Φώτης Κόντογλου, Ασάλευτο Θεμέλιο: “Όποιος αγαπά την παράδοσή μας θεωρείται οπισθοδρομικός” (βίντεο)

Από το cognoscoteam.gr

Στο δεύτερο κανάλι μας Cognosco Επιλογές ξεκινάμε μία σειρά με αναγνώσεις κειμένων του Φώτη Κόντογλου.

Σήμερα, ξεκινάμε με το εμβληματικό και διαχρονικά διδακτικό (μέσα στην υπερβολή του) “Ασάλευτο Θεμέλιο”, από την ομώνυμη συλλογή του μεγάλου ζωγράφου και λογοτέχνη.

---

Σήμερα νομίζεται καλὸς σὲ ὅλα, ὅποιος εἶναι ἀδιάφορος, ὅποιος δὲν νοιάζεται γιὰ τίποτα, ὅποιος δὲν νιώθει καμιὰ εὐθύνη. Ἀλλιῶς τὸν λένε σωβινιστή, τοπικιστή, μισαλλόδοξο, φανατικό. Ὅποιος ἀγαπᾶ τὴν χώρα μας, τὰ ἤθη καὶ ἔθιμά μας, τὴν παράδοσή μας, τὴν γλώσσα μας, θεωρεῖται ὀπισθοδρομικός.

Ο «εκσυγχρονισμός» της παράδοσης

Του Γιώργου Καραμπελιά

Το παρασιτικό μοντέλο ανάπτυξης και ένταξης στην παγκόσμια οικονομία και κοινωνία που ακολουθούσε η Ελλάδα, την οδήγησε στα βράχια από τη δεκαετία του 2010  μετά την πρώτη μεγάλη κρίση της παγκοσμιοποίησης ενώ και μπροστά στην κρίση του κορωνοϊού κατέδειξε τη γύμνια μιας οικονομίας που στηρίζεται στην τουριστική μονοκαλλιέργεια.  Η δε απάντηση σε αυτή τη σαρωτική και εκθεμελειωτική κρίση μιας ολόκληρης δεκαετίας θέτει και πάλι επιτακτικά όχι απλώς ένα ζήτημα μοντέλου ανάπτυξης –με μια περιγραφική και στενά οικονομική έννοια– αλλά αφορά και κινητοποιεί την κατεύθυνση της κοινωνίας μας με μια βαθύτερη και ουσιαστικότερη  έννοια.

Όλοι οι λαοί, ιδιαίτερα οι εκτός Δύσεως που κατόρθωσαν να αντιμετωπίσουν θετικά και δημιουργικά το σοκ της παγκοσμιοποίησης, όπως η Κίνα, η Ιαπωνία, η Νότιος Κορέα, στηρίχτηκαν σε αυτό που αποκαλούμε εδώ «εκσυγχρονισμό της παράδοσης». Δηλαδή στήριξαν τον εκσυγχρονισμό τους στη δικιά τους παράδοση, εντάσσοντας τα επείσακτα από τη Δύση  στοιχεία, της βιομηχανίας, της τεχνολογίας, της επιστήμης  σε αυτήν.

Απαιτείται δηλαδή ένα νέο μοντέλο παραγωγής και κοινωνικής αναπαραγωγής, που αποκαλούμε «εκσυγχρονισμό της παράδοσης», δηλαδή να στηριχθείς στην παράδοσή σου ώστε να έχεις ρεαλιστικές προτάσεις για το σήμερα. … Ο Σολωμός πήρε το δημοτικό τραγούδι και γράφει πως, πρέπει να γράψουμε σήμερα σύμφωνα με τη προσωπική μας άποψη, πατώντας πάνω σε αυτό, και όχι μαϊμουδίζοντάς το: 

«Φέραμε πίσω αυτά τ’ ανάγλυφα μιας τέχνης ταπεινής»

Εκκλησία Αγίου Γεωργίου Νεγάδων

«Φέραμε πίσω αυτά τ’ ανάγλυφα μιας τέχνης ταπεινής»

Η ζωγραφική παράδοση της Πίνδου, Μέρος  ΙΙ

του Γιώργου Καραμπελιά

Αν το δημοτικό τραγούδι μπόρεσε να διατηρηθεί μέσα από το ίδιο το λαϊκό σώμα, μέχρις ότου οι απηχήσεις του να φθάσουν στη λόγια ποίησή μας, με τον Κορνάρο, τον Σολωμό, τον Βαλαωρίτη ή τον Παλαμά, η ζωγραφική παραγωγή απαιτούσε την ύπαρξη και τη διαμόρφωση «σχολών» με διάρκεια, γνώση, δυνατότητα πειραματισμών και μεταφορά τους από γενιά σε γενιά. Και στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα δεν υπήρχε η συνέχεια της ζωής και η σχετική τάξη που να διασφαλίζουν τη διαμόρφωση ζωγραφικών σχολών σε μια διάρκεια γενεών, όπως θα συμβεί για μερικούς αιώνες στην Κρήτη και εν μέρει στα μεγάλα μοναστικά κέντρα – κατ’ εξοχήν το Άγιον Όρος αλλά σε ένα βαθμό και τα Μετέωρα. Ούτε η Θήβα και η «σχολή» της, του Φράγγου Κατελάνου και των Κονταρήδων, ούτε τα Γιάννενα ή το Ναύπλιο και η Αθήνα του Γεωργίου Μάρκου, θα μπορέσουν να δημιουργήσουν μια πραγματική σχολή μεγάλης διάρκειας, ούτε βέβαια τα ορεινά χωριά και οι κώμες ζωγράφων και καλλιτεχνικών συνοδειών όπως το Λινοτοτόπι, η Γράμμουστα, το Καπέσοβο, οι Καλαρρύτες, η Σαμαρίνα, τα Άγραφα, οι Χιονιάδες, όπου θα έχει «καταφύγει» η ζωγραφική τέχνη, θα κατορθώσουν να επιβιώσουν στη μεγάλη διάρκεια (η Γράμμουστα και το Λινοτοτόπι θα ξεθεμελιωθούν από τους Τουρκαλβανούς).

Τα Ζαγοροχώρια και το Καπέσοβο

Μετά λοιπόν την παρακμή των δυτικομακεδονίτικων πόλεων και της Μοσχόπολης, που κατεστράφησαν και καταδιώχθηκαν από τις συμμορίες των Τουρκαλβανών, το επίκεντρο των εμποροβιοτεχνικών αλλά και των καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων θα μετατεθεί στα Μαστοροχώρια της Κόνιτσας, στο Συρράκο, τους Καλαρρύτες, το Μέτσοβο, τα Ζαγοροχώρια[1], την Κορυτσά.

Το καθένα από τα εκατοντάδες χωριά και κώμες που περιβάλλουν τα Γιάννενα ειδικεύεται σε μια ή περισσότερες δραστηριότητες, συγκροτώντας έναν ενιαίο και συνεχή γεωγραφικό, κοινωνικό, οικονομικό και πολιτισμικό ορεινό χώρο. Λίγο βορειότερα από τα Ιωάννινα, τα 46 Ζαγοροχώρια, με δεκάδες χιλιάδες πληθυσμό, συγκροτούσαν μια ομοσπονδία, το «Κοινό των Ζαγορισίων», διοικούμενο από βεκίλη, ενώ απολάμβαναν σημαντικά προνόμια όπως την απαγόρευση  εισόδου Τούρκων στα χωριά, την απαλλαγή από την παρουσίαση ενώπιον οθωμανικών δικαστηρίων, την ελεύθερη τέλεση θρησκευτικών τελετών με κωδωνοκρουσίες. Σημαντικό ρόλο ανάμεσά τους διατηρούσε το Καπέσοβο, που δημιουργήθηκε μάλλον κατά τον 16ο αιώνα,οι δε Καπεσοβίτες διακρίνονταν ως έμποροι και γιατροί: Ο Νούτσος Καραμεσίνης, αδελφοποιτός του Αλή και βεκίλης Ζαγορίου, ο γιος του, μυστικοσύμβουλος του Αλή, Αλέξης Νούτσος, ο μεγαλέμπορος και τραπεζίτης, Κωνσταντίνος Μαρίνογλου, καθώς και αρκετοί γιατροί, ανάμεσά τους ο Χριστόδουλος Πασχάλης ή Πασχάλογλου, γιατρός και μυστικοσύμβουλος του Μαχμούτ Β΄– που φυλακίστηκε το 1821 στην Πόλη και πέθανε το 1823. Εξάλλου, το Καπέσοβο και τα γειτονικά χωριά γύρω από το φαράγγι του Βίκου αποτελούσαν και την πατρίδα των λεγόμενων «βικογιατρών», δηλαδή των πρακτικών γιατρών που, με βάση τα βοτάνια του φαραγγιού, ασκούσαν την πρακτική ιατρική σε ολόκληρη την Ελλάδα[2]. Στο Καπέσοβο υπήρχε σχολείο για τα κοινά γράμματα, μάλλον από τον 17ο αιώνα, και «ελληνικό» σχολείο μετά το 1780[3].

Αύριο χωρίς εκκλησία...

Του Γιώργου Τασιόπουλου

Γιώργο λένε και εμένα και αν την Κυριακή πάω για αγορές να με χρησιμοποιήσετε ως παράδειγμα προς αποφυγήν με όλους τους χαρακτηρισμούς που θα μου αναλογούν...

Στα μικρά μου χρόνια στο χωριό που ζούσα, τις Κυριακές πηγαίναμε όλοι εκκλησία. Μετά καθόμαστε όλοι κάτω από τον πλάτανο της αυλής της και ανεβαίναμε και στα δύο καφενεία του χωριού. Εκεί μαθαίναμε όλα τα νέα!!! Πρώτα τα δικά μας, του χωριού. Αποφάσιζαν οι μεγαλύτεροι για τα κοινοτικά έργα με προσωπική εργασία. Να ανοίξουμε αγροτικούς δρόμους, να συντηρήσουμε τα εξωκλήσια μας, να βάλουμε το Σάββατο ένα χέρι όλοι μαζί να ραβδίσουμε τις ελιές του Πάνου που είναι άρρωστος στην Αθήνα.

Όταν ανέβηκα φοιτητής το '80 στην Αθήνα, τα πράγματα ήταν κάπως αλλιώς. Εκσυγχρονιζόμαστε σιγά σιγά και οι εκκλησίες δε μάζευαν τόσο κόσμο. Μόνο που όλοι περιμέναμε τίποτε αργίες να την κάνουμε για το χωριό. Δεν υπάρχει άλλος λαός να μισεί τόσο την πόλη που ζει, όσο ο Έλληνας, και να είναι τόσο δεμένος με τον τόπο που γεννήθηκε! Και όταν φτάσαμε την δεκαετία του 90' ίσως και ενωρίτερα και το χωριό άρχισε να αλλάζει. Έπιναν "αγροτικό", ουίσκι στο καφενείο, οι ευρωπαϊκές επιδοτήσεις έφεραν κάποια ευημερία και έτσι από τα πολιτιστικά στέκια βρέθηκαν προοδευτικοί άνθρωποι που άντεξαν στη δύσκολη μετεμφυλιακή εποχή, να γίνονται θαμώνες των "σκυλάδικων". Δε σε μετρούσαν πια στα καφενεία με το πόσο ψωμί και κρεμμύδι φάγατε μαζί, αλλά από τα κυβικά που οδηγείς και τη θέση που σε διόρισε ο δεξιός ή ο αριστερός κομματάρχης...

Έτσι μας βρήκε ευάλωτους ο νεοφιλελευθερισμός και κάποιες Κυριακές το χρόνο, στην αρχή για shoping therapy ανοίξανε τα μαγαζιά, δεν πηγαίναμε και εκκλησία. Τώρα, ήρθε και ο κορωνοϊός και τα Super Market είναι ανοιχτά και μας περιμένουν, μόνο οι εκκλησίες μας θα είναι κλειστές!!! 

 Εμένα μου άρεσε ακόμη και στις μέρες μας να πηγαίνω εκκλησία, και μετά έστω και μόνος, να πίνω ένα καφέ να ξαναζώ ως ανάμνηση τις Κυριακές των παιδικών μου χρόνων. 

 Αύριο χωρίς εκκλησία και καφέ θα ανέβω στο Αιγάλεω όρος πάνω από το Περιστέρι. Αιγάλεω λέγαν και τα βουνά πάνω από το χωριό μου στην Τριφυλία. Φαίνεται, έτσι το βάπτισαν οι πρώτοι Μεσσήνιοι που μετοίκησαν στην Δυτική Αθήνα. Τρεις φορές το έκαναν, την τελευταία φορά οι ηττημένοι του εμφυλίου. Λες τώρα να ήρθε το "Τέλος της ιστορίας" που έγραψε ο Φουκουγιάμα, εκεί που λέγαμε ότι διαψεύστηκε, και να ξεχάσουμε το χωριό μας;

Ο Έλληνας επιστρέφει στις παραδοσιακές αξίες

Κωνσταντίνος Χολέβας – Πολιτικός Επιστήμων

Η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων εγκρίνει το κλείσιμο των συνόρων και την αντιμετώπιση της τουρκικής ασύμμετρης απειλής στον Έβρο. Η εθνική ομοψυχία είναι εντυπωσιακή και στις πρόσφατες δημοσκοπήσεις τα ποσοστά υπερβαίνουν το 80%. Υπάρχει, όμως, και μία άλλη έρευνα της κοινής γνώμης στην Ελλάδα, η οποία πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο 2019, και η οποία καταγράφει πολύ ενδιαφέροντα ευρήματα ως προς τη στροφή των Ελλήνων στις παραδοσιακές αξίες.

Αναφέρομαι στην έρευνα της εταιρίας ΔΙΑΝΕΟΣΙΣ (www.dianeosis.org) με τίτλο «Τι πιστεύουν οι Έλληνες-2020). Από τον μεγάλο αριθμό ερωτήσεων και απαντήσεων που δημοσιεύονται στον διαδικτυακό ιστότοπο της εταιρίας επιλέγω τα σημεία που δείχνουν πιο παραστατικά την αναζήτηση της εθνικής ταυτότητας από την πλειοψηφία του λαού μας.

Για πρώτη φορά μετά από την έναρξη της οικονομικής κρίσης τα θέματα εθνικής και πολιτιστικής σημασίας βρίσκονται πάνω από τα οικονομικά ως προς τις ανησυχίες των Ελλήνων. Στο ερώτημα ποιες είναι οι δύο μεγαλύτερες απειλές για το μέλλον των Ελλήνων οι τέσσερις πρώτες απαντήσεις είναι: Δημογραφικό-μείωση πληθυσμού: 47,1%. Μετανάστευση: 41.7%. Σχέσεις με Τουρκία: 32,1%. Οικονομική κατάσταση της χώρας: 22,4%.

Σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση το 64,5% των συμπολιτών μας θεωρεί θετικό γεγονός τη συμμετοχή μας, αλλά παράλληλα το 59,4% πιστεύει ότι περισσότερη ωφελημένη από τη συνεργασία βγήκε η Ευρ. Ένωση. Ο φεντεραλισμός βρίσκεται σε υποχώρηση. Μόνο το 18% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι η Ε.Ε. θα εξελιχθεί σε μία πιο ενωμένη ομοσπονδία κρατών. Το 21% θεωρεί ότι θα παραμείνει όπως είναι και το 40,8% προβλέπει αρνητικό το μέλλον της Ένωσης με αποχώρηση ορισμένων χωρών.

Οι Έλληνες εμφανίζονται επιφυλακτικοί απέναντι στην πολυπολιτισμικότητα. Στο ερώτημα αν η παρουσία μεταναστών εμπλουτίζει τον πολιτισμό μας, οι θετικές απαντήσεις είναι 28,2% και οι αρνητικές 70,2%. Στο ερώτημα αν η παρουσία των μεταναστών στη χώρα μας βοηθάει στην επίλυση του δημογραφικού προβλήματος μόνο το 24,6% απαντά θετικά, ενώ το 73,2% είναι αρνητικό.

Η παράδοση ως κίνδυνος και ως ελπίδα (π. Β. Γοντικάκης, Μ. Μπέγζος, Θ. Παπαθανασίου)

Εκδήλωση – συζήτηση της Σύναξης και του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών την Δευτέρα 1 Απριλίου 2013 με θέμα:

Η παράδοση ως κίνδυνος και ως ελπίδα

Ομιλητές:

π. Βασίλειος  Γοντικάκης, προηγούμενος I. μονής Ιβήρων Αγ. Όρους

Μάριος  Μπέγζος, Κοσμήτορας Θεολογικής Σχολής Αθηνών

Θανάσης Ν. Παπαθανασίου, Δρ. Θεολογίας, αρχισυντάκτης του περιοδικού “Σύναξη”

Συντονιστής:  Βασίλης  Ξυδιάς, Θεολόγος καθηγητής

Η πασών των εορτών επεδήμησεν εορτή

Γράφει ο Δημήτρης Νατσιός.

 

Πλησίασε κάποτε ένας Ευρωπαίος, ένας Φράγκος, τον τροπαιούχο νομπελίστα μας ποιητή, Γιώργο Σεφέρη, πειράζων αυτόν και λέγων:

«Μα, πιστεύετε σοβαρά ότι είστε απόγονοι του Λεωνίδα, του Θεμιστοκλή ; Απάντησε ο ποιητής: Όχι, είμαστε απόγονοι μονάχα της μάνας μας, που μας μίλησε ελληνικά, που προσευχήθηκε ελληνικά, που μας νανούρισε με παραμύθια για τον Οδυσσέα, τον Ηρακλή, τον μαρμαρωμένο βασιλιά και τον Παπαφλέσσα, που ζύμωνε κάθε Πρωτοχρονιά την βασιλόπιτα και ένιωθε την ψυχή της να βουρκώνει την Μεγάλη Παρασκευή, μπροστά το ξόδι του νεκρού Θεανθρώπου». 

Βαθιά θεολογική η απάντηση του ποιητή. Το ερώτημα είναι πόσοι από μας μπορούν να δώσουν σήμερα την ίδια απόκριση.

Χριστούγεννα  : «Η πασών των εορτών επεδήμησεν εορτή και την οικουμένην ευφροσύνης επλήρωσεν. Εορτή η των απάντων ακρόπολις, η πηγή και η ρίζα των παρ’ ημίν αγαθών δι’ ης ο ουρανός ηνεώχθη, πνεύμα κατεπέμφθη, τα διεστώτα ηνώθη, το σκότος εσβέσθη, το φως έλαμψεν, οι δούλοι γενόνασιν ελεύθεροι, οι εχθροί υοί, οι αλλότριοι κληρονόμοι…».

Είναι λόγια του αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου. Από εχθροί, λέει ο άγιος, χάρις στην ενανθρώπιση του Λόγου του Θεού, γίναμε υιοί. Όμως τα τελευταία χρόνια εγκαταλείψαμε τον πατρικό οίκοκαι περιπλανιόμαστε στις Λόντρες και τα Βερολίνα.

Άλλους η στείρα προγονολατρία, άλλους η ξενομανία και ο άκρατος πιθικισμός, άλλους ο παρασιτικός καταναλωτισμός και το διογκωμένο σύμπλεγμα κατωτερότητας μας οδήγησαν στην περιφρόνηση του μοναδικού αυτού θησαυρού, της παράδοσης της Ρωμηοσύνης. Γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα χωρίς Χριστό.

Μιας οικονομικής κατάρρευσης και κρίσης προηγείται μια πνευματική ήττα. Ηττηθήκαμε, γιατί ξεχάσαμε το ρωμαίικο ήθος. Το ήθος αυτό είναι η «έντιμος πενία» του Παπαδιαμάντη, το καθαρό μέτωπο των γονέων μας, το δόξα τω Θεώ των παππούδων μας, το χιλιοτραγουδισμένο φιλότιμο του λαού μας. Ηττηθήκαμε, μα ο πόλεμος δεν χάθηκε. «Ημείς νικώμεν, νικώντων των άλλων».(άγιος Νικόλαος Καβάσιλας).  Ρώτησαν έναν αγιορείτη μοναχό. Γέροντα η κρίση θα περάσει; Και αυτός απάντησε: «Δυστυχώς παιδί μου θα περάσει». Τα ολονύχτια ρεβεγιόν, τα πανάκριβα δώρα, τα διακοποδάνεια, το φάγωμεν, πίωμεν δεν είναι Χριστούγεννα. Ο προ αιώνων Θεός της ταπεινής φάτνης, άλλα μας διδάσκει.

«Τιμήσατε τον Θεόν πλέον της συνηθείας» λέει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος. Η κρίση είναι και ευκαιρία να επιστρέψουμε στο σπίτι του πατέρα μας, στην ηλιόλουστη Ορθοδοξία μας, να βρούμε τον εαυτό μας, να ξαναγίνουμε Ρωμιοί. «Όλα τα έθνη γιά να προοδεύσουν πρέπει να βαδίσουν εμπρός πλην του ελληνικού που πρέπει να στραφεί πίσω» έλεγε ο σοφός αθηναιογράφος Δημ. Καμπούρογλου. Πίσω, όχι ως στείρος συντηρητισμός, αλλά ως αναζήτηση της πηγής εξ ης ρέει το ύδωρ το αλλόμενον εις ζωήν αιώνιον, ο Χριστός. Και, ας μου επιτραπεί η φράση, πολλά ρουσφέτια ζητήσαμε από διάφορους τα προηγούμενα χρόνια. Για μας τους Ορθόδοξους μόνο ένα ρουσφέτι μας επιτρέπεται.«Ταις πρεσβείας της Θεοτόκου, Σώτερ σώσον ημάς». Την μεσιτεία, το «πνευματικό ρουσφέτι» της Θεομάνας μας, ας ζητήσουμε γονυπετώς.

Χριστούγεννα 2019: οι δύο αγιοβασίληδες

Οι σημερινοί Έλληνες πιέζονται από δύο πλευρές, που είναι τόσο αντιφατικές μεταξύ τους ώστε απειλούν να τον τρελάνουν: Από την μία είναι η οικονομική ανέχεια και δυσπραγία, η έλλειψη ακόμα και των στοιχειωδών για πολλούς. Και από την άλλη, αυτή η σαρωτική ισοπέδωση που ασκεί ο καταναλωτισμός στο νόημα των γιορτών, ακόμα και των πιο ιερών στην συνείδηση των ανθρώπων: τίποτε πιο χαρακτηριστικό από τον Σάντα Κλάους της Κόκα Κόλα, αυτόν τον παχύσαρκο γενειοφόρο κύριο που μπαίνει από το φεγγίτη, με τον σάκο του γεμάτα σμάρτφοουν, και προκαλεί τον φθόνο που επιτείνει ακόμα περισσότερο την αίσθηση της ανέχειας.

Ας δούμε όμως τι έχει να του πει ο δικός μας, ο αυθεντικός Άγιος Βασίλειος:

«Και εσάς η αχόρταγη επιθυμία σας κάνει να στερείσθε από πολλά…. Οι νεόπλουτοι, αφού αποκτήσουν πολλά, επιθυμούν περισσότερα, τρέφοντες την ασθένεια με αυτό που πάντοτε προστίθεται και καταντά η φροντίδα τους στο αντίθετο. Διότι δεν τους ευφραίνουν τα παρόντα, αν και είναι τόσα πολλά, όσον τους λείπουν τα ελλείποντα, όσα βέβαια αυτοί υποθέτουν ότι τους λείπουν, ώστε πάντοτε η  ψυχή να λιώνει από τις φροντίδες, εφόσον επιδιώκουν περισσότερα. Ενώ αυτοί πρέπει να ευφραίνονται και να είναι ευχαριστημένοι, επειδή είναι τόσο πολλοί εύποροι, αυτοί όμως δυσφορούν και θλίβονται, διότι είναι κατώτεροι από ένα ή δύο υπερπλούσιους. Όταν φθάσουν αυτόν τον πλούσιο, αμέσως αγωνίζονται να εξισωθούν με τον πλουσιότερο. Και όταν και αυτόν τον φθάσουν, τότε μεταφέρουν την φροντίδα στον άλλον…».

Δηλαδή, η παράδοση μας, από τον Άγιο Βασίλειο μέχρι τον Παπαδιαμάντη, διαθέτει τα πνευματικά και πολιτιστικά όπλα να αντιπαρέλθει την καταθλιπτική δικτατορία της συσσώρευσης και της οικονομετρικής αναγκαιότητας.

Καλά Χριστούγεννα, λοιπόν, και ας (ανα) γεννηθεί η ελπίδα που τόσο λείπει από τον λαό μας.

Κίνημα Άρδην

Λαθρεπιβάτες στη Γιορτή

 Christos Yiannaras | 23 Dec 2019

Το «χριστουγεννιάτικο δέντρο» δεν είναι ούτε δέντρο ούτε χριστουγεννιάτικο. Φυσικό κλαδί ή τεχνητή απομίμηση, με τεχνουργημένη καλωδίωση και με λαμπιόνια, υπηρετεί τη διακοσμητική εντύπωση. Στη θέση του εόρτιου ευτρεπισμού το απατηλό υποκατάστατο, η συναισθηματική ψιμυθίωση. Ευρηματικό σύμβολο.

Συγκεφαλαιώνει τη θλιβερή επαρχιωτίλα μας των Ελληνωνύμων. Ιστορικοί συνεχιστές του αρχαιοελληνικού κάλλους και της «βυζαντινής» αυτοκρατορικής αρχοντιάς, έχουμε πνίξει την Ακρόπολη στην πλουτομανιακή, θρασύτατη πολυκατοικία. Απευθείας απόγονοι του Αισχύλου και του Αριστοτέλη, εθελούσια (δηλαδή αυτοκαταστροφικά) αποκοπήκαμε από τη γλώσσα που μας ταύτιζε συνεχιστές τους. Γεννήτορες της πολιτικής και της δημοκρατίας, έχουμε υποκαταστήσει το κατόρθωμα με την ευτελή μικρόνοια της παραποίησης και του ευτελισμού τους. Κληρονόμοι της μεγαλοσύνης των ελληνορθόδοξων Ρωμιών (Ρωμαίων), έχουμε βυθίσει τις εκκλησιές μας στο κιτσαριό της τυποποιημένης παραποίησης, στην ψυχοπαθολογία της θρησκοληψίας.

Ακόμα κι αν ο κάθε δήμαρχος αρνιόταν να πιθηκίσει τις εισαγόμενες φιοριτούρες της τυποποιημένης «χριστουγεννιάτικης» διακόσμησης, αν στις πλατείες χωριών και πόλεων, αντί για το αισθητικό αλαλούμ της βαγδατικής ασυδοσίας, στήναμε τα εγχώρια σύμβολα της εόρτιας παραδοσιακής μας εκφραστικής, ο στόχος θα ήταν και πάλι η ψευδαισθητική συναρπαγή. Γιατί; Επειδή είναι συντελεσμένη η αποξένωση των μπροστάρηδων, δημοτικών και πολιτικών μας αρχόντων, αλλά και της συντριπτικής πλειονότητας των επισκόπων μας, από την έκρηξη της βιωματικής ελπίδας που γεννάει τη Γιορτή.

Ο φορμαλισμός έχει νεκρώσει ευαισθησίες και βιώματα. Μπαίνουμε στην άλλοτε Γιορτή, όπως οι αγελαίοι τουρίστες στο άλλοτε «ιερό» του Παρθενώνα. Οι ξεναγοί φλυαρούν βαρετές αναλύσεις, στο πλήθος αρκεί ο θησαυρισμός ενός ακόμα τίτλου επίσκεψης σε κοινά θαυμαζόμενο αξιοθέατο. Τι ακριβώς θαυμάζουν στον Παρθενώνα οι αιώνες, ποια αλήθεια, ποιο «νόημα» του κόσμου και της ζωής έχει αποτυπωθεί σε αυτό το αρχιτεκτόνημα, γιατί αυτή η τέχνη ήταν «πολιτικό» κατόρθωμα; Ερωτήματα που δεν γεννιώνται σε αγελαίους τουρίστες. Ο Παρθενώνας λειτουργεί, όπως σήμερα το χριστουγεννιάτικο δέντρο: για συναισθηματική ψιμυθίωση των πρωταρχικών ενδιαφερόντων, που είναι η αργία, τα ψώνια, το καλό φαΐ. Τα Χριστούγεννα είναι ένα εμπορικό εφεύρημα για επιπλέον ικανοποίηση της καταναλωτικής μας βουλιμίας, όπως είναι και ο Παρθενώνας κράχτης για επιπλέον εισροή τουριστικού συναλλάγματος.

"Χριστούγεννα «ἀγνοοῦνται» γιά τό Ἵδρυμα Ὠνάση"

του Μανώλη Κοττάκη

ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΕΝΟ Σαββατοκύριακο ταξίδευσα στήν Βιέννη καί στήν Μπρατισλάβα προκειμένου νά μετάσχω σέ ἕνα Διεθνές Συνέδριο γιά τήν Κοινωνία τῆς Πληροφορίας

Τό πρῶτο πρᾶγμα πού μου ἔκανε ἰσχυρή ἐντύπωση μόλις προσγειώθηκα στό ἀεροδρόμιο τῆς αὐστριακῆς πρωτεύουσας, ἦταν ἡ μεγάλη φωτεινή ἐπιγραφή μέ τήν εὐχή «Merry Christmas» καί τά δεκάδες κλασσικά χριστουγεννιάτικα δένδρα πού ἦταν διάσπαρτα στήν αἴθουσα ἀφίξεων. Στήν κεντρική πλατεῖα (Hlavné Námestie) τῆς Μπρατισλάβα πού πήγαμε τήν πρώτη μέρα – τέως σοβιετική ἐπικράτεια θυμίζω, ὁ κόσμος βράδυ Σαββάτου φωτογραφιζόταν πίνοντας brandy μέ δαμάσκηνα μπροστά στό δένδρο καί τήν φάτνη πού βρίσκονταν δίπλα σέ ἕνα μοντέρνο stage μουσικῆς.

Στήν Βιέννη τήν ἑπομένη ὅλα θύμιζαν ὅτι ἡ Εὐρώπη προετοιμάζεται νά ἑορτάσει τήν Γέννηση τοῦ Ἰησοῦ. Στόν Καθεδρικό Ναό τοῦ Ἁγίου Στεφάνου παρετηρεῖτο συρροή καί ὁ κόσμος –ἐθνότητες ἀπό ὅλον τόν πλανήτη– προσευχόταν μέσα στήν σιωπή τήν ὁποία διετάρασσε ποῦ καί ποῦ ἕνα ἁρμόνιο. Φῶτα μέ ἀστεράκια καί ἀγγέλους ὑπῆρχαν παντοῦ. Στό Μουσεῖο τῆς Ἀρχαίας Ἐφέσου – τό ἐπισκέφθηκα πρίν τό Ἐθνολογικό Μουσεῖο τῆς Αὐστρίας, παντοῦ, σέ κάθε αἴθουσα, ἀντίκρυζες καλοστολισμένα χριστουγεννιάτικα δένδρα, ἀκόμη καί δίπλα στά ἀγάλματα! Δέν συζητῶ γιά τήν παρακείμενη χριστουγεννιάτικη ἀγορά. Κοντολογίς: Τά πάντα σοῦ ἔλεγαν ὅτι ἐδῶ ἑτοιμαζόμαστε νά ἑορτάσουμε τήν Γέννηση τοῦ Θεανθρώπου.

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΓΚΟΥΡΗΣ

φωτο: Δημήτρης Βλάϊκος

«Εγώ και το τέλος»

Έφυγε ο τελευταίος κανατάς της Αίγινας.............ο Νεκτάριος Γκουρής

Η αγγειοπλαστική, στην οποία επιδίδεται µε πάθος και µεράκι, έχει παράδοση 2.500-3.000 χρόνων

Σήµερα στην Αίγινα, τον τόπο παραγωγής των γνωστών κανατιών, η παράδοση συνεχίζεται µόνο από τον Νεκτάριο, εκεί, στον δρόµο για τον Μεσαγρό, όπου βρίσκεται το εργαστήρι του.

«Από τον πατέρα µου έµαθα τη δουλειά, εκείνος από τον δικό του, και πάει λέγοντας» µας λέει. 

Η οικογένειά του –όπως µας πληροφορεί– είναι η παλαιότερη στην Αίγινα στον τοµέα της αγγειοπλαστικής και του παραδοσιακού κανατιού, που κάποτε έβλεπες στα χέρια όλων των επισκεπτών του νησιού. Κανείς δεν έφευγε χωρίς να αγοράσει φιστίκι και κανάτι αιγινήτικο. Τώρα τον επισκέπτονται από διάφορα πανεπιστήµια και σχολές του εξωτερικού, για να θαυµάσουν από κοντά την τέχνη του.

«Εγώ, και τέλος»! Γιατί άραγε; Το παράπονο και η πικρία ξεχειλίζουν. Μας µιλάει για µια σχολή η οποία επρόκειτο να ξεκινήσει όταν εκείνος ολοκλήρωνε τη στρατιωτική του θητεία, αλλά που ποτέ δεν έγινε πραγµατικότητα. «Λόγω των… ”εισπραξάκηδων” που µε έκαψαν» τονίζει µε οργή.

Παρ’ όλα αυτά, δηλώνει πρόθυµος να εκπαιδεύσει «όποιον γουστάρει να µάθει». «Είναι ευπρόσδεκτος» προσθέτει και προειδοποιεί: «Ως επάγγελµα, είναι επικερδές και µπορεί να βοηθήσει ως έναν βαθµό στην ανεργία, αλλά δεν είναι κάτι που το µαθαίνεις σε µία µέρα και τελείωσε, θέλει χρόνο και υποµονή». Με λίγα λόγια εξηγεί: «Αν δεν ξεπατώνεσαι από το πρωί µέχρι το βράδυ, δεν κάνεις δουλειά. Αυτό είναι τέχνη».

Ο πηλός που χρησιµοποιεί –η πασπάρα, όπως λέγεται στην Αίγινα– υπάρχει σε πολλές τοποθεσίες στο νησί. Ο ίδιος τον προµηθεύεται από την περιοχή του Αγίου Θωµά, αλλά, όπως µας λέει, εκεί υπάρχει πρόβληµα πλέον, γιατί πουλήθηκε ο δηµοτικός δρόµος για οικόπεδο! 

«Προσπαθούν εδώ και 7 χρόνια να αποδείξουν ότι… δεν είναι ελέφαντες» προσθέτει σαρκάζοντας.

Και δεν με λέτε, τι γιορτάζετε εσείς εκεί στην Αθήνα...;

Και δεν με λέτε, τι γιορτάζετε εσείς εκεί στην Αθήνα...;
ΠΗΓΗ:Thanasis Papadimitriou

Η μαγεία του μοντερνισμού του Φώτη Κόντογλου (β’ μέρος)

(Φράγκοι και Έλληνες)

από Δημήτρης Γ. Ιωάννου

Από την συνάντηση Ρωμιών και άλλων λαών προέκυψαν πολύ όμορφες ιστορίες.Μαζί με τα πάθη των Ελλήνων, ανακατωμένα και ζυμωμένα ιδιότροπα μαζίτους, έρχονται και τα πάθη των Φράγκων. Μέσα στο «μύθο» ωστόσο του Κόντογλου, πρέπει να πούμε ότι οι δυτικοί απομυθοποιούνται και γίνονται πιο οικείοι. Ως γνωστόν, οι σταυροφόροι που έφθασαν στην Ελλάδα ήταν απλοί τυχοδιώκτες, ένας συρφετόςαπό κάθε λογής άσωτους και περιφερομένους αχρείους, μαζί με φτωχούς, που, εκτόςαπό την όποια τους επιθυμίαν υπερασπιστούν την πίστη, διακρίνονταν και για τηναπληστία τους, την μεγάλη τους φιλοδοξία. Όλοι αυτοί άκουσαν καλά τη φωνή του Πάπα: «η γη σας δεν είναι αρκετή να σας θρέψει, πηγαίνετε να κατακτήσετε». Πολύαπέχουν, όπως και να είναι, οι Φράγκοι αυτοί, από τον τύπο του πρώιμου ορθολογιστή, του μεθοδικά σχολαστικού, του νοησιαρχικού τύπου, που αντιπροσωπεύει ο «δυτικός» της καθωσπρέπει ιστοριογραφίας. Περισσότερο ο Κόντογλου έχει στο νου, ως άξιος ποιητάρης, τον ιππότη και τον τροβαδούρο. Υπάρχει άλλωστε στ’ αλήθεια κάτι που να ενώνει τον Θωμά Ακινάτη με τον Θερβάντες, τον ορθολογισμό με την Αναγέννηση; Φτάνοντας, όπως και να είναι, μακριά, τούτοι οι Φράγκοι υφίστανται ένα συμβολικό είδος «θανάτου», αποπροσανατολίζονται, χάνουν τον όποιο εαυτό κουβαλούν, αναπτύσσουν μια εντελώς ιδιαίτερη παθολογία: την αντιμετώπιση της κατάκτησης ως «ιεραποστολής», αν μπορούμε να το πούμε έτσι. Δεν βρίσκουν πουθενά γαλήνη, κάτιτους ξεσηκώνει διαρκώς, βρίσκονται σε διαρκή αναβρασμό, μονίμως ετοιμοπόλεμοι, ξεσαλωμένοι. Εύκολα μάλιστα γίνονται ακόμη περισσότερο αχρείοι, μόνο και μόνο για να εκδικηθούν ασυνείδητα τον ίδιο τους τον εαυτό, την απληστία τους.

Περαιτέρω, η ταυτότητα του «Φράγκου», που εγκαθίσταται στην κατακερματισμένη Ελλάδα, με τα αμέτρητα φέουδα, βαφτισμένα σε βασίλεια, δουκάτα, πριγκιπάτα κλπ, αρχίζει να κλονίζεται ακόμη περισσότερο. Ένας Φράγκος, που ζει λ.χ. δεκαετίες στο Μοριά, με το τόσοόμορφο τοπίο του, την στρατηγική, κομβική του θέση, την ισχυρή πολιτιστική παράδοσηκ.λ.π., ριζώνει παράξενα στα ξένα εδάφη, που πια τον στοιχειώνουν. Στο μεταξύ των πολιτισμικών ταυτοτήτων, μη μπορώντας να θυμηθεί ποιος ακριβώς είναι, θαμπωμένος απότον γύρω κόσμο, εν τέλει απομένει αυτός και η ψυχή του. Γίνεται καλός ή κακός, πατέρας ή δυνάστης, ανάλογα με το τι του υπαγορεύει μονάχα η καρδιά του.

Η μαγεία του μοντερνισμού του Φώτη Κόντογλου

(Μέρος Α, Τα Πάθη της Δημητσάνας)

από

 Δημήτρης Γ. Ιωάννου

Ένα από τα πλέον όμορφα βιβλία του νεώτερου μεγάλου δασκάλου του Γένους μας, του Φώτη Κόντογλου, είναι τα «Ταξίδια» (1928), όπου ο νέος ακόμη ξεριζωμένος Μικρότατης  παρουσιάζει μερικούς από τους πιο «σημαδιακούς» τόπους του ελληνισμού. Παντού κυριαρχεί η λαχτάρα του να ανακαλύψει, να μάθει, να χαρεί την ομορφιά της φύσης και των ανθρώπων. Η αφήγησή του, και καθώς μάλιστα έχει προηγηθεί το περίφημο «Συναξάρι του αϊ-Γιώργη του Χιοπολίτη», είναι πιο ζεστή και γλαφυρή, καθώς ήδη φαίνεται ότι έχει ανακαλύψει την έννοια του «καρδιακού κέντρου». Με άλλα λόγια, δεν τον ενδιαφέρει καθόλου να διαπιστώσει τι «εντύπωση» κάνει στον ατομικό του ψυχισμό ο ένας ή ο άλλος τόπος, με την μοντερνιστική έννοια της «εντύπωσης» – ο δικός του μοντερνισμός είναι πολύ διαφορετικός. «Εντύπωση», σε ό,τι αφορά την αφήγηση του Προυστ, της Γουλφ κλπ, σημαίνει αυτό που προσλαμβάνει το άχρονο καρτεσιανό υποκείμενο, το «ego», ανεξάρτητα από το «πράγμα καθεαυτό».  Ενδιαφέρει μόνο το πράγμα ως «φαινόμενο». Η πρόσβαση στον ίδιο τον κόσμο αντικειμενικά, καθώς καταρρέει μάλιστα η δυτική «ratio», θεωρείται αδύνατη, τα πάντα μεταβάλλονται στη Δύση σε απόλυτο υποκειμενισμό.

Ο Κόντογλου όμως ζητά να αφουγκραστεί τον αντικειμενικό τόπο, θέλει να αφήσει την όποια περιοχή να «αλλοιώσει» (υπάρχει η πατερική   έννοια της «αλλοίωσης») την ψυχή του, να την μεταμορφώσει εσωτερικά. Μετά από την περιήγησή του, θα φύγει διαφορετικός. Θα διαλέξουμε, για να το καταστήσουμε αυτό σαφές, ένα από τα πολλά μέρη που περιγράφει ο νέος προφήτης του ελληνισμού, την Δημητσάνα, ιστορικό χωριό, για το οποίο ευθύς εξαρχής λέγει τα εξής: «είναι ένα μέρος που το συμπαθά ο ξένος σα να ’ναι πατρίδα του… Μόλο που βρίσκεται πάνω στα βουνά, η όψη της είναι πολύ ήμερη. Το χαμοβούνι που ’ναι χτισμένο το  χωριό κι όλα ολοτρόγυρα μοιάζουνε στο χρώμα σα σπιτίσο ψωμί, ηλιοκαμένο και γλυκό στο μάτι». Η περιγραφή πολύ απέχει από το να είναι εντυπωσιοθηρική («impression», εξ ου και ο γνωστός όρος, «ιμπρεσιονισμός»). Όταν ένας πεινασμένος και ταλαιπωρημένος φτωχός, δέχεται από κάποιον που τον σπλαχνίζεται ζεστό σπιτικό ψωμί, δεν σχηματίζει κάποια «εντύπωση» για τον ευεργέτη του, αλλά γεννιέται μέσα στην καρδιά του η ευγνωμοσύνη, κάτι δηλαδή βαθύ και ουσιαστικό. Έτσι και ο Κόντογλου, νιώθει ευγνωμοσύνη για μεμονωμένα πρόσωπα, αλλά και για πολιτείες ολάκερες: εδώ για την Δημητσάνα.

Στην μικρή αυτή πολιτεία, οι κάτοικοι είναι «καλόγνωμοι»: να μια λέξη ιδιότυπη, άδικα ξεχασμένη στη σύγχρονη εποχή, που σημαίνει «μαθημένοι να μην κρίνουν εύκολα και αρνητικά τον άλλον», αλλά και «καλοπροαίρετοι, ικανοί να σε κάνουν να αισθανθείς όμορφα και να ανοίξεις   της ψυχή σου» (κάτι που δυστυχώς σήμερα κάνουμε μόνο ενώπιον του ψυχαναλυτή). Είναι επίσης και «φιλότιμοι», φιλόξενοι δηλαδή, αλλά με μια γνήσια διάθεση αυτοθυσίας. Από την καρδιακή αυτή στάση των ανθρώπων περιέργως επηρεάζεται το όλο τοπίο. Η ανθρώπινη διάθεση, η όλη τοποθέτηση ενός προσώπου, η κοσμοθεωρία του, έχει τη δυνατότητα να περνά πάντα και στον όλο τόπο. Υπάρχει λόγος π.χ. που σε μερικά νησιά του Αιγαίου, δεν ξέρεις τι είναι αυλή, τι δρόμος, τι πεζούλα κλπ, κάτι που αποθαύμασε μέχρι και ο αρχιτέκτονας Λε Κορμπυζιέ. Γι’ αυτό και μόνο με την θέα του οικισμού ο Κόντογλου αισθάνεται ασφάλεια, θαλπωρή. Νιώθει εκείνη την μοναδική ηδονή, που δεν υπάρχει άλλος τρόπος να την περιγράψεις αληθινά παρά μόνο η παρομοίωση: «ζεστό σπιτικό ψωμί, ηλιοκαμένο και γλυκό στο μάτι». Είναι αδύνατον πράγματι να εξαλείψουμε τον λόγο ως σχηματισμό, το «σχήμα λόγου», την κουβέντα μας ως σύμβολο.

Άνεμοι στην Ανάφη

Κάπως έτσι ζωγράφιζαν τα παιδιά που γεννήθηκαν στην δεκαετία του 1920 στην Ανάφη. Κι όχι μόνον. Κεντούσαν ακόμα και τ' αγόρια!

Έτσι διατήρησαν και οι σημερινοί κατοικοι την λαϊκή παράδοση.

Δεν είναι υπέροχο;

Από Sofia Nas

Το ξύλινο αλιευτικό σκάφος "Αθανάσιος Γ" προστέθηκε στην μεγάλη λίστα των "θυμάτων" του εκσυχρονισμού και του εξευρωπαϊσμού της χώρας μας.

Κλαίει η ψυχή σου, πονάει η καρδιά σου γι' αυτή τη βαρβαρότητα στο όνομα του εκσυγχρονισμού.... Είναι εκεί ζωντανό με ιστορία και μνήμες! Άνθρωποι ταξίδεψαν μαζί του σε ήρεμες και άγριες θάλασσες, μπουνάτσες και φουρτούνες, έδωσε ψωμί σε οικογένειες και είχε ζωή ακόμα... Και οι νόμοι της Ε.Ε. είναι αυστηροί... ΝΑ ΠΕΘΆΝΕΙ ΤΏΡΑ! 

Για λίγα ευρώ μιας επιδότησης, να πεθάνουν μαζί η ναυτοσύνη αυτής της γαλάζιας πατρίδας, και οι καραβομάστοροί της, και τα χιλιάδες χρόνια αγάπης για τη θάλασσα αυτού του τόπου! Πώς μπορεί να πεθάνει ένας έρωτας σαν είναι ζωντανός;

Γ.Τ.

Το ξύλινο αλιευτικό σκάφος "Αθανάσιος Γ" προστέθηκε στην μεγάλη λίστα των "θυμάτων" του εκσυχρονισμού και του εξευρωπαϊσμού της χώρας μας. Οι νόμοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης δυστυχώς δεν δίνουν το δικαίωμα στον ιδιοκτήτη να αποσύρει την άδεια αλιείας του σκάφους και να αλλάξει την χρήση του αλλά τον υποχρεώνουν να καταστρέψει ολοσχερώς το σκάφος. Σκάφη που μεγάλωσαν γενιές και οικογένειες διαλύονται και μαζί τους χάνεται η ναυτική παράδοση της Ελλάδας. 

Η αλυσίδα που μας ενώνει με το παρελθόν του λαού μας και μας κρατάει για να μην χαθούμε στην δίνη της παγκοσμιοποίησης, αποδυναμώνεται κάθε φορά που ένα τέτοιο σκάφος καταστρέφεται. Πολλές θα ήταν οι χρήσεις που θα μπορούσε να υπηρετήσει το "Αθανάσιος Γ" αν δεν ήταν απαραίτητη η καταστροφή του. Πόσο χρήσιμο θα ήταν να μετατρεπόταν αυτό το σκάφος σε επισκέψιμο για το κοινό ώστε να μπορούν να μαθαίνουν μικροί και μεγάλοι, λεπτομέρειες για την δύσκολη ζωή των ψαράδων των νησιών μας ? Η μήπως δεν θα ήταν μοναδική εμπειρία για τους ξένους τουρίστες της χώρας μας να δουν από κοντά ακόμα και να κάνουν βόλτα με ένα παραδοσιακό καραβόσκαρο σαν το "Αθανάσιος Γ";

 Δυστυχώς οι άνθρωποι σε θέσεις κλειδιά υπηρετούν τα συμφέροντα των αφεντικών τους και όχι του λαού μας για αυτό και τα εγκλήματα κατά της παράδοσης μας θα συνεχίζονται μέχρι να σβηστεί ολοκληρωτικά, εκτός αν έστω και αργά καταλάβουμε ποιο είναι τελικά το συμφέρον μας και παλέψουμε για αυτό. Μέχρι τότε σκάφη σαν το "Αθανάσιος Γ" από την Λυγιά της Λευκάδας θα οδηγούνται στην καταστροφή.

Παραδοσιακός Φούρνος Σαμοθράκης από το 1853

Όταν όλα παραδίδονται στο Μολώχ του εκσυγχρονισμού κάποιοι κρατούν ζωντανή την παράδοση του τόπου τους! Φάροι αντίστασης και πολιτισμού! Εύγε!

"Ο παραδοσιακός φούρνος Αντωνίου, λειτουργεί στη Χώρα της Σαμοθράκης από το 1853. Παράγει χειροποίητα ψωμιά και ειδικεύεται στα επτάζυμα παξιμαδια που χρειάζονται 33 ώρες για την παραγωγή τους".

Η καταστροφή ενός λαού μετριέται από την μεθοδευμένη καταστροφή της κουλτούρας του

έργο Κωνσταντίνος Γραμματόπουλος

Konstantinos Grammatopoulos

ΑΝΝΑ ΣΤΑΙΚΟΥ

Η καταστροφή ενός λαού μετριέται από την μεθοδευμένη καταστροφή της κουλτούρας του

Ο Πολιτισμός (Παράδοση) ενός τόπου αποτελεί το Αρχείο του δικού του Χρόνου

ΚΡΙΜΑ που ένας ολόκληρος λαός παραδέρνει σε μια απώλεια έστω προσωρινής (τέλος πάντων , λόγω ελπίδας να το πούμε προσωρινή) της δικής του ΜΝΗΜΗΣ

Εαν δεν αντιστραφεί η ολική έκλειψη ενός σηματωρού του παγκόσμιου πολιτισμού θα αποτελέσει την μεγαλύτερη κάθοδο στο σκοτάδι της Οικουμένης ολόκληρης

ΚΡΙΜΑ που ο πολιτισμός κομματικοποιείται με τρόπο που ολοκληρωτικά μόνο καθεστώτα το έχουν διαπράξει

Χάνα Άρεντ: το ξερίζωμα του ανθρώπου ως πηγή του ολοκληρωτισμού

Του Σπύρου Κουτρούλη

Μια πρώτη μορφή δημοσιεύθηκε στην ΡΗΞΗ φ. 130, 131, 132.

                                                     Α'

Η Χάνα Άρεντ και το έργο της αποτελεί σημείο αναφοράς αλλά  και σε πολλές περιπτώσεις σημείο αντιλεγόμενο. Ανέπτυξε ένα κριτικό λόγο που  επεκτάθηκε, σε διαφορετική αναλογία, σε όλα τα πολιτικά ρεύματα, στον καπιταλισμό, στον σταλινισμό, στον φασισμό. Στο τέλος δυσαρέστησε και το Ισραήλ με αφορμή το έργο της  για την δίκη του Άιχμαν.

Στην χώρα μας έχουν μεταφραστεί πολλά από τα σημαντικά της δοκίμια  όπως,"Περί  βίας", "Για την Επανάσταση",  "Η πολιτική φιλοσοφία του Κάντ" και η "Ανθρώπινη Κατάσταση". Το τελευταίο αποτελεί  ίσως το πιο σημαντικό από τα έργα της, που μεταφράστηκαν. Διαβάζουμε, σε αυτό, εύστοχες επισημάνσεις για την μοναξιά και το ξερίζωμα του σύγχρονου ανθρώπου  που προεικονίζουν πολλές από τις σκέψεις που θα θεμελιώσουν ότι περιγράφει ως το ολοκληρωτικό σύστημα όπως: "στις σύγχρονες περιστάσεις αυτή η αποστέρηση των "αντικειμενικών" σχέσεων  με τους άλλους και της πραγματικότητας  που αυτοί  εγγυούνται έχει καταστεί το μαζικό φαινόμενο της μοναξιάς κι έχει προσλάβει την πιο ακραία  και  πιο αντιανθρώπινη μορφή  της. Ο λόγος της οξύτητας αυτού του φαινομένου είναι ότι η μαζική κοινωνία δεν καταστρέφει μόνο την δημόσια σφαίρα αλλά και την ιδιωτική, δεν στερεί από τους ανθρώπους μόνο την θέση τους μέσα  στον κόσμο, αλλά τον ιδιωτικό τους οίκο, όπου κάποτε ένοιωθαν προφυλαγμένοι από τον κόσμο και όπου, εν πάση περιπτώσει, ακόμη και όσοι  αποκλείονταν από τον κόσμο  μπορούσαν να βρίσκουν ένα υποκατάστατό του στην θαλπωρή της εστίας και στην περιορισμένη πραγματικότητα της οικογενειακής ζωής"[1].

Για την επίθεση στον Ναό των Αγίων Αποστόλων

Η δημοτική παράταξη Μένουμε Θεσσαλονίκη, καταγγέλλει την εμπρηστική επίθεση, που πραγματοποιήθηκε χθες στον Ναό των Αγίων Αποστόλων, ως πράξη ακραίας μισαλλοδοξίας και μίσους. Ποτέ και κανείς μέχρι σήμερα δεν είχε διανοηθεί να στοχοποιήσει χώρους πίστης, πόσο μάλλον αυτό το λαμπρό μνημείο του 14ου αιώνα που συγκαταλέγεται στον κατάλογο Πολιτιστικής Κληρνομιάς της UNESCO, για να διατρανώσει την απαίτησή του για απόλυτη ιδεολογική ομοιομορφία. Αυτή η αντίληψη στην βάση της, είναι η ίδια που στα μέσα του προηγούμενου αιώνα οδήγησε την ανθρωπότητα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Έτσι σήμερα, οι δράστες της εν λόγω επίθεσης υποκριτικά καταγγέλλουν τις ολοκληρωτικές ιδεολογίες του παρελθόντος, μόνο και μόνο για να συγκαλύψουν το γεγονός ότι αντιπροσωπεύουν την σύγχρονή τους εκδοχή.

Για να αντιληφθούν οι αγαπητοί αναγνώστες την ιστορική και πολιτιστική σημασία του μνημείου, και κατ' αντιδιαστολή το μέγεθος της τύφλωσης που διακρίνει αυτόν τον μηδενιστικό τζιχαντισμό, αναδημοσιεύουμε ένα παλιότερο κείμενο του Γ. Ρακκά, για τον ναό των Δώδεκα Αποστόλων.

***

«Μετουσιωμένος Ανθρωπισμός»: Μια εντοιχισμένη μαρτυρία Αντίστασης για τον ναό των Αγίων Αποστόλων Θεσσαλονίκης

του Γιώργου Ρακκά

στον Τάσο και στην Άννα

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς πιστός για να νοιώσει αυτήν την τόσο ιδιαίτερη ιστορική εμπειρία μέσα στην Εκκλησία των 12 Αποστόλων της Θεσσαλονίκης• την περιέγραψε αριστουργηματικά ο Πεντζίκης, στις πρώτες σελίδες της Αρχιτεκτονικής της σκόρπιας ζωής, όπου θα μιλήσει για τα ψήγματα της εικονογράφησης και της ψηφιδογραφίας του, που κατάφεραν να επιβιώσουν έπειτα από τις σχολαστικότατες καταστροφές που υπέστησαν από τους Οθωμανούς, κατά τις πρώτες δεκαετίες που κατακτήθηκε η πόλη (1510-1530).