Του Δημήτρη Μάρτου*
«Η Τουρκία πρέπει να είναι προετοιμασμένη, ώστε να απαντήσει με την απαιτούμενη σκληρότητα σε κάθε γεγονός που απειλεί τους στρατηγικούς της υπολογισμούς».Αχμέτ Νταβούτογλου
Δεν πρόκειται για δόγμα ασφάλειας της Τουρκίας αλλά για απροκάλυπτη διακήρυξη επέκτασης και ιμπεριαλισμού. Ένας λογικός κόσμος θα καθιστούσε τέτοιες απόψεις ανάγνωσμα μόνο για ψυχοπαθείς.
Το θεωρητικό πλαίσιο που συγκροτεί την περιφερειακή και πλανητική στρατηγική της Τουρκίας, τη λεγόμενη και «Υψηλή Στρατηγική» της, είναι το βιβλίο (2001) του Αχμέτ Νταβούτογλου, π. Υπ. Εσωτερικών και πρωθυπουργού της Τουρκίας: «Στρατηγικό βάθος-Η Διεθνής Θέση της Τουρκίας». Πρόκειται κάτι σαν τη βίβλο του τουρκικού μεγαλοϊδεατισμού, που καλλιεργείται στην κοινωνία, στα πανεπιστήμια, στα πολιτικά σώματα και στους διπλωμάτες. Προκρίνει μια στρατηγική (πολιτισμική, πολιτική, οικονομική) που θα καταστήσουν την Τουρκία ηγεμονική –κυριαρχική όχι μόνον στους κόσμους του Ισλάμ αλλά και σ’ έναν κόσμο ολιγοεθνικό, όπου η ίδια θα αποτελεί μέλος του κλαμπ των ισχυρών εθνών κρατών, που θα απορροφήσουν τα αδύναμα και μικρά έθνη-πολιτισμούς του κόσμου. Συστηματοποιεί το ιμπεριαλιστικό πνεύμα που αποπνέει από το ιστορικό και γεωγραφικό βάθος της τουρκικής κοινωνίας (οθωμανική αυτοκρατορία και Ισλάμ) και το συναρθρώνει με την εμπειρία του κεμαλικού έθνους-Κράτους, του οποίου η πνευματικότητα εισήχθει από τη Δύση, με τις ιμπεριαλιστικές της επιτηδεύσεις (έλεγχοι-κατακτήσεις-εξοντώσεις). Στα πλαίσια των «στρατηγικών υπολογισμών» μπορεί να ερμηνευτεί και η εξοπλιστική-μιλιταριστική μανία η οποία έχει καταλάβει τα τελευταία χρόνια τις τουρκικές πολιτικοστρατιωτικές ελίτ.
Ιστορικά, αυτό που καθόρισε τον τουρκικό ιμπεριαλισμό ήταν όχι μόνον οι ιστορικές καταβολές και η γεωπολιτική θέση αλλά και η συνάρθρωση του με το δυτικό ιμπεριαλισμό. Ο κεμαλικός εκδυτικισμός αντλούσε πάντοτε τις εμπνεύσεις του από το Δίκαιο του Ισχυρότερου και όχι το Διεθνές Δίκαιο: «Η ζωή σημαίνει πόλεμο και σύγκρουση. Η νίκη στη ζωή ταυτίζεται με την απόλυτη επικράτηση στον πόλεμο» έλεγε ο ‘’πατέρας’’ του τουρκικού κράτους (Κεμάλ: Ομιλίες, Νέα Σύνορα, 1995, σ.134).
Οι ιμπεριαλισμοί, πιστεύουν ότι ο φορέας της Ορθοφροσύνης και του Δικαίου είναι η Ισχύς των Κρατών και όχι το Δίκαιο των Λαών. Ο Κεμάλ είχε σαν πρότυπα τα ισχυρά κράτη της Δύσης, ιδιαίτερα την Ιταλία και την Γερμανία. Θεωρούσε ολοκληρωμένο και σωστό ένα εθνικό κράτος όταν ήταν και ιμπεριαλιστικό. «Η Ιταλία είναι μια σωστή ιμπεριαλιστική χώρα» (Κεμάλ: Ομιλίες, σ. 65) σημείωνε ένας αξιωματούχος του σ’ ένα γράμμα προς τον ίδιο. Ο ιμπεριαλισμός θεωρήθηκε ως η ουσία του εθνικού κράτους και του εκσυγχρονισμού.
Το ερώτημα αν αντιμετωπίζουμε μια νέα αυτόνομη τουρκική στρατηγική ή μια ανακατανομή ρόλων από την κυρίαρχη ιμπεριαλιστική δύναμη ΗΠΑ-Δύση, δεν έχει και τόσο σημασία, αφού δεν βρίσκονται σε αντίθεση αλλά σε συνάρθρωση. Γιατί η προώθηση αυτόνομης τουρκικής στρατηγικής είναι όχι μόνον προϊόν της ιστορίας και συνείδηση της κάθε τουρκικής κυβέρνησης, αλλά μπορεί να αναδειχθεί μόνον στα πλαίσια ανακατανομής ρόλων από τη Δύση-ΗΠΑ.