Για την κατάργηση του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στα ΕΠΑΛ (και όχι μόνο)

ΑΝΕΠΑΙΣΘΗΤΩΣ…

Τάσος Χατζηαναστασίου*

Πρόσφατα δημοσιεύτηκαν τα βιβλία που θα διανεμηθούν καθώς και τα ωρολόγια προγράμματα που θα ισχύσουν στα σχολεία για την φετινή χρονιά, 2017-2018. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τα ΕΠΑΛ, φέτος ολοκληρώνεται ανεπαισθήτως η κατάργηση της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας ως διακριτού αντικειμένου. Είχε προηγηθεί η «συγχώνευση» της Λογοτεχνίας με την Γλώσσα στην Α΄ και Β΄ τάξη, από φέτος αυτό θα ισχύει και για την Γ΄. Υπενθυμίζουμε ότι και η διδασκαλία της Ιστορίας έχει εδώ και χρόνια περιοριστεί  σε μία ώρα την εβδομάδα και μόνο στην Α΄ τάξη των ΕΠΑΛ καθώς δεν φαίνεται να θεωρείται απαραίτητη για τα παιδιά των λαϊκών στρωμάτων που κατά κανόνα επιλέγουν την επαγγελματική εκπαίδευση.

Θα αντέτεινε κανείς ότι δεν πρόκειται για κατάργηση αλλά για συγχώνευση δύο «γλωσσικών» αντικειμένων. Εξάλλου, προβλέπεται η εξέταση των μαθητών σε αδίδακτο λογοτεχνικό κείμενο μαζί με την εξέτασή τους στην Νεοελληνική Γλώσσα. Πράγματι: δεν εξοβελίζεται οριστικά από το ΕΠΑΛ η διδασκαλία λογοτεχνικών κειμένων γενικώς, ωστόσο είναι προφανές ότι αφενός αυτή περιορίζεται και άρα υποβαθμίζεται, αφετέρου η συνεξέταση των δύο αντικειμένων σε μία τρίωρη(sic) εξέταση αποτελεί μία απολύτως ατυχή επιλογή για όσους φυσικά γνωρίζουν το επίπεδο και την κουλτούρα των μαθητών των ΕΠΑΛ.

Τάσος Ισαάκ – Σολωμός Σολωμού: Το Χρονικό της πορείας των μοτοσικλετιστών

Χρονικό της πορείας των μοτοσικλετιστών

του Τάσου Χατζηαναστασίου* από το Άρδην τ. 4  που κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 1996 

«ΒΕΡΟΛΙΝΟ-ΚΕΡΥΝΕΙΑ

2-11 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1996″

Η Κυπριακή Ομοσπονδία Μοτοσυκλέτας (στο εξής: ΚΟΜ), μετά την δυναμική αντικατοχική πορεία με μοτοσυκλέτες που οργάνωσε το καλοκαίρι του 1995, αποφάσισε να διευρύνει το χαρακτήρα της πορείας καλώντας να συμμετάσχει και η Πανευρωπαϊκή Ομοσπονδία Μοτοσυκλετιστών (στο εξής: FEM). Για πρώτη φορά από το 1974, επιχειρήθηκε να δοθεί στο κυπριακό μία διάσταση που να αφορά έμπρακτα πολίτες από την ευρωπαϊκή ήπειρο. Το σύνθημα που τέθηκε -έτσι ώστε να κεντρίσει το ενδιαφέρον των άλλων ευρωπαίων μοτοσυκλετιστών- ήταν: «Για έναν κόσμο χωρίς σύνορα-ζήσε ελεύθερα-οδήγησε ελεύθερα». Γι’ αυτό και ως συμβολική αφετηρία της πορείας ορίστηκε το πρώην διχοτομημένο και νυν ενωμένο Βερολίνο. Ως πολιτικό πλαίσιο της πορείας που στάλθηκε σε όλες τις ευρωπαϊκές ομοσπονδίες τέθηκε το ζήτημα της εφαρμογής των ψηφισμάτων του Ο.Η.Ε. για την Κύπρο με έμφαση στο δικαίωμα της ελεύθερης διακίνησης. Το εγχείρημα ήταν δύσκολο, αλλά η ΚΟΜ κατόρθωσε με την οικονομική συνδρομή της Εκκλησίας της Κύπρου, άλλων χορηγών αλλά και του ίδιου του λαού της Κύπρου που αγόρασε χιλιάδες κουπόνια ενίσχυσης της πορείας, να οργανώσει την πορεία «Βερολίνο-Κερύνεια 2-11 Αυγούστου 1996».

Οθωμανικά ή τουρκοκρατούμενα Βαλκάνια;

του Τάσου Χατζηαναστασίαου από το τ.2 του νέου Λόγιου Ερμή

Η επαναξιολόγηση της περιόδου της Τουρκοκρατίας είναι ένα ζήτημα που επανέρχεται διαρκώς στην επικαιρότητα. Σύμφωνα, μάλιστα, με ορισμένους συγγραφείς, ακόμη και ο όρος Τουρκοκρατία είναι πλέον αδόκιμος και θα έπρεπε να αντικατασταθεί με τον όρο Οθωμανική Περίοδος. Το βασικότερο επιχείρημα των υποστηρικτών της άποψης αυτής είναι πως ο προτεινόμενος όρος είναι ουδέτερος και άρα δεν εμπεριέχει το στοιχείο της αρνητικής αξιολόγησης μιας ιστορικής περιόδου που είχε πολλές θετικές πλευρές, και σε καμία περίπτωση δεν επρόκειτο για μια «σκοτεινή περίοδο» όπου όλα «τα ’σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά». Κατά συνέπεια, δεν δικαιολογείται η χρήση όρων όπως Κατάκτηση, Κατοχή, ή ακόμη χειρότερα, Τουρκικός Ζυγός. Άλλωστε, όπως αναφέρει ο Καστελάν (1995: 306):

Τέσσερις-πέντε αιώνες «κοινής» ζωής δημιούργησαν αρκετές εννοιολογικές αποχρώσεις στον όρο Οθωμανικός Ζυγός.

Επιπλέον, όπως υποστηρίζεται, η Τουρκοκρατία υπήρξε σαφώς ηπιότερη σε σχέση με το προηγούμενο φεουδαρχικό καθεστώς του ύστερου Βυζαντίου και της Φραγκοκρατίας, αλλά και με τις συνθήκες που επικρατούσαν στη Δύση την ίδια περίοδο. Τα όποια προβλήματα υπήρχαν, παρατηρούνται κατά την περίοδο της παρακμής της Αυτοκρατορίας, δηλαδή από τα μέσα του 16ου αι. και μετά, όταν ο θεσμός του τσιφλικιού, που αντικαθιστά σταδιακά αυτόν του τιμαρίου, οδηγεί στην εξαθλίωση των χωρικών, ενώ η εκτεταμένη διαφθορά της διοίκησης οδηγεί σε αύξηση των φαινομένων αυθαιρεσίας και καταπίεσης σε βάρος των ραγιάδων. Η όξυνση αυτών των προβλημάτων οδήγησε στις εθνικές επαναστάσεις του 19ου αιώνα.

Σε μια πρόσφατη ανασκόπηση των σχετικών ιστοριογραφικών προσεγγίσεων, η Ελένη Γκαρά (2005: 17-23) επιχειρεί να καταρρίψει τον «εθνικό μύθο» περί τουρκικού ζυγού, βασικά επιστρατεύοντας την άποψη περί μη ύπαρξης ελληνικού έθνους κατά την περίοδο αυτή – οπότε, κάτι που δεν υπάρχει, δεν μπορεί και να καταπιέζεται! Πρόκειται για τη γνωστή εμμονή πως μοναδικό παγκόσμιο πρότυπο έθνους αποτελεί το γαλλικό και άρα, πριν από τη Γαλλική Επανάσταση δεν υφίσταται κανένα έθνος στον κόσμο. Σύμφωνα με την Γκαρά, στην περίπτωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας οι διαφοροποιήσεις αφορούσαν τους μουσουλμάνους και τους μη μουσουλμάνους, τους φορολογούμενους και τους μη φορολογούμενους, και όχι τις εθνικές ομάδες. Έτσι, θεωρεί ότι απορρίπτει τον «μύθο» του οθωμανικού ζυγού.

Σχολικά Βιβλία & Εθνομηδενισμός 1

Σχολικά Βιβλία & Εθνομηδενισμός 1

Σχολικά Βιβλία & Εθνομηδενισμός 2

Από την προβληματική σχολική Ιστορία στη μη Ιστορία

Για το Σχέδιο Αναλυτικών Προγραμμάτων για την σχολική Ιστορία στην υποχρεωτική εκπαίδευση

Του Τάσου Χατζηαναστασίου από την Ρήξη φ. 134

Το Σχέδιο Αναλυτικών Προγραμμάτων για τη σχολική Ιστορία στην υποχρεωτική εκπαίδευση, που έχει εκπονηθεί από την αρμόδια επιτροπή του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, θα πρέπει να απορριφθεί στο σύνολό του, για τους λόγους που θα επιχειρήσω να αναπτύξω παρακάτω. Καταρχήν, η πρόταση που έχει κατατεθεί, αφενός δεν επιλύει κανένα από τα υπαρκτά προβλήματα της διδασκαλίας της Ιστορίας στο σχολείο, αφετέρου καταργεί στην πράξη την ίδια την Ιστορία ως γνώση και κατανόηση του παρελθόντος.

Η επιτροπή παρεμβαίνει «αναμορφωτικά», αναδεικνύοντας ως μείζονα δύο ανύπαρκτα προβλήματα, επιδεινώνοντας έτσι τα ήδη κακώς κείμενα. Αφενός επιδιώκει εμφανώς την απεθνικοποίηση της σχολικής Ιστορίας, σαν να είναι ο εθνικισμός το μεγάλο πρόβλημα του μαθήματος! Το άγχος της απάλειψης της ιδέας του ελληνικού έθνους και της διαχρονίας του, αλλά και της αποτροπής των μαθητών από το να υιοθετήσουν πρότυπα και αξίες μέσα από τη μακραίωνη αντιστασιακή παράδοση του ελληνικού λαού είναι διάχυτο σε ολόκληρο το κείμενο των 50 σελίδων. Το αποτέλεσμα όμως είναι ότι, από υπερβολική «εθνοφοβία», εξοβελίζεται τελικά η ίδια η ιστορική γνώση.

Ο δεύτερος εχθρός της επιτροπής είναι η αποστήθιση! Οι συντάκτες εκκινούν από την κοινή διαπίστωση ότι οι μαθητές δεν μαθαίνουν ιστορία, δεν αγαπούν το μάθημα και δεν αποκτούν ιστορική συνείδηση. Αυτό που ισχύει είναι ότι, σήμερα, μαθητές μηδενικής προσπάθειας, αποφοιτούν από το λύκειο αμόρφωτοι και μάλιστα με μεγάλους βαθμούς. Σκιαμαχεί επομένως και βρίσκεται εκτός τόπου και χρόνου όποιος υποστηρίζει ότι το μεγάλο πρόβλημα με το μάθημα της Ιστορίας είναι η αποστήθιση. Δεν υπάρχει ούτε στείρα ούτε γόνιμη αποστήθιση, παρά σε ένα μικρό ποσοστό «καλών μαθητών». Επιπλέον, το νέο πρόγραμμα, με τις φλύαρες αοριστίες περί «αξιολόγησης» του μαθήματος, ουσιαστικά προκρίνει τη «μη αξιολόγηση». Αντί να διορθώσουμε το σημερινό καθεστώς της χαριστικής προαγωγής, ερχόμαστε να καταργήσουμε κάθε έννοια ουσιαστικού ελέγχου της εμπέδωσης της γνώσης. Επιπλέον, η ανάδειξη του «υποκειμενισμού» και του δήθεν «πλουραλισμού» των ερμηνειών αντί της εκμάθησης και κατανόησης της ιστορικής εξέλιξης θα επιτείνει το πρόβλημα της παραγωγής ανιστόρητων μαθητών.

Τα ζόμπι ξανάρχονται

Η επιτροπή του νέου «Σχεδίου προγραμμάτων σπουδών για το μάθημα της Ιστορίας»

Του Τάσου Χατζηαναστασίου* από την Ρήξη φ. 133

Το πρώτο που ελέγχει κανείς σε μία επιστημονική επιτροπή είναι την ακαδημαϊκή συγκρότηση των μελών της. Πέραν αυτού, σε μία επιτροπή για ζητήματα Παιδείας ελέγχονται και οι απόψεις των μελών της καθώς το ιδανικό θα είναι σε αυτήν να εκπροσωπούνται ει δυνατόν όλες ο τάσεις, οι σχολές και τα ρεύματα.

Η εν λόγω επιτροπή, ωστόσο, δεν χαρακτηρίζεται ούτε από τον επιστημονικό ούτε από τον ιδεολογικό πλουραλισμό. Στην επιτροπή για τη σχολική Ιστορία απουσιάζουν εντελώς ιστορικοί της Αρχαίας (ελληνικής και ρωμαϊκής) και Μεσαιωνικής (Βυζαντινής και Δυτικής) Ιστορίας! Εκτός από ένα μέλος με διδακτορικό στην Προϊστορική Αρχαιολογία, όλοι οι υπόλοιποι είναι ειδικοί της Νεότερης και Σύγχρονης και της Διδακτικής της Ιστορίας. Τυχαίο; Φοβάμαι πως όχι. Η αντιμετώπιση του ελληνικού έθνους ως «κατασκευής» του νεοελληνικού κράτους και η απόρριψη της συνέχειάς του από την αρχαιότητα, όπως μαρτυρούν η γλώσσα και άλλα στοιχεία, αλλά και η μόνιμη κατοίκηση στον ίδιο τόπο, υπαγορεύει την υποβάθμιση της αρχαίας και βυζαντινής περιόδου του ελληνικού έθνους στη σχολική Ιστορία. Όπως όλα δείχνουν, λοιπόν, έχουμε την προσπάθεια «να κερδηθεί η ρεβάνς» για την ήττα που υπέστησαν οι εθνομηδενιστικές απόψεις στην αντιπαράθεση σχετικά με το περίφημο βιβλίο Ιστορίας της Στ΄ Δημοτικού της Ρεπούση. Εξάλλου, η κυβέρνηση έχει επιλέξει εδώ και καιρό ως τακτική την αντιστάθμιση των μέτρων που λαμβάνει εις βάρος του λαού και της χώρας με την ανάδειξη ζητημάτων που συσπειρώνουν ένα υποτιθέμενο «προοδευτικό» ακροατήριο και την –με το αζημίωτο– «δέσμευση» ενός τμήματος των διανοουμένων, που από τη μεταπολίτευση και ειδικά από την εποχή Σημίτη και μετά, πάσχει από αθεράπευτη… εθνοφοβία.

Yπουργός εξαφανίζει Έλληνες και… Τούρκους!

Tο μήνυμα του κ. Γαβρόγλου για την επέτειο της 25ης Μαρτίου

Του Τάσου Χατζηαναστασίου δημοσιεύτηκε στην Ρήξη φ. 132

Στο καθιερωμένο μήνυμα του υπουργού Παιδείας για την 25η Μαρτίου είχαμε ένα μοναδικό κατόρθωμα: Κατάφερε να μην αναφέρει ούτε μία φορά τις λέξεις: Τουρκοκρατία, Τούρκοι, ή έστω Οθωμανοί, Έλληνες, Ελλάδα. Έχουμε μόνο «άντρες, γυναίκες, ανθρώπους»!

Ιδού το μήνυμα (σε παρένθεση σχόλια δικά μου): «Είναι σημαντικό να ξαναδιαβάσουμε τα κείμενα των λογοτεχνών μας που αναφέρονται στην Επανάσταση του 1821. Να ψηλαφίσουμε μέσα σε αυτά όχι μόνο την γενναιότητα των ηρώων, αλλά την τόσο έντονη θέληση των ανδρών και των γυναικών της καθημερινότητας για μία ζωή με αξιοπρέπεια και ελευθερία (δηλαδή υπάρχουν οι ήρωες και οι άνθρωποι της καθημερινότητας, που δεν είναι ήρωες, διότι δεν αγωνίζονται, απλώς έχουν «έντονη θέληση»! Προς τι αυτή η μάλλον όχι και τόσο αριστερή άποψη, που διακρίνει τους ήρωες που είναι γενναίοι, από τον λαό που δεν είναι, ή μήπως έχουμε τη διάκριση «πρωτοπορίας» και «μάζας»;) Για να μην αποσιωπούμε τις τραγικές πολλές φορές συνθήκες ούτε τις στιγμές που η τραγικότητα αυτή έβαζε σε δοκιμασία τη δύναμη των ανθρώπων, αλλά να ανακαλύψουμε μέσα σε αυτές το μεγαλείο της θέλησης των ανθρώπων. (Να την πάλι η «θέληση» των ανθρώπων! Έχουμε διπλή επανάληψη των «ανθρώπων» που αντικαθιστούν τους «άντρες» και τις «γυναίκες». Δεν έχουν ταυτότητα αυτοί οι άνθρωποι, είναι σκέτο άνθρωποι.)

Απέναντι στον Κρέοντα της κυβέρνησης, εμείς είμαστε με την Αντιγόνη!

Καταργείται η διδασκαλία της Αντιγόνης του Σοφοκλή

Πρέπει επιτέλους ως σωματείο, ως ομοσπονδία, ως εκπαιδευτικοί να αποφασίσουμε εάν είμαστε με τον σκοταδισμό, την αμορφωσιά, την βαρβαρότητα της αγοραίας χρησιμοθηρίας ή με τον πολιτισμό, τον ελληνικό και παγκόσμιο. Έχουμε το μοναδικό προνόμιο να επικοινωνούμε αμεσότερα με ορισμένα από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας τέχνης και του πολιτισμού και τα καταργούμε! Είναι απαράδεκτο, εξοργιστικό, εν τέλει εγκληματικό να καταργεί το ελληνικό υπουργείο παιδείας την διδασκαλία κειμένων όπως: ο Επιτάφιος του Περικλή σχετικά πρόσφατα και τώρα η Αντιγόνη του Σοφοκλή. Αυτό δεν πρέπει να περάσει έτσι!

Το ζήτημα δεν αφορά την μία ή τις δύο ώρες διδασκαλίας στο ωρολόγιο πρόγραμμα υπέρ ή εις βάρος των Φιλολόγων, το ζήτημα αφορά την κατεύθυνση και την στοχοθεσία του ελληνικού σχολείου. Εάν δηλαδή το ελληνικό σχολείο φροντίζει να μεταδώσει και να αναδείξει το τεράστιο μορφωτικό και πολιτισμικό κεφάλαιο που φέρει ο ελληνικός λαός, χωρίς συμπλέγματα και χωρίς μισαλλοδοξία, χωρίς ίχνος κάποιας έπαρσης ή αλαζονείας, αλλά με την αυτοπεποίθηση του δρομέα μεγάλων αποστάσεων που έχοντας περάσει από την Σκύλλα και την Χάρυβδη, δια πυρός και σιδήρου, έρχεται να αντιμετωπίσει τους νέους βαρβάρους της πολιτισμικής χειραγώγησης που εγγυάται την κοινωνική, οικονομική και πολιτική υποδούλωση.

Όχι στην κατάργηση των αρχαίων Ελληνικών, της Αντιγόνης του Σοφοκλή από τη Β΄ Λυκείου

ΝΑ ΣΥΣΤΡΑΤΕΥΤΟΥΜΕ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

Με βάση το νέο ωρολόγιο πρόγραμμα του Λυκείου, έτσι όπως έχει ανακοινωθεί από τον Τύπο, η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών, ως υποχρεωτικό μάθημα στην Β΄ Λυκείου, καταργείται. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι εξοβελίζεται από το ελληνικό σχολείο η διδασκαλία της Αντιγόνης του Σοφοκλή, ενός αριστουργήματος της παγκόσμιας ποιητικής παράδοσης. Μετά την κατάργηση της διδασκαλίας του Επιταφίου Λόγου του Περικλέους, αυτού του ύμνου προς την Δημοκρατία που διδασκόταν στην Γ΄ τάξη του Λυκείου ως μάθημα Γενικής Παιδείας, δηλαδή για όλα τα Ελληνόπουλα, τώρα ο Κρέων της κυβέρνησης καταδικάζει την Αντιγόνη της αντίστασης στον αυταρχισμό και την αλαζονεία να σιγήσει από τις σχολικές αίθουσες.

Έχουμε το μοναδικό προνόμιο να μπορούμε να επικοινωνούμε αμεσότερα από άλλους λαούς με ορισμένα από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνικής παράδοσης, με μνημεία πολιτισμού που έχουν διαπλάσει γενεές επί γενεών με θετικά πρότυπα και αξίες, όπως η δημοκρατία, η προσήλωση στα ιδεώδη του ανθρωπισμού, η αγάπη για τον πλησίον, η υπεράσπιση της πατρίδας. 

Δεν έχουμε το δικαίωμα να τα καταργήσουμε! 

Αντίθετα, έχουμε το καθήκον να συστρατευτούμε με την Αντιγόνη σ’ έναν συμβολικό αγώνα για τον πολιτισμό και την δημοκρατία!

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον Τάσο Χατζηαναστασίου, συντονιστή της ομάδας εκπαιδευτικών του Άρδην και γραμματέα της ΕΛΜΕ Αργολίδας στο 69462 92618.

ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ 4, 105 57 Αθήνα, τηλ.: 210 3826319 fax: 210 3839930,

email: perardin@gmail.com, www.ardin-rixi.gr

28η Οκτωβρίου 1940: Τιμούμε την επέτειο με την αντίστασή μας!

Γιορτάζουμε και σήμερα μαζί με τους μαθητές μας και ολόκληρο τον ελληνικό λαό την απόφαση για αντίσταση στη φασιστική επίθεση τον Οκτώβριο του ’40. Ναι, αγαπητοί φίλοι και συνάδελφοι είμαστε ο μοναδικός λαός που γιορτάζει την έναρξη της αντίστασής του! Και αυτό σήμερα κάποιους ενοχλεί γιατί δεν συνάδει με την αποδοχή της μετατροπής της χώρας σε «οικόπεδο και αποικία».

Και δώστου εκδηλώσεις και «επιστημονικές ημερίδες» με το κουτοπόνηρο και ανιστόρητο ερώτημα: «γιατί να εορτάζουμε την έναρξη και όχι τη λήξη του πολέμου;» Δεν νομίζω πως είναι τυχαία σύμπτωση που το ερώτημα το είχε θέσει σε ανύποπτο χρόνο πριν από αρκετά χρόνια ο κ. Λιάκος, ο σημερινός αναμορφωτής του ελληνικού σχολείου, σε επιφυλλίδα του στο Βήμα. Σήμερα οι λιγότερο προσεχτικοί και οξυδερκείς μαθητές του προπαγανδίζουν απροκάλυπτα, «ευρωπαϊκότατα» και… «πολιτικά ορθότατα» υπέρ της «αλλαγής» της επετείου και της υποκατάστασής της από την 12η Οκτωβρίου, ημέρα κατά την οποία ο λαός της Αθήνας (και μόνον αυτής) πανηγύρισε την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής κι ενώ στα υπόλοιπα μέρη της Ελλάδας είτε είχαν ήδη αποχωρήσει (Χαλκιδική, Έβρος) είτε έμελε να αποχωρήσουν πολύ αργότερα (Κρήτη, Μήλος) ενώ συνήθως ξεχνάμε την σκληρή πραγματικότητα της βουλγαρικής κατοχής της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.

Ας ξεκαθαριστεί μια για πάντα: την 28η Οκτωβρίου εορτάζουμε την έναρξη της αντίστασης του λαού μας. Δεν θα προσαρμοστούμε λοιπόν εμείς στις νερόβραστες επετείους των άλλων ευρωπαϊκών κρατών που αντιστάθηκαν από ελάχιστα έως καθόλου είτε στην αρχή είτε στη συνέχεια, με την τιμητική εξαίρεση των Σέρβων και των λαών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Το νόημά της είναι ακριβώς η αντιστασιακή διάθεση και η κινητοποίηση ενός ολόκληρου έθνους για τον κοινό σκοπό και γι’ αυτό πρόκειται για εθνική εορτή: από τους εξόριστους και φυλακισμένους κομμουνιστές ως τους αξιωματικούς του ελληνικού στρατού στον ίδιο αγώνα κατά του φασισμού κι ας ήταν το καθεστώς Μεταξά μια καρικατούρα των δικτατοριών του Μεσοπολέμου. Αυτή η τεράστια αντίφαση δικαιολογείται από τη θέση της χώρας τόσο τη γεωγραφική όσο και στον διεθνή καταμερισμό εργασίας: η Ελλάδα δεν είναι ούτε αποικιοκρατική ούτε ιμπεριαλιστική χώρα. Αντίθετα είναι ο τόπος και ο τρόπος ενός έθνους που από το 1204 πολεμά για την ελευθερία του. Αυτό που ο ιστορικός Νίκος Σβορώνος χαρακτήρισε ως αντιστασιακή παράδοση του νεότερου ελληνισμού.

Η ήττα των φιλολόγων, ήττα της Παιδείας και οι δικές μας ευθύνες- Του Τάσου Χατζηαναστασίου

Ήρθε λοιπόν και η στιγμή που βρίσκονται και οι Φιλόλογοι να πλεονάζουν στις σχολικές μονάδες όπως συμβαίνει εδώ και κάποια χρόνια με άλλες ειδικότητες, όπως των ξένων γλωσσών, της Πληροφορικής, τους Γυμναστές, τους Θεολόγους αλλά και της Οικιακής Οικονομίας: να χάνουν τις οργανικές τους θέσεις, να τοποθετούνται όσοι βρίσκονται ακόμη στη διάθεση των συμβουλίων σε μακρινές περιοχές, να μην παίρνουν εύκολα απόσπαση για τον τόπο κατοικίας τους, να συμπληρώνουν ωράριο σε δύο σχολεία, να χάνονται θέσεις αναπληρωτών, ακόμη και της ειδικής αγωγής αφού τα τμήματα ένταξης καλύπτονται συχνά από μόνιμους που πλεονάζουν. Αιτία του περιορισμού των θέσεων των φιλολόγων υπήρξε η σταδιακή και στοχευμένη, ειδικά τη φετινή χρονιά, μείωση των ωρών διδασκαλίας των φιλολογικών μαθημάτων στα Γυμνάσια και τα Γενικά και Επαγγελματικά Λύκεια. Πιο συγκεκριμένα έχουν καταργηθεί η μία ώρα διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών από την Γ΄ Λυκείου, όπου διδασκόταν ο «Επιτάφιος» του Θουκυδίδη, δύο ώρες Λατινικών από τη Β΄ Λυκείου, μία ώρα Ιστορίας στην Γ΄ Γυμνασίου, τρεις ώρες Αρχαίων Ελληνικών του Γυμνασίου ενώ αυξήθηκε μόνο η διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στην Α΄ Γυμνασίου κατά μία ώρα. Αντίστοιχα στα ΕΠΑΛ η Ιστορία πλέον διδάσκεται μόνο μία ώρα στην Α΄ τάξη ενώ έχει καταργηθεί το μάθημα Υποστήριξης της Νεοελληνικής Γλώσσας στην Α΄ και Β΄ τάξη. Η απώλεια αυτή έχει μόνο εν μέρει αντισταθμιστεί από την αύξηση της διδασκαλίας των Νέων Ελληνικών σε τέσσερις ώρες στην Α΄ τάξη και σε τρεις στη Β΄ ως ενιαίο όμως μάθημα πλέον μαζί με την Νεοελληνική Λογοτεχνία που πλέον διδάσκεται ξεχωριστά μόνο στην Γ΄ τάξη.

Ανοιχτή επιστολή στον Τριαντάφυλλο Μηταφίδη, του Τάσου Χατζηαναστασίου

Ανοιχτή επιστολή στον Τριαντάφυλλο Μηταφίδη (πρώην συνάδελφο και νυν βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ)

Συνάδελφε Τριαντάφυλλε,

το πιθανότερο είναι να μη με θυμάσαι∙ γνωριστήκαμε το 1997-98 όταν υπηρετούσα ως αναπληρωτής στο 4οΛύκειο Θεσσαλονίκης κι εσύ ως πρόεδρος της τοπικής ΕΛΜΕ ερχόσουν για ενημέρωση. Θυμάμαι που όλοι σε σέβονταν και σε εκτιμούσαν. Ο λόγος σου ήταν απλός και άμεσος, σαφής και συγκεκριμένος. Αργότερα, κατάλαβα πως αυτό που είχες πετύχει, να συγκεντρώνεται με ευθύνη του διευθυντή όλος ο σύλλογος και να σε ακούει με σεβασμό για μία τουλάχιστον διδακτική ώρα, ήταν κατάκτηση που εγώ πέτυχα με κόπο ύστερα από χρόνια και όχι πάντα. Ήμουν ο μοναδικός αναπληρωτής σε κεντρικό σχολείο της πόλης και μου έδινες ξεχωριστή σημασία. Κι αυτό το είχα εκτιμήσει. Εκείνη τη χρονιά καταργήθηκε η επετηρίδα και είχαμε τις απεργίες στις εξετάσεις (για τις οποίες οι αναπληρωτές είχαμε απειληθεί ότι θα απολυόμασταν) και τις συγκρούσεις με τα ΜΑΤ στα εξεταστικά κέντρα για τον πρώτο διαγωνισμό του ΑΣΕΠ. Στην πρώτη μου ομιλία σε συνέλευση ΕΛΜΕ, είχες εκφραστεί πολύ επαινετικά και συναδελφικά για μένα, χωρίς να με ρωτήσεις ποτέ τι ψηφίζω. Είχα μάθει και για τους αγώνες και τις διώξεις που είχες υποστεί από τη Χούντα και φυσικά σε εκτίμησα περισσότερο. Πρέπει όμως να πω ότι απογοητεύτηκα από την τελευταία μάλλον ομιλία σου σε συνέδριο της ΟΛΜΕ. Είχα χρόνια να σε δω μια και διορίστηκα στην επαρχία και ήμουν αντιπρόσωπος ανεξάρτητης παράταξης στο συνέδριο για δεύτερη, νομίζω φορά. Είχες ξεκινήσει την ομιλία σου έτσι: «ένας κουρνιαχτός εθνικισμού έχει σηκωθεί πάνω από την εκπαίδευση» (ή την ελληνική κοινωνία, δεν θυμάμαι ακριβώς). Είχες αναδείξει ως μείζονα εχθρό όσους διαμαρτυρόμασταν για το βιβλίο της Ρεπούση και γενικά όσους πιστεύαμε και τότε και τώρα πως για να αλλάξουμε αυτή τη χώρα πρέπει να την αγαπάμε, κι αυτήν και τον λαό και τον πολιτισμό της. Ήσουν συνεπής στην τροτσκιστική παράδοση του δήθεν διεθνισμού, που κατάντησε να σημαίνει την υποστήριξη των εθνικών διεκδικήσεων, ακόμη και των πιο άδικων και ιμπεριαλιστικών, όλων των άλλων, πλην των Ελλήνων, αντί για την υποστήριξη όλων των αγωνιζόμενων λαών, και του ελληνικού πρώτα πρώτα, για ελευθερία και δικαιοσύνη. Αναρωτιέμαι αν η σημερινή ψήφος σου κατά του ελληνικού λαού είναι απόρροια αυτής της αντίληψης. 

Γιατί τι άλλο να πω Τριαντάφυλλε; Δεν είσαι άνθρωπος της εξουσίας, των χρημάτων, του ρουσφετιού. Αυτό το πιστεύω πραγματικά. Όμως, ψήφισες προδίδοντας το εκπαιδευτικό κίνημα, το λαϊκό κίνημα, την Ελλάδα, που σε εμπιστεύτηκε και σε ανέδειξε βουλευτή. Δεν είσαι ένα τυχαίο κωλόπαιδο ή ένας βολεψάκιας, ένας άκαπνος συνδικαλιστής της λούφας και παραλλαγής που αναδείχθηκε αβρόχοις ποσί σε βολευτή. Υπήρξες παράδειγμα ήθους και συνέπειας, κι αυτό με έκανε να σε σέβομαι παραβλέποντας τις τροτσκιστικές εμμονές σου. Κι ήσουν πολύ σημαντικός για μας τους νεότερους, που τώρα μεγαλώσαμε, παραμείναμε στον συνδικαλισμό από διάφορες θέσεις και πολεμάμε όλες τις κυβερνήσεις, γιατί εφαρμόζουν εξοντωτικά μέτρα για τον λαό και συντελούν στην αποικιοποίηση της χώρας. Τους υπόλοιπους λοιπόν, τους έχω γραμμένους και θα λάβουν στο τέλος της ημέρας, αυτό που τους αξίζει. Κρίμα, γιατί, ειλικρινά, δεν άξιζες αυτό το τέλος. Αλλά, όπως λέει κι ο σοφός λαός, τα στερνά τιμούν τα πρώτα...

Τάσος Χατζηαναστασίου, φιλόλογος στο ΕΠΑΛ Ναυπλίου

Για μια Δημοκρατική Πατριωτική Κίνηση

Του Τάσου Χατζηαναστασίου*

Αγαπητές φίλες και φίλοι, αγαπητοί συνάδελφοι,

με την ευκαιρία του εορτασμού της εθνικής μας Παλιγγενεσίας, απευθύνομαι σε όλους εσάς για να καταθέσω τις σκέψεις μου σχετικά με τις προτεραιότητες που τίθενται για τον χώρο των εκπαιδευτικών σήμερα αλλά, όπως φαίνεται, και για πολλά ακόμη χρόνια. Το διάγγελμα του Υπουργού Παιδείας για την 25η Μαρτίου που αμφισβητεί τη συνέχεια του ελληνικού έθνους και αποφεύγει κάθε αναφορά στην Τουρκοκρατία, αλλά και στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, είναι απόλυτα συνεπές με την αποδοχή των Τούρκων ελεγκτών στα ελληνικά νησιά και όλες τις οδυνηρές υποχωρήσεις και καταστροφικές επιλογές της στα οικονομικά, κοινωνικά, εθνικά, περιβαλλοντικά θέματα. Τα επιτεύγματα της Ελληνικής Επανάστασης τείνουν πλέον να ακυρωθούν με τον πιο ταπεινωτικό τρόπο: με τη συμβολή της πολιτικής μας ηγεσίας. Όσο για τη συνδικαλιστική; Καμία παράταξη δεν θεώρησε ότι έπρεπε να αντιδράσει στο διάγγελμα του Υπουργού Παιδείας και απ’ όλες τις ΕΛΜΕ της χώρας μόνο η ΕΛΜΕ Αργολίδας αντέδρασε με ψήφισμα στις δηλώσεις του Υπουργού που αμφισβητούν την γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού.

Παιδεία: Ένας είναι ο εχθρός, ο εθνομηδενισμός!

Η αναγκαιότητα κάλυψης του κενού μιας δημοκρατικής, πατριωτικής παρέμβασης στους εκπαιδευτικούς είναι επιτακτική

Του Τάσου Χατζηαναστασίου από τη Ρήξη φ. 120

Τα τελευταία χρόνια της κρίσης και των μνημονίων βιώνουμε τη μετατροπή της χώρας ολόκληρης σε αποικία με ολέθριες συνέπειες που, ωστόσο, δεν αφορούν αποκλειστικά το οικονομικό και κοινωνικό πεδίο. Γιατί και σε άλλες ιστορικές περιόδους, η Ελλάδα και ο ελληνικός λαός είχαν να αντιμετωπίσουν, κυρίως εξαιτίας των ξένων επεμβάσεων με τη στήριξη της εγχώριας ελίτ, ανάλογες και ακόμη χειρότερες συνθήκες διαβίωσης. Είναι η πρώτη φορά ωστόσο, μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας, που απειλείται η ίδια η επιβίωση του ελληνικού έθνους ως ενός διακριτού πολιτισμού με σημαντικό ειδικό βάρος και Ιστορία.

"Μία ιστορία για την Πρωτοχρονιά" του Τάσου Χατζηαναστασίου

Παραμονή Πρωτοχρονιάς. 

Έξω κρύο τσουχτερό κι εγώ στη ζεστασιά και θαλπωρή του σπιτιού μου να κάνω τον απολογισμό της προηγούμενης και τα σχέδια για την επόμενη χρονιά. Απέναντί μου στην πολυθρόνα ο Χρόνος που φεύγει, ένας παμβρώμικος, κουρελής γέρος με μοχθηρό χαμόγελο έπινε το τελευταίο του ποτήρι κρασί μαζί μας. Οι βαλίτσες του κλειστές βρίσκονταν ήδη στο χολ της εισόδου. Σχεδόν τον λυπόμουν, παρότι ειδικά με αυτόν τον χρόνο είχαμε τσακωθεί επανειλημμένα. 

Ξεκίνησε νέος και ωραίος καβαλώντας μηχανή και φορώντας πολύχρωμα πουκάμισα και ακριβά κασκόλ με χιλιάδες υποσχέσεις, γέννησε προσδοκίες, καλλιέργησε ψευδαισθήσεις και κατέληξε ένας χρεωμένος κουρελής να παρακαλάει για ένα πιάτο φαΐ και μια ζεστή γωνιά να κοιμηθεί. 

Κι ενώ κοίταζα τον γερο-Χρόνο να πίνει ρουφώντας αηδιαστικά το φτηνό ξιδιασμένο κρασί του, σκεφτόμουν τι είχα πετύχει ο ίδιος την προηγούμενη χρονιά και ένιωσα την ίδια απογοήτευση που είχα νιώσει και τις προηγούμενες Πρωτοχρονιές. Ο απολογισμός ήταν και πάλι φτωχός: είχα πετύχει λίγα πράγματα και γι’ αυτά είχα αφιερώσει δυσανάλογα πολύ χρόνο που τον είχα στερήσει από τους δικούς μου ανθρώπους. Ακόμη χειρότερα, είχα αφιερώσει χρόνο, ενέργεια, πνευματικό μόχθο για σχέδια που ναυάγησαν πριν καλά καλά ξεκινήσει η πραγματοποίησή τους. Δεν έφταιγα μόνον εγώ. Η επιτυχία τους εξαρτιόταν από τη συμμετοχή περισσότερων ανθρώπων και αυτός ο γρουσούζης γέρος που καθόταν απέναντί μου βρωμώντας και ζέχνοντας είχε καταφέρει μέσα σε λίγους μήνες να καταστρέψει την ελπίδα και τη διάθεση των ανθρώπων να παλέψουν μαζί για κάτι καλύτερο. Οι άνθρωποι απογοητεύτηκαν, παραιτήθηκαν και περιορίστηκαν στην αναζήτηση του καλύτερου για τον εαυτό τους και τις οικογένειές τους, λες και μπορεί να ευτυχήσει κανείς όταν η χώρα δυστυχεί και υποφέρει. 

Το νόημα της επετείου του «ΟΧΙ» ο αγώνας για λευτεριά και δικαιοσύνη

Το κείμενο του πανηγυρικού λόγου που εκφωνήθηκε από τον Τάσο Χατζηαναστασίου, Δρ Ιστορίας, Εκπαιδευτικό, στις 28 Οκτωβρίου 2014, μετά το τέλος της δοξολογίας στον Μητροπολιτικό Ναό Αγίου Γεωργίου, στο Ναύπλιο.

Με τη σημερινή εκδήλωση τιμούμε την επέτειο της απόρριψης του ιταλικού τελεσιγράφου της 28ης Οκτωβρίου 1940. Θυμόμαστε και τιμούμε την απόκρουση της ιταλικής εισβολής και την απώθηση του εχθρικού στρατού βαθιά στο αλβανικό έδαφος. Τέλος, τιμούμε την ηρωική αντίσταση των ελλήνων στρατιωτών απέναντι στη γερμανική επίθεση στις 6 Απριλίου 1941. Το «Έπος του ’40», όπως έχει καθιερωθεί να λέγεται, συνεχίστηκε και κατά τη διάρκεια της τριπλής, γερμανικής, ιταλικής και βουλγαρικής κατοχής της χώρας, στα ελληνικά βουνά από τις ελληνικές αντιστασιακές οργανώσεις, αλλά και στο εξωτερικό, με τη συμμετοχή του ελληνικού στρατού στο μέτωπο της βόρειας Αφρικής κι αργότερα στη συμμαχική προέλαση στην Ιταλία. Πρόκειται για μία επέτειο που την καθιέρωσε η ίδια η Αντίσταση όταν στις 28 Οκτωβρίου 1941 ξέσπασαν αντικατοχικές εκδηλώσεις σε πολλά μέρη της χώρας. Το νόημα της επετείου συνοψίζεται στο διαχρονικό στοιχείο της αντίστασης και του αγώνα για ελευθερία που χαρακτηρίζει τον ελληνικό λαό. Ένας αγώνας που η σημασία του δεν επηρεάζει μόνο την Ελλάδα, αλλά ολόκληρο τον κόσμο, γιατί σε μας ανήκει η δόξα και η τιμή της πρώτης νίκης κατά του φασισμού στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτό που τόσο έξοχα απέδωσε ο Σικελιανός ως το «πανανθρώπινο εμβατήριο της Ελλάδας».

Τράπεζα θεμάτων: η καταστροφή ως… ευκαιρία! - Τάσος Χατζηαναστασίου*

Πρώτα πρώτα, η λογική του νέου συστήματος επαναφέρει την απαίτηση για αποστήθιση απίστευτων λεπτομερειών από το σύνολο της διδακτέας ύλης χωρίς να υπάρχει καμία διάκριση μεταξύ των βασικών γνώσεων και των λιγότερο σημαντικών ή και εντελώς ασήμαντων πληροφοριών.

Η κριτική που ασκείται στο νέο σύστημα εξετάσεων, με βάση το οποίο το 50% των θεμάτων προκύπτει από κλήρωση μέσα από μία ηλεκτρονική τράπεζα, περιορίζεται συχνά στα προφανή αφήνοντας έξω ουσιαστικότερα ζητήματα.

Τα προφανή είναι πρώτα πρώτα η συνήθης, σε κάθε εφαρμοζόμενη για πρώτη φορά «καινοτομία» στην Ελλάδα, έλλειψη οργάνωσης, το γνωστό ελληνικό μπάχαλο και η γενναία δόση ανευθυνότητας που το συνοδεύει: η Τράπεζα «άνοιξε» την τελευταία στιγμή, πολλά θέματα ήταν κακοδιατυπωμένα ή δυσεπίλυτα ενώ βρέθηκαν και κάποια που ήταν εκτός ύλης!

Προβλέψιμες ακόμη είναι και οι δυσκολίες υποστήριξης του συστήματος την επόμενη χρονιά όταν θα εφαρμοστεί και στη Β΄ Λυκείου καθώς η πολυπλοκότητα και κυρίως η εξάρτησή του από τη λειτουργία ηλεκτρονικών συστημάτων το καθιστά ευάλωτο με δεδομένο ότι οι χρήστες του είναι υποχρεωμένοι να βρίσκονται στο σχολείο από τις 6 το πρωί…

Προφανής είναι και η βεβαιότητα ότι θα υπάρξουν αδικίες, γεγονός απαράδεκτο για ένα ανταγωνιστικό σύστημα, καθώς είναι αναπόφευκτό κληρώνονται διαφορετικής δυσκολίας θέματα σε κάθε σχολείο.

Τάσος Χατζηαναστασίου - ΕΠΑΛ: Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου

Είναι πλέον φανερό σε όσους υπηρετούμε την πολύπαθη επαγγελματική εκπαίδευση πως ανομολόγητος σκοπός της κυβέρνησης είναι η περαιτέρω συρρίκνωση και υποβάθμιση των ΕΠΑΛ σε σχολές στοιχειώδους τεχνικής κατάρτισης στερώντας από τα παιδιά των λαϊκών στρωμάτων τη γενική παιδεία και μόρφωση.

Η Επαγγελματική Εκπαίδευση υπέστη από το προηγούμενο καλοκαίρι έναν επώδυνο ακρωτηριασμό με την κατάργηση τομέων και ειδικοτήτων με μεγάλη ζήτηση που κάλυπταν σημαντικές ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας (όπως της Υγείας-Πρόνοιας) και τροφοδοτούσαν δυναμικούς κλάδους της οικονομίας (όπως της αργυροχρυσοχοΐας, της κομμωτικής - αισθητικής και των καλλιτεχνικών εφαρμογών). Αυτές οι ειδικότητες προσφέρονται πλέον αποκλειστικά από την ιδιωτική εκπαίδευση. Παράλληλα, οι αλλαγές στα ωρολόγια προγράμματα περιόρισαν τη διδασκαλία των μαθημάτων γενικής παιδείας με πιο κραυγαλέα περίπτωση την ουσιαστική κατάργηση της Ιστορίας που πλέον διδάσκεται αποκλειστικά και μόνον στην Α΄ τάξη μόλις μία ώρα την εβδομάδα!

Το δικό μας ωρολόγιο πρόγραμμα

by admin

Πρόταση για ένα άλλο σχολείο, δηλαδή για μία άλλη χώρα και έναν άλλο τύπο ανθρώπου

του Τάσου Χατζηαναστασίου

Εδώ και χρόνια παρακολουθούμε τους πειραματισμούς των εκάστοτε κυβερνώντων με τα ωρολόγια προγράμματα των Γυμνασίων και των Γενικών και των Επαγγελματικών Λυκείων χωρίς εμείς οι εκπαιδευτικοί, που πολύ συχνά είμαστε και γονείς, να αρθρώσουμε ποτέ τον δικό μας λόγο. Περιοριζόμαστε, έτσι σε μία στείρα κριτική και γκρίνια χαρακτηρίζοντας τα προγράμματα «αντιπαιδαγωγικά» χωρίς πάντοτε να έχουμε ουσιαστικά και πειστικά επιχειρήματα.

Το συνδικάτο μας, η ΟΛΜΕ, έχει κατά καιρούς διατυπώσει διάφορες επιμέρους προτάσεις, δεν καταθέτει όμως και δεν προβάλλει δημόσια το δικό της ωρολόγιο πρόγραμμα και μιλάει γενικώς και αορίστως για ένα σχολείο «που να χωράει όλα τα παιδιά, όλη τη γνώση και όλους τους εκπαιδευτικούς» σαν να ήταν ποτέ δυνατόν κάτι τέτοιο, τουλάχιστον για τις δύο τελευταίες κατηγορίες.

Οι δε επιστημονικές ενώσεις, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, αντιμετωπίζουν το ζήτημα μονόπλευρα και συντεχνιακά με εμφανή την αγωνία να υπερασπιστούν το «καλόν του κλάδου» και όχι του συνόλου. Το αποτέλεσμα είναι, για παράδειγμα, οι Πληροφορικοί να δίνουν τον υπέρτατο αγώνα για να διατηρηθεί το μάθημα στη λυκειακή βαθμίδα αλλά δεν απαντούν πειστικά στο γιατί θα πρέπει να το διδάσκονται τα παιδάκια της Α΄ Δημοτικού. Το ίδιο οι καθηγητές αγγλικής φιλολογίας και πάει λέγοντας. Θα έλεγα ότι όλες οι επιμέρους διαμαρτυρίες, εκτός από αυτές των καθηγητών Αισθητικής Αγωγής, που το μάθημά τους ήταν ανέκαθεν υποβαθμισμένο και είναι πέρα για πέρα δικαιολογημένες, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό πάσχουν από συντεχνιασμό και μερικότητα.

Ο ακρωτηριασμός της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης

 

Η κυβέρνηση αποφάσισε, αυθαίρετα και αιφνιδιαστικά, όπως το συνηθίζει, να ακρωτηριάσει την Επαγγελματική Εκπαίδευση. Τη δημόσια. Γιατί η κατάργηση των τομέων που επέλεξε η κυβέρνηση, καθόλου τυχαία, ενισχύει πλουσιοπάροχα την ιδιωτική. Πρόκειται για βάναυσο και επώδυνο ακρωτηριασμό γιατί τα περισσότερα λαϊκά κορίτσια που φοιτούν στα ΕΠΑΛ και τις ΕΠΑΣ, επέλεγαν να γίνουν βοηθοί βρεφοκόμων, νοσηλευτών, ιατρικών εργαστηρίων και φυσιοθεραπευτών, κομμώτριες και αισθητικοί. Και τα πιο μελετηρά, ευφυή και άξια από αυτά, με λίγη τύχη, μπορούσαν να πετύχουν σε κάποιο αντίστοιχης ειδικότητας ΤΕΙ. Η επαγγελματική εκπαίδευση δεν χάνει απλώς κάποιους τομείς, λιγότερο ή περισσότερο «χρήσιμους». Χάνει το μισό του ουρανού, και σε συναδέλφους και σε μαθητικό δυναμικό, όπως πολύ ποιητικά περιέγραψε τις γυναίκες κάποιος παλιός επαναστάτης. Η ανεργία έχει γένος και είναι θηλυκό.