα.

Κρίνεται σήμερα η ελευθερία μας και τα 200 τουλάχιστον χρόνια αγώνων, θυσιών και αίματος. Η Τουρκία ακολουθεί επεκτατική στρατηγική. Τα γεωτρύπανά της είναι στην Κύπρο και εντός ολίγου θα τα δούμε στην Κρήτη ή στο Καστελλόριζο. Γι' αυτά έχω γράψει από το 2014 (Ελευθεροτυπία, 5-11) ότι δεν «θα τα ξεστήσουν οι τελευταίες επιτυχημένες συμμαχίες μας». Είναι ίσως η τελευταία μας ευκαιρία να επιστρέψουμε στην Ιστορία και στον κόσμο. Δεν είμαστε μόνοι μας, ούτε δίπλα μας μένουν Σκανδιναβοί.

Είναι παγκόσμιο φαινόμενο, που δύσκολα μπορεί να ερμηνευθεί, οι επί 100 χρόνια συνεχείς παραλείψεις και λάθη της ελληνικής πολιτικής. Είναι τόσο κραυγαλέα που αναρωτιέται κάποιος αν πρόκειται για αφιλοπατρία, ανεπάρκεια ή εθελοτύφλωση Ελλαδιτών πολιτικών (αλλά και στρατιωτικών). Αδιαφορούν για το μέλλον, την ανάπτυξη και την υπόσταση της χώρας στον κόσμο.

Είναι γνωστή η μανιώδης προσήλωσή τους στο κομματικό συμφέρον και σε μια εσωτερική καταστροφική διαπάλη, η περιφρόνηση και άρνηση προς κάθε έννοια ανταγωνισμού σε διεθνές επίπεδο. Είναι γνωστή η ράθυμη ανεκδιήγητη αυταρέσκειά τους, η αναίτια υποχωρητικότητά τους τόσο απέναντι στις όμορες χώρες (Τουρκία, Αλβανία και Σκόπια) που διεκδικούν ό,τι θέλουν και μπορούν απ’ την Ελλάδα, όσο και απέναντι στις σύμμαχες χώρες σε ΕΕ και ΝΑΤΟ (κυρίως απέναντι στη Γερμανία, στη Βρετανία και στις ΗΠΑ).

Είναι γνωστή η εγκληματική εγκατάλειψη του Ελληνισμού τον οποίο οι ελλαδίτικες ελίτ έχουν ανακηρύξει εν τοις πράγμασι σε ένα είδος "εχθρού", ή ενοχλητικής υπόμνησης του χρέους τους. Γι’ αυτό και τον υπονομεύουν μεθοδικά: Η συρρίκνωση του Ελληνισμού στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα οφείλεται σε δικά τους λάθη, όταν δεν οφείλεται σε εξωελλαδικούς παράγοντες.

Κι αν δεν ισχύουν αυτά, αν ακούγονται υπερβολικά ή και εμπαθή, τότε θα ήταν καλό να δούμε τα γεγονότα:

Α. 1915-1940

«Τριάντα χρόνια γενοκτονία – Η τουρκική καταστροφή των χριστιανικών μειονοτήτων»

100 χρόνια ατιμωρησίας

Του Δημοσθένη Γκαβέα από την huffingtonpost.gr

Ως ένα από τα καλύτερα βιβλία του 2019 χαρακτήρισαν οι Financial Times το βιβλίο «The thirty year genocide – Turkey’s destruction of its christian minorities 1894-1924» («Τριάντα χρόνια γενοκτονία – Η τουρκική καταστροφή των χριστιανικών μειονοτήτων 1894-1924»). Tο βιβλίο, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και συνυπογράφουν οι διεθνούς φήμης Ισραηλινοί καθηγητές Benny Morris και Dror Ze’evi (Μπένι Μόρρις και Ντρορ Ζεέβι).

H HuffPost Greece συνάντησε τους δύο συγγραφείς στο πλαίσιο του Διεθνούς Συνεδρίου για το Έγκλημα της Γενοκτονίας που διεξήχθη στην Αθήνα στις 6-9 Δεκεμβρίου από την Παμποντιακή Ομοσπονδία με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γενοκτονία του Πόντου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην έναρξη του συνεδρίου χαιρετισμό απηύθυνε ο πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης όπου οι αναφορές του για την Τουρκία προκάλεσαν την οργή της Άγκυρας και με ανακοίνωσή του το τουρκικό ΥΠΕΞ μεταξύ άλλων ανέφερε: «Απορρίπτουμε τους αβάσιμους, ψευδείς και συκοφαντικούς εχθρικούς ισχυρισμούς του Πρωθυπουργού της Ελλάδας Κυριάκου Μητσοτάκη κατά της ιστορίας μας σε ομιλία του στην Αθήνα στις 6-8 Δεκεμβρίου 2019, σε συνέδριο υπό την επωνυμία “6ο Διεθνές Συνέδριο για το Έγκλημα της Γενοκτονίας”, προσθέτοντας ότι “η ελληνική ηγεσία δεν μπορεί να ξεχάσει ότι τους ρίξαμε στο Αιγαίο».

Ωστόσο στο ογκώδες, αλλά κατανοητό βιβλίο των δύο ισραηλινών καθηγητών παρουσιάζεται εμπεριστατωμένα πως η γενοκτονία των χριστιανικών πληθυσμών διεξήχθη σε μια περίοδο 30 ετών (1894 έως 1924) από διαφορετικές κυβερνήσεις με απώτερο σκοπό την ολοκληρωτική εξάλειψη των χριστιανικών μειονοτήτων.

Σύμφωνα με τους ίδιους, οι χριστιανοί στο τέλος του 19ου αιώνα αποτελούσαν το 20% του πληθυσμού και μέχρι το 1924 ο πληθυσμός των Αρμενίων, των Ασσυρίων και των Ελλήνων, είχε συρρικνωθεί στο 2%. Όπως υποστηρίζουν δεν επρόκειτο για μια σειρά ατυχών συμβάντων, αλλά επρόκειτο για μια μοναδική συνεχόμενη και στοχευμένη προσπάθεια εξάλειψης των χριστιανικών πληθυσμών από την Ανατολία. Επρόκειτο για τζιχάντ, επισημαίνει ο κ. Μπένι Μόρρις, ισχυρισμός που όμως δεν βρίσκει απολύτως σύμφωνο τον κ. Ζεέβι αν και τόνισε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του ότι το 2013, 90 χρόνια μετά και τον τελευταίο διωγμό των Ελλήνων του Πόντου και των Αρμενίων, οι διώξεις κατά του χριστιανικού στοιχείου συνεχίζονται λέγοντας πως τότε, οι αρμόδιες τουρκικές αρχές αποφάσισαν την μετατροπή της Αγίας Σοφίας Τραπεζούντας από μουσείο σε τζαμί.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ, (και Νοέμβριος )1943, η μεγάλη σφαγή

Κιβωτός αστέγων

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ, (και Νοέμβριος )1943, η μεγάλη σφαγή ,
Των δήθεν ΑΛΗΤΟΠΑΙΔΩΝ, των ΑΣΤΕΓΩΝ, των ΕΠΑΙΤΩΝ, ΚΑΙ των ΑΝΑΠΗΡΩΝ  …

Ποιοι το διέπραξαν αυτό το έγκλημα;

ΕΛΛΗΝΕΣ, ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΩΝ ΑΙΣΧΡΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ.

ΒΡΩΜΕΡΑ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΑ, ΑΝΘΕΛΛΗΝΕΣ ΕΞ ΕΛΛΗΝΩΝ.

Που …

Αφού ονόμασαν τα ορφανά και άστεγα παιδάκια, που είχαν χάσει και τους 2 γονείς τους, στον πόλεμο, με τον προσβλητικό όρο…αλητόπαιδες…

ΠΡΟΧΩΡΗΣΑΝ ΣΕ ΠΡΟΓΚΡΟΜ, πρώτα στην περιοχή της Ομόνοιας, όπου κοιμόντουσαν εκατοντάδες άστεγοι, στα στόμια εξαερισμού του Ηλεκτρικού…

Και μετά μάζεψαν βίαια από 19 νοσοκομεία της Αθήνας, τους αναπήρους – ήρωες, του μετώπου της Αλβανίας…, τους έσπασαν τις πατερίτσες, και τα καροτσάκια τους, αλλά και τα τεχνητά τους πόδια και χέρια,…

Πάνω από 350 άτομα, …έλληνες, εκτελέσθηκαν, από…έλληνες…

Εκατοντάδες οι τραυματισμένοι, πολλοί πέθαναν και αυτοί από τις κακουχίες.

Κάτι έγραψε κι ο Σεφέρης γι αυτούς.

"Να μιλήσω για ήρωες να μιλήσω για ήρωες: ο Μιχάλης που έσερνε το ποδάρι του μες στη συσκοτισμένη πολιτεία, ούρλιαζε ψηλαφώντας τον πόνο μας∙ «Στα σκοτεινά πηγαίνουμε στα σκοτεινά προχωρούμε...»

Οι ανάπηροι ήρωεs, του 1940, με ακρωτηριασμένα μέλη προσπαθούσαν ζητιανεύοντας να κρατηθούν στη ζωή. ΤΟ 50% ΑΠΟ ΑΥΤΟΥΣ ΗΤΑΝ ΑΣΤΕΓΟΙ.

Η Κατοχική Κυβέρνηση εξέδωσε ένα κατάπτυστο Νομοθετικό Διάταγμα όπου σύμφωνα με αυτό διώκονταν πλέον οι ανάπηροι πολέμου που επαιτούσαν, ΚΑΙ ΠΟΥ ΕΜΕΝΑΝ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΣΑΝ ΑΣΤΕΓΟΙ, και φυλακίζονταν για έξι μήνες ή υποχρεώνονταν να καταβάλουν χρηματική ποινή έως χίλιες δραχμές. Σε περίπτωση δε, που συλλαμβάνονταν εκ νέου να επαιτούν, φυλακίζονταν για έναν χρόνο ή κατέβαλαν χρηματική ποινή 3.000 δραχμών. Εννοείται ότι οι περισσότεροι εξ αυτών, εξαθλιωμένοι και άποροι, μη έχοντας τη δυνατότητα να καταβάλουν το πρόστιμο, οδηγούνταν στις φυλακές.

13 Δεκεμβρίου 1803 η ανατίναξη στο Κούγκι: Η Μεγάλη Θυσία

Έρευνα, Αφιέρωμα Σοφία Ντρέκου

Η μεγάλη θυσία… 13 Δεκεμβρίου 1803

Η ανατίναξη στο Κούγκι.

Η θυσία των μάς υπενθυμίζει την αθανασία.

Νοηματοδοτεί την ζωή μας.

Γίνεται ειρηνική σταυρωτική πορεία. 

Δεν την επιζητούμε, 

αλλά και δεν την αποφεύγουμε.

Περιεχόμενα

1. Αντί προλόγου

2. Η ανατίναξη στο Κούγκι. Η αυτοθυσία του καλόγερου Σαμουήλ και των Σουλιωτών

3. Βίντεο: Θεατρική Αναπαράσταση της ανατίναξης στο Κούγκι!!!

4. Ποιήματα του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη «Ο Σαμουήλ» και «Δέησις»

5. Εκθέματα Προεπανάστασης - Η ανατίναξη στο Κούγκι

6. Βίντεο: «ΚΟΥΓΚΙ» Ένα ιστορικό εικονογραφικό 3λεπτο αφιέρωμα για την ανατίναξη στο Κούγκι με υπέροχο διεισδυτικό ηπειρώτικο κλαρίνο.

7. Βίντεο: «Στον Ζάλογγο» 2:17 Μονόλογος από την ταινία «Οι Σουλιώτες» (1972), παραγωγής Τζέιμς Πάρις, με τον Λαυρέντη Διανέλλο (1911-1978) στον ρόλο του καλόγερου Σαμουήλ.

8. Αναπαράσταση του Ολοκαυτώματος στό Κούγκι του Σουλίου! (video)

9. Πηγές

1. Αντί προλόγου

«Καλόγερε, τὶ καρτερᾶς κλεισμένος μέσ’ στὸ Κούγκι 

— πέντε νομάτοι σούμειναν καὶ κεῖνοι λαβωμένοι...»

Αθάνατη και Αιωνία η μνήμη των ηρώων του Κούγκι! Μνήμη ηρώων, μίμηση αυτών! ΜΝΗΜΕΣ ΕΛΛΗΝΩΝ, ΜΝΗΜΕΣ ΗΡΩΩΝ... Ο Έλληνας και η Ελληνίδα σκέφτεται και παίρνει ηρωικές, ιστορικές αποφάσεις... Ο ΠΡΟΔΟΤΗΣ συσκέπτεται και αφήνει τους άλλους να αποφασίζουν για αυτόν και τον αφανισμό του.

Κάποιες φορές στην ιστορία η «ακραίες» αποφάσεις καθίστανται αναγκαίες. Η ελληνική δε ιστορία, ειναι γεμάτη από πράξεις που προήλθαν από τέτοιου είδους αποφάσεις. Σαν σήμερα έγινε η ανατίναξη στο Κούγκι από τον ηγούμενο Σαμουήλ οδηγώντας στον θάνατο γυναικόπαιδα και τραυματίες καθώς και πλήθος εχθρών και αποφεύγοντας την σκλαβιά και τον εξευτελισμό. Σαν το Σαμουήλ στο Κούγκι λοιπόν, ίσως κι εμείς σήμερα σαν λαός αλλά και σαν πρόσωπα πρέπει να πάρουμε αντίστοιχες ακραίες αποφάσεις.

2. Η ανατίναξη στο Κούγκι. Η αυτοθυσία του καλόγερου Σαμουήλ και των Σουλιωτών

Στις 13 Δεκεμβρίου του 1803, το Σούλι ήταν υπό την πολιορκία του Αλή Πασά. Μετά από πολυήμερη άμυνα, οι Σουλιώτες λύγισαν από την πείνα και τις κακουχίες και αναγκάστηκαν να συνθηκολογήσουν. Συμφώνησαν να παραδώσουν τα όπλα τους και να απομακρυνθούν από το Σούλι.

Ο κοσμοκαλόγερος Σαμουήλ έμεινε τελευταίος, μαζί με λίγους συντρόφους του, ηλικιωμένους και βαριά τραυματίες, για να παραδώσουν την μπαρουταποθήκη, που ήταν μέσα στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΑΝΑ: Οι συγκλονιστικές αποκαλύψεις του ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ

Αναρτήθηκε από τον/την olympiada στο Σεπτεμβρίου 6, 2013

-Σεπτέμβρης του ’55, Κωσταντινούπολη: Η κεμαλική Νύχτα των Κρυστάλλων

ΒΕΤΕΡΑΝΟΙ ΤΩΝ SS ΈΣΦΑΖΑΝ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΡΕΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΕΜΑΛΟΝΑΖΙ.

Αυτά που δεν διδάχθηκαν ποτε στα σχολεία μην και ξυπνήσουν οι ραγιάδες και χαθούν οι γερμανόδουλοι…

Στο δισέλιδο των ιστορικών σελίδων της “Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας” της 1ης Σεπτεμβρίου 2013, υπήρχε αφιέρωμα για τα Σεπτεμβριανά του 1955 με τη συμβολή του Νίκου Ουζούνογλου, καθηγητή στο ΕΜΠ και προέδρου της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωσταντινουπολιτών. Το αφιέρωμα παρατίθεται στη συνέχεια όπως ακριβώς αναρτήθηκε στοenet.gr

Η ΕΞΟΝΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΤΟ 1955

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΑΝΑ: Το μεγάλο πογκρόμ στην Κωνσταντινούπολη

Του ΒΛΑΣΗ ΑΓΤΖΙΔΗ*

«Τα γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου υπήρξαν μια μεγαλειώδης (muhtesem) επιχείρηση ανορθόδοξου πολέμου που είχε απόλυτη επιτυχία»

ΣΑΜΠΡΙ ΓΙΡΜΙΜΠΕΣΟΓΛΟΥ

(Τούρκος στρατηγός σε συνέντευξή του στο περιοδικό «Tempo», τεύχος 9, 15 Ιουνίου 1991, σελ. 24)

Οι πέντε μεγάλοι δρόμοι που οδηγούσαν στην πλατεία Ταξίμ γέμισαν ξαφνικά από ένα μαινόμενο όχλο, οπλισμένο με τσεκούρια, φτυάρια, ρόπαλα, σκεπάρνια, σφυριά και σιδερένιους λοστούς που φώναζε: «Kahrolsun giavoular!» (Ανάθεμα στους γκιαούρηδες!) και «Yikin, Kirin, giavourdur!» (Σπάστε, γκρεμίστε, είναι γκιαούρηδες!). Μετά, η… τάξη αποκαταστάθηκε από τα τεθωρακισμένα του στρατού (φωτ. Αρχείο «Ε»)

«Σεπτεμβριανά» ονομάστηκαν τα γεγονότα της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου 1955, όπου Τούρκοι παρακρατικοί, οργανωμένοι από το βαθύ κράτος και την τουρκική κυβέρνηση, προκάλεσαν βίαια επεισόδια κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης λεηλατώντας και πυρπολώντας ελληνικά καταστήματα, σπίτια, σχολεία και εκκλησίες. Την αφορμή για την εκκίνηση του πογκρόμ έδωσε μια βομβιστική επίθεση στο πατρικό σπίτι του Κεμάλ Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη, που αποδείχτηκε στη συνέχεια ότι ήταν σκηνοθετημένη από την τουρκική κυβέρνηση. Το ιστορικό πλαίσιο καθοριζόταν εκείνη την εποχή από την κυπριακή κρίση, τον αντιαποικιοκρατικό αγώνα των Ελλήνων της Κύπρου ενάντια στη Βρετανική Αυτοκρατορία.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΣΤΑΘΟΠOYΛΟΥ, ΘΥΣΙΑΣΤΗΚΕ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ!

Η Παναγιώτα Σταθοπούλου, 17 ετών, στις 22 Ιουλίου 1943, μετά από κάλεσμα του ΕΑΜ δίνει τη ζωή της για την υπεράσπιση της Μακεδονίας από τη Βουλγαρική κατοχή.

 Τον Ιούλιο του 1943, στην μαύρη περίοδο της Γερμανικής Κατοχής διοργανώθηκαν μερικές από τις πιο συγκλονιστικές μαχητικές εκδηλώσεις που γνώρισε αυτός ο τόπος, ανατρέποντας τα σχέδια για την επέκταση της βουλγαρικής φασιστικής Κατοχής στη Μακεδονία. Στις 22 Ιουλίου 1943, οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους προσπάθησαν να καταστείλουν την αντιφασιστική και πατριωτική διαδήλωση.

Η διαδήλωση χτυπήθηκε σε πολλά σημεία, αρχικά από το ιταλικό ιππικό και μετά από τα γερμανικά τανκς. Κατεβαίνοντας την Ομήρου, ένα γερμανικό τεθωρακισμένο όχημα εφοδιασμένο με πολυβόλο πέρασε στην Πανεπιστημίου και αρχίζει να πυροβολεί την κεφαλή της διαδήλωσης. Ο νεαρός που κρατούσε την ελληνική σημαία πέφτει.

Η 17χρονη Ευρυτάνισσα Επονίτισσα Παναγιώτα Σταθοπούλου τρέχει να πάρει τη σημαία, αλλά το τανκ περνάει από πάνω της και τη συνθλίβει.

Ο Ηλίας Βενέζης, στο διήγημά του 22 Ιουλίου 1943, περιγράφει με συγκλονιστικό τρόπο τη διαδήλωση, τη γερμανική βία και τη  θυσία των νέων που στάθηκαν απέναντι από το άρμα μάχης με μόνο όπλο το θάρρος τους:

Σαν Σήμερα, 07.06.1907, απαγχονίζονται οι Μακεδονομάχοι Καπετάν Άγρας και Αντώνης Μίγγας.

Του Ρότζιου Γεωργίου, Αποφοίτου του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας

112 χρόνια συμπληρώνονται φέτος, από την ημέρα που, σαν σήμερα 7 Ιουνίου, το 1907, οι θρυλικοί Μακεδονομάχοι Καπετάν Άγρας και Αντώνης Μίγγας, αφού διαπομπεύτηκαν επί τέσσερις ημέρες, απαγχονίστηκαν από Βούλγαρους κομιτατζήδες.

Διαχρονικοί ήταν οι αγώνες των Μακεδόνων για την ελευθερία. Σε κάθε προσκλητήριο της μητέρας πατρίδος, παρότι έως το 1912 παρέμειναν εκτός του ελλαδικού κορμού, οι Μακεδόνες έδιναν βροντερό παρόν. Τόσο στην Επανάσταση του Γένους 1821-22, με τα επαναστατικά κινήματα στην Νάουσα και στην Χαλκιδική που πνίγηκαν στο αίμα, όσο και αργότερα (π.χ. 1854, 1878, 1896) η μακεδονική γη έδωσε πολλούς αγωνιστές στην πατρίδα για τους οποίους καυχάται.[1]

Αναμφισβήτητα η περίοδος 1904-1908, με την ένοπλη φάση του Μακεδονικού Αγώνα, αποτελεί την ενδοξότερη περίοδο αγώνων που έσωσε επί της ουσίας, την Μακεδονία από τα νύχια του Πανσλαβισμού.

Γηγενείς Μακεδόνες ελληνόφωνοι και σλαβόφωνοι, Κρήτες, Μανιάτες, και Πανέλληνες ρίχτηκαν στη μάχη  για να κρατήσουν την βόρεια εσχατιά του ελληνισμού που κινδύνευε. Φλογεροί πατριώτες, απόφοιτοι Ευέλπιδες αλλά και παλαιότεροι στρατιωτικοί, έσπευσαν εθελοντικά για να συγκροτήσουν τα πρώτα ελληνικά ανταρτικά σώματα στην μακεδονική ύπαιθρο.

Ένας τέτοιος ήρωας, που έσπευσε για την σωτηρία της Μακεδονίας μας, είναι ο Ανθυπολοχαγός πεζικού Σαράντος Αγαπηνός, γνωστός με το πολεμικό ψευδώνυμο Καπετάν Τέλλος Άγρας.

Γεννήθηκε το 1880 στο Ναύπλιο, ωστόσο έγγράφηκε από τον πατέρα του Ανδρέα Αντ. Αγαπηνό στα μητρώα αρρένων των Γαργαλιάνων Μεσσηνίας από όπου και καταγόταν. Εισήλθε στην Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων απ’ όπου και αποφοίτησε το 1901 με τον βαθμό του Ανθυπολοχαγού πεζικού.

Ο Αγαπηνός έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την κατάσταση στην Μακεδονία την περίοδο εκείνη. Μελέτησε την λαογραφία της περιοχής, την γεωγραφία και τις ιδιαιτερότητες της.[2]

 Στενά συνδεδεμένος με τον Καπετάν Κολιό (Ανθυπλγο (ΠΖ) Ν. Ρόκα), ο οποίος δρούσε την περιοχή Ναούσης – Εδέσσης αποφάσισε να έλθει κι αυτός στην Μακεδονία ως επικεφαλής ανταρτικού σώματος, στην περιοχή Νάουσας –Λίμνης Γιαννιτσών.[3]

Η κατάσταση στην Λίμνη Γιαννιτσών

Μια σταγόνα ιστορίας στο παλιό κέντρο της Αθήνας

Μια σταγόνα ιστορίας στο κέντρο της Αθήνας

200 χρόνια μετά την Επανάσταση του ’21, ένα «οικόπεδο» θυμάται…

Του Νικόλα Δημητριάδη

ιστορικού, σκιτσογράφου, υποψήφιου δημ. Συμβούλου με τον συνδυασμό του Γ. Καραμπελιά «Αθήνα για την Ελλάδα»

Βγαίνοντας από τον σταθμό του μετρό στο Μοναστηράκι, στην οδό Άρεως, αντικρύζουμε το τζαμί του Τζισταράκη και μια αρχαίεα κιονοστοιχεία. Πρόκειται για τη βιβλιοθήκη του Αδριανού, που δώρισε στην αρχαία Αθήνα ο Ρωμαίος αυτός αυτοκράτορας, σε εκείνη τη μακρινή εποχή που οι τότε «Μεγάλες Δυνάμεις», από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μέχρι το Βασίλειο της Περγάμου, διαγωνίζοντας για το ποια θα προικίσει την Αθήνα με τα λαμπρότερα κτήρια.

Τον 3ο αιώνα μ.Χ., με τις επιδρομές των Ερούλων (ενός βαρβαρικού γερμανικού φύλου), η Αθήνα καταστρέφεται. Η βιβλιοθήκη ενσωματώνεται στα τείχη της πόλης και το προαύλιό της υποδέχεται τις λειτουργίες της αρχαίας Αγοράς που είχε ερειπωθεί. Το πολεοδομικό αυτό τετράγωνο, ανάμεσα στις σημερινές οδούς Άρεως και Αιόλου, όπως το οριοθετούσαν τα ερείπια της βιβλιοθήκης, αποτέλεσε στη συνέχεια το κέντρο της πόλης για τα επόμενα… 1600 περίπου χρόνια, τόσο στα βυζαντινά χρόνια όσο και στην Τουρκοκρατία.

Βιασμοί, λεηλασίες και εν ψυχρώ δολοφονίες στα χωριά του Πόντου

1916: Οι Έλληνες του Πόντου διώκονται με τον πιο φρικτό τρόπο. Χωριά λεηλατούνται και καίγονται. Άνθρωποι δολοφονούνται εν ψυχρώ και γυναίκες βιάζονται. Τα γεγονότα καταγράφουν σε έγγραφα τους οι πρέσβεις διαφόρων χωρών, ενημερώνοντας τις κυβερνήσεις τους, για τα όσα τραγικά συμβαίνουν στον Πόντο.

Ο Κωνσταντίνος Φωτιάδης αναφέρει στο βιβλίο του "Η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου" ότι σ΄ολόκληρο τον Πόντο περιόδευε ο θάνατος με τις πιο φρικτές μορφές του.

Από τη Ρωσία, η ελληνική πρεσβεία της Αγίας Πετρούπολης,  πληροφορούσε το υπουργείο Εξωτερικών για την τραγική κατάσταση των κατοίκων της περιφέρειας Τραπεζούντας:

"Την 15η Απριλίου οι κάτοικοι των 16 χωριών της περιοχής Βαζελώνος, περιφέρειας Τραπεζούντας, όλοι οι Έλληνες, αφού έλαβαν διαταγή των τουρκικών στρατιωτικών αρχών να φύγουν στο εσωτερικό της Αργυρούπολης και φοβούμενοι να μην σφαγούν καθ' οδόν, όπως οι Αρμένιοι, εγκατέλειπαν τα σπίτια τους και έμπαιναν σε δάση, ελπίζοντας να σωθούν με την έγκαιρη επέμβαση του ρωσικού στρατού.

Από τις 6.000 ανθρώπους, οι 650 κατέφυγαν στην μονή Βαζελώνος, στην οποία βρίσκονταν κι άλλοι 1.500 από την Τραπεζούντα πρόσφυγες. Άλλοι 1.200 κρύφτηκαν σ' μια μεγάλη σπηλιά του χωριού Κουνάκα και οι υπόλοιποι διασκορπίστηκαν σε διάφορες σπηλιές και κρυψώνες στα δάση.

Η γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού με τον Κώστα Φωτιάδη

Ανεβάζουμε ένα ντοκιμαντέρ της ΕΤ3 του 2003 με θέμα την γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού. Έχει διάρκεια 26 λεπτά. Ομιλητής ήταν ο καθηγητής Κώστας Φωτιάδης. Μεταδόθηκε στις 19.5.2004 και ήταν παραγωγή του 2003. 

Την επιμέλεια του ντοκιμαντέρ είχε ο δημοσιογράφος Γιώργος Γεωργιάδης.

Επτανήσιοι-Κεφαλλήνες ριζοσπάστες

παλιό άρθρο του Γερ. Αρσένη

Θέλω να ευχαριστήσω θερμότατα τον πρόεδρο της Αδελφότητας Κεφαλλήνιων και Ιθακήσιων Πειραιά, κ. Βαγγέλη Σπαθή, για την ευγενή του πρόσκληση να είμαι ομιλητής στη σημερινή πανηγυρική εκδήλωση για την Επέτειο της Ένωσης της Επτανήσου με την Ελλάδα. Ομολογώ ότι αποδέχθηκα αυτή την τιμητική πρόσκληση με κάποιο δισταγμό γιατί, όπως ξέρετε, δεν ανήκω στην κατηγορία των ταλαντούχων ραψωδών των Εθνικών Επετείων. Δέχθηκα την πρόσκληση γιατί εκτιμώ ότι το ακροατήριο σήμερα δεν επιθυμεί να ακούει κενούς διθυράμβους για τους προγόνους μας. Εκτιμώ ότι το κοινό συμφωνεί μαζί μου ότι επετειακές εκδηλώσεις σαν και αυτή έχουν νόημα όταν μας βοηθούν να αναβαθμίσουμε την ιστορική μας μνήμη και να αντλήσουμε από αυτήν τα σωστά συμπεράσματα και να τα χρησιμοποιήσουμε ως οδηγό στη δική μας ζωή.

Έτσι πιστεύω ότι θα ήθελαν και οι ριζοσπάστες να τιμήσουμε την Επέτειο. Χωρίς διθυράμβους, χωρίς επαίνους γι΄ αυτούς – που άλλωστε δεν άκουσαν όσο ζούσαν – να δούμε μέσα από τη δική τους εμπειρία, τους δικούς τους αγώνες και τα δικά τους λάθη τη σημερινή μας ζωή και τα προγράμματά μας για το μέλλον. Θα ήθελα λοιπόν σήμερα να αποκλίνω από τα καθιερωμένα και αντί να έρθω εδώ να υμνήσω τους προγόνους μας, να αφήσω τους προγόνους μας να μιλήσουν αυτοί σε εμάς. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να μαντέψουμε τι θα μας έλεγαν σήμερα οι ριζοσπάστες, αν θα μπορούσαν να μας δουν, αν θα μπορούσαν να μας ακούσουν.

Σίγουρα θα εκδήλωναν τη μεγάλη τους ικανοποίηση γιατί σήμερα στην Ελλάδα η δημοκρατία, οι δημοκρατικοί θεσμοί έχουν εμπεδωθεί. Σίγουρα, θα σημείωναν με μεγάλη ικανοποίηση ότι η Ελλάδα σήμερα που συγκαταλέγεται στην ομάδα των ανεπτυγμένων χωρών, ισότιμο πια μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει τα προβλήματα της κοινωνικής αλληλεγγύης και της ισότητας, πράγματα που φαινόντουσαν ακατόρθωτα 140 χρόνια πριν. Θα ήταν επίσης ιδιαίτερα υπερήφανοι για εμάς, για τη συμβολή μας στους αγώνες για τη Δημοκρατία, για την Πατρίδα, στη μεγάλη μας συμβολή στις επιστήμες και στην οικονομική ανάπτυξη.