I. Π. Ζώης: Τι είναι η πραγματικότητα;

Ιωάννης Π. Ζώης

 Α. Εισαγωγή

Πρόσφατα ο γράφων είχε προσκληθεί για μια σειρά διαλέξεων στη NASA και την NOAA σχετικά με τις επιδράσεις (και μεθόδους προστασίας) των ηλιακών καταιγίδων στα επίγεια δίκτυα. Τυχαία συνέπεσε στη διάρκεια της φιλοξενίας στη NASA να οργανωθεί μια open week όπου η υπηρεσία άνοιγε τις πύλες της στον κόσμο. Διάφορες ομιλίες επίσημες και ανεπίσημες έλαβαν χώρα στις οποίες ο γράφων  συμμετείχε με διάφορους συνομιλητές, επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων (φυσικοί, μαθηματικοί, γιατροί, μηχανικοί, ψυχολόγοι, οικονομολόγοι, νομικοί, αρχαιολόγοι, συγγραφείς, δημοσιογράφοι, ένστολοι, καλλιτέχνες, ιερείς διαφόρων δογμάτων κλπ) αλλά και απλού κόσμου. Αναπόφευκτα σε πολλές περιπτώσεις εγείρονταν ερωτήματα σχετικά με την ύπαρξη του Θεού, αν οι διηγήσεις της Βίβλου έχουν σχέση με την πραγματικότητα κλπ. Τα παραπάνω αποτέλεσαν αφορμή για να προσπαθήσουμε να καταγράψουμε μια κάποια απάντηση στο εξής ερώτημα:

«Τι είναι αυτό που αποκαλούμε  πραγματικότητα;» 

Να δηλώσουμε από την αρχή πως παρά την προσπάθεια, δυστυχώς σαφής απάντηση δεν υπάρχει. Ξεκινάμε παραθέτοντας δύο εισαγωγικές σημειώσεις:

1. Θα χρησιμοποιήσουμε κυρίως γνώσεις από τις θετικές επιστήμες, αν και σε κάποια σημεία αναπόφευκτα θα ασχοληθούμε και με την φιλοσοφία η οποία θεωρείται  από πολλούς μάλλον  non-exact science, μη-ακριβής επιστήμη. Κατά κύριο λόγο βασιστήκαμε στις προσωπικές μας σημειώσεις από εισηγήσεις (τόσο του γράφοντος αλλά και διάφορων άλλων ομιλητών) σε ένα συνέδριο που έγινε το 2002 στο Κολλέγιο All Souls της Οξφόρδης σχετικά με την λεγόμενη Αξιωματική Κβαντική Θεωρία Πεδίων και Φυσική Φιλοσοφία (Axiomatic Quantum Field Theory and Natural Philosophy).  Ένας εκ των βασικών ομιλητών ήταν ο γερμανός φυσικός Rudolf Haag (καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου). Σημαντικό βέβαια input αποτέλεσαν και οι διάφορες συζητήσεις στην open week που αναφέραμε παραπάνω.

2. Ο γράφων θυμάται μια ιδιωτική συζήτηση με τον Ζακ Ντεριντά στις αρχές της χιλιετίας όπου υποστήριξε πως περισσότερο από το μισό της φιλοσοφίας δεν θα υπήρχε εάν οι φιλόσοφοι μπορούσαν να ορίσουν επακριβώς τις διάφορες έννοιες με μια ακριβή γλώσσα που να συμφωνούν όλοι (όπως συμβαίνει πχ στα μαθηματικά όπου όλοι οι μαθηματικοί στον κόσμο όταν λένε «δακτύλιος» ή «συνομολογία» καταλαβαίνουν χωρίς καμία παρεξήγηση ή παρερμηνεία τι εννοούν και όλοι συμφωνούν και αποδέχονται την έννοια). Μάλλον με λίγη έκπληξη (λίγη και όχι πολύ διότι ο Ντεριντά είχε σπουδάσει και μαθηματικά) ο γράφων διαπίστωσε πως ο συνομιλητής του συμφωνούσε. Όσο και αν η φιλοσοφία μπορεί να μην ικανοποιεί τους φυσικο-μαθηματικούς (τους επιστήμονες των θετικών επιστημών γενικότερα) σε θέματα αυστηρότητας και ακριβολογίας, από κάποιο σημείο και μετά αναπόφευκτα εισέρχεται κανείς στα χωράφια της.

Η Γενετική Μηχανική πρόκειται να αλλάξει τα πάντα για πάντα- ΒΙΝΤΕΟ

Από την Ιωάννα Γαρεφαλάκη

Ζούμε την εποχή του CRISPR.

Βρισκόμαστε σε ένα από τα κομβικά στάδια της ιστορίας, όπου μια τεχνολογική μέθοδος προβλέπεται να αλλάξει τα πάντα. Όπως η τεχνολογία των υπολογιστών σερνόταν στα 80’s και ξαφνικά βρέθηκες να κρατάς στο χέρι σου ένα εργαλείο (βλ. κινητό τηλέφωνο) με το οποίο μπορείς να τσατάρεις, να ψωνίζεις και να κάνεις οποιαδήποτε συναλλαγή, αυτήν τη στιγμή την αντίστοιχη ψηφιακή επανάσταση περνάει η βιολογική τεχνολογία.

Από τότε που ανακαλύφθηκε το DNA και η δομή του, έως και σήμερα, η γενετική μηχανική με μοριακές μεθόδους περνούσε την εφηβεία της. Η οποιαδήποτε επέμβαση στο γενετικό υλικό κάποιου οργανισμού κόστιζε, ήθελε χρόνο και ήταν αρκετά πολύπλοκη.

Η τεχνολογία CRISPR (Clustered Regularly Interspaced Short Palindromic Repeat) φαίνεται να είναι τόσο επαναστατική, όσο η γραφομηχανή, τα τρανζίστορ και οι τρισδιάστατοι εκτυπωτές. Θα αλλάξει τα πάντα. Ήδη δοκιμάζεται σε θεραπείες για τον HIV, τον καρκίνο, γενετικές ανωμαλίες κτλ. Ό,τι δηλαδή προσπαθούσε να κάνει και η κλασσική γενετική μηχανική ως τώρα, απλώς πιο επιτυχημένα.

Πώς όμως ουσιαστικά δουλεύει η CRISPR; Παραδοσιακά όπως πάντα στην βιοτεχνολογία, μιμούμαστε ότι υπάρχει ήδη στη φύση. Η CRISPR λοιπόν, χρησιμοποιεί το αμυντικό σύστημα των βακτηρίων ενάντια σε ιούς που τα προσβάλλουν, τους βακτηριοφάγους. Αν ένα βακτήριο επιζήσει της μόλυνσης από ένα βακτηριοφάγο, τότε αποθηκεύει τμήματα του DNA του ιού στο δικό του γενετικό υλικό σε ένα, ας το πούμε, γενετικό αρχείο, το CRISPR. Αν ξαναμολυνθεί από τον ιό, το βακτήριο μεταγράφει σε RNA το τμήμα αυτό και θέτει σε λειτουργία μια πρωτεΐνη-όπλο, την Cas9. Η Cas9 ‘ξεψαχνίζει’ όλο το εσωτερικό του βακτηρίου για να βρει κόπιες από το DNA του ιού που έχει αρχειοθετημένο. Όταν βρει το αντίστοιχο ολόιδιο αντίγραφο, το κόβει, αδρανοποιώντας τον ιό στον οποίο ανήκει.

«Τo Μη Δύνον Ποτέ…» του Χρήστου Μαλεβίτση

Η πνευματική ασθένεια του ανθρώπου του αιώνα μας είναι η εκκοσμίκευσή του. Δηλαδή ότι θεωρεί πως το υπάρχον καθόλου είναι μόνον ο κόσμος που βλέπει μπροστά του, ακριβώς όπως τον βλέπει και όπως τον αισθάνεται. Αυτό είναι πνευματικό κατάντημα του νεώτερου ανθρώπου, ο οποίος μια μια κλείνει όλες τις καταπακτές της ψυχής του και όλα τα παράθυρα του πνεύματός του. Αλλά αυτός είναι ο τρόπος υπάρξεως των μέσων συνειδήσεων. Τούτο σημαίνει πως ο μέσος άνθρωπος, δηλαδή η τρέχουσα συνείδηση, επέβαλε τα όριά της και στις συνειδήσεις που από τη φύση τους δεν είναι μέσες. Και μάλιστα τούτες οι τελευταίες νιώθουν τύψεις που μέχρι τώρα τα πετάγματά τους άφηναν εμβρόντητους τους πεζοπορούντες και συμμορφώνονται προς τον μέσο κανόνα. Ωστόσο όχι από ταπεινότητα αλλά από κρυψίνοια. Διότι αφού ο κόσμος της κοινής συνείδησης έγινε καθεστώς, φροντίζουν να έχουν την πρωτοκαθεδρία σε αυτό. Έτσι, μόνον οι πολύ ισχυρές εμπρόσωπες συνειδήσεις προτιμούν τη μοναξιά τους και το κοινωνικό περιθώριο, για να μην χάσουν την αυθεντικότητά τους. Εδώ πλέον είναι ζήτημα ηθικής τάξεως. Σε αυτή τη μέση κοινωνικότητα επιχωριάζει πολύ αφανής ανηθικότητα, την οποία όλοι προσποιούνται πως δεν την βλέπουν, επειδή όλοι την ασκούν. Στο τέλος, πράγματι, γίνεται πολύ δύσκολα αντιληπτή, και λησμονιέται. Ενώ υπάρχει.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες πώς να αντιμετωπισθούν τα μεγάλα, τα γιγαντιαία, ανοίγματα των υψηλών συνειδήσεων της ανθρωπότητας; Δεν τα κατανοεί ο εκκοσμικευμένος άνθρωπος. Δεν τα κατανοεί και η οργανωμένη παιδεία του, η οποία κόβει τα φτερά τους και τα καθιστά και αυτά πεζοπόρα προς χρήσιν των πεζοπορούντων. Έτσι πέφτει σκότος στο πνευματικό παρελθόν της ανθρωπότητας, που είναι η μόνη μας περιουσία στον κόσμο τούτο.

Μια ριζική διάνοιξη προς την νόηση του υπάρχοντος σημαδεύεται από τούτη τη ρήση του Ηρακλήτου: «Τό μή δῦνόν ποτε πῶς ἄν τις λάθοι;». Και σε απόδοση Ε. Ρούσσου: «Απ᾽ αυτό που δεν δύει ποτέ πώς κανείς να ξεφύγει;». Ο H. Diels το είχε μεταφράσει ως εξής: «Πώς μπορεί κανείς να κρυφτεί από αυτό που δεν δύει ποτέ;».

Οι Αθάνατοι στο νοτιότερο άκρο της Ευρώπης-ΒΙΝΤΕΟ

Οι Αθάνατοι στο νοτιότερο άκρο της Ευρώπης from yiorgos moustakis on Vimeo.

Αναζητώντας την «Αθανασία» στη ΓαύδοΤου Δημοσθενη Γεωργοπουλου

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 23-6-2013

Μια ομάδα πρώην Σοβιετικών, επιστημόνων κυρίως, εγκαθίσταται το 1997 στη Γαύδο, δημιουργώντας μια -«κοινοβιακά» οργανωμένη- φιλοσοφική σχολή που εμπνέεται από τις ιδέες του Πυθαγόρα, ενός από τους σημαντικότερους, αν και όχι τους καλύτερα γνωστούς αρχαίους φιλόσοφους, αλλά και από την πρακτική των αρχαίων. Επικεφαλής της ένας πυρηνικός φυσικός, ως εκ θαύματος επιζήσας των επιχειρήσεων «εκκαθάρισης» του πυρηνικού εργοστασίου του Τσερνόμπιλ, μετά την καταστροφή.

Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, η ταινία δύο νέων Ελλήνων κινηματογραφιστών, του Γιώργου Μουστάκη και του Νίκου Λάμποτ, με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Οι Αθάνατοι - στο νοτιότερο άκρο της Ευρώπης» (www.immortals-themovie.com), που παρουσιάστηκε στο τελευταίο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης, αφηγείται τις ιδέες της ομάδας, την ακμή και παρακμή της «σχολής» τους, τις «περίπλοκες» σχέσεις τους με τους Γαυδιώτες. Κάνοντάς το, μας προσφέρει επίσης μια πολύ σπάνια ευκαιρία να καταδυθούμε και στην πραγματική -ορθόδοξη όπως αποδεικνύεται- «ταυτότητα» της μικρής κοινωνίας. Αλλά και να περιηγηθούμε στο διανοητικό σύμπαν της μετακομμουνιστικής Σοβιετίας.

Φυσική θεωρία και ορθόδοξη παράδοση

Γιώργος Παύλος

Ένας διάλογος επιστήμης και θεολογίας

Ζούμε σε έναν κόσμο απολύτως ιστορικό και εφήμερο. Και αυτό σημαίνει ότι ο κόσμος μαζί με τα όντα και τον χρόνο, ενώ δεν υπήρχε, αναπάντεχα άρχισε να υπάρχει. Πέρασε από το μη είναι στο είναι. Ο κόσμος σήμερα αριθμεί δεκαπέντε περίπου δισεκατομμύρια χρόνια. Αυτό είναι μια συγκλονιστική εμπειρία για τον ευαίσθητο άνθρωπο. Όλα τα άλλα είναι μετά από αυτό.

Νιώθω μεγάλη τιμή μου να είμαι σήμερα εδώ, μαζί σας, λίγο πιο πέρα από το χωριό μου, όπου μικρό παιδί θυμάμαι τα πρώτα μου χρόνια, και έτσι νιώθω και ιδιαίτερη συγκίνηση. Μάλιστα δε, θα ‘θελα αυτή τη σημερινή διάλεξη να την αφιερώσω με τη ευχή των Επισκόπων, στους γονείς μου που κοιμούνται λίγο πιο κάτω από τον Πύργο και σας ζητώ να τους μνημονεύετε.

Όλο αυτό το ζήτημα περί επιστήμης και θεολογίας για το οποίο ακούσαμε και χθες τόσο θαυμαστές εισηγήσεις, ήταν πρόκληση να σκεφτούμε κάποια επιπλέον πράγματα, που μας επαναφέρουν στο δικό μας τόπο και τον δικό μας τρόπο. Στον τόπο και τον τρόπο δηλαδή, που ο άνθρωπος παλεύει για τα μέγιστα. Αυτό νομίζω είναι χαρακτηριστικό αυτού του τόπου που γέννησε και γεννά αυτόν τον πολιτισμό, από πολύ παλιά από τον Όμηρο μέχρι και σήμερα. Θυμάμαι μια σκηνή, όταν ο Καραϊσκάκης με το άλογό του κατέβηκε από ένα καΐκι ερχόμενος στο Μεσολόγγι όπου τον συνάντησε ο Άγγλος γιατρός του και όλος έκπληξη, του είπε: « Στρατηγέ καλά, ακόμη ζεις; Διότι σου είπα ότι πρέπει να ξαπλώνεις και να τρως καλά και να μην κουράζεσαι». Και με υψηλό πυρετό ο Καραϊσκάκης βεβαίως, του είπε ότι: «Εμάς η δουλειά μας είναι αυτή». Δηλαδή, με πυρετό ή χωρίς, να αγωνιζόμαστε έως θανάτου γι’ αυτόν τον τόπο και αυτόν τον λαό.

ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ MATRIX - ΑΙΤΗΜΑ ΓΙΑ ΝΕΟ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Συνέντευξη του Καθηγητή Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Μάνου Δανέζη.

Ανάρτηση από: geromorias.blogspot.com

Ο Gilbert K. Chesterton για τον «εξελικτικισμό»

Παράσταση του εξαημέρου της Δημιουργίας, από δυτικοευρωπαϊκό μεσαιωνικό χειρόγραφο.

Gilbert K. Chesterton

[…] Όμως εκείνο το μικρό επεισόδιο έμεινε χαραγμένο στο μυαλό μου σαν ένα είδος παραβολής, που εξηγεί για ποιο λόγο τόσες και τόσες σημερινές Ιστορίες της Ανθρωπότητας αρχίζουν με τη λέξη «εξέλιξη» και, μαγνητισμένες από αυτήν, συνεχίζουν με μια όχι και τόσο αυστηρή λογικά έκθεση ιδεών λες και τους αρκεί η πρώτη λέξη για να πιστεύουν πως τα λένε καλά και στη συνέχεια. Ιδού λοιπόν ο λόγος: είναι ότι η γενική ιδέα της έννοιας «εξέλιξη» λέει πως τα πράγματα κυλούν αργά, ήπια και βαθμιαία∙ κι αυτό είναι πολύ καθησυχαστικό και σε κάνει να θαρρείς πως τα εξηγεί όλα στην εντέλεια. Όμως καμιά από αυτές τις σύγχρονες Ιστορίες δεν μπαίνει στον κόπο να εξηγήσει πώς είναι δυνατόν να προκύψει κάτι από το τίποτα∙ και καμιά τους δεν εξηγεί πραγματικά το πώς κάτι μπορεί να μεταλλαχθεί σε κάτι άλλο. Είναι πραγματικά πολύ πιο λογικό να ξεκινήσει κανείς λέγοντας: «Στην αρχή ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο και τη Γη», έστω κι αν με αυτό θέλει απλώς να πει ότι «στην αρχή κάποια μυστηριώδης κι ακατανόητη δύναμη έβαλε σε κίνηση μια μυστηριώδη και ακατανόητη διαδικασία». Γιατί η λέξη Θεός είναι από την ίδια της τη φύση το όνομα του μυστηριώδους και πραγματικά, όσο αδύνατον μάς είναι να φανταστούμε πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος, άλλο τόσο αδύνατον μάς είναι να φανταστούμε ότι τον φτιάξαμε εμείς. Να όμως που κάποιοι μπερδεύουν τη λέξη «εξέλιξη» με τη λέξη «εξήγηση» κι έχουν την εντύπωση πως χάρη στη λέξη «εξέλιξη» έχουν καταλάβει τι ακριβώς συμβαίνει και δεν χρειάζεται να σκεφτούν παραπάνω −όπως ακριβώς πολλοί από αυτούς έχουν την εντύπωση πως έχουν μελετήσει την Καταγωγή των Ειδών.

Μια Θεολογία έξω από 'δώ ή "μια θεολογία του εξαποδώ";

Θανάσης Ν. Παπαθανασίου

Δοκιμές για τη συνδιάλεξη Φυσικών και Θεολόγων 

Νιώθω την ανάγκη να ψιθυρίσω δυο λόγια: "Ο Φρανκενστάϊν προ των πυλών!".

Φαντάζομαι ότι στο άκουσμα της φράσης αυτής ο νους πάει στην εφιαλτική πιθανολόγηση (και, συνακόλουθα, στην κήρυξη συναγερμού) ότι ο άνθρωπος έχει τη συνταρακτική δυνατότητα να δημιουργήσει αυτά που στη βιολογία ονομάζονται χίμαιρες: υπάρξεις τερατώδεις.
Ωστόσο τη φράση αυτή δεν την ψελλίζω εδώ με τέτοιο νόημα. Θα θυμούνται όσοι έχουν διαβάσει το έργο της Μαίρης Σέλλεϋ, ότι Φρανκενστάϊν δεν είναι το όνομα του τέρατος, αλλά του επιστήμονα δημιουργού του.

Το σημείο, λοιπόν, που μου εμπνέει τη φράση "Ο Φρανκενστάϊν προ των πυλών" δεν αφορά το τέρας που συνέθεσε ο πρωταγωνιστής, αλλά κάτι άλλο: τον έρωτα του πρωταγωνιστή με τη γνώση. Στην πρώτη του νιότη ο ήρωας ρίχτηκε – λέει – με τα μούτρα στη μελέτη βιβλίων Φυσικής. Ήταν βιβλία αλχημιστών· του Παράκελσου, του Κορνήλιου Αγρίππα, του Αλβέρτου του Μέγα. Όταν, λοιπόν, αργότερα, ξεκίνησε πανεπιστημιακές σπουδές, έπεσε πάνω στον ωμό κύριο Κρεμπ, καθηγητή Φυσικής, ο οποίος τον υποδέχτηκε με τα εξής λόγια: "Αληθινά το λες,… ότι ξόδεψες τόσον καιρό για να διαβάσης τέτοιες ανοησίες;… Κάθε λεπτό… που ξόδεψες γι’ αυτά τα βιβλία, είναι τελείως χαμένο. Κούρασες και φόρτωσες το μυαλό σου με άχρηστα συστήματα και ονόματα. Θεέ μου! Σε τι έρημο ζούσες! Δεν υπήρχε κανένας να σε πληροφορήση ότι όλ’ αυτά που διάβαζες είναι χιλίων χρόνων και τελείως ξεπερασμένα πια;" (1).

Το τέρας έχει ήδη ξεπροβάλει! Είναι η τρομακτικότητα του να βρεθεί ο άνθρωπος εγκλωβισμένος σε μια φαντασίωση που τη νομίζει πραγματικότητα. Να δαπανηθεί σκιαμαχώντας ανυποψίαστα με ερωτήματα που δεν τίθενται, και να μην πάρει είδηση ερωτήματα που χαίνουν αναπάντητα.
Υπάρχει, άραγε, σίγουρος τρόπος αποφυγής αυτής της τρομακτικότητας; Ή μήπως πρόκειται για έναν κίνδυνο διαρκή, καθ’ όσον αυτό που ανακαλύπτεις κάποια στιγμή ως απάντηση που απεγκλωβίζει, μπορεί αργότερα να γίνει κλουβί, αν πάψεις εσύ να έχεις το νου σου στο πορτάκι και στο "έξω από 'δώ"; Δεν θα περιερχόταν, λόγου χάριν, στην ίδια θέση με τον νεαρό Φρανκενστάϊν και ο καθηγητής Κρεμπ, αν τυχόν θα έμενε κολλημένος στο απελευθερωτικό τότε κοσμοείδωλό του (κοσμοείδωλο του 18ου αι.), και παρέβλεπε τις μεγάλες ανατροπές που έφεραν μετά από δυο αιώνες η σχετικότητα και η κβαντομηχανική;

Το αντικείμενο της σύγχρονης κοσμολογίας

Διονύσης Σιμόπουλος

Αργά ή γρήγορα ένα από τα βασικά ερωτήματα που δημιουργούνται στο μυαλό κάθε ανθρώπου είναι και το ερώτημα της γέννησης και της εξέλιξης του Σύμπαντος. Πρόκειται για την βάση της σύγχρονης επιστήμης της Κοσμολογίας η οποία εξετάζει την περιεκτικότητα της ύλης και της ενέργειας στο Σύμπαν, την μορφή και την δομή που έχει, την ηλικία και την ιστορία του καθώς και την μελλοντική του εξέλιξη. Σ' αυτού του είδους τα ερωτήματα οι επιστήμονες προσπαθούν να δώσουν απαντήσεις με τη βοήθεια των τεράστιων ατομικών επιταχυντών αλλά και με τις παρατηρήσεις των γιγάντιων τηλεσκοπίων στη Γη και στο Διάστημα. Έτσι, οι ανακαλύψεις των τελευταίων μερικών χρόνων μας έχουν οδηγήσει στην διαπίστωση ότι όλα τα άστρα, τα νεφελώματα και οι γαλαξίες που υπάρχουν αποτελούν το 5% μόνο των συστατικών του Σύμπαντος. Ανακαλύψαμε επίσης ότι διάχυτα στο Σύμπαν περιλαμβάνονται κι άλλα υλικά που είναι προς το παρόν «αόρατα». Η «σκοτεινή ύλη» (όπως ονομάζεται) που υπάρχει με κάποια μορφή αποτελεί το 27% περίπου των συστατικών του Σύμπαντος αν και δεν μπορούμε μέχρι τώρα να προσδιορίσουμε από τι αποτελείται.

Φρ. Εγκλέρ: «Η έμπνευση είναι πέρα από τη λογική»

Πού χρωστάει η επιστήμη την ανακάλυψη του «σωματιδίου του Θεού», το οποίο προσδίδει μάζα στα θεμελιώδη «συστατικά» της ύλης; Στην περίπτωση του Φρανσουά Εγκλέρ, του Βέλγου θεωρητικού φυσικού ο οποίος είναι ένας από τους «πατέρες» του σωματιδίου, στα μερόνυχτα που περνούσε στο γραφείο του ως καθηγητής από το 1961 στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Βρυξελλών (ULB) και άφηνε το μυαλό του να σκεφθεί ελεύθερα, επιστρατεύοντας την έμπνευση και τη φαντασία του. Μαζί με τον συνάδελφό του Ρόμπερτ Μπρουτ δημοσίευσαν το 1964 ένα άρθρο όπου περιέγραφαν τον μηχανισμό δημιουργίας μάζας, ενώ ο Βρετανός Πίτερ Χιγκς κατέληξε ανεξάρτητα στο ίδιο αποτέλεσμα μερικές εβδομάδες αργότερα. Ο μηχανισμός επιβεβαιώθηκε το 2012 στον επιταχυντή αδρονίων (LHC) στο CERN, χαρίζοντας την επόμενη χρονιά το Νομπέλ Φυσικής στους Εγκλέρ και Χιγκς, καθώς ο Μπρουτ απεβίωσε το 2011.

Ο 83χρονος ομότιμος σήμερα καθηγητής στο ULB μίλησε στην «Κ» πριν από μερικές ημέρες, όταν βρέθηκε στην Αθήνα για να αναγορευτεί επίτιμος διδάκτορας του ΕΜΠ και να συμμετάσχει με μια ομιλία του στις εκδηλώσεις για τα 15 χρόνια της Σχολής Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών του Μετσόβιου Πολυτεχνείου.

– Πίσω στις αρχές της δεκαετίας του 1960, για ποιον λόγο προσπαθήσατε να βρείτε έναν θεωρητικό μηχανισμό που θα εξηγούσε πώς αποκτούν μάζα τα στοιχειώδη σωμάτια;

– Το πρώτο κίνητρο ήταν καθαρά θεωρητικό. Από τη μια μεριά, ο Αϊνστάιν με τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας είχε ήδη εξηγήσει τη βαρύτητα, η οποία είναι μια δύναμη μεγάλης εμβέλειας, που διέπει π.χ. την κίνηση των πλανητών. Από την άλλη, η κβαντική φυσική περιέγραφε πολύ καλά τη δράση των ηλεκτρομαγνητικών δυνάμεων σε επίπεδο ατόμου – δίνοντας έτσι εξήγηση σε φαινόμενα της χημείας ή της μοριακής βιολογίας. Ετσι, αναρωτηθήκαμε πώς μπορούμε να βρούμε μια θεωρία που, μέσω της δημιουργίας μάζας, να μοιάζει με την περιγραφή των ηλεκτρομαγνητικών αλληλεπιδράσεων, αλλά να αφορά τη βαρύτητα.

Την ίδια εποχή, ο φυσικός και μετέπειτα νομπελίστας Γιοϊσίρο Ναμπού είχε δείξει πως τα στοιχειώδη σωματίδια και η φυσική στερεάς κατάστασης μοιράζονται παρόμοια φαινόμενα. Ετσι, ο δεύτερος και πιο τεχνικός λόγος ήταν πως με τον συνάδελφο και φίλο μου Ρόμπερτ Μπρουτ θελήσαμε να εφαρμόσουμε τη δουλειά που είχαμε κάνει σε προβλήματα όπως η υπεραγωγιμότητα.

– Αρκετές φορές έχετε αναφέρει ότι στις έρευνές σας έπαιξε καταλυτικό ρόλο η «δημιουργική έμπνευση». Τι σημαίνει αυτό;

Χ. Σταμούλης: Θεολογία και επιστήμη. Ένας διάλογος πολιτισμού

Χρυσόστομος Σταμούλης

«είναι περίεργο αλλά οι άνθρωποι έχουν την ακλόνητη βεβαιότητα
πως ο ήλιος θα βγει και τ’ άλλο πρωί».

Τάσος Λειβαδίτης, Ο φρουρός των ημερών

α) Ο Μέγας Βασίλειος και ο πλανήτης της Χρυσομαλλούσης

Πριν από λίγο καιρό και για πρώτη φορά, αστρονόμοι, με επικεφαλής τον Stéphane Udry, εντόπισαν έναν πλανήτη, ο οποίος θα μπορούσε να φιλοξενήσει τη ζωή. Πρόκειται για τον πλανήτη της Χρυσομαλλούσης (Goldilocks), που παρουσιάζει, καθώς λένε, τη μεγαλύτερη ομοιότητα με τη Γη από οποιανδήποτε άλλο πλανήτη, που έχει ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα στο ηλιακό μας σύστημα. Είναι ο μικρότερος, φωτεινότερος πλανήτης που γνωρίζουμε ως τα τώρα –το μέγεθός του είναι ελάχιστα μεγαλύτερο από το μέγεθος της γης- και η θέση του είναι τέτοια, που επιτρέπει στους επιστήμονες να υποθέσουν την ύπαρξη νερού, που μαζί με τις βεβαιωμένες ήπιες θερμοκρασίες που απολαμβάνει, κοντά στους 20 βαθμούς Κελσίου, τον κάνουν κατοικήσιμο[1].

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟΝ (ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ-ΤΕΧΝΕΣ-ΙΣΤΟΡΙΑ-ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ)

Ἐπιστῆμες

Ἱστορία τῶν Ἐπιστημῶν - Φυσική - Γνωσιακὴ καὶ Ψυχολογία - Τεχνολογία - 

Διαδίκτυο - Γεωγραφία - Περιβάλλον καὶ Ὑγεία - Πληροφορίες - Συνδέσεις

Τέχνες

Παράδοση - Μουσική - Ποίηση - Πεζογραφία - Ἀφιερώματα - Συνδέσεις

Ἱστορία

Ἀρχαιότητα - Ῥωμανία - Νεωτέρα περίοδος - Ἐπικαιρότητα - 

Γλῶσσα - Ἀφιερώματα - Συνδέσεις

Ὀρθοδοξία

Προσευχητάριον - Ἑρμηνευτικά - Ἁγιολογία - Ἱστορικά - 

Ἔργα Πατέρων - Γεροντικόν - Θρησκεῖες - Ἀφιερώματα - Συνδέσεις

Προσωπικὸς Ἱστοχῶρος. Νεκτάριος Μαμαλοῦγκος

Personal Website. Nektarios Mamalougos

Χαρτογραφώντας τη Συνείδηση του Α. Φωκά

Πού κρύβεται η συνείδηση; Έχουν οι φάλαινες πιο ανεπτυγμένη συνείδηση από τους ανθρώπους; Είναι η γλώσσα απαραίτητη για τα μαθηματικά; Φταίνε τα μαθηματικά για το άγχος της αιωνιότητας; Τι είναι η μεταβίβαση της «βιολογικής μνήμης». Σ' αυτά και σε άλλα ερωτήματα δίνουν απαντήσεις οι τελευταίες έρευνες για τη λειτουργία του εγκεφάλου.

«Η ανάπτυξη της συνείδησης εξαρτάται από την ανάπτυξη των νευρώνων» δήλωσε ο πολυβραβευμένος πανεπιστήμων Αθ. Φωκάς κατά τη διάλεξή του στη δημόσια συνεδρία της Ακαδημίας Αθηνών Την Τρίτη 23 Οκτωβρίου, άρχισε την ομιλία με θέμα «Μαθηματικά, ιατρικές απεικονίσεις και η αναζήτηση της συνείδησης».

Σε αυτή την εντυπωσιακή επεξεργασία μαγνητογραφήματος φαίνεται η δράση των νευροδιαβιβαστών στις συνάψεις Τα εντυπωσιακά επιτεύγματα των επιστημονικών ανακαλύψεων στηρίζονται στην αντίληψη, στη φαντασία, στη διαίσθηση, στην ενόραση, στη γλώσσα, στην ύπαρξη πολύπλοκων μαθηματικών δομών. Από την άλλη μεριά, αυτές οι έννοιες αποτελούν στοιχεία αυτού που ονομάζουμε συνείδηση, για την οποία δεν υπάρχει ως σήμερα ολοκληρωμένη επιστημονική θεωρία. Υπάρχει έμφυτη γνώση, όπως πίστευε ο Πλάτωνας, ή ο εγκέφαλος είναι ένα λευκό πινάκιο το οποίο γεμίζει μόνο ως αποτέλεσμα εμπειριών, όπως πίστευε ο Αριστοτέλης; Στην εποχή μας εκπληκτικές ανακαλύψεις στη νευροφυσιολογία, στη μοριακή βιολογία και σε απεικονιστικές τεχνικές έχουν επιτέλους δημιουργήσει το κατάλληλο πλαίσιο για τη διαλεύκανση αυτών των ερωτημάτων και την επιστημονική προσέγγιση της συνείδησης.

Νίκος Λυγερός: Επιστήμη και Θρησκεία (ΒΙΝΤΕΟ)

 

inShare

Την Δευτέρα 11 Μαρτίου 2013 η Ένωση Ελλήνων Φυσικών (Ε.Ε.Φ) και η Εταιρεία Μελέτης των Σχέσεων Επιστήμης και Θρησκείας (Ε.ΜΕ.Σ.Ε.Θ) διοργάνωσαν εκδήλωση-εσπερίδα με θέμα:
«Επιστήμη και Θρησκεία: Από τις θεωρίες και τα δόγματα στον άνθρωπο».
Ο Νίκος Λυγερός μίλησε για το θέμα και απάντησε σε ερωτήσεις του κοινού τονίζοντας ιδιαίτερα τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και αναφέρθηκε στις παρέες, στις ομάδες, στην ανακάλυψη και την αποκάλυψη του Θεού.