Παν. Κονδύλης: Ο μαρξισμός, ο κομμουνισμός και η ιστορία του 20ου αιώνα (I)

Παν. Κονδύλης: Ο μαρξισμός, ο κομμουνισμός και η ιστορία του 20ου αιώνα (I)

Το δεύτερο μέρος υπάρχει εδώ: Παν. Κονδύλης: Ο μαρξισμός, ο κομμουνισμός και η ιστορία του 20ου αιώνα (IΙ)

Κείμενο: Παναγιώτης Κονδύλης*

Η ιστορική κατάταξη του μαρξισμού και του κομμουνιστικού κινήματος εξαρτάται από το πως αποτιμά κανείς στο σύνολο της την πορεία της πλανητικής ιστορίας του 20ου αι. Για να το πούμε αλλιώς: ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα σε τούτον τον ιδιαίτερο τομέα της ιστορικής έρευνας προϋποθέτει μιά συγκεκριμένη αντίληψη του τι διαδραματίσθηκε μέσα στην οικουμενική ιστορία αυτού του αιώνα, και μάλιστα τόσο στο επίπεδο της κοινωνικής όσο και στο επίπεδο της εθνικής και διεθνούς πολιτικής ιστορίας. Τούτο παύει να αποτελεί κοινότοπη μεθοδολογική επιταγή μόλις αναλογισθούμε πόσο επίμαχο μπορεί να γίνει ένα τέτοιο εγχείρημα ήδη από τα πρώτα του βήματα, προ παντός όταν αμφισβητήσει κανείς την ιδεολογική αυτονομιμοποίηση της σημερινής «Δύσης» ως της νικήτριας του Ψυχρού Πολέμου. Η αυτονομιμοποίηση αυτή στηρίζεται στην αποδοχή ορισμένων ιστορικών συνεχειών, δηλαδή σε ρητές ή σιωπηρές περιοδολογήσεις της ιστορικής πορείας, και αναφέρεται σε κάποιες ιστορικά διαμορφωμένες κοινωνικές οντότητες, των οποίων η ουσία, όπως νομίζεται, διατηρήθηκε παρ’ όλες τις μεταβολές των συμβεβηκότων. Η ευρύτερη από τούτες τις κατασκευασμένες οντότητες είναι η «Δύση» ως ιδεατή σύνοψη αρχαίων-κλασσικών, χριστιανικών και φιλελεύθερων παραδόσεων, δηλαδή ως κρυστάλλωση μιας σχεδόν τρισχιλιετούς ιστορίας.

Τι ήταν ο κομμουνισμός;

Τι ήταν ο κομμουνισμός;

Κείμενο: Παναγιώτης Κονδύλης*

Είναι ευνόητο και αναπόφευκτο ότι οι διάφορες ερμηνείες σχετικά με την ήττα του κομμουνισμού στον Ψυχρό Πόλεμο αναμιγνύονται συχνά στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα με τις ηχηρές ή διακριτικές θριαμβολογίες των νικητών. Ανθρώπινη είναι η επιθυμία των πεπεισμένων και αδιάλλακτων ψυχροπολεμικών να επικαλεστούν τα πρόσφατα γεγονότα για να παρουσιάσουν τώρα ως ετυμηγορία της ιστορικής δικαιοσύνης και ως απόδειξη της δικής τους προβλεπτικότητας ό,τι αποτελούσε προηγουμένως το περιεχόμενο της πολεμικής τους – και πάρα πολύ ανθρώπινη είναι η προσπάθεια εκείνων, οι οποίοι ακόμα πριν από λίγο μέμφονταν κάθε «τυφλό αντικομμουνισμό» ως θανάσιμο αμάρτημα του ανθρωπιστικού-προοδευτικού πνεύματος, τώρα, μετά την απροσδόκητη γι’ αυτούς τροπή των πραγμάτων, με επιδεικτικές αποκηρύξεις του «ολοκληρωτισμού» και με την ενεργή τους συμμετοχή στην αποκάλυψη και δίωξη των ενόχων, να σβήσουν από τη μνήμη και να αρνηθούν όσα τους χώριζαν μόλις χθες από τους σημερινούς νικητές, έτσι ώστε να μη συμμερισθούν την πικρή μοίρα των αποβλήτων. Μέσα στη γενική ευφορία, η οποία δημιουργείται έτσι ή αλλιώς, φαίνεται πάντως να έχει εδραιωθεί η άποψη ότι τάχα η Ιστορία, μετά από μιαν εξ ίσου αινιγματική όσο και τρομακτική απόκλιση, επιστρέφει στη βασιλική οδό της ελευθερίας και ότι η ανθρώπινη φύση μπορεί και πάλι να αναπτυχθεί ελεύθερα, αφού χάρη στην αντίστασή της απέτυχε η προσπάθεια του «ολοκληρωτισμού» να τη μετεκπαιδεύσει ριζικά.