Ο Ευαγόρας δεν είχε κοινό όραμα με τους κατακτητές;

Του  Άριστου Μιχαηλίδη

Σκέψου να υπήρχε ένας απόκοσμος τρόπος και να ήξερε ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, ότι εξήντα ακριβώς χρόνια από το έγκλημα του θανάτου του, αυτοί για τους οποίους έδωσε τη ζωή του, θα συζητούσαν αν είναι σωστό να κάνουν έστω και επιφανειακή αναφορά στα πιστεύω και στους όρκους του. Ότι το ενωτικό δημοψήφισμα, που προηγήθηκε του δικού του αγώνα είναι σχιζοφρένεια να το αναφέρουμε στις τάξεις και να μαθαίνουν οι μαθητές ότι ο Ευαγόρας, ο Πήττας, ο Κάρυος, ο Μάτσης, ο Αυξεντίου, ο Παναγίδης και δεκάδες άλλοι, δεν ξύπνησαν ένα πρωί στα καλά καθούμενα και αποφάσισαν να προσφέρουν τη ζωή τους έτσι, χωρίς σκοπό, όπως την προσφέρουν σήμερα οι νεοκύπριοι στους δρόμους, μεθυσμένοι ή απλώς τρελαμένοι με τις ταχύτητες που πιάνουν τα αυτοκίνητά τους. Ότι, αυτή ήταν η μοίρα τους, γραμμένη εκατοντάδες χρόνια πριν από τους πατεράδες και τους παππούδες τους και δεν είχαν άλλη επιλογή, αφού έμαθαν να αναπνέουν μόνο για την ώρα της Ελευθερίας και της Ένωσης.

 

Σκέψου, ότι σήμερα υπάρχουν ακόμα κι εκπαιδευτικοί που λένε στους μαθητές ότι εκείνοι δεν ήταν ρεαλιστές. Στην πραγματικότητα εκείνοι ήταν οι πιο συνειδητοποιημένοι ρεαλιστές. Δεν είχαν αυταπάτες για να περιμένουν ότι θα εκπληρωθεί ως εκ θαύματος το όραμα της ελευθερίας αν ήταν καλά παιδιά και δεν ενοχλούσαν την αποικιοκρατία. Ούτε κορόιδευαν τους εαυτούς τους ότι δήθεν έχουν κοινό όραμα με τον κατακτητή της πατρίδας τους.

Λευτέρη Αερόπουλου "Εκ βαθέων στον Ευαγόρα Παλληκαρίδη" 'Εναρξη - Θα πάρω μια ανηφοριά

Ξημερώματα στις 14 Μαρτίου 1957 απαγχονίζεται από τους Άγγλους αποικιοκράτες ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης...

Μουσικό Εργαστήρι Σερρών - Κύπρος

Λευτέρη Αερόπουλου "Εκ βαθέων στον Ευαγόρα Παλληκαρίδη"

Β' ΜΕΡΟΣ

Φωνητικό σύνολο - Θεατρική ομάδα Μουσικού Εργαστηριού Σερρών

Λευκωσία 

(Δήμος Λευκωσίας) 11/03/2012 Κιν/θέατρο "Παλλάς"

Πάφος 

(Πολιτιστικός Σύλλογος "Ευαγόρας Παλληκαρίδης", Δήμος Πάφου, Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου) 13/03/2012 Μαρκίδειο θέατρο Πάφου

Μπροστά στην αγχόνη (1968) | Γ.Ζωγράφος | Θα πάρω μιάν ανηφοριά

Ξημερώματα στις 14 Μαρτίου 1957 απαγχονίζεται από τους Άγγλους αποικιοκράτες ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης...

- Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΩΓΡΑΦΟΣ τραγουδάει "Θα πάρω μιάν ανηφοριά" το περίφημο ποίημα του Εθνικού Ήρωα Ευαγόρα Παλληκαρίδη μελοποιημένο απο τον Νίκο Μαμαγκάκη στην πολεμική περιπέτεια Μπροστά στην αγχόνη (1968) σε παραγωγή , σκηνοθεσία και σενάριο Κώστα Ασημακόπουλου.

- Πρωταγωνιστούν Πέτρος Φυσσούν , Μάρω Κοντού , Μιχάλης Νικολινάκος , Μιράντα Μυράτ , Σπύρος Φωκάς , Μαίρη Λαλοπούλου , Ανδρέας Μπάρκουλης , Άγγελος Αντωνόπουλος , ο Βασιλάκης Καίλας κ.α.

Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης στις τελευταίες του στιγμές...

Εννιά δευτερόλεπτα. Τόσος χρόνος χρειάστηκε μέχρι να περάσει στην αιωνιότητα ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, σύμφωνα με τις σημειώσεις του δήμιού του.

Ο 19χρονος ήρωας από την Τσάδα, ο γενναίος αυτός πατριώτης, σύμφωνα με τις σημειώσεις που κρατούσε ο διαβόητος δήμιος της βρετανικής αποικιοκρατίας, Harry Allen, κατά τη διάρκεια των απαγχονισμών των ηρώων της ΕΟΚΑ, ξεψύχησε ηρωικά 9 δευτερόλεπτα μετά από τη στιγμή που άνοιξε η ξύλινη καταπακτή της αγχόνης.

 «Θ’ ακολουθήσω με θάρρος τη μοίρα μου. Ίσως αυτό να ναι το τελευταίο μου γράμμα. Μα πάλι δεν πειράζει. Δεν λυπάμαι για τίποτα. Ας χάσω το κάθε τι. Μια φορά κανείς πεθαίνει. Θα βαδίσω χαρούμενος στην τελευταία μου κατοικία. Τι σήμερα, τι αύριο; Όλοι πεθαίνουν μια μέρα. Είναι καλό πράγμα να πεθαίνει κανείς για την Ελλάδα. Ώρα 7:30. Η πιο όμορφη μέρα της ζωής μου. Η πιο όμορφη ώρα. Μη ρωτάτε γιατί».

Αυτό είχε γράψει στο τελευταίο γράμμα του.

Η πιο πάνω φωτογραφία ανέβηκε πριν από μερικές ώρες στο διαδίκτυο με τη λεζάντα «Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης στις τελευταίες του στιγμές...». Παρά τις πολλές προσπάθειες, δεν καταφέραμε να εντοπίσουμε την αρχική πηγή για να διαπιστώσουμε κατά πόσο απεικονίζει τον ίδιο τον ήρωα μαζί με τον ιερέα των Κεντρικών Φυλακών ή αν πρόκειται για σκηνή από κάποια ταινία-ντοκιμαντέρ αφιερωμένη στη ζωή και τη θυσία του. Αν όντως είναι αυθεντική, τότε απεικονίζει τον Παλληκαρίδη ίσως καθώς εξομολογείται από τον ιερέα Παπάντωνη Ερωτοκρίτου, λίγο πριν τον απαγχονισμό του που, όπως έχει γραφτεί με χρυσά γράμματα στο βιβλίο της ιστορίας, εκτυλίχθηκε τα μεσάνυχτα της 13ης Μαρτίου 1957.

Πιο κάτω, τα όσα διαδραματίστηκαν εκείνο το βράδυ, έτσι όπως τα περιγράφει με μεστή γραφή ο ίδιος ο Παπάντωνης μέσα στο βιβλίο του με τίτλο «Πώς έζησα το δράμα των Απαγχονισθέντων»:

Ήτο τόση ή βία του, ώστε νά διάταξη τήν έκτέλεσίν του προ τού μεσονυκτίου, ένώ δλους τούς προηγουμένους τούς έξετέλεσαν κατά τάς πρώτας πρωϊνάς ώρας, διότι ήθελε νά προλάβη μή τυχόν και ήρχετο χάρις άπό τήν Βασίλισσαν, διότι δλοι αυτό έπεριμένα μεν. Λέγεται δτι εδόθη ή χάρις, ήτο όμως άργά, αν πράγματι εδόθη.

Τό απόγευμα τής 13ης Μαρτίου ό διοργανωτής τών εκτελέσεων κ. Λκκερ μέ ενημέρωσε περί τής εκτελέσεως τού Παλληκαρίδη και ότι έπρεπε ώς συνήθως νά παραμείνω στάς Φύλακας.

ΑΝ ΘΕΣ ΝΑ ΜΑΘΕΙΣ ΝΕΑ ΜΟΥ – ΜΕΡΟΣ Β’: ΕΡΩΣ ΚΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ | ΕΝΩΣΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ

…καὶ σµίγουν καὶ χωρίζουν οἱ ἄνθρωποικαὶ δὲν παίρνει τίποτα ὁ ἕνας ἀπ᾿ τὸν ἄλλον.Γιατί ὁ ἔρωτας εἶναι ὁ πιὸ δύσκολος δρόµοςνὰ γνωριστοῦν.Γιατί οἱ ἄνθρωποι, σύντροφε, ζοῦν ἀπὸ τὴ στιγµὴποὺ βρίσκουν µιὰ θέσηστὴ ζωὴ τῶν ἄλλων.Καὶ τότε κατάλαβες γιατί οἱ ἀπελπισµένοιγίνονται οἱ πιὸ καλοὶ ἐπαναστάτες.

Τάσος Λειβαδίτης, Συμφωνία Αρ. 1

Έρως είναι η επιθυμία ν’ αποχτήσειςκάτι ωραίο που σε συγκίνησε.

Ευαγόρας Παλληκαρίδης, Ο «στίχος» που έγινε «πεζός»

Στο υπό παρουσίαση βιβλίο, Αν θες να μάθεις νέα μου, παρατηρούμε πως το φαινόμενο Έρωτας και Επανάσταση παίρνει σάρκα και οστά. Οι επιστολές του Βαγορή προς τη Λύα αναδεικνύουν τη θνητή πλευρά των αγωνιστών της ΕΟΚΑ. Αν και ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας έχει ξεκινήσει, ο Ευαγόρας δεν παραλείπει να γράψει στην αγαπημένη του φίλη και να την ενημερώσει για τη ζωή του, όπως επίσης και δεν παραλείπει να γράφει διαρκώς ποιήματα στην αγαπημένη του Ελλάδα.

Η αλληλογραφία τους μας φέρνει πιο κοντά με τον 17χρονο νέο που ήταν ερωτευμένος με τη ζωή. Και μέσα σε αυτήν το φλερτ και ο έρωτας ήταν αναπόσπαστα στοιχεία μιας ισορροπημένης κατάστασης. Δεν αποτελούσαν κάτι πρόσθετο ούτε θεωρείτο βάρος. Αντιθέτως, ήταν ένας τρόπος ζωής, με αυτόν τον τρόπο εξ άλλου πορεύτηκε με τόσο θάρρος και τόλμη στον αγώνα για την ελευθερία και την Ένωση. Από έρωτα για τις ιδέες του και τις αξίες του. Οι αγωνιστές μας δεν διακατέχονταν από φόβο ανάληψης ευθυνών ούτε στο θέμα της αγάπης, μα ούτε και στο θέμα του αγώνος. Και ίσως, σχολιάζοντας τα της εποχής μας, εδώ να έγκειται η μεγάλη μας διαφορά. Η δυσκολία μας να προσαρμοστούμε στη ζωή των άλλων ή να σπρώξουμε στην άκρη των εγωπαθή εαυτό μας και να μοιραστούμε χωρίς φόβο συναισθήματα ίσως αποτελεί μια παράμετρο που μας εμποδίζει κι από το να εξεγερθούμε ενάντια σε οτιδήποτε συμβατικό. Όπως ο έρωτας αποτελεί μια πάλη μέσα μας που έχει να κάνει με τις πιο ενδόμυχες ανασφάλειες και τους πιο κρυφούς μας φόβους, έτσι κι η επανάσταση μας φέρνει αντιμέτωπους με καταστάσεις που οφείλουμε να ανατρέψουμε. Για να φτάσουμε στον τελικό στόχο: μια ζωή διαρκής εξέγερση, πραγματωμένη αγάπη και ελευθερία.

ΑΝ ΘΕΣ ΝΑ ΜΑΘΕΙΣ ΝΕΑ ΜΟΥ: Ο ΕΡΩΤΑΣ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΟΚΑ | ΕΝΩΣΙΣ ΜΑΙΟΥ

Διαβάζοντας το Ανθες να μάθεις νέα μου, την αλληλογραφία που διατήρησαν εξ αποστάσεως για δύο περίπου χρόνια ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης με τη Λύα Χατζηαδάμου-Βότση, θεώρησα πως μία παρουσίαση δεν θα ήταν αρκετή. Και αυτό γιατί μέσα από το συγκεκριμένο βιβλίο, καθώς και μέσα από την αλληλογραφία ως είδος λογοτεχνίας, γεννιούνται πολλοί προβληματισμοί και αναλύσεις. Έτσι, για τα επόμενα δύο ή τρία τεύχη (συμπεριλαμβανομένου και αυτού), αντί βιβλιοπαρουσίασης, θα υπάρχει ένα κείμενο είτε βασισμένο εξ ολοκλήρου στο συγκεκριμένο βιβλίο είτε σε άλλο αφορμούμενο εξ αυτού.

Η αλληλογραφία είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο στη λογοτεχνία. Κι αυτό γιατί η αλληλογραφία είναι η λογοτεχνία του απολεσμένου άλλου. Γράφουμε για την απώλεια, την απουσία, την αγάπη, τον έρωτα, τη φιλία. Σε κάθε γράμμα εσωκλείουμε πάντα ένα μικρό μέρος του χαρακτήρα μας. Μια μικρή πινελιά του εγώ μας, την οποία φροντίζουμε να κοσμήσουμε γιατί πάντα υπάρχει ένας ενδιαφερόμενος παραλήπτης στην άλλην άκρη.Τα γράμματα έχουν περισσότερους από έναν σκοπό∙ ενημερώνουν, ιντριγκάρουν, συγκινούν, επαναφέρουν μνήμες. Και ο γραπτός λόγος προσφέρεται κατά πολύ για όλα όσα δυσκολευόμαστε να πούμε προφορικά. Είναι από μόνη της λογοτεχνία και πώς θα μπορούσε να μην αποτελεί μέρος της εξάλλου;

Βασική παράμετρος της αλληλογραφίας: η απουσία. Η αμφιβολία, η αίσθηση του κενού, η αναπόληση καθώς κι ο φόβος της λήθης γεννούν φράσεις λογοτεχνικές, ανεπιτήδευτες, καθώς μόνη έγνοια τους είναι να αποδείξουν το μεγαλείο της προσμονής, της ανιδιοτελούς αγάπης. Συνήθως, τα συναισθήματα παρουσιάζονται πιο αγνά, δημιουργώντας έναν πλατωνικό έρωτα που τρέφεται από λέξεις που προσπαθούν να υπερνικήσουν μεγαλειώδεις πράξεις, σε έναν ουσιαστικά άνισο αγώνα.

Το Κόκκινο Τετράδιο του 17χρονου Ευαγόρα Παλληκαρίδη στη 16χρονη Λύα Χατζηαδάμου Βότση του Ιουλίου 1955

ΕΙΡΗΣΘΩ Τετάρτη 3 Απριλίου 2013 "Σημερινή¨:

Ξ Ε Ρ Α Μ Ε ότι, τη Δευτέρα 5 Δεκεμβρίου 1955, ο 17χρονος μαθητής της Στ΄ τάξης του Ελληνικού Γυμνασίου Πάφου, Ευαγόρας Παλληκαρίδης, έχοντας πάρει την απόφαση απ’ την επόμενη μέρα ν’ ανέβει ένοπλος στα βουνά αντάρτης της Ε.Ο.Κ.Α., άφησε για τους συμμαθητές του χειρόγραφο αποχαιρετισμό που ο ίδιος τού ‘δωσε τον τίτλο «Εγερτήριον Σάλπισμα», με το μετέπειτα πασίγνωστο, χιλιοτραγουδημένο, κορυφαίο ποίημά του,

«θα πάρω μιαν ανηφοριά,
θα πάρω μονοπάτια,
να βρω τα σκαλοπάτια,
που παν’ στη Λευτεριά».

Τ Ω Ρ Α εν έτει 2013, ανακαλύπτουμε ότι, την ίδια μέρα, 5.12.1955, ο ίδιος το έγραψε και σε αεροπορικό επιστολόχαρτο, με το γραμματόσημο της κεφαλής της βασίλισσας Ελισάβετ των 25 μιλς και το ‘στειλε στην 16χρονη αγαπημένη του,

τη Λύα Χ’’Αδάμου Βότση, η οποία απ’ τον Ιούλιο του ’55 είχε μεταναστεύσει στη Ν. Αφρική.

«Είναι το τελευταίο μου γράμμα», 

έγραφε στην εισαγωγή πριν από τους στίχους του. Και μετά:

«Φεύγω το απόγευμα… συγχώρεσέ με που δεν μπορώ να γράψω περισσότερα. Γειά σου, Λύα. Μη λυπηθής αν μάθης πως πέθανα… Γειά σου για πάντα. Φιλικώς, Ευαγόρας».

Ευαγόρας Παλληκαρίδης (1938-1957) - Ο έφηβος ήρωας και ποιητής της μαρτυρικής Κύπρου

«Θα πάρω μιαν ανηφοριά, θα πάρω μονοπάτια, να βρω τα σκαλοπάτια που παν στη Λευτεριά».

Ευαγόρας Παλληκαρίδης.

Στα λόγια τα καταφέρνουν πολλοί. Πόσοι όμως έκαναν τα γραπτά τους πράξη; Πόσοι είχαν το θάρρος ενός νεαρού μαθητή, που επέλεξε να μετακομίσει στα 18 του χρόνια στο «Πάνθεον των Ηρώων»;

Ο νεαρός ήρωας του αγώνα της ΕΟΚΑ, οραματιστής και ποιητής ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας του αστυνομικού Μιλτιάδη Θεοδώρου από τη Λάπηθο Λάρνακας κι εγγονός του Θεόδωρου Παλληκαρά απ’ τον οποίο πήρε το επίθετό του ο ήρωας. Ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης γεννήθηκε στην Τσάδα της Πάφου, στις 28 Φεβρουαρίου 1938. Ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας του Μιλτιάδη. Στην οικογένεια του Ευαγόρα ανήκει –δεύτερος ξάδερφος– και ο ήρωας Στέλιος Μαυρομμάτης, απαγχονισθέντας ήρωας της ΕΟΚΑ.

Από το σχολείο άρχισε να φαίνεται το συγγραφικό του ταλέντο, δημιουργεί τη σχολική εφημερίδα της τάξης του την οποία γράφει σχεδόν ολόκληρη μόνος του. Το Φθινόπωρο του 1950 εγγράφεται στο Γυμνάσιο στο Κτήμα, καθώς μετακόμισαν εκεί οι γονείς του το 1949. Εκείνη την εποχή ξεκινά να γράφει στίχους. Πέρασε τις 6 τάξεις του Δημοτικού σχολείου με άριστα. Πάντα ο ίδιος, ντροπαλός, φιλότιμος, σοβαρός και ήρεμος. Η φυσική του Εξυπνάδα τον κάνει να ξεχωρίζει γρήγορα. Το ύφος του ευγενικό, λεπτό, τονίζεται από τη ζωηρότητα της εφηβική ηλικίας και αφήνει στις μνήμες των συμμαθητών του και των άλλων που τον γνώρισαν, ανεξίτηλες εντυπώσεις.

Η μανία του για τους στίχους ήταν μεγάλη. Δεν άφηνε τετράδιο ή περιθώριο βιβλίου που να μη το γεμίσει με στίχους. Συνολικά μας άφησε γύρω στα 500 ποιήματα και πολλές δεκάδες σελίδες πεζών και επιστολών. Τα ποιήματα του μπορούμε να τα ξεχωρίσουμε σε πατριωτικά, θρησκευτικά, εύθυμα–σατιρικά και ερωτικά. Σε αυτά τα τελευταία, που αποτελούν και το μεγαλύτερο μέρος της ποιητικής του παραγωγής ξεχωρίζει...:

Την Ελλάδα αγαπώ, αλλά και σένα

μ’ έναν έρωτα μεγάλο, αληθινό,
τα γαλάζια σου τα μάτια τα θλιμμένα

τον καθάριο της θυμίζουν ουρανό.