Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης και η θυσία του τελευταίου αυτοκράτορα
Του Αναστάσιου Λαυρέντζου
Καθώς πλησιάζει η 29η Μαΐου, εκείνοι που επιμένουν να θυμούνται, δεν μπορούν να μην σταθούν σε αυτή την ημερομηνία, στην οποία το 1453 συνέβη το κοσμοϊστορικό γεγονός της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης. 562 χρόνια πέρασαν από τότε και το ορόσημο αυτό εξακολουθεί να ανατέμνει την παγκόσμια και την ελληνική ιστορία. Σε όρους συμβολισμού πρόκειται για μια από τις πιο σημαντικές ημερομηνίες του Μεσαίωνα, ενώ για τον ελληνισμό συνιστά το τυπικό τέλος του μεσαιωνικού ελληνικού κράτους. Η Ιστορία βέβαια είναι μια αλυσίδα γεγονότων, που όσο ξεμακραίνουν από το παρόν τόσο ξεθωριάζουν. Κάποια γεγονότα όμως έχουν την ιδιότητα να διατηρούν τη σημαντικότητά τους και με κάποιο τρόπο – ίσως κάθε φορά διαφορετικό – να παραμένουν επίκαιρα.
Η 29η Μαΐου 1453 για πολλές γενιές Ελλήνων παρέμεινε μια ιδιαίτερα σημαντική ημερομηνία, γιατί στο συλλογικό υποσυνείδητο αντιπροσώπευε το τυπικό πέρασμα στους σκοτεινούς αιώνες της σκλαβιάς. Στην πραγματικότητα, για το μεγαλύτερο μέρος του ελληνισμού η σκλαβιά είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα και όσον αφορά τουλάχιστον τους ελληνικούς πληθυσμούς της Μ. Ασίας είχε ξεκινήσει μερικούς αιώνες πριν. Η Κωνσταντινούπολη που έπεσε το 1453 δεν ήταν η πολύβοη πόλη των χρόνων της ακμής. Ήταν μια σκιά του εαυτού της, με πολλές περιοχές της ερειπωμένες, καθώς ο πληθυσμός της είχε αποδεκατιστεί από τον μεγάλο λιμό που την είχε πλήξει περίπου έναν αιώνα πριν. Ήταν ακόμη μια πόλη χωρίς ενδοχώρα, αφού το σύνολο σχεδόν των επαρχιών της είχε περάσει ήδη υπό οθωμανική κατοχή. Επί πλέον η Άλωση του 1453 δεν ήταν καν η πρώτη. Είχε προηγηθεί η πολύ πιο σημαντική άλωση του 1204, η οποία είχε έλθει ως επιστέγασμα μιας μακράς πορείας παρακμής. Τί είναι λοιπόν αυτό που κάνει την Άλωση του 1453 τόσο σημαδιακή; Κατά τη γνώμη μου τρία πράγματα…