«ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ, ΒΑΛΚΑΝΙΑ, Μ. ΑΣΙΑ: ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΜΗΧΑΝΙΑ»

Η ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΜΕ ΘΕΜΑ: 

«ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ, ΒΑΛΚΑΝΙΑ, Μ. ΑΣΙΑ: ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΜΗΧΑΝΙΑ»

«Τὰ μὲν θέματα σπουδαία, ὁ δὲ χρόνος βραχύς. Ὁπότε, ἐφόσον δὲν μπορῶ νὰ μιλήσω ἀναλυτικῶς, θὰ τοποθετηθῶ διακηρυκτικῶς καὶ ἀσθματικῶς. 

Δὲν θὰ μιλήσω οὔτε γιὰ τὸν Λεωνίδα οὔτε γιὰ τὸν Βατάτζη. 

Δὲν θὰ ἀναφερθῶ στοὺς ἀπώτερους ἐθνικοὺς ἀλλὰ στοὺς πρόσφατους οἰκογενειακούς μας προγόνους. 

Ὁ Ἀγωνιστὴς τοῦ 1821 στὴν Τριπολιτσὰ ἦταν ὁ προπάππος μας καὶ ὁ Πολεμιστὴς τοῦ 1921 στὸ Σαγγάριο ἦταν ὁ παπποῦς μας. 

Καὶ τὸ μεγάλο ἐρώτημα ποὺ ἀνακύπτει δὲν εἶναι ἁπλῶς ἄν ὁ σημερινὸς ἐθνικός μας βίος δικαιώνει τὸν Ἀγωνιστὴ προπάππο καὶ τὸν Πολεμιστὴ παπποῦ, γιατί δυστυχῶς ἡ ἀπάντηση εἶναι πρόδηλη, ἀλλὰ -πολὺ χειρότερα!- ἄν τελικῶς μποροῦμε νὰ συνυπάρχουμε μαζί τους στὸ ἴδιο ἀξιολογικὸ σύμπαν. 

Εἴμαστε ἕνα ἔθνος μελλοθανάτων ποὺ ἔκλεισε προσφάτως τὰ διακόσια χρόνια τῆς ἐθνικῆς του Παλιγγενεσίας καὶ τὰ ἑκατὸ χρόνια ἀπόπειρας ἐπανίδρυσης τῆς Αὐτοκρατορίας του; 

Τὸ τελευταῖο δὲν τὸ ἰσχυρίζομαι μονάχα ἐγὼ -τὸ λένε κι οἱ Τοῦρκοι-, ἀλλά, μιᾶς καὶ ἀπὸ τὸ 1952 ἡ Ἑλλὰς ὡς ἰθύνουσα τάξις ὑποτίθεται ὅτι ἔχει βρεθεῖ στὴν «σωστὴ πλευρὰ τῆς Ἱστορίας», τὸ ἔχει ὁμολογήσει εὐθαρσῶς ὁ Πρόεδρος Ὀμπάμα, ὅταν στὸ ταξίδι του στὴν Ἄγκυρα, τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 2009, ἀπευθυνόμενος στὴν Τουρκικὴ Ἐθνοσυνέλευση, εἶπε: «Σᾶς εὐχαριστῶ, ὦ Τοῦρκοι, ποὺ ἀποκρούσατε τὸν εἰσβολέα, ὁ ὁποῖος ἦρθε ἐδῶ γιὰ νὰ ἐπανιδρύσει τὴν Αὐτοκρατορία του».  

Καὶ ἐπανέρχομαι:

Εἴμαστε ἕνα ἔθνος ποὺ ἀναστήθηκε ἔνδοξα πρὶν ἀπὸ διακόσια χρόνια γιὰ νὰ πεθάνει ξαφνικὰ καὶ ἄδοξα διακόσια χρόνια μετά; 

Κι ὅμως, πρὶν ἀπὸ μόλις δύο γενιὲς ἕνα ὑπόδουλο ἔθνος ποὺ ἐπαναστάτησε ἐναντίον μιᾶς ὁλόκληρης αὐτοκρατορίας ὕστερα ἀπὸ τετρακόσια χρόνια ὀθωμανικῆς δουλείας, καταβάλλοντας ἕναν τεράστιο φόρο αἵματος γιὰ νὰ διεκδικήσει τὴν ἐλευθερία του καὶ δημιουργώντας ἕνα ἀδύναμο κρατίδιο στὸ 1/3 τῆς σημερινῆς του ἐπικράτειας, τὸ 1922 εἶχε φθάσει ἔξω ἀπὸ τὴν Ἄγκυρα κυνηγώντας τὸ θηρίο γιὰ νὰ τὸ σκοτώσει στὴν φωλιά του μὲ μόλις δέκα μεραρχίες καὶ σὲ συνθῆκες ἑνὸς ἐμφυλιοπολεμικοῦ ἑπταετοῦς Ἐθνικοῦ Διχασμοῦ. 

Δὲν χρειάζεται νὰ ξαναμιλήσουμε γιὰ τὸ πόσο βαρὺ ὄνομα εἶναι ὁ Ἑλληνισμὸς στὴν ἱστορία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους. 

Γ.Σεφέρης: Γιατί ο ελληνισμός ήταν πάντα ανοιχτός και ποτέ δεν έβρασε στο καβούκι του

Από Σπύρο Κουτρούλη fb

Γ.Σεφέρης: Γιατί ο ελληνισμός ήταν πάντα ανοιχτός και ποτέ δεν έβρασε στο καβούκι του

Στον «Δεύτερο πρόλογο στην “Έρημη χώρα”» του Έλιοτ επιχειρηματολογεί για τους λόγους, που ο ελληνισμός ήταν πάντα ανοικτός στα ξένα ρεύματα και θα πρέπει να εξακολουθήσει να κρατά μια τέτοια στάση: 

«ο δημοτικισμός ήταν ένα ξέσπασμα και μια άσκηση ζωής⸱ μια άσκηση πίστης στην παρούσα δύναμη του Έθνους⸱ ήταν ακόμη το πρώτο σχολειό που μας δίδαξε ν’ αντικρίζουμε τον ξένο χωρίς συμπλέγματα κατωτερότητας.

 Θαρρώ πως οι καλύτεροι της γενιάς εκείνης, αλλά και ο Σολωμός και ο Κάλβος και οι άνθρωποι των ελληνικών αναγεννήσεων, δε σκέφτηκαν να φοβηθούν τον ξένο για να σηκώσουν τείχη και να τον κλείσουν απέξω. Συνειδητά ή υποσυνείδητα ήξεραν πως ολόκληρα η ελληνική ιστορία είναι φτιαγμένη από ταξίδια, γνωριμίες, ριζώματα και διαλόγους σε μακρινούς τόπους, που καταλήγουν πάντα σ’ ένα συμπέρασμα σφραγισμένο μ’ αυτή την ιδιότυπη σφραγίδα που την αναγνωρίζουμε αμέσως και που λέγεται ελληνισμός. 

Ας κοιτάξουμε ακόμη τι μας υπαγορεύει η πείρα της καθημερινής ζωής μας. Είναι εύκολο πράγμα να λέμε: κλείστε τις πόρτες, οι ξένοι θα μας μολύνουν, οι χθόνιοι θεοί μας δεν το θέλουν.

 Σύμφωνοι, αλλά πρέπει να είμαστε συνεπείς. Την πνευματική καλλιέργεια ενός λαού, δυστυχώς, δεν τη φτιάνει μονάχα ο ποιητής, είτε κομίζει είτε όχι τα καινά δαιμόνια. Τη φτιάνουν ακόμη –και στην περίπτωση αυτή με τρόπο ολωσδιόλου ανεξέλεγκτο και ασύδοτο – ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, τα τηλέτυπα, τα διάφορα φτηνά ξενόφωνα ή ελληνόφωνα περιοδικά, τα φάρμακα, οι κονσέρβες, οι ρεκλάμες, οι προπαγάνδες κάθε λογής, τα μέσα του πολέμου και της ειρήνης, και τέλος, η πολιτική ζωή του κόσμου μας που έχει πάθει τέτοιο συμφυρμό ώστε ένα γεγονός που γίνεται στη Σαγκάη ή στην Τεχεράνη να έχει άμεσο αντίχτυπο, όχι στον εγκέφαλο ενός εξαιρετικά διορατικού πολιτευόμενου, αλλά στην καθημερινή ζωή του συνταξιούχου που κοιτάζει το περιβολάκι του στις Κουκουβάουνες. Να τ’ αποκλείσουμε όλα αυτά, σύμφωνοι.

 Αλλά φοβούμαι πως για να επιτύχουμε σ’ ένα τόσο υπέρογκο έργο, θα πρέπει να μετατοπίσουμε την Ελλάδα μας από το σταυροδρόμι που θέλησε η μοίρα της να είναι, σ’ εκείνη τη μετέωρη χώρα του Γκιούλιβερ, που ταξίδευε μέσα στα σύννεφα» . 

 Η απάντηση του Γ.Σεφέρη στο δίλημμα ανάμεσα στην αφομοίωση των θετικών ξένων επιδράσεων και την εθνική αποκλειστικότητα έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά κράμα ευαισθησίας και ρεαλισμού:

 «Το δίλημμα είναι αμείλικτο: είτε θ’ αντικρίσουμε το δυτικό πολιτισμό, που είναι κατά μέγα μέρος και δικό μας, μελετώντας με λογισμό και με νηφάλιο θάρρος τις ζωντανές πηγές του –κι αυτό δε βλέπω πως μπορεί να γίνει αν δεν αντλήσουμε τη δύναμη από τις δικές μας ρίζες και χωρίς ένα συστηματικό μόχθο για τη δική μας παράδοση⸱ είτε θα του γυρίσουμε τις πλάτες και θα τον αγνοήσουμε, αφήνοντάς τον να μας υπερφαλαγγίσει, με κάποιον τρόπο από τα κάτω, με τη  βιομηχανοποιημένη, την αγοραία, τη χειρότερη μορφή της επίδρασης του» .

ΠΗΓΗ: Κουτρούλης Σπύρος fb

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ : ΤΟΥΡΚΙΑ (ΜΕΡΟΣ 1ον)

Ὁ ὅρος «Τουρκία» ποὺ χαρακτηρίζει σήμερα τὰ ἄλλοτε ἑλληνικότατα ἐδάφη μας, προέρχεται ἐκ τῆς λέξεως tulga ( = ἐνείλημα κεφαλῆς, τουρμπάνι) τὸ ὁποῖον χαρακτήριζε τοὺς Τούρκους ἡγεμόνες. 

Ἡ λέξις tulga προέρχεται καὶ αὐτὴ ἐκ τῆς ἑλληνικῆς λέξεως «τύλη» ( =ἐξόγκωμα, στρογγυλὸν προσκέφαλον, μέρος τοῦ σώματος ποὺ ἔχει κυρτωθεῖ ἀπὸ πίεσιν), ἐξ οὗ καὶ τυλυφάντης εἶναι ὁ ὑφαίνων σκεπάσματα, ἐξ οὗ καὶ turkey στὰ ἀγγλικὰ εἶναι ἡ γαλοποῦλα, λόγῳ τοῦ κυρτωμένου λειρίου της. Ἐκ τῆς τύλης/ τύλας λοιπὸν ἐδημιουργήθη ἡ λέξις tulga καὶ διὰ ἐναλλαγῆς τῶν ὑγρῶν λ-ρ > turga > turgi > Τοῦρκοι. 

Καὶ φυσικῶς εἶναι περιττὸν νὰ γραφτεῖ πὼς τῶν κατ' ἐξοχὴν Τούρκων ἡ κοιτίς τους ηὑρίσκετο στὰ βάθη τῆς Ἀσίας, ὅπου ζοῦσαν νομαδικῶς. Τὰ μέρη τὰ ὁποῖα θεωροῦνται σήμερα «Τουρκία» φέρουν ὅλα ἑλληνικότατα ἤ ἔστω βαρβαροποιημένα ἑλληνικὰ ὀνόματα. Ἄλλωστε πῶς θὰ ἦτο δυνατὸν νὰ συμβαίνει τὸ ἀντίθετον ὅταν συγκροτημένη γλῶσσα μὲ ἀλφάβητον οἱ Τοῦρκοι ἀπέκτησαν μόλις τὸν 20ον αἰ., ὅταν πρωτοχρησιμοποίησαν τὸ ἀρκαδικὸν καὶ μετ' ἔπειτα εὐβοϊκὸν ἀλφάβητον, ἤτοι τὸ λεγόμενον «λατινικόν» καὶ βγῆκαν σταδιακῶς άπὸ τὸν ἀναλφαβητισμὸν ποὺ τοὺς μάστιζε. 

Γράφει ὁ Ἡρόδοτος ( «Ἱστορίαι», Ζ', 73) περὶ τῆς ΦΡΥΓΙΑΣ : 

«Βρίγες χρόνον ὅσον Εὐρωπήιοι ἐόντες σύνοικοι ἦσαν Μακεδόσι, μεταβάντες δὲ ἐς τὴν Ἀσίην ἅμα τῇ χώρῃ καὶ τὸ οὔνομα μετέβαλον [ἐς Φρύγας]». 

Ἤτοι οἱ Φρύγες δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο ἀπὸ τοὺς Βρίγες, τοὺς συνοίκους τῶν Μακεδόνων οἱ ὁποῖοι ὅταν ἔφτασαν στὴν Ἀσία καὶ ἔφτιαξαν ἐκεῖ ἀποικίες μαζὶ μὲ τὴν χώρα, ἤλλαξαν καὶ τὸ ὄνομα σὲ Φρύγες (διὰ συνήθους ἐναλλαγῆς τῶν β-φ καὶ υ-ι). 

Γιὰ τὴν δὲ ΛΥΔΙΑ ( < Λυδός, υἰὸς Ἄτυος καὶ Καλλιθέας) καὶ καὶ τὴν ΜΥΣΙΑ (μυσίη = ὀξυά, βλ. καὶ Μυσία Δήμητρα < μυσιῶ) ἀναφέρει (Ζ', 74) : 

«Λυδοὶ δὲ ἀγχοτάτω τῶν Ἑλληνικῶν εἶχον ὅπλα. οἱ δὲ Λυδοὶ Μηίονες ἐκαλέοντο τὸ πάλαι, ἐπὶ δὲ Λυδοῦ τοῦ Ἄτυος ἔσχον τὴν ἐπωνυμίην, μεταβαλόντες τὸ οὔνομα». 

«Ἐκ δὲ Ἄτυος καὶ Καλλιθέας τῆς Χωραίου Λυδὸν φῦναι καὶ Τυρρηνόν· καὶ τὸν μὲν Λυδὸν αὐτοῦ καταμείναντα τὴν πατρῴαν ἀρχὴν παραλαβεῖν καὶ ἀπ´ αὐτοῦ Λυδίαν τὴν γῆν ὀνομασθῆναι· Τυρρηνὸν δὲ τῆς ἀποικίας ἡγησάμενον πολλὴν κτήσασθαι τῆς Ἰταλίας καὶ τοῖς συναραμένοις τοῦ στόλου ταύτην θέσθαι τὴν ἐπωνυμίαν», Ῥωμαϊκὴ ἀρχαιολογία, 27,2. 

Τα τεχνολογικά επιτεύγματα των αρχαίων Ελλήνων

Πώς οι Έλληνες, ένας λαός «ποιητών και φιλοσόφων» δημιούργησαν μια σειρά από σπουδαία τεχνικά επιτεύγματα σε οικοδομική, γεωργία, ναυπηγική, πολεοδομία κλπ

Μιχάλης Στούκας

Τα τεχνολογικά επιτεύγματα των αρχαίων Ελλήνων είναι πολλά και σημαντικά. Υπάρχουν όμως δύο θεωρίες που, κατά κάποιο τρόπο, τα υποβαθμίζουν. Σύμφωνα με την πρώτη, οι Έλληνες δεν έκαναν τίποτα άλλο από το να υιοθετήσουν τα επιτεύγματα των πολιτισμών της Ανατολής, ενώ σύμφωνα με τη δεύτερη, οι Έλληνες ένας λαός «ποιητών και φιλοσόφων», όπως έχει γραφτεί, έμειναν σε ένα επίπεδο θεωρητικών διατυπώσεων και δεν προχώρησαν στο στάδιο της έμπρακτης εφαρμογής αυτών των σκέψεων, δηλαδή στην τεχνολογία.

Η απάντηση στην πρώτη θεωρία είναι ότι κανένας πολιτισμός δεν προέκυψε από παρθενογένεση, αλλά αναπτύχθηκε πάνω στο έδαφος και τα απομεινάρια άλλων, παλαιότερων. Επίσης, κάθε πολιτισμός επηρεάζεται σαφώς από τους άλλους, είτε με τον πόλεμο, είτε με την ειρηνική συνύπαρξη με αυτούς, είτε μέσω του εμπορίου. Σχεδόν πάντα, ένας πολιτισμός είναι υποχρεωμένος να προσαρμοστεί στις δικές του προκλήσεις και να αναζητήσει λύσεις.

Όσο για τη δεύτερη θεωρία, η τεχνολογία δεν είναι ανεξάρτητη από αισθητικά ή άλλα ιδεώδη των αρχών του πολιτισμού που υπηρετεί. Τα αρχιτεκτονικά αριστουργήματα των προγόνων μας, δεν είχαν καμία σχέση ούτε με τους ογκώδεις και μεγαλοπρεπείς αιγυπτιακούς ναούς, ούτε εξυμνούσαν στο διηνεκές απόλυτους μονάρχες, αλλά εξέφραζαν το πνεύμα της συμμετρίας, της αρμονίας και το γενικότερο πνεύμα της εποχής.

Η επιστήμη για τους αρχαίους Έλληνες δεν ήταν ποτέ αυτοσκοπός, χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ιατρική. Από τους Προσωκρατικούς φιλοσόφους ξεκινά μια πορεία που ολοκληρώνεται στους ελληνιστικούς χρόνους. Τότε, η τεχνολογία αποκτά ξεχωριστό χαρακτήρα από τη θεωρητική σκέψη.

Γιατί ο Παρθενώνας μένει όρθιος επί 2.500 χρόνια ενώ δεν έχει θεμέλια

Το μυστικό αποκαλύπτεται μετά από μελέτες που δείχνουν ότι, παρά το γεγονός πως ο ναός του Παρθενώνα στην Ακρόπολη δεν έχει καν θεμέλια, έχει τριπλή αντισεισμική θωράκιση.

Σύμφωνα με την πολιτικό μηχανικό Νίκη Τιμοθέου, μελέτες της αρχιτεκτονικής και δομικής του φόρμας κατέδειξαν πως οι Αρχαίοι είχαν από τότε ανακαλύψει αυτό που σήμερα ονομάζουμε «σεισμική μόνωση». Ο ναός, σύμφωνα με την κυρία Τιμοθέου, κοντράρει επιτυχώς τη θεωρία της σύγχρονης πολιτικής μηχανικής, διότι χωρίς να έχει καν θεμέλια, είναι τριπλά μονωμένος σεισμικά.

Αυτή η τριπλή μόνωση, όπως μας εξήγησε, εντοπίζεται σε διαφορετικά σημεία του οικοδομήματος. Το πρώτο σημείο βρίσκεται στις στρώσεις τεράστιων οριζόντιων και εξαιρετικά λείων μαρμάρων, πάνω στα οποία πατάει ο Παρθενώνας.

ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΗΣ "ΒΑΡΒΑΡΑΣ"

 

 " Οι Θρακιώτες σήμερα τρώνε "Βαρβάρα", με αφορμή την ανάλογη γιορτή της ημέρας. 

Τι είναι η "Βαρβάρα" ; 

Είναι η απάντηση στην παγκοσμιοποίηση από π πάνω στην τροφή, η αντίσταση στην ομογενοποίηση, στον χυλό. 

Είναι η απάντηση στο fast food. Θυμήθηκα ένα κείμενό μου πριν μερικά χρόνια και σκέφτηκα να το ξαναδημοσιεύσω .

Ο ιμπεριαλισμός έχει πολλές μορφές ... 

"Μπορεί η γαστρονομία να δημιουργήσει κίνημα;"

Του Β α σ ί λ η    Λ α γ ο ύ,

 Πολιτικού Μηχανικού

Μέλος Ομάδας Πολιτών «Ευτοπία»

Αν ως γαστρονομία ορίζεται η τέχνη και η επιστήμη της ανθρώπινης διατροφής και με δεδομένο ότι οι γαστρονομικές συνήθειες όσο πιο ισχυρές είναι, τόσο αυτές αποτελούν δείγμα αναπτυγμένου πολιτισμικού επιπέδου, τότε είναι σημαντικό να συζητήσουμε σήμερα το τι τρώμε, πώς το τρώμε, πού παράγεται η τροφή, πώς διακινείται. Ιδιαίτερα σήμερα που τα διατροφικά και γαστρονομικά ήθη βρίσκονται υπό διωγμό, σήμερα που τα fast έχουν κυριαρχήσει (στην δημιουργία, στην τέχνη, στην πολιτική). Είναι αναγκαίο λοιπόν όσο πότε άλλοτε η δημιουργία ενός κινήματος γαστρονομίας στον τόπο μας που θα σχετίζεται με το πώς τρέφεται ο άνθρωπος. Βέβαια διάφορες επιστήμες εμπλέκονται και είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την τροφή. Η Γεωργία, η Χημεία, η Οικολογία, η Οικονομία, η Ιατρική, η Ανθρωπολογία, η Κοινωνιολογία.

 Απαιτείται έτσι μια γνώση διεπιστημονική. Όμως το πρόβλημα δεν είναι επιστημονικό. Το πρόβλημα είναι Πολιτικό, γιατί η Πολιτική είναι η Επιστήμη των Επιστημών, είναι ανώτερη Τέχνη και βέβαια η άσκηση αυτού του είδους της Πολιτικής δεν έχει καμία σχέση με αυτούς τους μικρούς ανθρώπους που ισχυρίζονται ότι μας κυβερνούν.

Έτσι η αρχή της λύσης του προβλήματος έγκειται στην επαναφορά της Γεωργίας που θα είναι τοπική, εποχιακή, φυσική, παραδοσιακή και βέβαια δεν θα έχει σχέση με την μαζική τυποποίηση που προκαλεί η «Φορντικού τύπου» παγκοσμιοποίηση. Μια βιώσιμη Γεωργία που θα στηρίζεται σε «τυπικά» προϊόντα γεωγραφικής και παραδοσιακής ετικέτας.

Ήδη στην Ιταλία αλλά και σε πολλές άλλες χώρες, χρόνια τώρα, αναπτύσσεται το κίνημα του slow food σε αντιδιαστολή με το fast food, με χιλιάδες μέλη που θεωρούν την πράξη της βρώσης ως αναπόσπαστο τμήμα της παραγωγής. Έτσι ο καταναλωτής μετατρέπεται σε συν – παραγωγό, έτσι η γαστρονομία παύει να είναι μια ελιτίστικη προσέγγιση και τηλεοπτικό θέαμα ,αλλά μετατρέπεται σε μια δημοκρατική διαδικασία.

Γιατί η ποιότητα, η απόλαυση και η ακεραιότητα της διατροφής είναι δικαίωμα όλων και η γαστρονομία αποτελεί εργαλείο για τη διεκδίκηση της πολιτισμικής μας ταυτότητας και την αντιπαράθεση με τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης από τα πάνω, ανήκοντας έτσι στο πεδίο της πολιτικής , των επιστημών,της κουλτούρας .

Η "ΝΙΚΗ ΤΗΣ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ"

~  Η "ΝΙΚΗ ΤΗΣ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗΣ" : "Κύριε, εύραμεν μία γυναίκα" !

⦁ ΠΟΙΑ ΗΤΑΝ Η ΘΕΟΤΗΤΑ "ΝΙΚΗ" : Η "Νίκη τής Σαμοθράκης" είναι  γλυπτό Ρόδιου καλλιτέχνη τής Ελληνιστικής Εποχής (323 πΧ, θάνατος Μ. Αλεξάνδρου - 31 πΧ, ναυμαχία στο Άκτιο). Βρέθηκε στο ιερό των "Μεγάλων Θεών" στη Σαμοθράκη. 

Εκεί λατρεύονταν θεότητες διαφορετικές από αυτές των Ολύμπιων Θεών, σχετιζόμενες με τις χθόνιες θεότητες των Καβείρων. Το άγαλμα παριστάνει φτερωτή τη Νίκη (1η εικ). 

Ήταν θεά τής μυθολογίας που προσωποποιούσε την νίκη. Απεικονιζόταν ως γυναίκα με φτερούγες που κατέβαινε, με εντολή τού Δία, στο πεδίο τής μάχης, ή στο στάδιο, για να στεφανώσει τους νικητές. Πάντα ιπτάμενη, γεμάτη κίνηση και δυναμισμό. Εξυμνούσε μία νίκη, ή έστεφε έναν κερδισμένο. Ήταν κόρη τής Στύγας (χθόνια θεότητα τού ομώνυμου ποταμού τού Άδη) και τού Πάλλαντα (γιος Τιτάνα). Αδέλφια της ήταν το Κράτος (η ωμή εξουσία), ο Ζήλος (η αφοσίωση, η άμιλλα, η επιθυμία για υπεροχή) και η Βία. 

⦁ Η ΑΝΕΥΡΕΣΗ ΤΟΥ ΑΓΑΛΜΑΤΟΣ : Τον Απρίλιο τού 1863, γαλλική αρχαιολογική αποστολή με επικεφαλής τον Σαμπουαζό, Γάλλο πρόξενο στην Αδριανούπολη, έσκαβε σε μια χαράδρα τού αρχαιολογικού χώρου. Στις 15 Απριλίου, ένας Έλληνας εργάτης φώναξε: 'Κύριε, εύραμεν μία γυναίκα"! Είχαν βρεθεί τα πόδια και ο κορμός τής "Νίκης". Οι Γάλλοι, μετά από έγκριση τής Υψηλής Πύλης, την φόρτωσαν σε πολεμικό τους πλοίο με προορισμό τη Γαλλία. Το άγαλμα υπέστη φθορές κατά τη μετακίνησή του. 11 Μαΐου 1864 έφτασε στο Λούβρο. Μετά από δύο χρόνια εκτέθηκε για πρώτη φορά, δίχως τα φτερά της και δίχως την πλώρη. Τα κομμάτια τής πλώρης οι Γάλλοι τα είχαν αφήσει στη Σαμοθράκη νομίζοντας ότι ανήκαν σε τύμβο . Δεν γνώριζαν ακόμη πως το γλυπτό ακουμπούσε πάνω σε πλώρη καραβιού....

⦁ ΙΣΟΖΥΓΊΑ ΠΛΩΡΗΣ και ΑΓΑΛΜΑΤΟΣ : Το άγαλμα από μόνο του είχε πρόβλημα ισορροπίας, γιατί τα μεγάλα μαρμάρινα φτερά του, ήταν μεν συνδεδεμένα στην πλάτη, αλλά χωρίς άλλη εξωτερική σύνδεση. Ο γλύπτης το έλυσε χρησιμοποιώντας την πλώρη ως αντίβαρο. Έτσι άγαλμα και πλοίο ισοζυγίζονταν. Το δε κέντρο βάρους τής Νίκης, είχε σταθμιστεί έτσι ώστε να πέφτει στο σημείο που ανασηκωνόταν η πλώρη. Το όλο σύμπλεγμα θεωρείται όχι μόνον αριστουργηματικό από καλλιτεχνικής άποψης, αλλά και ιδιοφυές. Για τα μάρμαρα τής πλώρης ο Σαμπουαζό έμαθε 15 χρόνια αργότερα, το 1879. Κατάφερε να τα πάρει κι αυτά στο Λούβρο.

⦁ Η ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΠΛΩΡΗΣ : 

Ανάγκη για ρίζες!!!

ΠΗΓΗ-Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

Από τον Θαλή στον Ίππαρχο – Δυο χιλιετίες μπροστά οι αρχαίοι αστρονόμοι

Το μεγάλο εξελικτικό βήμα στην ελληνική αστρονομία οφείλεται στο Θαλή (643-548 π.Χ.), ο Έλληνας σοφός από την Μίλητο της Ιωνίας. Δεν γνωρίζουμε από που άντλησε ο Θαλής τις γνώσεις του περί του σύμπαντος. Οι περισσότεροι θεωρούν ότι απέκτησε αστρονομικές γνώσεις κατά την διάρκεια των ταξιδιών του στην Αίγυπτο και τη Βαβυλώνα.

Το 585 π.Χ. τα βασίλεια των Λυδών και των Μήδων πολεμούσαν σκληρά μεταξύ τους. Στις 28 Μαΐου 585 π.Χ. τα αντίπαλα στρατεύματα είχαν πάρει θέσεις στις όχθες του Άλυ ποταμού στη Μικρά Ασία. Η μάχη άρχισε σφοδρή και συνεχίστηκε για λίγη ώρα, όταν ξαφνικά ο ήλιος άρχισε να χάνεται και το σκοτάδι να πέφτει στη γη. Οι αντίπαλοι στρατοί, φοβισμένοι, σταμάτησαν να πολεμούν κι όταν τελικώς ο ήλιος ξαναφάνηκε στον ουρανό οι αντίπαλοι βασιλείς ειρήνευσαν, θεωρώντας την έκλειψη θεϊκό σημείο.

Η συνέχεια της ανάρτησης...

Από τον Θαλή στον Ίππαρχο – Δυο χιλιετίες μπροστά οι αρχαίοι αστρονόμοι

ΑΝΤΙΓΟΝΗ: Δε γεννήθηκα για να μισώ, αλλά για ν' αγαπώ. Κάτω στον Άδη ξέρουνε ποιος το 'κανε. Δεν αγαπώ όσους αγαπούν με λόγια.

ΑΝΤΙΓΟΝΗ του ΣΟΦΟΚΛΗ (απόσπασμα): 

ΦΥΛΑΚΑΣ: 

Βλέπουμε την κόρη (Αντιγόνη), να κλαίει πικρά και να οδύρεται, σαν πουλί που βρίσκει άδεια τη φωλιά του. Έτσι έκανε κι αυτή εδώ, μόλις είδε γυμνό το σώμα του νεκρού, βγάζει ουρλιαχτό και με βαριές κατάρες καταριόταν εκείνους που το είχαν κάνει. Μετά πήρε μέσα στις χούφτες της ψιλή σκόνη και με ένα χάλκινο βάζο ράντισε τρεις φορές τον πεθαμένο αδερφό της. Εμείς τότε, μόλις την είδαμε, ορμήξαμε και την πιάσαμε. Δεν ταράχτηκε καθόλου. Και δεν αρνιόταν καμιά απ' τις κατηγορίες.

 ΚΡΕΟΝΤΑΣ πρός Αντιγόνη: 

Και τόλμησες να το κάνεις κι ας το είχα απαγορεύσει εγώ; 

ΑΝΤΙΓΟΝΗ:

 Ο Δίας όμως δε μου τ' απαγόρεψε, ούτε η Δικαιοσύνη του Κάτω Κόσμου όρισε τέτοιους νόμους για τους ανθρώπους. Κι ούτε πιστεύω ότι οι διαταγές ενός θνητού να είναι πιο πάνω από τους άγραφους και αλάθευτους αιώνιους νόμους του ουρανού. Γιατί όχι μονάχα σήμερα ή χτες αλλά από πάντα υπάρχουν, δεν ξέρουμε από πότε. Απ' τους θεούς εγώ δε θα τιμωρηθώ γιατί φοβήθηκα έναν θνητό. Το ότι θα πεθάνω το ήξερα πολύ καλά, (πως μπορούσε να γίνει άλλωστε αλλιώς) πριν απ' τις προσταγές σου. Κι αφού είναι να πεθάνω, θα 'χω κέρδος να πάω μια ώρα γρηγορότερα. Για όποιον ζει με τα δικά μου βάσανα όπως εγώ, καλύτερος είναι ο θάνατος.

"Ορθοδοξία και Δύση στη νεότερη Ελλάδα"

"Ορθοδοξία και Δύση στη νεότερη Ελλάδα"

Του Βασίλη Στοϊλόπουλου

«Δεν νομίζουμε», έγραφε στην επιφυλλίδα του στον «ΕΠΕΝΔΥΤΗ» ο αείμνηστος Κωστής Παπαγιώργης, «ότι υπάρχει αναγνώστης που θα διαβάσει το ”Ορθοδοξία και Δύση στη νεότερη Ελλάδα” (του καθηγητή Χρήστου Γιανναρά) και δεν θα νοιώσει ένα σκίρτημα ευγνωμοσύνης για τον συγγραφέα” (*). 

Όντως – μια διαπίστωση που ισχύει ασχέτως αν συμμερίζεται κανείς όλες τις απόψεις του συγγραφέα - τότε και τώρα! Πόσο μάλλον μετά από μια δεύτερη, ύστερα από τρεις σχεδόν δεκαετίες, πιο διεισδυτική και πιο καταφατική ανάγνωση ενός ίσως από τα πιο σημαντικά βιβλία για την κατανόηση «της εξέλιξης του πολιτισμού των Ελλήνων των νεότερων χρόνων». 

Εξ αρχής, εντύπωση προκαλεί που ο Γιανναράς δεν θέτει, ως είθισται, αφετηρία του Νεότερου Ελληνισμού το 1204 ή κατ΄ άλλους το 1453, αλλά «μάλλον το 1354». Τη χρονιά δηλαδή που ο Δημήτριος Κυδώνης μεταφράζει στα ελληνικά την περίφημη “Summa Theologiae” του Θωμά Ακινάτη και αναλαμβάνει να μεταλαμπαδεύσει με πρωτόγνωρο ζήλο το εξ Εσπερίας «καινούριο φως» στους Έλληνες συμπατριώτες του.

Ο λόγος επιλογής αυτής της «άγνωστης» εν πολλοίς ημερομηνίας (1354) είναι που για τον Γιανναρά οι πρώτες ελληνικές μεταφράσεις του Ακινάτη αποτελούν «την απαρχή αλλοτρίωσης της ιστορικής και πολιτισμικής αυτοσυνειδησίας των Ελλήνων». Αλλοτρίωση που σηματοδοτεί όχι μόνο την «απώλεια της ιδεοπροσωπίας για χάρη του μιμητισμού ξένων προτύπων» αλλά και μια «αυτό-υποτίμηση» και μάλιστα σε μια περίοδο «εκπληκτικής (και τελευταίας) άνθησης της ελληνικής σκέψης και της ελληνικής τέχνης» (Παλαιολόγεια Αναγέννηση). Πολλοί μιλούν και για «κόμπλεξ κατωτερότητας» απέναντι στη Δύση που έκτοτε έχει αποκτήσει πλέον διαστάσεις «επιδημίας» στην ελληνική ιστορία - και στην ελληνική διανόηση.

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΜΕ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ

"Λέγεσαι ΑΜΕΡΙΚΗ αλλά δεν λέγεσαι Αμερική, καθ ότι ο Αμέρικο Βεσπούτσι ήταν βαφτισμένος Όμηρος. Μικρόν τον φώναζαν Ομέρικο και παραποιήθηκε σε Αμέρικο.

Η συμπαθέστατη ΓΕΡΜΑΝΙΑ. Αυτοί αυτοαποκαλούνται Deutschland. Το πρώτο συνθετικό είναι το Deus δηλαδή Δίας, και το δεύτερο είναι land από την λέξη λας= πέτρα από όπου και το λατομείο. Τουτέστιν η Γερμανία είναι η χώρα του Δία.

Η φιλτάτη ΑΓΓΛΙΑ, εκείνο το British που προέρχεται από την λέξη Βρυτός δηλαδή παρθένος, ήταν η Αγγλία η χώρα με τις πολλές παρθένες. Από αυτού βγαίνει και το Αγγλικό virgin από όπου και η πολιτεία της Αμερικής Virginia προς τιμήν της Βασίλισσας που ήταν παρθένος.

ΙΤΑΛΙΑ, είναι ‘’εις άλω’’, εις την θάλασσαν, πιστεύω πως έχετε δεί πως μπαίνει η Ιταλία ορμητικά μέσα στην Μεσόγειο.

ΙΣΠΑΝΙΑ. Οι ίδιοι λένε την πατρίδα τους Espana , και σωστά την αποκαλούν έτσι αφού η χώρα λόγω των πολλών βροχών έχει πολλά δάση και ήταν αφιερωμένη στον κακόμορφο Έλληνα θεό των δασών Πάνα. Εις τον Πάνα λοιπόν.

ΑΙΓΥΠΤΟΣ, είναι χαρακτηρισμένη έτσι επειδή βρίσκεται υπτίως του Αιγαίου. Εκεί θα βάλουμε έναν τοποτηρητή μιάς και θα ελέγχουμε και την διώρυγα του Διός.

Οι Άραβες διαβάζουν από δεξιά προς αριστερά και το SUEZ διαβάζεται ως ΖΕΥΣ.

Έλληνες και Πολιτισμός

Για να γίνει γνωστή και λεπτομερειακά συγκεκριμένη η προσφορά των Αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, επιστημόνων και καλλιτεχνών στον παγκόσμιο πολιτισμό, παραθέτουμε παρακάτω έναν κατάλογο με τους θεμελιωτές διαφόρων επιστημονικών και καλλιτεχνικών κλάδων.

Ο κατάλογος αυτός προφανώς δεν είναι απόλυτα πλήρης και εξαντλητικός, αλλά είναι μια κατάθεση και υπογράμμιση της προσφοράς των σπουδαίων προγόνων μας στην ιστορία, τη ζωή και τον πολιτισμό της ανθρωπότητας.

Ο ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΤΟΥ

Ο ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΤΟΥ:

Ίσως μια κρίσιμα χρήσιμη υπενθύμιση στους χαλεπούς καιρούς μας και των καιρών μας τα κυρίαρχα πρότυπα.

Όταν οι διαχρονικές αξίες ζωής, όταν τα πρότυπα ζωής και συμπεριφοράς δεν έχουν ανάγκη από πανοπλίες ιδεολογημάτων ούτε από την δαιμονοποίηση του αντιπάλου για την καταξίωση τους... (Υπόμνημα Καποδίστρια προς τους Έλληνες Σεπτεμβριος 1822)

..........."Ο επονομασθείς δίκαιος Αριστείδης εστάθη είκοσι πέντε έτη θησαυροφύλαξ της Ελλάδος, και όταν μετά τον θάνατόν του ηθέλησαν οι Αθηναίοι να τω κάμουν λαμπρά επιτάφια, ηναγκάσθησαν να εξοδεύσουν από το κοινόν, επειδή ο Αριστείδης απέθανε πτωχός, και δεν είχε μήτε παλάτια μήτε δούλους. Ο τελειότερος των ελληνικών ανδρών Επαμεινώνδας δεν εκβήκε του οίκου του μίαν ημέραν, επειδή έπλυνεν εκείνην την ημέραν η μήτηρ του το φόρεμά του, και δεν είχεν άλλο δια να φορέση.
Τούτων λοιπόν τας αρετάς πρέπει να μιμηθήτε εάν θέλετε να αποθανατισθήτε ως εκείνοι, και να κάμετε ένδοξον και ευτυχή την τοσούτους αιώνας δυστυχήσασαν ταλαίπωρον Ελλάδα.

…Όμως πατρίδα είναι η γλώσσα

Christos Yiannaras | 27 Feb 2022


Έχουμε αφήσει πίσω μας την επετειακή χρονιά 2021 – συμπληρωμένα διακόσια χρόνια από την επανάσταση των Ελλήνων για την απελευθέρωσή τους από τον τουρκικό ζυγό. Το πέρας του εθιμοτυπικού εορτασμού επιτρέπει νηφάλιες, κατά το δυνατό, εκτιμήσεις, απροκατάληπτο προβληματισμό.

Προηγήθηκαν, σε ανύποπτο χρόνο, δυο έμμεσες, διακριτικές αμφισβητήσεις της αποτελεσματικότητας του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, δύσπεπτες, κυρίως για κρατικοδίαιτα στομάχια: Πρώτος τόλμησε ο πολύπαθος Μακρυγιάννης ένα οδυνηρό, οδυνηρότατο ερώτημα: «Αν μας έλεγε κανένας αυτήνη τη λευτεριά οπού θα γευόμαστε, θα περικαλούσαμε τον Θεό να μας αφήσει εις τους Τούρκους άλλα τόσα χρόνια, όσο να γνωρίσουν οι άνθρωποι τι θα πει πατρίδα, τι θα ειπεί θρησκεία, τι θα ειπεί φιλοτιμία, αρετή, τιμιότη». Δεύτερη, η ανυπόκριτη έκρηξη του Παπαδιαμάντη: «Α! αι εκλογαί, η μόνη επί εβδομήκοντα έτη ασχολία μας, αφ’ ότου ηλευθερώθημεν, αφ’ ότου δηλαδή μεταλλάξαμεν τυράννους, τους οποίους διά των εκλογών φανταζόμεθα ότι αντικαθιστώμεν τάχα συχνότερον».

Δεν είναι εύκολη η κρίση για τον ρεαλισμό τόσο του διλήμματος του Μακρυγιάννη όσο και της απογοήτευσης του Παπαδιαμάντη. Θα ήθελα μόνο να καταθέσω την εκτίμησή μου (και δεν είναι πρώτη φορά) για το βιβλίο που πιστεύω ότι συγκεφαλαιώνει και τεκμηριώνει εμπεριστατωμένα τον «καημό της Ρωμιοσύνης» – την αποτυχία του Ελληνισμού, εδώ και δύο αιώνες, να ξαναβρεί την πολιτισμική του ταυτότητα, επομένως και την ιστορική του δυναμική.

Γιώργος Κόρδης: Η ελληνική ζωγραφική παράδοση από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα - Cognosco Αναζητήσεις

Καλεσμένος στην εκπομπή Cognosco Αναζητήσεις είναι ο ζωγράφος, εικονογράφος, συγγραφέας και πανεπιστημιακός καθηγητής, Γιώργος Κόρδης. Μαζί συζητάμε για τη ζωγραφική παράδοση των Ελλήνων από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα και κάνουμε αναφορά και στο έργο του κ. Κόρδη στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών με θέμα την Οδύσσεια

Η γλώσσα των Ελλήνων της Μαριούπολης

του Α. Μπιελιέτσκι, από το Άρδην, τ. 36, Μάιος-Ιούνιος 2002

Από τους πανάρχαιους χρόνους οι Έλληνες είχαν τις αποικίες τους στο έδαφος της σημερινής Ουκρανίας και στην Κριμαία.

Στην Ουκρανία είναι γνωστά τα ερείπια των πόλεων Τύρας και Ολβίας, αποικίες των Μιλησίων, και στην Κριμαία υπήρχαν αρκετά κέντρα του ελληνικού πολιτισμού: Καρκινίτιδα, Καλός Λιμήν, Λιμήν των Συμβόλων, η Ταυρική Χερσόνησος, Θεοδοσία, το Παντικάπαιον ή Βόσπορος και πολλές πόλεις στην χερσόνησο του Κερτς.

Εκτός απ’ αυτές τις πόλεις υπήρχαν πολλά, όχι τόσο σημαντικά, κέντρα στις παραλίες της Κριμαίας και στα βουνά της.

Ύστερα από την ταταρική κατάκτηση της Κριμαίας και των νότιων περιοχών της Ουκρανίας για τον υπόδουλο ελληνικό πληθυσμό δυσκολεύονταν οι σχέσεις του με τους Έλληνες της Στερεάς Ελλάδας και των νησιών του Αιγαίου, αλλά από την Μικρά Ασία κατά πάσα πιθανότητα γίνονταν μεταναστεύσεις στην Κριμαία και την εποχή της ταταροκρατίας. Στην Κριμαία δεν υπήρχε γλωσσική ενότητα των Ελλήνων.

Στην προεπαναστατική Ρωσία (συμπεριλαμβανομένης και της Ουκρανίας) υπήρχαν ελληνικές κοινότητες στην Οδησσό, στη Νιέζιν, στο Ελισα-βετογκράντ, στο Ταϊγάνιο και στο Καύκασο.

Μετά την αναγκαστική μετανάστευση του χριστιανικού πληθυσμού από την Κριμαία στην Ουκρανία (τότε Ρωσία), στα τέλη του 18ου αιώνα, οι Έλληνες μετανάστες ίδρυσαν στην ανατολική Ουκρανία 24 χωριά και μια πόλη που πήρε το όνομα Μαριούπολη (Μαριανόπολη).

Μέχρι τα μισά του 19ου αιώνα, τα γλωσσικά ιδιώματα των Ελλήνων μεταναστών στην Ουκρανία δεν έγιναν αντικείμενο των επιστημονικών ερευνών. Προφανώς, ο πρώτος που άρχισε να τα μελετάει ήταν ο Φ.Α. Χαρτα-χαι. γεννημένος στο χωριό Τσερντακλύ (Κρεμενίβκα) που είχε συνθέσει ένα μικρό γλωσσάριο του ιδιώματος του χωριού του. Εκείνος νόμιζε (στα 1859) πως τα γλωσσικά ιδιώματα των συμπατριωτών του πεθαίνουν, αλλ’ αυτή η γνώμη του αποδείχτηκε, ευτυχώς για τους διαλεκτολόγους, εσφαλμένη. Τα ιδιώματα αυτά έμειναν ζωντανά και χρησιμοποιούνται μέχρι τώρα από τους Έλληνες της Ουκρανίας παράλληλα με τα ρωσικά και τα ουκρανικά.

Για την ονομασία των Ελλήνων

Συχνά αυτοί οι Έλληνες της Ουκρανίας μέχρι τώρα ονομάζονται οι Έλληνες της Μαριούπολης (ρωσ. Mapwynojib).

Χαιρώνεια: Από την Αλεξάνδρεια ως το Παμίρ κι από τα Γαυγάμηλα ως την Άλωση

Λέων της Χαιρώνειας

   

Από Ιάσων Γαβριηλίδης

Η οικουμένη αυτή άντεξε πιο πολύ από τη Ρώμη, η οποία την κατέκτησε και την επηρέασε, αλλά τελικά δεν την αφομοίωσε. Η Ρώμη, που είναι μήτρα και αρχή της Δύσης, κατέκτησε, μα δεν νίκησε την Ανατολή και την ελληνική -ή ελληνιστική- οικουμένη. Για αυτό την φοβάται. Γιατί η Δύση είναι φύσει επεκτατική. Βασίζεται και τρέφεται από την επέκταση. Ότι δεν το νικά δια της κατάκτησης, δεν μπορεί να το εγκολπωθεί για αυτό καταφεύγει στην άρνηση ή στην προκρούστια κλίνη.

   Η νοηματοδότηση της Χαιρώνειας ως τέλους των Ελλήνων είναι ψευδεπίγραφη. Τομή ναι, τέλος όμως όχι. Εκεί τελειώνει η ιστορική περίοδος που μόνο αργότερα ονομάστηκε κλασική και μάλιστα όχι από τους ίδιους τους Έλληνες. Το 338 π.Χ. τελειώνει μία φάση και αρχίζει μία νέα (έτσι γίνεται συνήθως) της ιστορίας των Ελλήνων. Πρόκειται για εκείνο το κομμάτι της ιστορίας αυτού του πολιτισμού που ενδιέφερε και συνέφερε τους δυτικούς, οι οποίοι δεν απειλούνταν από μια χαμένη στα χρόνια ηγεμονία στο Αιγαίο. Πολύ περισσότερο απειλούνταν από την πιο πρόσφατη και εκτενή στο χώρο και τον χρόνο ελληνική οικουμένη (όχι τόσο από την ίδια, όσο από την παρακαταθήκη της). Αυτή η οικουμένη ξεκίνησε μετά την Χαιρώνεια.

Φίλιππος Β’, ο νικητής της Χαιρώνειας

   Η οικουμένη αυτή άντεξε πιο πολύ από τη Ρώμη, η οποία την κατέκτησε και την επηρέασε, αλλά τελικά δεν την αφομοίωσε. Η Ρώμη, που είναι μήτρα και αρχή της Δύσης, κατέκτησε, μα δεν νίκησε την Ανατολή και την ελληνική -ή ελληνιστική- οικουμένη. Για αυτό την φοβάται. Γιατί η Δύση είναι φύσει επεκτατική. Βασίζεται και τρέφεται από την επέκταση. Ότι δεν το νικά δια της κατάκτησης, δεν μπορεί να το εγκολπωθεί για αυτό καταφεύγει στην άρνηση ή στην προκρούστια κλίνη.

   Αντίθετα η ανατολική οικουμένη των Ελλήνων ενσωμάτωσε και αφομοίωσε την Ρώμη και την πολυπολιτισμική κοσμοκρατορία της, την οποία πάντρεψε με την δική της πολυπολιτισμική κληρονομιά. Υιοθέτησε ακόμα το όνομα της Ρώμης και μεταλλάχθηκε (μα κάθε άλλο παρά πέθανε), υπό την επίδραση μίας νέας θρησκείας, που γεννήθηκε στα δικά της εδάφη και κοινότητες. Γιατί ο Χριστιανισμός στην ρίζα του είναι πολύ περισσότερο μια ελληνική-ελληνιστική, παρά ρωμαϊκή θρησκεία. Απόδειξη οι βαθιές ηθικές και πνευματικές διαφοροποιήσεις των ανατολικών ορθόδοξων χριστιανών από τους δυτικούς, όλων των αποχρώσεων και διασπάσεων. Η Ρώμη τον παρέλαβε έτοιμο και τον εργαλειοποίησε.

Αφετηρία - ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ

Η Χάρτα του Ρήγα

Ο Φράνσις Φουκουγιάμα είναι ο συγγραφέας που εξέφρασε το 1992 εκ μέρους της Δύσης την ευφορία και την αίσθηση της νίκης σε θεωρητικό επίπεδο με το περίφημο βιβλίο του «Το Τέλος της Ιστορίας». Το εν λόγω βιβλίο προφήτευε τότε πώς η ολοκληρωτική νίκη του καπιταλισμού και της «δημοκρατίας της αγοράς» θα επέφερε την ειρήνη, την δημοκρατία και την πρόοδο σε όλες τις κοινωνίες του πλανήτη. Ισχυρίστηκε ότι η φιλελεύθερη δημοκρατία, απαλλαγμένη από εσωτερικές αντιφάσεις που ταλάνισαν όλα τα υπόλοιπα πολιτικά συστήματα, είναι το ακροτελεύτιο σημείο ιδεολογικής εξέλιξης της ανθρωπότητας. Χρησιμοποιήθηκαν βαρύγδουπες εκφράσεις όπως «το τέλος της ιστορίας του ανθρώπου» και «ο θάνατος των ιδεολογιών» ενώ τα έθνη και οι πολιτισμοί των λαών θεωρήθηκαν έννοιες ξεπερασμένες και μπήκαν στο στόχαστρο ως θεμελιώδεις μηχανισμοί σφυρηλάτησης αντιιμπεριαλιστικού πνεύματος.

Η ιδεολογική ρηγμάτωση η οποία προκλήθηκε στον χώρο της Αριστεράς από την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ ήταν τέτοια, που η προωθητική δύναμη αυτών των απόψεων επικράτησε με σχετική ευκολία και εξαπλώθηκε ταχύτατα. Ήταν η εποχή της φιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης κατά την οποία ένας αχαλίνωτος καπιταλισμός πάσχιζε να καταργήσει το άγραφο μα χρυσό «κοινωνικό συμβόλαιο» πάνω στο οποίο στηρίχθηκε η ευημερία, η πρόοδος και η ανάπτυξη της Δύσης μετά τον ΄Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Η κληρονομιά του Ρόναλντ Ρήγκαν και της Μάργκαρετ Θάτσερ είχε θριαμβεύσει.

Έχοντας συμπληρώσει σχεδόν μια τριακονταετία από την κατάρρευση της Σοβιετικης Ένωσης και των δορυφόρων της (καθώς και της ενωμένης Γιουγκοσλαβίας), οι εξελίξεις σε διεθνές επίπεδο δείχνουν να μην έχουν δικαιώσει ούτε στο ελάχιστο τους φιλελεύθερους προφήτες σχετικά με τις προβλέψεις τους. Με σημείο αναφοράς την άκρατη κερδοσκοπία των οικονομικών ολιγαρχιών οι ανισότητες γιγαντώθηκαν, οι πολεμικές συγκρούσεις εξαπλώθηκαν και μεγάλα τμήματα των κοινωνιών σε ολόκληρο τον κόσμο οδηγήθηκαν στην φτώχεια και την εξαθλίωση. Ενδεικτικό είναι ότι σύμφωνα με τους New York Times (την ναυαρχίδα του φιλελευθερισμού στις Η.Π.Α.) στην οκταετία Κλίντον (1993 – 2001) το 1% των Αμερικανών προσποριζόταν το 45% της αύξησης του ΑΕΠ. Στη οκταετία Μπους (2001 – 2009) το 45% έγινε 65% και στην οκταετία Ομπάμα (2009 – 2017) εκτοξεύθηκε στο 93%! Στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, το πλουσιότερο και ισχυρότερο έθνος στον πλανήτη, 41 εκατομμύρια πολίτες διαβιούσαν το 2018 σε συνθήκες σχετικής και απόλυτης φτώχειας. Αποκορύφωμα αυτής της ανεξέλεγκτης πορείας ήταν η φούσκα και η κρίση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος το 2008, που οδήγησε τις επί μέρους κοινωνίες σε τεράστια οικονομική και κοινωνική καταστροφή. Μια κρίση που μόνο με την Μεγάλη Ύφεση του 1929 μπορεί να συγκριθεί.

Προσεγγίσεις στη νεοελληνική ιδιοτυπία

Του Σπύρου Γεωργίου [Άρδην τ. 114]

Ὁ βίος ἑνός λαοῦ, ὁ οἰκονομικός, ὁ πολιτικός καί ὁ πνευματικός, προσδιορίζεται ἀπό τήν ἐσωτερική δυναμική τοῦ λαοῦ αὐτοῦ – ἀπό τό βάθος ἐμβιώσεως καί ἀπό τό βάθος ἐννοήσεως. Ἡ ἔλλειψη βάθους ἐμβιώσεως καί ἡ ἔλλειψη βάθους ἐννοήσεως συναρτῶνται μεταξύ τους. Δέν μπορεῖ ἡ σκέψη νά εἶναι βαθειά, ὅταν ὁ σκεπτόμενος ζεῖ στήν ἐπιφάνεια, δηλαδή ἀπερίσκεπτα.

Χρήστος Μαλεβίτσης

Νεοελληνική πνευματική δυσπραγία, ΕΥΘΥΝΗ 120,

Η οποιαδήποτε δοκιμή διερεύνησης ενός τόσο σύνθετου θέματος –όπως είναι αυτό για τη νεοελληνική ιδιοτυπία–δεν μπορεί παρά να εκτυλίσσεται στις ράγες της περιγραφής και της αξιολόγησης, με «κριτική διάθεση», επειδή ίσως μόνο έτσι μπορεί να γίνει αντιληπτή η σύστασή της που πολλοί την ταυτίζουν με μια «στρεβλή των πραγμάτων κατάσταση». Σε τούτο λοιπόν το πλαίσιο οι εναρκτήριες επισημάνσεις οι οποίες τίθενται είναι, ορισμένως, οι εξής: «(Η ιδιοτυπία μας) μαρτυρεῖ, καταρχήν, ἔλλειψη προσώπων, δηλαδή ἔλλειψη αὐτόνομης ἐσωτερικῆς ζωῆς, ἡ ὁποία ἐκπτυσσόμενη δημιουργεῖ κι ἐπιτελεῖ τό ἔργο της. Μαρτυρεῖ (όμως κι έντονη) ροπή πρός τό συναισθηματικό (στις «ποικίλες εκφάνσεις της ζωής»), πρός τό ἀράθυμο καί ὄχι πρός τήν ψυχραιμία· (και καθώς όλα τούτα) εἶναι χαρακτηριστικά νοτίου λαοῦ ἰνδοευρωπαϊκοῦ τά κρατικά σχήματα –ὅπως (αυτά) μεταφυτεύθηκαν ἀπό τή Βαυαρία καί ἀπό τή Γαλλία– ἀποδείχτηκαν (σε ό,τι μας αφορᾶ) ἄγονα γιά τή δημιουργία μίας αὐθεντικής Πολιτείας»¹.

Αλλά, με γνώμονα τούτες τις πρώτες επισημάνσεις είναι, μάλλον, αναγκαίο να αναφερθούν και κάποιες εξηγητικές (του θέματος) προσεγγίσεις – με τη διευκρίνιση βεβαίως ότι η εν λόγω αναφορά δεν μπορεί παρά να εκληφθεί ως μια δοκιμή διαλεύκανσηςενός περίπλοκου ζητήματος, το οποίο εξακολουθεί να (μας) κατατρύχει με (και μέσα από) τις πολυειδείς απολήξεις του.

***

Η μνεία ορισμένων γενικών παρατηρήσεων που διατύπωσαν –για τα καθ’ ημάς–διάφοροι ξένοι μελετητές (τις οποίες παραθέτει ο Απ. Ε. Βακαλόπουλος) συνιστά, τρόπον τινά, την πρώτη προσέγγιση:

Από το πλήθος των ξένων που κατέβηκαν στην Ελλάδα και έμειναν για αρκετό διάστημα, ώστε να γνωρίσουν κάπως τον λαό (μας), ξεχωρίζω τον Ιταλό περιηγητή Xavier Scrofani, θετικό παρατηρητή, που υπογραμμίζει ορισμένα κοινά σημεία, τη ματαιοδοξία, την ευστροφία, την κακοπιστία και την εκδικητικότητα, καθώς και τον περισσότερο αναλυτικό σύγχρονό του Γάλλο κλασσικό φιλόλογο J. B. d’ Anse de Villoison, που επισημαίνει την τάση για αδέσμευτη ελευθερία, την επιθυμία της αλλαγής, το «νεωτερίζειν», την εχθρότητα προς τους ομότεχνούς των, αλλά και προς τους συμπατριώτες τους.