Γερμανία-Τουρκία: Επιβεβαιώνεται ο διαχρονικός γεωπολιτικός έρωτας

Του Κώστα Μελά

Ο τρόπος που το Βερολίνο αντιμετωπίζει την απόφαση του Ερντογάν το τουρκικό κράτος να στείλει μαζικά χιλιάδες μετανάστες στον Έβρο και στα μικρασιατικά παράλια με σκοπό να περάσουν βιαίως στην Ελλάδα, επιβεβαιώνει για μία ακόμα φορά τον διαχρονικό γεωπολιτικό έρωτα της Γερμανίας προς την Τουρκία.

Για τη μεταπολεμική Γερμανία (ίσως, υπό μια έννοια, και για την Γερμανική Αυτοκρατορία από την ίδρυσή της το 1871) οι οικονομικές σχέσεις αποτελούν έναν πολύ σημαντικό παράγοντα αλληλεξάρτησης σε διακρατικό επίπεδο. Για την αντίληψη των Γερμανών, η οικονομική ισχύς αποτελεί παράγοντα εξαιρετικής αποτελεσματικότητας, προκειμένου να εδραιωθεί η κυριαρχία τους επί άλλων χωρών. Ανεξαρτήτως αν για τη Γερμανία η κυριαρχία επιτυγχάνεται, τελικά, μέσω της πολιτικοστρατιωτικής ισχύος, όταν αυτή δεν είναι εφικτή, η οικονομική εξάρτηση των άλλων χωρών αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση, προκειμένου να δημιουργηθούν οι όροι για την τελική κυριάρχηση.

Οι γερμανοτουρκικές σχέσεις ανάγονται στην εποχή της Γερμανικής Αυτοκρατορίας και της αντίστοιχης Οθωμανικής (τέλος 19ου αιώνα) και συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Οι σχέσεις τους είναι πολιτικές, στρατιωτικές και οικονομικές. Οι δύο αυτοκρατορίες συμβίωναν εκείνη την περίοδο με βάση τη στρατηγική τους συμπληρωματικότητα, αλλά με προοπτικές διαφορετικές.Η μια, η νέα γερμανική αυτοκρατορία του Γουλιέλμου, ανερχόμενη δύναμη στην κεντρική Ευρώπη προσπαθούσε να ανταγωνιστεί τις μεγάλες δυτικές δυνάμεις, Αγγλία και Γαλλία. Η άλλη αυτοκρατορία, "ο ασθενής της Ευρώπης", προσπαθούσε να αποφύγει τη διαφαινόμενη πολιτική και οικονομική κατάρρευση. Όμως, η Οθωμανική Αυτοκρατορία κατείχε μια στρατηγική γεωγραφική θέση εκείνη την εποχή, επειδή είχε τον έλεγχο της διώρυγας του Σουέζ.

Το 1896 ο Αυτοκράτορας Γουλιέλμος ΙΙ αρχίζει τη νέα αποικιακή πολιτική της Γερμανίας (μετά την αποπομπή του καγκελαρίου Μπίσμαρκ), προκειμένου η αυτοκρατορία "να βρει μια θέση στον ήλιο" και η Τουρκία ανακαλύπτει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον στα μάτια του Βερολίνου. Η Γερμανία είχε ανάγκη από την υποστήριξη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Το Orient Express συνέδεε τη Δυτική Ευρώπη, μέσω των Βαλκανίων, με την Κωνσταντινούπολη από το 1889 και ο Σουλτάνος Abdul-Hamid II δέχτηκε αίτημα από τον ίδιο τον Αυτοκράτορα Γουλιέλμο ΙΙ να επεκταθεί η σιδηροδρομική γραμμή μέχρι τη Βαγδάτη, διαμέσου της Ανατολίας. Στόχος ήταν η μετέπειτα επέκταση μέχρι τη Βασόρα ώστε να φθάσει στον Περσικό Κόλπο και να υπάρχει πρόσβαση στην Ινδία προκειμένου να υπάρξει ναυτική βάση του γερμανικού στόλου. Μία γεωστρατηγική θέση που θα έφερνε σε δύσκολη θέση την Αγγλία.

Η Γερμανία άνοιξε τις πόρτες της

Οι αριθμοί αποδεικνύουν ότι η παγκοσμιοποίηση παράγει ανισότητα

Μελάς Κώστας

Η παγκοσμιοποίηση δεν είναι η μόνη περίοδο κατά την οποία παρατηρείται μεγέθυνση του ΑΕΠ. Οι οικονομολόγοι που εκφράζονται θετικά για τις οικονομικές εξελίξεις στον πλανήτη τα τελευταία 30 χρόνια, αναφερόμενοι στη μακροχρόνια εξελικτική, σχεδόν φυσική εξέλιξη του ΑΕΠ και του κατά κεφαλή ΑΕΠ, χρειάζεται να μελετήσουν συγκριτικά και τα αντίστοιχα μεγέθη π.χ. την περίοδο 1960-90.

Αν το κάνουν θα αντιληφθούν ότι η αύξηση του κατά κεφαλή εισοδήματος υπήρχε και πριν την περίοδο της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης (Γράφημα 1). Και μάλιστα με μεγαλύτερους ρυθμούς από αυτούς των τελευταίων 30 χρόνων (Γράφημα 2).

Γράφημα 1.

Επομένως κανείς δεν αμφισβητεί ότι η παγκόσμια οικονομία μεγεθύνεται. Το πρόβλημα συνίσταται στην  κατανομή του παραγόμενου εισοδήματος. Δεν το αρνείται κανείς σήμερα αυτό, ούτε το ΔΝΤ, ούτε η Παγκόσμια Τράπεζα ούτε ο ΟΗΕ).

Η αυξημένη ανισοκατανομή  του εισοδήματος αποτελεί ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια της σταθερότητας του ίδιου του συστήματος. Διαπιστώνονται αυξημένες ανισότητες κατανομής εντός των χωρών και ανισότητες μεταξύ των χωρών μετρούμενες με το κατά κεφαλή εισόδημα.

Γράφημα 2.

Στα παρακάτω γραφήματα παρουσιάζεται η εξέλιξη της ανισοκατανομής του εισοδήματος στις χώρες BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, Νότια Αφρική) που θεωρούνται ότι καλύτερο έχει να δείξει η περίοδος της παγκοσμιοποίησης από την άποψη της μεγέθυνσης του ΑΕΠ. Η αύξηση της ανισοκατανομής είναι εμφανής δια γυμνού οφθαλμού.

Τι κρύβει η λατρεία της Αριστεράς για την πολυπολιτισμικότητα

Του Κώστα Μελά

Ο τρόπος που λειτουργεί το διεθνές οικονομικό σύστημα επιβάλλει ομοιόμορφες συμπεριφορές σε όσους ζουν και εργάζονται σύμφωνα με τους κανόνες του: ταυτόσημες οικονομικές δραστηριότητες, ίδιους τρόπους διασκέδασης, όμοια καταναλωτικά προϊόντα, ίδια εκπαίδευση, όμοιο μέλλον. Οι υπέρμαχοι της πολυπολιτισμικότητας βλέπουν μόνο τον πολιτισμό και αγνοούν την υλική παραγωγική-συναλλακτική βάση. Η πολυπολιτισμικότητα δεν είναι το αντίθετο της ομοιομορφίας και της ομογενοποίησης, αλλά το προϊόν τους.

Οι κοινωνιολογικές διαφοροποιήσεις δεν συνιστούν και πολιτισμικές διαφορές. Ελάχιστοι ασχολούνται με το οικονομικό περιεχόμενο της πολυπολιτισμικότητας. Σήμερα στις κοινωνίες της αναπτυγμένης Δύσης , όροι όπως "πολυπολιτισμικότητα", "πολιτισμικός πλουραλισμός" και "πολιτισμική διαφορετικότητα" δεν προσδιορίζουν διαφορετικές ζωές, αλλά διαφορετικά στιλ ζωής.

Στον χώρο της ιδεολογίας επικρατεί πλουραλισμός, ο οποίος δεν μπορεί να αντιστοιχηθεί με τη μονοσήμαντη γλώσσα της οικονομίας και της τεχνολογικής βάσης. Ο πλουραλισμός αυτός, όμως, είναι αποφασιστικής σημασίας για τη λειτουργία της οικονομίας, δεδομένου ότι αυτή στηρίζεται πρωτίστως στη μαζική κατανάλωση, η οποία με τη σειρά της δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς ηδονιστικές στάσεις. Αυτές από τη φύση τους συνεπάγονται τον πλουραλισμό των αξιών ή την αδιαφορία στο ηθικό επίπεδο.

Πολυπολιτισμικότητα έναντι υλισμού

Είναι αξιοσημείωτο ότι οι αριστεροί υπέρμαχοι της πολυπολιτισμικότητας δεν έχουν πάρει χαμπάρι τι πραγματικά συμβαίνει. Οι "ομογενοποιητικές" τάσεις της κοινωνίας πηγάζουν από την κοινωνική πραγματικότητα και όχι από μια αντίληψη ίσων δικαιωμάτων, όπως ισχυρίζονται οι φιλελεύθεροι και οι αριστεροί υπέρμαχοι της πολυπολιτισμικότητας. Αυτοί οι τελευταίοι, μάλιστα, γλιστρούν από την πολυπολιτισμικότητα στις πολιτισμικές διαφορές, στους τρόπους ζωής, ακόμη και στους τρόπους θεώρησης του κόσμου σαν να πρόκειται για το ίδιο πράγμα.

«Δεν υπάρχει κόμμα που να μη μαίνεται κατά της πατρίδας» - Κώστας Μελάς

 

Αν κλείσουμε τα αυτιά μας στις συνεχείς φωνασκίες που καλύπτουν όλο και περισσότερο τον χώρο της ύπαρξής μας και επιχειρήσουμε να στοχαστούμε για τη σημερινή ελληνική πραγματικότητα, ίσως να αντιληφθούμε την κατάσταση του πολιτικού συστήματος και τις εγγενείς αδυναμίες του να αντιμετωπίσει τα πολύπλευρα και πολυεπίπεδα προβλήματα της χώρας.

Πολλοί είχαν ελπίσει ότι η βαθιά πολύπλευρη κρίση που διέρχεται η Ελλάδα θα οδηγούσε σε στοιχειώδη ποιοτική αλλαγή της συμπεριφοράς των πολιτικών κομμάτων. Η αδήριτη πραγματικότητα, όμως, δικαιώνει όσους είχαν τολμήσει να υποστηρίξουν ότι αντιθέτως αυτή όχι μόνο θα παραμείνει η ίδια, αλλά και θα κατρακυλήσει σε χειρότερα επίπεδα. Μάλιστα η συμπεριφορά των πολιτικών κομμάτων οδηγεί σε οδυνηρές σκέψεις, δικαιώνοντας τον Paul Valery ότι τελικά «δεν υπάρχει πολιτικό κόμμα που να μη μαίνεται κατά της πατρίδας».

Είναι αξιοσημείωτο, μάλιστα, ότι οι πολιτικές ηγεσίες δεν δίνουν καμία εξήγηση. Κάθε κόμμα έχει τα δικά του σκοτεινά σημεία, τις κρυφές του εκατόμβες και τα ανομολόγητα όνειρά του. Τους θησαυρούς του από απερίσκεπτα πράγματα και από προπέτειες. Όσα λησμόνησε στα σχέδιά του και όσα θέλει να κάνει να ξεχάσουν οι άλλοι. Αποσύρουν, προκειμένου να επιβιώσουν, όλα εκείνα τα οποία υπόσχονται, προκειμένου να εξασφαλίσουν την ύπαρξή τους. Συμπεριφέρονται κατά τρόπο δημαγωγικό-λαϊκιστικό, όσο βρίσκονται εκτός εξουσίας, και άλλο τόσο και περισσότερο όταν βρίσκονται στην εξουσία.

Η μόνη σταθερά είναι η προσπάθεια κάθε κόμματος να επιβάλλει τη βούλησή του στον εγχώριο αντίπαλο. Πολλές φορές επιτυγχάνει το ένα κόμμα να επιβάλει τη βούλησή του επί των αντιπάλων του, αλλά άλλες τόσες φορές αυτή η προσπάθεια έχει αποδειχθεί μοιραία. Τα συμφέροντα της χώρας δεν πρέπει να συγχέονται με τις προσδοκίες κάθε πολιτικού κόμματος. Η εκπλήρωση των επιθυμιών τους δεν μας απομακρύνει από τη δυστυχία ή και τον χαμό της χώρας. Εν τω μεταξύ, για να θυμηθούμε τον Σεφέρη «η Ελλάδα ταξιδεύει».

Ο εγκλωβισμός της "σιωπηλής πλειοψηφίας"

Προϋπολογισμός 2020: Ακτινογραφώντας το προσχέδιο

Του Κώστα Μελά

Μεγέθυνση του ΑΕΠ κατά 2,8% το 2020 προβλέπει ο προϋπολογισμός του υπουργείου Οικονομικών. Η πρόβλεψή του είναι πολύ πιο αισιόδοξη σε σχέση με τις αντίστοιχες προβλέψεις που έχουν δημοσιοποιήσει διεθνείς οργανισμοί (Κομισιόν, ΟΟΣΑ, ΔΝΤ), όπου ο μέγιστος ρυθμός εκτιμάται στο 2,2%. Η εκτίμηση του υπουργείου Οικονομικών βασίζεται στο ότι ο ρυθμός μεγέθυνσης για το 2019 θα κλείσει στο 2% κάτι που δεν είναι με τα σημερινά στοιχεία βέβαιο. Πιθανότερο θεωρείται να ανέλθει στο 1,8%.

Η πρόβλεψη για 2,8% αντικατοπτρίζει, σύμφωνα με το προσχέδιο του προϋπολογισμού, τη δυναμική όλων των συνιστωσών της εγχώριας ζήτησης, που οδηγεί τον ρυθμό αύξησης της τελευταίας σε επιτάχυνση έναντι του 2019 (2,9% έναντι 1,8%). Όλες οι συνιστώσες της εγχώριας ζήτησης θα έχουν θετική συμβολή στη μεγέθυνσή της.

Η ιδιωτική κατανάλωση προβλέπεται να αυξηθεί κατά 1,8%, σημαντικά υψηλότερα σε σχέση με την αύξηση 0,6% που εκτιμάται για το 2019. Η αναθεώρηση αυτή θεωρείται πολύ αισιόδοξη, λαμβανομένου υπόψη ότι το πρώτο εξάμηνο του 2019 η ιδιωτική κατανάλωση σημείωσε κάμψη (0,4%), σε σχέση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2018. Ωστόσο, η περαιτέρω αποκλιμάκωση της ανεργίας και η ενδεχόμενη βελτίωση του οικονομικού κλίματος μπορεί να οδηγήσει σε τόνωση της ιδιωτικής κατανάλωσης.

Ακόμη, η αύξηση του κατώτατου μισθού και τα επεκτατικά δημοσιονομικά μέτρα που έχουν ψηφισθεί εντός του 2019 (χορήγηση "13ης σύνταξης", αναπροσαρμογές στις συντάξεις χηρείας, μειώσεις των συντελεστών ΦΠΑ, διεύρυνση μειώσεων ΕΝΦΙΑ), είναι αναμενόμενο να παράσχουν επιπρόσθετη υποστήριξη στην ιδιωτική κατανάλωση, εφόσον δεν αποδυναμωθούν από κάποιο νέο περιοριστικό μέτρο στις συντάξεις, τις αντικειμενικές αξίες υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ, ή στο ύψος του αφορολόγητου.

Η μεγάλη απαξίωση της Ευρωπαϊκής Αριστεράς στις Ευρωεκλογές του Μαΐου 2019

Του Κώστα Μελά

Οι ευρωεκλογές του Μαΐου 2019 χαρακτηρίστηκαν από τις μεγάλες απώλειες των Σοσιαλδημοκρατών, των Συντηρητικών και των Αριστερών κομμάτων.

 Κυρίως, όμως, δείχνουν τη μεγάλη απαξίωση της Αριστεράς στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι και στις προβληματικές που αναπτύσσονται σε αυτόν. Η απαξίωση αυτή δεν οφείλεται μόνο στις αποτυχημένες προεκλογικές εκστρατείες αρκετών κρατών μελών της ΕΕ, στα προβληματικά μηνύματα, τις λανθασμένες στοχεύσεις, τους εσωτερικούς πολέμους, την κατάτμηση των αριστερών κομμάτων, τάσεων, κινημάτων, φορέων. Η απώλεια εκατοντάδων χιλιάδων ψηφοφόρων έχει βαθύτερες αιτίες και αποτελεί την έκφραση μιας μακροχρόνιας αποτυχίας.

Φαίνεται ότι μέχρι σήμερα, δεν έχουν γίνει κατανοητά τα αίτια και τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της αποτυχίας του κρατικού σοσιαλισμού της Ανατολικής Ευρώπης για την Αριστερά όλης της Ευρώπης. Δεν είναι μόνο οι κομμουνιστές και οι σοσιαλιστές της Ανατολικής Ευρώπης που απέτυχαν να δημιουργήσουν μια εναλλακτική κοινωνία απέναντι στην καπιταλιστική, αφού ούτε η ιστορική Αριστερά της Δυτικής Ευρώπης μπόρεσε να αντλήσει ουσιαστικά συμπεράσματα ή να εμποδίσει την ντε φάκτο κατάρρευσή της στις μεγαλύτερες οικονομίες της Δυτικής Ευρώπης, με πειστικές εναλλακτικές προτάσεις. Με αποτέλεσμα, η Αριστερά συνολικά, σπάνια να είναι σε θέση να αρθρώσει προοδευτικά μηνύματα ή, για να το πούμε καλύτερα, ευρωπαϊκά οράματα με αριστερή προοπτική. Μέχρι στιγμής μοιάζει, τόσο πολιτικά όσο και πολιτισμικά, με απολίθωμα του περασμένου αιώνα.

Γενικά, η Αριστερά δεν κατάφερε να προτείνει ένα συνεκτικό σχέδιο  για το όραμά της για μια άλλη Ευρώπη, ή για να ξεκαθαρίσει τη σχέση της με την ΕΕ. 

• Ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος της ΕΕ εν όψει των παγκόσμιων προβλημάτων, όπως η κλιματική καταστροφή, η υπερθέρμανση του πλανήτη, οι παγκόσμιες μεταναστευτικές ροές και η βιώσιμη παγκόσμια ανάπτυξη; 
• Πώς συνεχίζει η Αριστερά να αντιμετωπίζει την παγκοσμιοποίηση; Προς ποια κατεύθυνση θα πρέπει να αναπτυχθούν οι σχέσεις μεταξύ ΕΕ και κρατών μελών, μεταξύ περιφερειών και δήμων, μεταξύ της Ευρώπης και του ενιαίου κόσμου στον οποίο ζούμε; 

Η οικονομική κατρακύλα της Ελλάδας σε τρείς δείκτες - Κώστας Μελάς

 

Στο Σχήμα 1, παρουσιάζουμε την πραγματική κατά κεφαλήν δαπάνη στην Ελλάδα (μονάδες αγοραστικής δύναμης, PPS), σε όρους ΑΕΠ, κατανάλωσης και επένδυσης, από το 2007 μέχρι το 2018. Η παράθεση των στοιχείων γίνεται σε όρους δείκτη, σε σύγκριση με την ΕΕ-28. 2007=100. Επιλέγουμε για σχολιασμό τέσσερις συγκεκριμένες ημερομηνίες:

Το έτος 2007 που αποτελεί το σημείο που τελείωσε η 15ης ανοδική πορεία του κύκλου της ελληνικής οικονομίας, το έτος 2010 που αποτελεί το πρώτο έτος των μνημονίων (κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ), το έτος 2014 που ουσιαστικά τελειώνει η διακυβέρνηση της χώρας από τη ΝΔ-ΠΑΣΟΚ και το έτος 2018 (τετραετής διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ).

Το 2007 το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ελλάδα αντιστοιχούσε στο 93% της ΕΕ-28. Η κατά κεφαλή ατομική καταναλωτική δαπάνη, ένα μέτρο του επιπέδου υλικής ευημερίας των νοικοκυριών, ήταν στο 100% του επιπέδου της ΕΕ-28. Τέλος, στην κατά κεφαλήν επένδυση παγίων, η ελληνική οικονομία βρισκόταν στο 108% της ΕΕ-28.

Το 2010, το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ελλάδα αντιστοιχούσε στο 85% της ΕΕ-28. Η κατά κεφαλή ατομική καταναλωτική δαπάνη ήταν στο 95% του επιπέδου της ΕΕ-28. Τέλος, στην κατά κεφαλήν επένδυση παγίων, η ελληνική οικονομία βρισκόταν στο 75% της ΕΕ-28.

Το 2014, το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ελλάδα αντιστοιχούσε στο 70% της ΕΕ-28. Η κατά κεφαλή ατομική καταναλωτική δαπάνη ήταν στο 78% και η κατά κεφαλήν επένδυση παγίων στο 45% της ΕΕ-28.

Το 2018, το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ελλάδα αντιστοιχούσε στο 68% της ΕΕ-28. Η κατά κεφαλή ατομική καταναλωτική δαπάνη ήταν στο 76% του επιπέδου της ΕΕ-28. Τέλος, στην κατά κεφαλήν επένδυσης παγίων, η ελληνική οικονομία βρισκόταν στο 37% της ΕΕ-28.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 12 χρόνων και εφαρμογής τριών μνημονίων (με την ίδια οικονομική λογική) παρατηρούμε ότι:

Ανεπίκαιρο το «Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» – Επικράτησε η βαρβαρότητα

Κώστας Μελάς

 

Η γνωστή ρήση της Ρόζας Λούξεμπουργκ «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» χρησιμοποιείται εύκολα από τον καθένα για την κατάδειξη δήθεν μιας ιστορικής νομοτέλειας. Στην ιστορία, όμως, δεν υπάρχουν νομοτέλειες. Χρησιμοποιείται, επίσης, και προς επίρρωση πολιτικών και ιδεολογικών απόψεων, συνηθισμένο φαινόμενο στην απατηλή εποχή της μετανεωτερικότητας όπου όλοι έχουν απόψεις επί παντός επιστητού.

Η συγκεκριμένη ρήση αντανακλά μια συγκεκριμένη ιστορική πραγματικότητα και όχι μια διαχρονική κατάσταση, παρότι αρκετοί ακόμη θέλουν να ελπίζουν ότι εμπεριέχει το στοιχείο της διαχρονικότητας. Όμως, τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο γίνεται κατανοητό, λόγω των κοινωνικών διεργασιών, ότι εμπεριέχει το στοιχείο της συγχρονίας: δηλαδή, το «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» αφορούσε τις δεκαετίες 1910-1920.

Ήδη η ανθρωπότητα, χάνοντας την ιστορική ευκαιρία ενός σοσιαλιστικού μετασχηματισμού, έχει εισέλθει σε μια εποχή αναπαραγόμενης καπιταλιστικής βαρβαρότητας, η οποία θα την οδηγήσει σε απρόβλεπτους κοινωνικούς μετασχηματισμούς. Η βαρβαρότητα έχει, λοιπόν, εγκατασταθεί παντού! Ο καπιταλισμός ως παγκόσμιο σύστημα βρίσκεται σε μια συνεχή μετεξέλιξη –που διαρκεί εδώ και πολλές δεκαετίες– και η οποία δεν γνωρίζουμε που θα καταλήξει, ούτε καν αν θα γεννήσει τους όρους της αντικατάστασής του μέσω των εσωτερικών του αντιφάσεων, όπως ισχυρίζονται οι μαρξιστές.

Τουλάχιστον μέχρι σήμερα, παρά τις συνεχείς και αλλεπάλληλες κρίσεις του, εκείνο που παρατηρούμε να διαλύεται (ίσως και να διαλύθηκε ήδη) είναι ο φορέας που θα επικαθόριζε την αλλαγή προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση που υποδείκνυε η μαρξιστική τελεολογία.

Και εδώ η σκέψη της Ρόζας Λούξεμπουργκ βοηθά στην ερμηνεία της σημερινής πραγματικότητας (Η συσσώρευση του κεφαλαίου, 1913).

Από την στιγμή που ο καπιταλισμός εδραιώνεται σε ολόκληρη την εθνική επικράτεια, οι καπιταλιστές υποχρεώνονται να στραφούν σ’ άλλα μέρη της υδρογείου, στις χώρες που ακόμα δεν έχουν ολοκληρωθεί καπιταλιστικά, για να τις τραβήξουν μέσα στην διαδικασία της συσσώρευσης του κεφαλαίου, η οποία, κατά κάποιον τρόπο, τρέφεται με όλα όσα βρίσκονται εκτός της.

H ανάγκη της επανάληψης

Η σαρωτική επιστροφή του γερμανικού εθνικισμού - Κώστας Μελάς

 

Είναι κοινός τόπος η επισήμανση ότι μετά την ενοποίηση της Γερμανίας άλλαξε ο τόνος της γερμανικής πολιτικής κουλτούρας. Άρχισαν να εμφανίζονται εκ νέου προβληματισμοί και θέματα που είχαν ξεχασθεί μετά την ήττα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στο βιβλίο του “Η εξωτερική πολιτική της Γερμανίας. Επιστροφή στη διεθνή σκηνή”, ο Gregor Schollgen γράφει: «Η ενοποίηση των δύο γερμανικών κρατών, η δημιουργία ενός ενιαίου εθνικού κράτους αποτελούσε τον κυρίαρχο στόχο της εξωτερικής πολιτικής της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας, ο οποίος ήταν διατυπωμένος με σαφήνεια στο Προοίμιο του Θεμελιώδους Νόμου (Σύνταγμα της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας), και αυτό σε μια εποχή, κατά την οποία η επίτευξη του φαινόταν τελείως απίθανη.

»Ακολουθώντας πιστά την παράδοση του 19ου αιώνα, ο όρος “έθνος” δήλωνε την ένωση των Γερμανών σε ενιαία πολιτική κοινότητα στη βάση της καταγωγής, των κοινών γλωσσικών, πολιτισμικών, οικονομικών και πολιτικών χαρακτηριστικών και, φυσικά, της νεότερης ιστορίας που τους συνδέει στενά μεταξύ τους σε μια κοινή μοίρα.

»Ως σημείο αναφοράς παρέμενε το Γερμανικό Ράιχ που είχε ιδρυθεί το 1871. Σύμφωνα με απόφαση του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου τον Ιούλιο του 1973, το κράτος αυτό μπορεί να μην παρήκμασε μετά την άνευ όρων παράδοσή του το Μάιο του 1945 και με τα γεγονότα που ακολούθησαν αμέσως μετά. Ωστόσο, από το 1945 δεν ήταν πλέον αυτοδύναμο.

Ο ιστός της «αράχνης» μετάλλαξε την Ευρώπη - Κώστας Μελάς

Κώστας Μελάς

Η κατάσταση στην Ευρώπη μεταβλήθηκε τυπικά από την ημερομηνία ψήφισης της Ενιαίας Πράξης (1986). Από την ημερομηνία αυτή ουσιαστικά βρισκόμαστε μπροστά στο φαινόμενο της μετάλλαξης της ΕΕ σε ένα είδος «Πολιτείας». Η έννομη συγκρότησή της -τυπικά- μετά τη συνθήκη του Μάαστριχτ άρχισε να μη βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στις κατηγορίες του διεθνούς δικαίου.

Αυτό συνεχίστηκε με τις συνθήκες του Άμστερνταμ και της Νίκαιας. Επίσης, και με το απορριφθέν ευρωπαϊκό Σύνταγμα, αλλά και την απορριφθείσα(;) Ευρωπαϊκή Συνθήκη. «Εκείνο που αποτελεί σημαντικό χαρακτηριστικό είναι ότι η μορφή που λαμβάνει η ενωσιακή διαδικασία συνιστά (ειδικά μετά το συμβούλιο κορυφής των Βρυξελλών 21-22.6.2007) μια νέα ιστορική φάση. Η ύλη της ενωσιακής διαδικασίας παρουσιάζει πλέον, και μάλιστα σε εντεινόμενο βαθμό, χαρακτηριστικά πολιτειακής υφής (…) Η ενωσιακή τάξη αποκτά μια μερική συνταγματική ποιότητα (…)

»Τούτο διαπιστώνεται από το γεγονός της άμεσης υποταγής στις αποφάσεις της τόσο των κρατών-μελών όσο και των πολιτών, επιστρατεύοντας τις αρχές, οι οποίες στο πλαίσιο του κράτους νομιμοποιούν την εξουσία. Γι’ αυτό ακριβώς και γίνεται δεκτό ότι η ευρωπαϊκή ενωσιακή τάξη αποκτά μια μερική συνταγματική ποιότητα. Έτσι εξηγείται η προσφυγή του ενωσιακού νομοθέτη σε έννοιες και ρυθμίσεις που ανάγονται σε κατηγορίες του κρατικογενούς ευρωπαϊκού συνταγματικού λόγου». (Δ.Θ. Τσάτσος, “Η Έννοια της Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία” εκδ. Πόλις, 2007, σελ. 67).

Κρατικοκεντρική έμπνευση

Το συγκεκριμένο και ισχύον μέχρι σήμερα στάδιο παραμένει κρατικοκεντρικής έμπνευσης, στον βαθμό κατά τον οποίο τα κράτη, μέσα από συνεργατικές νόρμες διακυβέρνησης, διατηρούν τον συνολικό πολιτικό έλεγχο σχετικά με τις εξελίξεις του κοινού συστήματος. Θεωρείται, όμως, πως αποτελεί ένα στάδιο μετάβασης προς μια ευρωπαϊκή Πολιτεία.

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 καθίσταται ολοένα και πιο εμφανές ότι η ΕΕ βρίσκεται εγγύτερα στη μορφή ενός πολιτικού συστήματος, παρά ενός, έστω και ιδιότυπου, διεθνούς οργανισμού. Διαθέτει αξιοσημείωτη ικανότητα διακυβέρνησης, στο πλαίσιο του οποίου διαμορφώνονται και εφαρμόζονται πολιτικές, όπως συμβαίνει στο εσωτερικό των συστατικών μερών, δηλαδή των κρατών-μελών. Προβάλλεται έτσι η θεώρηση της ΕΕ ως Πολιτείας, σε αντίθεση με τη μορφή της περιφερειακής ένωσης, που ασχολείται κυρίως με τη ρύθμιση θεμάτων, τα οποία εμπίπτουν στη σφαίρα της λειτουργικής διακυβέρνησης.

Σφίγγει η θηλιά στον λαιμό της τουρκικής οικονομίας

Του Κώστα Μελά από το slpress.gr 

Τον τελευταίο μήνα το τουρκικό νόμισμα έχει απωλέσει περισσότερο από 40% της αξίας του σε σχέση με το αντίστοιχο νόμισμα. Οι αρνητικές επιπτώσεις αυτής της εξέλιξης έχουν ήδη επεκταθεί στις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων: από τα γερμανικά και τα ιταλικά μέχρι και τα ελληνικά (αύξηση 42 μονάδων βάσης τον τελευταίο μήνα).Στις ισοτιμίες των νομισμάτων συνεχίζεται η άνοδος του δολαρίου και του γιέν έναντι του ευρώ. Αντίστοιχα η κατάρρευση της τουρκικής λίρας παρασύρει στην πτώση τα νομίσματα των αναπτυσσομένων αγορών, όπως το νοτιαφρικανικό rand, το αργεντίνικο peso, το βραζιλιάνικο real και το ρωσικό ρούβλι.

Το μέλλον προδιαγράφεται αβέβαιο, διότι οι συνέπειες έχουν ήδη «σωματοποιηθεί» και αρχίζουν να φαίνονται δια γυμνού οφθαλμού. Ήδη η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει αρχίσει να ανησυχεί για την έκθεση των ευρωπαϊκών τραπεζών στο τουρκικό χρέος. Στη Γραφική παράσταση 1 παρουσιάζεται η συνολική έκθεση των ξένων τραπεζών, η οποία ανέρχεται συνολικά σε 225,4 δισ. δολάρια.

Οι ισπανικές τράπεζες είναι οι πλέον εκτεθειμένες στον τουρκικό κίνδυνο (82,3 δισ. δολάρια) ακολουθούμενες από τις αντίστοιχες του Ηνωμένου Βασιλείου, των ΗΠΑ, της Γερμανίας και της Ιταλίας. Από τη στιγμή που η τουρκική οικονομία έχει εισέλθει στη πρώτη σελίδα των διεθνών μέσων οι προοπτικές είναι εντελώς δυσοίωνες.

Γραφική παράσταση 1 (Bank of International Settlement).

Τα επικίνδυνα μαθηματικά του ελληνικού χρέους

Του Κώστα Μελά

Υπάρχουν δύο ζητήματα που δημιουργούν προβληματισμό σχετικά τις πρόσφατες εξελίξεις αναφορικά με το ελληνικό δημόσιο χρέος. To πρώτο σημείο αφορά στις προβολές του ρυθμού μεγέθυνσης του ΑΕΠ για τα προσεχή 15 έτη. Σύμφωνα με το επικρατούν σενάριο, ο πραγματικός ρυθμός μεγέθυνσης για την περίοδο 2018-2022 εκτιμάται στο 2,0%, ενώ την περίοδο 2023-2032 αντίστοιχα στο 1,0% (μετά την αναθεώρηση των προηγούμενων εκτιμήσεων της Κομισιόν και ταύτιση με αυτές του ΔΝΤ).

Με βάση αυτές τις εκτιμήσεις, το ελληνικό ΑΕΠ θα έχει την ακόλουθη εξέλιξη (Πίνακας 1).

Η πρώτη παρατήρηση που μπορεί να γίνει είναι το ότι ακόμη και το 2032 το ελληνικό ΑΕΠ δεν θα καταφέρει να φθάσει το αντίστοιχο ύψος της περιόδου 2007-2009. Το 2007 το ΑΕΠ ήταν 232,7 δισ. ευρώ, το 2008 ανήλθε στα 242,1 δισ. και το 2009 έπεσε στα 237,5 δισ.

Το κρίσιμο ερώτημα είναι το κατά πόσον η συγκεκριμένη μεγέθυνση του ΑΕΠ οδηγεί στη βελτίωση του λόγου Χρέος/ΑΕΠ, έτσι ώστε να συμβάλει στο μέτρο που του αναλογεί στην αποκλιμάκωση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΕΕ (European Commission, Compliance Report, ESM Stability Support Programme for Greece, Fourth Review, June 2018), για το βασικό σενάριο, ο λόγος Χρέος/ΑΕΠ θα κινηθεί ως εξής, μετά την εφαρμογή των αποφασισθέντων μέτρων στο Eurogroup 24 Ιουνίου 2018.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα πρωτογενή πλεονάσματα θα είναι 3,5% και 2,2% αντίστοιχα τις περιόδους 2018-2022 και 2023-2060. Επίσης, ότι το επιτόκιο δανεισμού την περίοδο 2019-2030 θα είναι κατά μέσο όρο ετησίως περίπου 4,5%, ενώ την περίοδο 2019-2060 θα ανέλθει στο 5,1%.

Αμφίβολες προβλέψεις

Βρισκόμαστε πολύ μακριά από το στόχο που είχε τεθεί στις παλαιότερες εκτιμήσεις του ΔΝΤ αλλά και της ΕΕ, που τοποθετούνταν γύρω στο 120-122% του ΑΕΠ το 2020. Η νέα εκτίμηση ανεβάζει το λόγο σε 168,9% του ΑΕΠ (!) θέτοντας για ακόμη μια φορά σε αμφιβολία τις προβλέψεις των πολυμερών οργανισμών που έχουν εμπλακεί με τη διευθέτηση του ελληνικού δημοσίου χρέους.

Τουρκική οικονομία: Μπρος γκρεμός και στο τιμόνι ο Ερντογάν

Οι επιλογές του Ερντογάν για την άσκηση της οικονομικής πολιτικής φαίνεται ότι εξακολουθούν να κινούνται σύμφωνα με τις πάγια ανορθόδοξες, βολονταριστικές και ανόητες αντιλήψεις που έχει ακολουθήσει τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα μετά το πραξικόπημα του Ιουλίου 2016. Σε πρόσφατες δηλώσεις του, μερικές ώρες μετά την ορκωμοσία του, ο Ερντογάν διόρισε τον γαμπρό του Μπεράτ Αλμπαϊράκ στη θέση του υπουργού … Κώστας Μελάς Διαβάστε περισσότερα...

Η μετανεωτερική κουρελού

του Κώστα Μελά  – 

Στην ύστερη νεωτερικότητα, στην εποχή του κοινωνικού καπιταλισμού, η γραφειοκρατία ήταν στο επίκεντρο των εξελίξεων. Η γραφειοκρατία, σε αντίθεση με τις «ελεύθερες αγορές», φαινόταν περισσότερο αποτελεσματική. Ο εξορθολογισμός της γραφειοκρατίας συμπεριλάμβανε, ή σωστότερα βασίζονταν, στον εξορθολογισμένο χρόνο. Ήταν χρόνος μεγάλης διάρκειας, προσαυξανόμενος και προπάντων προβλέψιμος.

«Αυτή η γραφειοκρατική επιβολή επηρέαζε τόσο τα άτομα όσο και τους θεσμικούς κανονισμούς… εξαπλώθηκε από τις επιχειρήσεις στη διακυβέρνηση και στην κοινωνία γενικά. Ο εξορθολογισμένος χρόνος έδινε τη δυνατότητα στους ανθρώπους να σκέφτονται τη ζωή τους ως αφήγηση – αφήγηση όχι τόσο του τι θα συμβεί υποχρεωτικά, όσο του πως θα συμβεί. Τους επέτρεπε, λόγου χάρη, να προσδιορίζουν ποια θα έπρεπε να είναι τα στάδια μιας καριέρας, να συσχετίζουν τη μακροχρόνια υπηρεσία σε μια εταιρεία με συγκεκριμένα βήματα αυξημένου πλούτου».

Η υποκειμενική ζωή χαράχτηκε βαθιά από τον εξορθολογισμένο χρόνο. Ο εξορθολογισμένος χρόνος αποκτά αυτά τα χαρακτηριστικά , ενσωματώνοντας πρωταρχικά την έννοια της γερμανικής λέξης Bildung (κατά κυριολεξία, διαμόρφωση ή εκπαίδευση). Η λέξη Bildung ορίζει μια διαδικασία προσωπικής διάπλασης, η οποία προετοιμάζει ένα νέο άνθρωπο για την ισόβια συμπεριφορά του.

Αντανακλά το αστικό ιδεώδες της προσωπικότητας, η οποία οφείλει να ενσαρκώσει, στην εξέλιξή της, τη σύνθεση Λόγου και ψυχόρμητων. Και ταυτόχρονα να αντικειμενικοποιήσει την ατομικότητά της, αναπτύσσοντάς τη στο πλαίσιο της κοινωνίας. Ο αστικός κόσμος μανιωδώς επιζητούσε την παιδεία και την καλλιέργεια.

Χρόνος για καταναλωτικές ηδονές

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΑΠΟ: https://slpress.gr

Το μετέωρο βήμα της Ευρωζώνης και η έξοδος από το Μνημόνιο Γράφει ο Γεράσιμος Ποταμιάνος  -  Με την κρίση του 2010 στην Ελλάδα, αποδείχθηκε πως η θεσμική συγκρότηση της Ευρωζώνης έχει σοβαρά ελλείμματα και δεν διαθέτει τα κατάλληλα εργαλεία αλληλεγγύης. Είναι γνωστό πως ο υφιστάμενος κανόνας περί «μη διάσωσης χώρας-μέλους» οδήγησε σε χάος, μετάδοση του ρίσκου και σχεδόν στη διάλυση της Ευρωζώνης. Ο κανόνας αυτός χρειάστηκε τελικά να παρακαμφθεί με τους … Γεράσιμος Ποταμιάνος Διαβάστε περισσότερα...

Η εθνική μας πτώση σαν σε όνειρο Γράφει ο Πέτρος Πιζάνιας  -  Οι Έλληνες πολίτες, στην πλειονότητά τους, από την κατάλυση του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος το καλοκαίρι του 2015, μάλλον βιώνουν την αίσθηση της βύθισης. Όπως ακριβώς συμβαίνει στα όνειρα μικρών παιδιών με επαναλαμβανόμενο μοτίβο την πτώση σε ένα γκρεμό, ή τον κίνδυνο πτώσης από την προσπάθεια να ανεβούν μια πολύ απότομη ανηφόρα όπου ανά πάσα στιγμή μπορεί … Πέτρος Πιζάνιας Διαβάστε περισσότερα...

Ελλάδα και Τουρκία σε δύο κόσμους Γράφει ο Μένιος Τασιόπουλος  - Για δεκαετίες  οι εγχώριες  κυβερνώσες ελίτ στο πολιτικό, διπλωματικό και επιχειρηματικό επίπεδο υπηρετούσαν και «επένδυαν» στην γεωπολιτική παραδοχή ότι Ελλάδα και Τουρκία, αποτελούν συμπληρωματικά μέρη μιας ενιαίας περιφερειακής οντότητας, ενταγμένης στην δυτική ζώνη επιρροής. Στην σταθερή βάση αυτή τόσο κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου όσο και μετά από αυτόν στην εποχή των «τέλους των … Μένιος Τασιόπουλος Διαβάστε περισσότερα...

Η "ειδική σχέση" του Μακρόν με τον Τραμπ  Γράφει ο Γιώργος Λυκοκάπης  -  Οι προτάσεις του Εμανουέλ Μακρόν για ριζικές μεταρρυθμίσεις στους μηχανισμούς της ΕΕ, δεν ενθουσιάζουν πλέον τους Γερμανούς. Ο νέος Γερμανός υπουργός Οικονομικών Όλαφ Σολτς χαρακτήρισε "μη ρεαλιστικές" τις θέσεις του Γάλλου προέδρου για κοινό υπουργείο Οικονομικών και προϋπολογισμό στην ΕΕ. Η επισήμανση του έχει ιδιαίτερη βαρύτητα, καθώς ο διάδοχος του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε προέρχεται από τους … Γιώργος Λυκοκάπης Διαβάστε περισσότερα...

Πώς αντιμετωπίζεται η σε επιθετική διάταξη Τουρκία Γράφει ο Κώστας Βενιζέλος - Η Τουρκία βρίσκεται σε πλήρη επιθετική διάταξη. Έχει διαμορφώσει ένα πλαίσιο κινήσεων που στοχεύει στη συντήρηση ενός κλίματος έντασης από το Αιγαίο μέχρι και την Κύπρο, έχοντας βασική επιδίωξη τους υδρογονάνθρακες της κυπριακής ΑΟΖ. Κρατώντας στην πρίζα την Αθήνα με τις προκλήσεις, τις αμφισβητήσεις, θα επιχειρήσει να διευκολύνει τις δράσεις της στην Ανατολική Μεσόγειο. Στοχεύει … Κώστας Βενιζέλος Διαβάστε περισσότερα...

Η κουρδική οδύσσεια - Από τον Ντεμιρτάς στην Μπουλντάν Γράφει η Νεφέλη Λυγερού  - Ο συμπρόεδρος του κουρδικού κόμματος της Τουρκίας HDP (Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών) Σελαχατίν Ντεμιρτάς παραμένει φυλακισμένος, αλλά αποτελεί σημείο αναφοράς και πηγή δύναμης για τους Κούρδους, άρα και πονοκέφαλο για τον Ερντογάν. «Θα σας πάρει την τιμή, την αξιοπρέπεια, τα χρήματα σας, την περιουσία σας, θα σας τα πάρει όλα και πάλι δεν θα σας … Νεφέλη Λυγερού Διαβάστε περισσότερα...

Κοινωνικό σύστημα ή κίνημα ηθικής ανάπλασης; Γράφει ο Κώστας Μελάς  -  Ένα ζήτημα που αποτέλεσε αντικείμενο πολλαπλής διαμάχης στη διάρκεια των δύο τελευταίων αιώνων, ήταν το εάν και κατά πόσο ο σοσιαλισμός είναι ένα κίνημα ηθικής ανάπλασης, ή αποτελεί μια προοπτική ανάπτυξης της ίδιας της κοινωνίας που στηρίζεται στην επιστημονική της ανάλυση. Πρόκειται για τη γνωστή διαμάχη ανάμεσα στον “ηθικό σοσιαλισμό” και τον “επιστημονικό σοσιαλισμό”, ανάμεσα … Κώστας Μελάς Διαβάστε περισσότερα...