Black Friday

Καταναλωτές έχουν σχηματίσει ουρά το πρωί έξω από γνωστό πολυκατάστημα στην Θεσσαλονίκη, περιμένοντας ν’ανοίξει για να προμηθευτούν προϊόντα σε δελεαστικές τιμές, με αφορμή την «Μαύρη Παρασκευή» ή «Black Friday», την Παρασκευή 25 Νοεμβρίου 2016. Η «Black Friday» θεσπίστηκε στις ΗΠΑ και εορτάζεται σε αρκετές χώρες, την τέταρτη Παρασκευή του Νοεμβρίου και είναι μια ημέρα όπου τα καταστήματα πραγματοποιούν πολύ μεγάλες εκπτώσεις έως 80%. ΑΠΕ ΜΠΕ/PIXEL/ΣΩΤΗΡΗΣ ΜΠΑΡΜΠΑΡΟΥΣΗΣ

Του Γιώργου Παπαγιαννόπουλου 

 

Tα Public, «η ελληνική εταιρία που έφερε στην Ελλάδα το Black Friday, προτείνουν τα πιο έξυπνα tips αγορών για να βγεις κερδισμένος!», διαβάζω σε ολοσέλιδη διαφήμιση σε κυριακάτικη εφημερίδα. Σε άψογον ελληνο- αγγλική ( ή, ελληνο- αμερικανική ) γλώσσα. Μια αμερικανιά ολκής, που έκανε πέρσι την επίσημη εμφάνισή της και στην Ελλάδα (Η ελληνική αλυσίδα καταστημάτων Public και το εμπορικό κέντρο Mc ArthurGlen στα Σπάτα διεκδικούν την περσινή πρωτιά). Φέτος, στο κάλεσμα της γνωστής αλυσίδας φαίνεται να εισακούστηκε από μεγάλη μερίδα καταστημάτων, και αν κρίνω από τις διαφημίσεις τους για την συμμετοχή τους, το φαινόμενο θα λάβει κάποιες διαστάσεις. Πόσο μαζικές δεν ξέρω, λόγω της Μνημονιακής ιδιατερότητας της χώρας, λόγω της μερικής απασχόλησης και της ανεργίας που μαστίζει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Άσε που μέχρι σήμερα δεν θα έχει μοιραστεί το «κοινωνικό μέρισμα» που και φέτος έταξε η φιλολαϊκή μας κυβέρνηση. Τούτο ίσως σταθεί εμπόδιο σε μια μαζική φρενίτιδα κατανάλωσης -εν πολλοίς περιττών πιθανότατα-  καταναλωτικών αγαθών. Εκ μέρους του καταναλωτικού κοινού, ίσως ενταχθεί σε μια αγοραστική περίοδο που θα λειτουργήσει ως προάγγελος των Χριστουγεννιάτικων αγορών. Από την άλλη, η κατανάλωση είναι ίδιον της κοινωνίας μας, του κοινωνικού μοντέλου που κυριαρχεί παγκόσμια. Όσο και να την ξορκίζεις, αυτή με πείσμα αντιστέκεται, κυριαρχεί εντέλει.

Ουμπέρτο Έκο – Υπεράσπιση της μαζικής κουλτούρας

Το κείμενο αποτελεί κεφάλαιο του βιβλίου Κήνσορες και θεράποντες. Είναι η συνέχεια/αντίλογος στο κεφάλαιο Το κατηγορητήριο της μαζικής κουλτούρας (διαβάστε το εδώ). Έχουν αφαιρεθεί οι βιβλιογραφικές υποσημειώσεις.

Υπεράσπιση της μαζικής κουλτούρας

του Ουμπέρτο Έκο

Κατ’ αρχήν, πρέπει να πούμε ότι ανάμεσα σ’ αυτούς που προασπίζονται την αξία της μαζικής παιδείας, υπάρχουν πολλοί που πραγματεύονται το θέμα απλουστευμένα, μέσα από το σύστημα, χωρίς καμιά προοπτική κριτικής, και δεν είναι σπάνιο να συνδέονται με τα συμφέροντα των παραγωγών. Μια τυπική περίπτωση είναι ο Έρνεστ Ντίχτερ που στο Strategia del desiderio αναπτύσσει μια παθιασμένη απολογία της διαφήμισης, βασισμένη στην αισιόδοξη «φιλοσοφία» της αύξησης των εμπειριών, που δεν είναι άλλο από την ιδεολογική μεταμφίεση μιας σαφούς οικονομικής δομής, η οποία στηρίζεται στην κατανάλωση για την κατανάλωση. Αντίθετα, σε άλλες περιπτώσεις, έχουμε μελετητές των ηθών, κοινωνιολόγους και κριτικούς, στους οποίους σίγουρα δεν μπορούμε να προσάψουμε την αισιοδοξία που τους επιτρέπει να βλέπουν μακρύτερα απ’ όσο οι αντίπαλοί τους «αποκαλυψιακοί». Έστω και αν φανούμε επιφυλακτικοί μπροστά στη θέρμη του Ντέηβιντ Μάνινγκ Ουάιτ ή του Άρθουρ Σλέσιντζερ (που εμμένει στις θέσεις μιας μάλλον υπερβολικά διαφωτιστικής αναμόρφωσης), δεν μπορούμε να παραβλέψουμε πολλές από τις διαπιστώσεις του Τζίλμπερτ Σέλντες, του Ντάνιελ Μπελ, του Έντουαρντ Σιλς, του Έρικ Λάραμπη, του Τζωρτζ Φρήντμαν και άλλων. Έτσι, θα προσπαθήσουμε κι εδώ να επεξεργαστούμε έναν πίνακα των προτάσεων.

Έντουαρντ Μπερνέζ, ο πατέρας της κοινωνίας της κατανάλωσης

Ο Ζίγκμουντ Φρόιντ, πατέρας της ψυχολογίας, στο βιβλίο του η ψυχολογία των μαζών και η ανάλυση του εγώ, αναλύει τα βασικά χαρακτηριστικά της ψυχολογίας των κοινωνιών αναφέροντας πως οι μάζες διακατέχονται από τα αρχέγονα ένστικτα του ανθρώπου τα οποία ως επί το πλείστον είναι βίαια, επιθετικά και σεξουαλικά. Αυτές οι δυνάμεις μπορεί να οδηγήσουν τις κοινωνίες στο χάος. Ακόμη ισχυριζόταν ότι οι μάζες είναι χειραγωγίσιμες, είναι εύπλαστες κι ότι μπορείς να αγγίξεις τις επιθυμίες και τους φόβους τους και να τους χρησιμοποιήσεις προς όφελός σου.

 

Έπειτα από αυτές τις παρατηρήσεις του Φρόιντ αναπτύχθηκαν πολλές θεωρίες και μέθοδοι για την χειραγώγηση της ψυχολογίας των μαζών και των έλεγχο των κοινωνιών.

 

Κύριος εκφραστής των θεωριών αυτών ήταν ο μαθητής και ανιψιός του Φρόιντ, Έντουαρντ Μπερνέζ, ο οποίος θεωρείται και ο πατέρας των «Δημοσίων Σχέσεων» και ο άνθρωπος που έπλασε την κοινωνία της κατανάλωσης.

 

Ο Μπερνέζ, δίδαξε πρώτος πώς η σύνδεση των προϊόντων μαζικής παραγωγής με ασυνείδητες επιθυμίες, πείθει τον κόσμο να αγοράζει πράγματα που δεν χρειάζεται. Προέκυψε έτσι μια νέα πολιτική ιδέα για τον έλεγχο της μάζας η οποία υποστήριζε ότι όταν ικανοποιούνται οι ασυνείδητες επιθυμίες του κόσμου, τότε αυτός γίνεται «ευτυχισμένος» και πειθήνιος. Τότε ακριβώς ξεκίνησε η εποχή του καταναλωτισμού η οποία κυριαρχεί έως σήμερα στον δυτικό κυρίως κόσμο, επηρεάζοντας σταθερά τους φόβους και τις επιθυμίες.

Η μοντέρνα «απελευθέρωση» ως εμπόρευμα σύγχρονης «εκπαίδευσης»

του Κώστα Μελά -

 Είναι απολύτως παραδεκτό πλέον ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν μετατραπεί σε lingua franca της σημερινής παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας. Αποτελούν το μεγάλο ιδεολογικό κοινό παρανομαστής της. Μάλιστα, με το πέρασμα του χρόνου, όλο και περισσότερο βρίσκονται στο στόμα πολιτικών, δημοσιογράφων και διαμορφωτών της διεθνούς κοινής γνώμης. Η επιχειρούμενη ηθική θεμελίωση μιας παγκόσμιας κοινωνίας στον οικουμενισμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων …

Κώστας Μελάς
Διαβάστε περισσότερα...

Ζαν-Κλωντ Μισεά – Το εμπόρευμα που γίνεται κόσμος

Αυτή η φυσική τάση της ανταλλακτικής αξίας –ύστερα από έναν ορισμένο βαθμό ανάπτυξης του καπιταλιστικού συστήματος– να χειραφετείται σιγά-σιγά από κάθε πραγματική αξία χρήσης μετατρέπει το εμπόρευμα σε απλό τεχνούργημα (gadget), η κατανάλωση του οποίου γίνεται καθαρά επιδεικτική και η ψευδής ανάγκη του οφείλεται κατ’ αρχήν στο ότι κατασκευάστηκε από τη βιομηχανία της μόδας, της διαφήμισης και της ψυχαγωγίας – πριν βρει τη βάση της εξάπλωσής του στους αιώνιους νόμους της μιμητικής επιθυμίας. Αυτό εξηγεί, σε μεγάλο βαθμό, και τις αυξανόμενες πολιτικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει σήμερα το παλαιό κίνημα χειραφέτησης των ατόμων και των λαών. Όσο η διαδικασία συσσώρευσης του κεφαλαίου έβρισκε ακόμα τα πρωταρχικά στηρίγματά της στην παραγωγή στέρεων εμπορευμάτων, επισκευάσιμων και, τις περισσότερες φορές, σχεδιασμένων για να ικανοποιούν αληθινές ανθρώπινες ανάγκες –ή πραγματικές προσωπικές επιθυμίες– (ανάγκες και επιθυμίες των οποίων ο συγκεκριμένος ορισμός απαιτεί, σε κάθε περίπτωση, μια ελάχιστη φιλοσοφική συμφωνία ως προς την έννοια της ευτυχίας και της καλής ζωής), παρέμενε, όντως, δυνατό να δεχτούμε, σε γενικές γραμμές, την υπάρχουσα τεχνολογική πρόοδο και, κυρίως, να συλλάβουμε με όλη την απαιτούμενη ενάργεια το νόημα της συνδικαλιστικής πάλης και του σοσιαλιστικού αγώνα.

Το μάνατζμεντ, το μάρκετινγκ και η παντοκρατορία των εταιρειών

Γράφει ο Θανάσης Μπαντές

Όσον αφορά το ερώτημα τι ακριβώς είναι το μάνατζμεντ οι απόψεις διίστανται. Ο Peter Drucker στο βιβλίο του «Το μάνατζμεντ στην πράξη» αναφέρει σχετικά: «Υπάρχουν δύο δημοφιλείς απαντήσεις. Η πρώτη είναι ότι το μάνατζμεντ είναι οι άνθρωποι που βρίσκονται στην κορυφή – υπό αυτή την έννοια, ο όρος “μάνατζμεντ” σημαίνει κατευφημισμόν κάτι περισσότερο από “το αφεντικό”. Η άλλη απάντηση ορίζει το μάνατζερ ως κάποιον που διευθύνει τη δουλειά των άλλων και ως κάποιον που, σύμφωνα με κάποιο σλόγκαν, “κάνει τη δουλειά του βάζοντας τους άλλους να κάνουν τη δουλειά τους”». (σελ. 17 – 18).

Το σίγουρο είναι ότι δεν υπάρχει καμία διαφωνία σχετικά με την αποστολή του. Ο Peter Drucker, τουλάχιστον, είναι απόλυτος: «Το ότι το μάνατζμεντ είναι το θεμελιώδες όργανο της κερδοσκοπικής επιχείρησης είναι τόσο προφανές που τείνει να θεωρείται δεδομένο. […] Η κυβέρνηση, ο στρατός, η Εκκλησία – στην πραγματικότητα, κάθε σημαντικός θεσμός – θα πρέπει να έχουν ένα βασικό όργανο, ένα εργαλείο που, τουλάχιστον κατά ένα μέρος της λειτουργίας του, θα μοιάζει με το μάνατζμεντ μιας επιχείρησης». (σελ. 18).

Η παγκοσμιοποίηση του εμπορίου μετατρέπεται σε παγκοσμιοποίηση της κουλτούρας των πολυεθνικών

Και βέβαια, το κέρδος είναι το μοναδικό ζητούμενο: «Χωρίς αμφιβολία, η επιχείρηση θα πρέπει να υλοποιεί τις οικονομικές της πράξεις υπεύθυνα, συνεισφέροντας στο σύνολο σύμφωνα με τις πολιτικές και ηθικές πεποιθήσεις της κοινωνίας. Αλλά αυτά τα παραπάνω αποτελούν (για να χρησιμοποιήσουμε έναν όρο της λογικής) τυχαίες συνθήκες, οι οποίες περιορίζουν, τροποποιούν, ενθαρρύνουν ή επιβραδύνουν τις οικονομικές δραστηριότητες της κερδοσκοπικής επιχείρησης. Η ουσία της κερδοσκοπικής επιχείρησης, η ζωτική αρχή που καθορίζει τη φύση της, είναι η οικονομική απόδοση». (σελ. 18 – 19).

Παρασιτικός καταναλωτισμός :Οι ευθύνες της διανόησης

ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗ

ΡΗΞΗ φ.86/23.6.2012

Σήμερα , ο ελληνικός λαός , σε μια προσπάθεια συλλογικής ενοχοποίησης κατηγορείται ότι ο ίδιος έχει τεράστιες ευθύνες για την σημερινή χρεοκοπία , διότι αντί να δρα ορθολογικά , άγεται και φέρεται από τον υπερβολικό του συναισθηματισμό. Αυτές οι οποίες βέβαια παραλείπονται είναι οι ευθύνες της διανόησης και φυσικά των πολιτικών ηγεσιών ,δηλαδή τελικά αυτών που είχαν και το καρπούζι και το μαχαίρι.

Εδώ και δύο δεκαετίες ο Π.Κονδύλης μας είχε προειδοποιήσει ότι δεν μπορούμε να καταναλώνουμε περισσότερα από όσα παράγουμε. Η ενίσχυση μάλιστα της παραγωγικής ικανότητας προυποθέτει ότι ένα μέρος του εισοδήματος θα πρέπει να αφαιρείται από την κατανάλωση και στην συνέχεια να αποταμιεύεται και να επενδύεται. Μάλιστα η εγκατάλειψη του πρωτογενούς και του δευτερογενούς τομέα προς όφελος των υπηρεσιών αφενός ενίσχυε την εξάρτηση της χώρας από τον διεθνή δανεισμό , αφετέρου μας μετατρέπει σε μια χώρα που εξαρτάται πλέον γεωοικονομικά από την Τουρκία ,η οποία στρέφει πλέον όλη την οικονομική της δραστηριότητά στην ανάπτυξη της παραγωγής. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Τούρκοι προμηθεύονται το ελληνικό βαμβάκι για να μας το επιστρέψουν σε μορφή υφάσματος ή και ενδυμάτων.

Ο Κόσμος σαν Φάντασμα και σαν Matrix

"Τη δύναμη μιας ιδεολογίας δεν τη μετράμε μόνο από τις ερωτήσεις που είναι σε θέση ν' απαντήσει,
αλλά κι από τις ερωτήσεις που κατορθώνει να πνίξει"

Καθώς όμως στο βασιλιά δεν άρεσε καθόλου η ιδέα να ξεπορτίζει ο γιός του και να περιπλανιέται στα σοκάκια και στους αγρούς για να σχηματίσει τη δική του άποψη για τον κόσμο, του έκανε δώρο μια άμαξα με άλογα. «Τώρα πια δεν θα χρειάζεται να περπατάς», του είπε. Κι εννοούσε: «Από ‘δω και πέρα απαγορεύεται να περπατάς». Στην πράξη δηλαδή, «δεν μπορείς πια να περπατάς».

1.

Η σύγχρονη μαζική κατανάλωση είναι ένα άθροισμα ατομικών επιδόσεων∙ ο κάθε καταναλωτής είναι ένας εργαζόμενος στο σπίτι, που δουλεύει αμισθί στην παραγωγή του μαζικού ανθρώπου.

[…] Είναι πασίγνωστο ότι ο βιομηχανικός συγκεντρωτισμός, ο οποίος κυριαρχούσε μέχρι την προηγούμενη γενιά, έχει εγκαταλειφθεί −κυρίως για στρατηγικούς σκοπούς− κι έδωσε τη θέση του στη διάχυτη ανάπτυξη. Αυτό που δεν είναι τόσο γνωστό, είναι πως αυτή αρχή δεν περιορίζεται μόνο στην κατανάλωση αλλά εφαρμόζεται και στην παραγωγή του μαζικού ανθρώπου. 

Δεδομένου ότι, σύμφωνα μ’ ένα γνωστό γερμανικό ρητό, «ο άνθρωπος είναι ό,τι τρώει» (με μια μη-υλιστική έννοια του όρου), μπορούμε να πούμε πως ο μαζικός άνθρωπος παράγεται μέσ' από την κατανάλωση μαζικών εμπορευμάτων. Μέσω αυτής, ο καταναλωτής, εργαζόμενος κατ’ οίκον, μετασχηματίζει τον εαυτό του σε μαζικό άνθρωπο. […]

2.

Η τηλεόραση και το ραδιόφωνο μετασχηματίστηκαν σ' ένα αρνητικό σπιτικό τραπέζι και η οικογένεια σε μια μικρογραφία ακροατηρίου.

Περιττεύει να πούμε ότι αυτή η μαζική κατανάλωση δεν αποκαλείται συνήθως με το αληθινό  της όνομα. Απεναντίας, ισχυρίζονται ότι συνεισφέρει στην αναγέννηση της οικογένειας και της ιδιωτικής ζωής. Καταλαβαίνουμε τους λόγους αυτής της υποκρισίας. Στην πραγματικότητα, η μαζική κατανάλωση που εξετάζουμε εδώ, απειλεί να διαλύσει την οικογένεια με πρόσχημα το ότι μεριμνά για την ιδιωτικότητα της οικογενειακής ζωής. Διότι μέσω της τηλεόρασης, αυτό που κυριαρχεί στην οικογενειακή ζωή δεν είναι η ιδιωτικότητά της, αλλά ο έξω κόσμος, πραγματικός ή μυθικός∙ και κυριαρχεί τόσο πολύ (όχι μόνο πάνω στους τέσσερεις τοίχους και στα έπιπλα, αλλά ακριβώς πάνω στην ίδια την επικοινωνία μέσα στην οικογένεια), που η πραγματικότητα του σπιτικού καταντάει ατελέσφορη και άσαρκη σαν ένα φάντασμα. 

Οκτώ κόμματα, μία ιδεολογία-Χρήστος Γιανναρας

Η ​​βιοθεωρία (ίσως και κοσμοθεωρία για πολλούς) του πολιτικού προσωπικού της χώρας μας (σε ολόκληρο το κομματικό φάσμα) είναι ευκρινέστατα ο Iστορικός Yλισμός: η πίστη-πεποίθηση ότι η οικονομία κινεί την Iστορία. Kάποιοι άλλοι συντελεστές του κοινού βίου (παιδεία, θρησκεία, ιστορικό παρελθόν και μνημεία, προνομιακή ευκρασία και ηλιοφάνεια ή το φυσικό κάλλος της χώρας) ανήκουν στο ιδεαλιστικό «εποικοδόμημα» και στις εκτιμήσεις που αυτό προκαλεί. Δηλαδή εκτιμώνται όλοι αυτοί οι παράγοντες του κοινού βίου ή ως έμμεσοι συντελεστές οικονομικής προσόδου (κυρίως γιατί κινούν τη «βαρειά βιομηχανία της χώρας»: τον τουρισμό) ή καταξιώνονται ως ψυχολογικά «αξεσουάρ» για τη συντήρηση ψευδαισθήσεων «καλλιέργειας», «ποιότητας ζωής» και άλλων ηχηρών παρομοίων.

H διαφοροποίηση των κομμάτων επιχειρείται και εξαντλείται μόνο με ρητορικές πομφόλυγες – συνθηματολογικά, λεκτικά και εικαστικά τεχνάσματα, με τα οποία οι χρυσοπληρωμένοι μαστόροι της εμπορικής διαφήμισης κατασκευάζουν την «ταυτότητα» κάθε κόμματος. Bέβαια, οι ψευδαισθήσεις διαφοράς πρέπει να έχουν καταρρεύσει τα τελευταία χρόνια, αφού και οι πλέον δύσπιστοι ή ευηθείς πολίτες ψηλάφησαν στην πράξη την απόλυτη ιδεολογική εξομοίωση και την έμπρακτη πολιτική ταύτιση των δήθεν παθιασμένων αδιάλλακτων αντιπάλων: Eίδαμε να συγκυβερνούν, γαντζωμένοι παθιασμένα στη μοιρασιά της νομής του κράτους (4-2-1) ΠAΣOK - N.Δ. - ΔHMAP και στη συνέχεια οι «ριζοσπάστες» της μαρξιστικής Aριστεράς με την πιο αναιδή και ευτελή καπηλεία του πατριωτισμού και της ελληνικότητας.

Aν κάποτε ανακάμψει ο Eλληνισμός (λογικά αδύνατο) από τον εφιάλτη στον οποίο τον βύθισαν τα κόμματα (όλα με κοινή ιδεολογία τον Iστορικό Yλισμό, πανομοιότυπα) τότε ίσως αναγνωριστεί ως «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας» η διαχείριση της ελληνικής παρουσίας στην Iστορία τα τελευταία σαράντα δύο χρόνια. Oχι ότι η παραφθορά και η ατίμωση δεν έχουν τις ρίζες τους και σε προηγούμενα χρόνια. Aλλά μόνο από το 1974 και μετά παγιώθηκε καθεστωτικά και ολοκληρωτικά ως μοναδικό «νόημα βίου» των Eλλήνων, μοναδική «χαρά ζωής», η μεγιστοποίηση της καταναλωτικής ευχέρειας.

Ν. Polony: Ο μύθος της κοινής κουλτούρας

 Natacha Polony

«Το κυρίαρχο πάθος είναι να ζεις για τη στιγμή – να ζεις για τον εαυτό σου, όχι για τους προγόνους ή τους απογόνους σου. Χάνουμε γοργά την αίσθηση ότι ανήκουμε σε μια διαδοχή γενεών που ξεκίνησαν από το παρελθόν και προεκτείνονται στο μέλλον»1. Ήδη από το 1979, ο Christopher Lash είχε διαγνώσει την αρρώστια των σύγχρονων κοινωνιών μέσα από τη μορφή του ναρκισσιστικού ατόμου, που είναι ανίκανο να τοποθετήσει τον εαυτό του στον κατακόρυφο άξονα ενός γενεαλογικού δέντρου, ανίκανο να δει πιο πέρα από τη δική του ζωή. Του ατόμου-μονάδα, που ταξιδεύει μόνο του στον ακύμαντο ωκεανό της καταναλωτικής κοινωνίας. Αυτό το άτομο, που το παρουσιάζουμε σαν πρότυπο στους νέους, ξέρει μόνο τον οριζόντιο άξονα του δικτύου. Αξίες του είναι το «σήμερα» και η ισότητα. Όχι οι κάθετες γραμμές, η διαδοχή, η κληρονομιά. Το αίσθημα της κληρονομιάς τού είναι άγνωστο. Ιστορικό παράδοξο, αν σκεφτούμε ότι μέχρι τώρα ο άνθρωπος ζούσε πάντα συνεχίζοντας και ξαναδιαβάζοντας το παρελθόν του. Το κείμενο του Georges Duby με τίτλο ακριβώς «Κληρονομιά» [L’ Héritage], το οποίο κλείνει το βιβλίο του Fernand Braudel για τη Μεσόγειο, αποτελεί ύμνο στην «ανθρώπινη τελείωση», στην «υπερηφάνεια και την ευτυχία να είσαι άνθρωπος» που γεννιούνται από τον «ασυγκράτητο τροπισμό», την ασυνείδητη έλξη που νιώθει κάθε άνθρωπος για το πολιτιστικό λίκνο στο οποίο γεννήθηκε. Είναι ένας ύμνος στη μετάδοση της κουλτούρας ως «μαγιάς δημιουργίας». Δεν νοείται μέλλον χωρίς παρελθόν. Ούτε εκσυγχρονισμός χωρίς δεύτερη ανάγνωση, επανερμηνεία όσων προηγήθηκαν και ένταξή τους στις νέες παραστάσεις και αξίες. 

Ζαν Μπωντριγιάρ – To be or not to be myself

«Δεν υπάρχει γυναίκα, όσο απαιτητική κι αν είναι, που να μη μπορεί να ικανοποιήσει τις προτιμήσεις καιτους πόθους της προσωπικότητάς της με μια Mercedes-Benz! Από το χρώμα του δέρματος, την επένδυση και το χρώμα του αμαξώματος μέχρι τα καπάκια στις ρόδες και τις χίλιες και μια ευκολίες που προσφέρει ο στάνταρ ή της αρεσκείας σας εξοπλισμός. Όσο για τον άνδρα, καίτοι προπάντων σκέφτεται τις τεχνικές ιδιότητες και τις αποδόσεις του αυτοκινήτου του, θα εισακούσει πρόθυμα τις επιθυμίες της γυναίκας του, γιατί θα είναι περήφανος και ακούγοντάς την να τον συγχαίρει για το ωραίο του γούστο. Ανάλογα με τις προτιμήσεις σας, μπορείτε να διαλέξετε την δική σας Mercedes-Benz από 76 διαφορετικούς χρωματισμούς και 697 διαφορετικές εσωτερικές διακοσμήσεις…»

«Να βρεις την προσωπικότητά σου, να ξέρεις να την επιβεβαιώνεις, σημαίνει ν’ ανακαλύπτεις την απόλαυση να είσαι αληθινά ο εαυτός σου. Συχνά, αρκεί γι’ αυτό κάτι πολύ μικρό. Για πολύν καιρό έψαξα και αντιλήφθηκα ότι μια ξανθή νότα στα μαλλιά μου αρκούσε για να δημιουργήσει την τέλεια αρμονία με το χρώμα της επιδερμίδας μου, με τα μάτια μου. Αυτό το ξανθό, το βρήκα στην γκάμα του shampooing colorant Récital… Μ’ αυτό το ξανθό του Récital, το τόσο φυσικό, δεν έχω αλλάξει: είμαι περισσότερο από κάθε άλλη φορά ο εαυτός μου».

Τα δυο αυτά κείμενα (από πολλά άλλα) είναι το πρώτο από την Monde, το δεύτερο από ένα μικρό εβδομαδιαίο γυναικείο περιοδικό. Το κύρος και το standing που κινητοποιούν είναι ασύμμετρα: από την πολυτελή Mercedes-Benz 300 SL μέχρι την «μικρή ξανθή νότα» του shampooing Récital, εκτείνεται ολόκληρη η κοινωνική ιεραρχία, και οι δυο γυναίκες που παρουσιάζονται στα δυο κείμενα μάλλον δεν θα συναντηθούν ποτέ (εκτός, ίσως, στο Club Mediterranée, ποιος ξέρει;).

Ζίγκμουντ Μπάουμαν – Ο εαυτός σε μια καταναλωτική κοινωνία

μετάφραση: Καψάλης Δημήτρης

Η μετανεωτερική κοινωνία μας είναι μια κοινωνία καταναλωτική. Όταν την αποκαλούμε καταναλωτική, έχουμε κατά νου κάτι περισσότερο από την τετριμμένη και συγκροτημένη περίσταση κατά την οποία όλα τα μέλη της είναι καταναλωτές –όχι απλώς ορισμένα ανθρώπινα όντα, αλλά όλα τα ανθρώπινα όντα, υπήρξαν καταναλωτές προ αμνημονεύτων χρόνων. Αυτό που πραγματικά έχουμε στο μυαλό μας είναι ότι η δική μας κοινωνία είναι «καταναλωτική» με την εξίσου βαθειά και θεμελιώδη σημασία με την οποία εκείνη των προκατόχων μας, η νεωτερική κοινωνία κατά τη βιομηχανική της φάση, ήταν μια «κοινωνία των παραγωγών». Αυτός ο παλαιότερος τύπος της νεωτερικής κοινωνίας απασχολούσε κάποτε τα μέλη της πρωτίστως ως παραγωγούς και στρατιώτες· διαμόρφωσε τα μέλη της υπαγορεύοντας την ανάγκη να αναλάβουν αυτούς τους δύο ρόλους, και το πρότυπο που τους πρόσφερε εκείνη η κοινωνία ήταν η ικανότητα και η προθυμία τους να διαδραματίσουν αυτούς τους δύο ρόλους. Στο τωρινό στάδιο της ύστερης νεωτερικότητας (Giddens) ή δεύτερης νεωτερικότητας (Beck) ή μετανεωτερικότητας, η νεωτερική κοινωνία έχει ελάχιστη ανάγκη από τη μαζική βιομηχανική εργασία και τους στρατούς κληρωτών, έχει όμως ανάγκη –και απασχολεί– τα μέλη της για την ικανότητα τους ως καταναλωτές.

Ο ρόλος που η σημερινή κοινωνία μας προσδοκεί από τα μέλη της είναι αυτός του καταναλωτή, και τα μέλη της κρίνονται παρομοίως από την ικανότητά και την προθυμία τους να διαδραματίσουν αυτό το ρόλο. Η διαφορά μεταξύ της σημερινής κοινωνίας και της άμεσης προκατόχου της δεν είναι τόσο ριζική ώστε να εγκαταλείψει τον ένα ρόλο και να επιλέξει αντιθέτως κάποιον άλλο. Σε κανένα από τα δυο τους στάδια δεν μπορούν οι νεωτερικές κοινωνίες να τα καταφέρουν χωρίς τα μέλη τους να παράγουν αντικείμενα για κατανάλωση·  τα μέλη και των δύο κοινωνιών, βεβαίως, καταναλώνουν. Ο καταναλωτής, ωστόσο, σε μια καταναλωτική κοινωνία είναι ένα εκ διαμέτρου διαφορετικό πλάσμα από τον καταναλωτή οποιασδήποτε άλλης κοινωνίας ως τώρα.

Η διαφορά έγκειται στην έμφαση και στις προτεραιότητες – μια μετατόπιση της έμφασης που δημιουργεί μια τεράστια διαφορά σχεδόν σε κάθε όψη της κοινωνίας, της κουλτούρας και του ατομικού βίου. Οι διαφορές είναι τόσο βαθιές και πολύμορφες που δικαιολογούν εξολοκλήρου να μιλούμε γι’ αυτήν ως μια κοινωνία ενός ξεχωριστού και διακριτού είδους – μια καταναλωτική κοινωνία.

H αγέλη τής κατανάλωσης…

όχι άλλο χρήμα, όχι άλλη «οικονομία», όχι άλλη «σωτηρία» μά μιά τσέπη γυρεύω γεμάτη όνειρα..

Ό έλληνας ζεί και κινείται για το χρήμα,προσβάλλει και προσβάλλεται για το χρήμα βρίζει,περιφρονεί,αγανακτεί,υποφέρει,εξευτελίζει και εξευτελίζεται γι αυτό,αγαπάει σκέφτεται φιλοσοφεί και καθορίζεται αποκλειστικά γι αυτό με λίγα λόγια ή νεοελληνική κοινωνία είναι χρήμα είναι ένα σώμα οργανωμένο στην ύπαρξη του χρήματος και της κατανάλωσης και ευρύτερα προσκολλημένο αυστηρά στην ύπαρξη του κράτους-χρήμα-πολιτισμός του χρήματος καί πολιτισμός της καταναλωτικής «οικονομίας» του χρήματος,πού δεν έχει σημασία αν αυτό λέγεται ευρώ η δραχμή είτε οτιδήποτε άλλο εξυπηρετεί την αναπαραγωγή της ασθενικής και δουλικής της εξέλιξης.

Η προέκταση αυτής της άρρωστης «δεύτερης φύσης»? της ελληνικής κοινωνίας-κράτους είναι ο τρόπος βλέπει τον τόπο αυτό σαν μέσο κέρδους, επικράτησης ή ανάπτυξης του εξελικτικού καρκινικού «αμαξώματος» του ίδιου του έλληνα-κράτους. Καταπατά εξευτελίζει και οικειοποιεί (καί όχι ενσωματώνει) τά πάντα απονοηματοδοτεί απογυμνώνει και καταστρέφει ότι βρίσκεται γύρω και έξω απ αυτόν, την γή την θάλασσα τά πουλιά τά ζώα τά βουνά,τήν άγρια φύση το φινιστρίνι τού ήλιου όταν δύει, το βότσαλο,ακόμα καί την αέναη κίνηση του σύμπαντος,ό έλληνας-πολίτης δεν είναι ένας συμπαντικός πολίτης είναι ένας πολίτης-έρμαιο και σκουπίδι του κοινωνικοπολιτικού μικροοικονομικού και μακροοικοκονομικού βιομηχανικού τρόπου ζωής.

Jean Baudrillard [Στα μονοπάτια της σκέψης, 1995]

Στην εκπομπή Στα μονοπάτια της σκέψης παρουσιάζεται συνέντευξη με τον Jean Baudrillard, γεννημένο το 1929. Ο Jean Baudrillard είναι μια από τις πιο ενδιαφέρουσες και αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της σύγχρονης γαλλικής σκέψης. Μετά από μια περίοδο κατά την οποία παρέμενε ενταγμένος στην παράδοση του μαρξισμού, επικεντρώνοντας την προβληματική του γύρω από την παραγωγή, την κατανάλωση και την λειτουργία των αντικειμένων ως εμπορευμάτων, οδηγήθηκε στην οριστική ρήξη με το παρελθόν. Ως προφήτης του λεγομένου μεταμοντερνισμού, ανήγγειλε διαδοχικά την εξαφάνιση του υποκειμένου, της πολιτικής οικονομίας, της σημασίας της αλήθειας, ακόμα και της πραγματικότητας.

Η πορνοποίηση μιας γενιάς

Jessica Bennett

Η ιδέα για ένα βιβλίο που να αφορά την κουλτούρα του πορνό ήρθε στον Κέβιν Σκοτ (Kevin Scott) τη μέρα που η κόρη του αποφάσισε πως έπρεπε απαξάπαντος να αποκτήσει ένα πόνι «Μπρατζ». Επί μήνες το πεντάχρονο κορίτσι τον παρακαλούσε να της πάρει μία κούκλα «Μπρατζ» -με τακούνι-στιλέτο, δικτυωτό καλτσόν, μίνι φούστα, και πελώρια κουταβίσια μάτια στο υπερμέγεθες κεφάλι. Αλλά το βλέμμα της κούκλας φαινόταν στον Σκοτ κάπως υπερβολικά σέξι για ένα προνήπιο, κι έτσι αποφάσισαν με τη σύζυγό του να πάρουν στην κόρη τους μία άλλη κούκλα, που ικανοποίησε τη μικρή μια χαρά. Μόνο που λίγους μήνες αργότερα, η «Μπρατζ» έβγαλε τη σειρά της «μωρά Μπρατζ». «Αν οι κούκλες Μπρατζ έμοιαζαν με εκπορνευόμενες Μπάρμπι, αυτά τα "μωρά" έμοιαζαν επίσης να εκπορνεύονται!» ξεσπάει ο Σκοτ.

Για μία ακόμα φορά κατάφερε να πείσει την κόρη του να της πάρει ένα «μικρό μου πόνι» και προς στιγμή, κάθε σχετική συζήτηση σταμάτησε. Έως ότου, όπως ήταν αναμενόμενο, η Μπρατζ έβγαλε τα «πόνι Μπρατζ». 

Και τότε, λέει ο Σκοτ, που είναι καθηγητής αγγλικών σε ένα μικρό κολέγιο της Τζόρτζια, «συνειδητοποίησα πως η πορνο-κουλτούρα και εγώ βρισκόμαστε σε αγώνα μέχρι θανάτου για την ψυχή της κόρης μου».

Σε μία αγορά που πουλάει ψηλοτάκουνες γόβες για μωρά και τάνγκα για προέφηβες, δεν χρειάζεται να είναι κανείς μεγαλοφυΐα για να δει πως το σεξ -για να μην πούμε το πορνό- εισβάλει στις ζωές μας. 

Είτε το θέλουμε, είτε όχι, η τηλεόραση το μεταφέρει στα σαλόνια μας και το διαδίκτυο στις κρεβατοκάμαρές μας. Σύμφωνα με μία έρευνα του πανεπιστημίου της Αλμπέρτα του 2007, το 90% των αγοριών και το 70% των κοριτσιών ηλικίας 13-14 ετών έχουν ήδη έρθει τουλάχιστο μια φορά σε επαφή με ρητά σεξουαλικά περιεχόμενα.

Tα Γιορτινά Δώρα του Θανάτου

ΣΕ ΚΥΒΕΡΝΟΥΝ σημαίνει, σε κάθε επιχείρηση, σε κάθε συναλλαγή, σε κάθε κίνηση, σε σημειώνουν, σε καταγράφουν, σε απογράφουν, σε ζυγίζουν, σε ταξινομούν, σε φορολογούν, σε υποσημειώνουν, σε εμποδίζουν, σε μετασχηματίζουν, σε αναστηλώνουν, σε διορθώνουν. Σημαίνει...

Για την φρενίτιδα της χριστουγεννιάτικης κατανάλωσης

Δεν υπάρχει τίποτα που να χρειάζονται, τίποτα που να μην έχουν ήδη, τίποτα που έστω να θέλουν. Οπότε τους αγοράζεις μια κούκλα-βασίλισσα που κινείται με ηλιακή ενέργεια, μια βούρτσα για τον αφαλό ή ένα σετ μίνι-γκολφ για την τουαλέτα. Φαίνονται διασκεδαστικά την πρώτη μέρα των Χριστουγέννων, βαρετά τη δεύτερη, ντροπιαστικά από την τρίτη και μετά. Ως τη δωδέκατη μέρα έχουν μετατραπεί σε σκουπίδια. Για 30 δευτερόλεπτα αμφίβολης διασκέδασης, ή ένα ηδονιστικό ερέθισμα που διαρκεί όσο και μια δόση νικοτίνης, εγκρίνουμε μια χρήση υλικών της οποίας οι επιπτώσεις θα είναι ορατές για γενιές μετά.

Κάνοντας έρευνα για την ταινία της ‘Η Ιστορία των Πραγμάτων’ η Annie Leonard ανακάλυψε πως από τα υλικά που περνούν μέσα από την καταναλωτική οικονομία, μόνο 1% παραμένει σε χρήση έξι μήνες μετά την πώληση. Ακόμα και τα αγαθά που θα περιμέναμε να διαρκέσουν περισσότερο, σύντομα καταδικάζονται σε αχρηστία είτε επειδή είναι προσχεδιασμένα να χάνουν τη χρήση τους (χαλάνε γρήγορα), είτε επειδή θεωρείται πως την έχασαν (βγαίνουν εκτός μόδας).

Αλλά πολλά από τα προϊόντα που αγοράζουμε, ειδικά για τα Χριστούγεννα, δεν μπορούν να χάσουν τη χρησιμότητά τους, γιατί εξαρχής δεν είχαν καμία χρησιμότητα. Ένα ηλεκτρονικό μπλουζάκι drum-machine, ένας κουμπαράς Darth Vader που μιλάει, μια θήκη για το iPhone σε σχήμα αυτιού, ένας ατομικός ψύκτης για κουτάκια μπύρας, μια οδοντόκρεμα με γεύση μπέικον, ένας σκύλος που χορεύει: Δεν περιμένουμε κανείς να τα χρησιμοποιήσει, ούτε καν να τα ξανακοιτάξει μετά τη μέρα των Χριστουγέννων. Είναι σχεδιασμένα για να προκαλέσουν ένα ‘ευχαριστώ’, ίσως και κάνα-δυο ειρωνικά γέλια και μετά να πεταχτούν.

To Δώρο του Θανάτου

George Monbiot 

Για την φρενίτιδα της χριστουγεννιάτικης κατανάλωσης

 

Δεν υπάρχει τίποτα που να χρειάζονται, τίποτα που να μην έχουν ήδη, τίποτα που έστω να θέλουν. Οπότε τους αγοράζεις μια κούκλα-βασίλισσα που κινείται με ηλιακή ενέργεια, μια βούρτσα για τον αφαλό ή ένα σετ μίνι-γκολφ για την τουαλέτα. Φαίνονται διασκεδαστικά την πρώτη μέρα των Χριστουγέννων, βαρετά τη δεύτερη, ντροπιαστικά από την τρίτη και μετά. Ως τη δωδέκατη μέρα έχουν μετατραπεί σε σκουπίδια. Για 30 δευτερόλεπτα αμφίβολης διασκέδασης, ή ένα ηδονιστικό ερέθισμα που διαρκεί όσο και μια δόση νικοτίνης, εγκρίνουμε μια χρήση υλικών της οποίας οι επιπτώσεις θα είναι ορατές για γενιές μετά.

Κάνοντας έρευνα για την ταινία της ‘Η Ιστορία των Πραγμάτων’, η Annie Leonard ανακάλυψε πως από τα υλικά που περνούν μέσα από την καταναλωτική οικονομία, μόνο 1% παραμένει σε χρήση έξι μήνες μετά την πώληση [1]. Ακόμα και τα αγαθά που θα περιμέναμε να διαρκέσουν περισσότερο, σύντομα καταδικάζονται σε αχρηστία είτε επειδή είναι προσχεδιασμένα να χάνουν τη χρήση τους (χαλάνε γρήγορα), είτε επειδή θεωρείται πως την έχασαν (βγαίνουν εκτός μόδας).

Αλλά πολλά από τα προϊόντα που αγοράζουμε, ειδικά για τα Χριστούγεννα, δεν μπορούν να χάσουν τη χρησιμότητά τους, γιατί εξαρχής δεν είχαν καμία χρησιμότητα. Ένα ηλεκτρονικό μπλουζάκι drum-machine, ένας κουμπαράς Darth Vader που μιλάει, μια θήκη για το iPhone σε σχήμα αυτιού, ένας ατομικός ψύκτης για κουτάκια μπύρας, μια οδοντόκρεμα με γεύση μπέικον, ένας σκύλος που χορεύει: Δεν περιμένουμε κανείς να τα χρησιμοποιήσει, ούτε καν να τα ξανακοιτάξει μετά τη μέρα των Χριστουγέννων. Είναι σχεδιασμένα για να προκαλέσουν ένα ‘ευχαριστώ’, ίσως και κάνα-δυο ειρωνικά γέλια, και μετά να πεταχτούν.

Να σταματήσουμε τον εφιάλτη της κατανάλωσης: Ένα εκπληκτικό animation ταινιάκι

Ο εφιάλτης της κατανάλησης, η συνεχής δημιουργία ψεύτικων αναγκών, ο εθισμός στα πάσης φύσης γκάτζετ και η αποξένωσή μας από ο,τιδήποτε φυσικό, χειροποίητο, αληθινό, μπαίνουν στο μικροσκόπιο σε αυτό το πανέξυπνο ταινιάκι του Steve Cutts.

Η τεράστια καταστροφή του περιβάλλοντος, οι απάνθρωπες συνθήκες εργασίας που είναι στην ουσία σκλαβιά, η υπερκατανάλωση και ο βομβαρδισμός της ενημέρωσης που κάνει τα πάντα εκτός από το να στέκεται στην ουσία των πραγμάτων.

Zygmunt Bauman, Από την κοινωνία των παραγωγών στην κοινωνία των καταναλωτών και των «απορριμμάτων»- Ρευστοί καιροί-Ρευστός φόβος

Α. Αφιερωμα στον Ζίγκμουντ Μπάουμαν  απο τον Γ . Σιακαντάρη
Β. Απόσπασμα από το βιβλίο:Zygmunt Bauman, Ρευστοί καιροί: Η ζωή την εποχή της αβεβαιότητας,
Γ. Zygmunt Bauman, Ρευστός φόβος,

Α.  Αφιέρωμα στον Ζίγκμουντ Μπάουμαν  απο τον Γ . Σιακαντάρη

1.Ο άνθρωπος ως εμπόρευμα

2.Από την κοινωνία των παραγωγών στην κοινωνία των καταναλωτών και των «απορριμμάτων»

Από την κοινωνία των παραγωγών στην κοινωνία των καταναλωτών και των «απορριμμάτων»

ΖΙΓΚΜΟΥΝΤ ΜΠΑΟΥΜΑΝ Ζωή για κατανάλωση ΜΤΦΡ.: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΑΜΠΕΛΑΣ«ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΝ»ΣΕΛ. 200,

αποσπασματα απο την βιβλιοπαρουσιαση (Γ Σιακανταρη) :

''Εδώ περιγράφει εκείνες τις εξελίξεις που συνδέονται με σημαντικές αλλαγές στον χώρο της εμπορευματοποίησης του κεφαλαίου και της εργασίας και οι οποίες οδηγούν στην απορρύθμιση και στην ιδιωτικοποίηση.

Στην κοινωνία των καταναλωτών στο ρυθμιζόμενο από το κράτος «κόστος εργασίας» -μέσω της αποδιάρθρωσης των μηχανισμών συλλογικής διαπραγμάτευσης και εργασιακής προστασίας- έρχεται να προστεθεί και η εγκατάλειψη στις ιδιωτικές μέριμνες μεμονωμένων ατόμων της αξίας πώλησης της εργασίας.

Το άτομο είναι υπεύθυνο για τη μοίρα του και τίποτα δεν μπορεί να το σώσει έξω από την ισχύ της καταναλωτικής του δύναμης.

Το σχήμα του Μπάουμαν μάς θυμίζει τη βεμπεριανή ανάλυση σύμφωνα με την οποία κανείς δεν γνωρίζει αν κάποιος θα εξασφαλίσει τη θεία πρόνοια, έχει όμως ένα κριτήριο για να το κρίνει, και αυτό δεν είναι άλλο παρά η επιτυχημένη πορεία στον χώρο της παραγωγής.

Για την καταναλωτική κοινωνία, όπως την περιγράφει ο Μπάουμαν, το κριτήριο της επιτυχημένης ζωής δεν είναι η συμμετοχή στην παραγωγή, ούτε καν στην εργασία, αλλά η διαρκής και ανολοκλήρωτη κατανάλωση.

Zygmunt Bauman: Η επίθεση στο Charlie Hebdo και αυτό που αποκαλύπτει για την κοινωνία

Πηγή: Social Europe, μέσω After History.
Μετάφραση: Θώμη Γάκη

Ήσασταν μάρτυρας σε πολλές τραγωδίες του 20ου αιώνα- δυο πολέμους, το Ολοκαύτωμα και τον Σταλινισμό. Κατά τη γνώμη σας, ποια είναι η ιδιαιτερότητα της ισλαμικής εξτρεμιστικής απειλής με την οποία σήμερα είμαστε αντιμέτωποι; 

Η πράξη της πολιτικής δολοφονίας είναι τόσο παλιά όσο και η ίδια η ανθρωπότητα και οι πιθανότητες να εξαλειφτεί αυτή η πράξη πριν από την ανθρωπότητα είναι ελάχιστες. Η βία είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι των διανθρώπινων ανταγωνισμών και συγκρούσεων οι οποίοι με τη σειρά τους είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης κατάστασης. Σε διάφορες όμως χρονικές περιόδους, οι πολιτικές δολοφονίες είχαν ως στόχους διαφορετικά είδη θυμάτων.

Έναν αιώνα πριν βασικός στόχος ήταν κυρίως οι πολιτικοί – προσωπικότητες όπως ο Ζαν Ζωρές, ο Αριστίντ Μπριάν, ο Αβραάμ Λίνκολν, ο αρχιδούκας Φερδινάνδος και πολλοί άλλοι. Άνθρωποι με διαφορετικές ιδεολογίες και σε διαφορετικά σημεία του πολιτικού φάσματος που όμως όλοι τους κατείχαν ή προοριζόντουσαν για να κατέχουν πολιτική εξουσία. Εκείνη την εποχή ήταν ευρέως διαδεδομένη η άποψη ότι με τον θάνατό αυτών των προσώπων ο κόσμος (ή η χώρα) θα γλίτωνε από την πηγή των προβλημάτων του και θα στρεφόταν σε κάτι καλύτερο – μια πιο φιλική και άνετη κατάσταση.