Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΚΟΡΟΒΙΝΗΣ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΚΟΡΟΒΙΝΗΣ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Σάββατο 9 Μαρτίου 2024

Για το μέλλον της Ευρώπης


από Ευάγγελος Κοροβίνης




Αρκετοί στρατιωτικοί αναλυτές αλλά και ορισμένοι υπουργοί Άμυνας των ευρωπαϊκών χωρών άλλαξαν πρόσφατα τις προβλέψεις τους για την κατάληξη του πολέμου στην Ουκρανία. Μέχρι την αποτυχία της ουκρανικής αντεπίθεσης, πολλοί στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ ισχυρίζονταν ότι η Ουκρανία θα νικήσει και θα επανακτήσει τα προσαρτημένα από την Ρωσία εδάφη της και ότι το καθεστώς του Πούτιν θα καταρρεύσει. Σήμερα το αφήγημα έχει αλλάξει. Θεωρείται βέβαιο ότι, μετά την επικείμενη ήττα της Ουκρανίας, η Ρωσία θα εισβάλει σε κάποια νατοϊκή χώρα. Η Ευρώπη πρέπει να προετοιμασθεί από τώρα γι’ αυτό το ενδεχόμενο και να επανεξοπλιστεί δραστικά λένε πολλοί.

Πόσο βάσιμο είναι, όμως, το σενάριο μιας ρωσικής εισβολής σε νατοϊκή χώρα; Η Ρωσία, έχοντας πικρή πείρα από το δυσβάστακτο οικονομικό κόστος που επωμίσθηκε για να συντηρεί τους δορυφόρους της στην διάρκεια του ψυχρού πολέμου, κάθε άλλο παρά ονειρεύεται εισβολές σε νατοϊκές χώρες. Ούτε καν την υπόλοιπη Ουκρανία, πέραν των ενσωματωμένων ήδη ρωσόφωνων ανατολικών επαρχιών, δεν θέλει να προσαρτήσει .Η οικονομική αιμορραγία στην οποία θα υποχρεώνονταν για να καλύψει την ουκρανική «μαύρη τρύπα» θα ήταν ιδιαίτερα εξαντλητική.

Με την στρατιωτική της επιχείρηση στην Ουκρανία η Ρωσία ήθελε κατά κύριο λόγο να προστατεύσει τους ρωσόφωνους πληθυσμούς από τις επιθετικές ενέργειες του Κίεβου, που χρονολογούνταν από το 2014. Στόχος της Ρωσίας στη Ουκρανία είναι επιπλέον να διασφαλίσει την ουδετερότητα αυτής της χώρας καθώς και να οικοδομήσει από κοινού με την Ευρώπη μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας στην γηραιά ήπειρο που θα σέβεται τις εκατέρωθεν ανησυχίες και φόβους.

Παρασκευή 26 Ιανουαρίου 2024

Ο «γάμος» των ομοφύλων και η παραδοσιακή οικογένεια



 



Η πρόθεση της κυβέρνησης να θεσπίσει τον γάμο των ομοφύλων και την τεκνοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια πρέπει να ενταχθεί στην προσπάθεια των εγχωρίων ελίτ να ευθυγραμμισθούν με την διεθνή μόδα και τα κελεύσματα της Ουάσιγκτον και των Βρυξελλών. Τα κέντρα εξουσίας της Δύσης παρουσιάζονται, πράγματι, ως υπέρμαχα των θεωριών της κοινωνικής κατασκευής των φύλων και της ρευστότητάς τους, ενώ υπερασπίζονται τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων. Στόχος τους είναι, μεταξύ των άλλων, να πλαγιοκοπήσουν και να ενσωματώσουν στους σχεδιασμούς των μερίδα της νεολαίας όλων των εθνών και κυρίως της Ρωσίας και της Κίνας. Είναι γνωστό ότι οι δυο αυτές χώρες εμμένουν στις παραδοσιακές οικογενειακές αξίες. 

Αν οι ελληνικές ελίτ προσπαθούν για άλλη μια φορά να πειθαρχήσουν στον «δυτικό κανόνα», ο ίδιος ο ελληνικός λαός προβληματίζεται έντονα για τις νομοθετικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης. Η πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών θεωρεί ότι για να ανατραφούν σωστά τα παιδιά έχουν ανάγκη από γονεϊκά πρότυπα και των δυο φύλων, από πατέρα και μητέρα. 

Η συμπληρωματικότητα των δυο φύλων, όντως, δεν επιτρέπει απλώς και μόνον την αναπαραγωγή του είδους. Καθώς έχει και ψυχικό και πολιτισμικό περιεχόμενο πέραν του βιολογικού δημιουργεί, δυνητικά τουλάχιστον, ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την ανατροφή των παιδιών. Χωρίς πατέρα και μητέρα, χωρίς ετεροσεξουαλικούς γονείς, το παιδί μπορεί ευκολότερα να διολισθήσει σε θολή ταυτότητα φύλου και πιθανόν και θολή ταυτότητα εαυτού, με όλες τις συνέπειες που μπορεί να έχει αυτή η ασάφεια. 

*** 

Οι υποστηρικτές του γάμου των ομοφύλων και του δικαιώματος τεκνοθεσίας από ζευγάρια του ιδίου φύλου ισχυρίζονται ότι οι θεσμοθετήσεις αυτές αποτελούν μια αναγκαία και ευπρόσδεκτη εξέλιξη του θεσμού του γάμου, που όχι μόνον δεν καταστρέφει τον θεσμό αλλά τον ενισχύει αποφασιστικά. Τονίζουν, επιπλέον, ότι οι επικείμενες νομοθετικές ρυθμίσεις βρίσκονται σε συμφωνία με τις αξίες της ισότητας, της αξιοπρέπειας και του σεβασμού της διαφορετικότητας. Οι αντίπαλοί τους θεωρούν, αντίθετα, ότι η νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης για τα ομόφυλα ζευγάρια δυναμιτίζει τον θεσμό του γάμου και της παραδοσιακής οικογένειας. 

Σάββατο 13 Ιανουαρίου 2024

Για την πολιτική θεολογία


από Ευάγγελος Κοροβίνης



Το ζήτημα των σχέσεων θεολογίας και πολιτικής προσεγγίσθηκε από πολλούς μελετητές που κατέληξαν σε πολύ διαφορετικά συμπεράσματα για την φύση αυτών
των σχέσεων. Στο παρόν άρθρο επιλέγουμε να εκθέσουμε σύντομα τις εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις δυο Γερμανών στοχαστών, του Carl Schmitt που έζησε στα ταραγμένα χρόνια της εύθραυστης Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και στην πορεία του χρόνου ταυτίσθηκε με τους Ναζί και του αρκετά νεότερου John B.Metz, ενός
Γερμανού καθολικού ιερέα και καθηγητού θεολογίας, που υπήρξε ο εμπνευστής της γνωστής «θεολογίας της απελευθέρωσης».

Ο Schmitt ισχυρίσθηκε ότι υπάρχει μια δομική παραλληλία μεταξύ της απόλυτης εξουσίας του Θεού του μονοθεϊσμού και της εξουσίας του ηγεμόνα. Έτσι η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, όπου η εφαρμογή του συντάγματος αναστέλλεται με
απόφαση του ηγεμόνα είναι ανάλογη με τα θαύματα του Θεού, που αναστέλλουν προσωρινά τους νόμους της φύσης. Ο Γερμανός θεωρητικός, όταν υπογραμμίζει
αυτές τις δομικές αναλογίες, δεν αναφέρεται τόσο στην επιρροή της θρησκείας στην πολιτική, όσο στο κενό υπερβατικότητας που προέκυψε μετά την λήξη των
θρησκευτικών πολέμων του 17ο αιώνα. Ένα κενό το οποίο οι κοσμικές πολιτικές δεν
ήταν σε θέση να καλύψουν.

Πράγματι στους νέους χρόνους η παραδοσιακή ιδέα του ηγεμόνα, που στέκεται πάνω από την κοινωνία και το κράτος, εκλείπει παντελώς. Ο ηγεμόνας ταυτίζεται
πλήρως με το κράτος και το κράτος με τους νόμους που ψηφίζει το κοινοβούλιο. Για τον Schmitt τελικά η ισχύς είναι που δημιουργεί το δίκαιο και όχι το δίκαιο που χαλιναγωγεί την δύναμη των ισχυρών. Επιπλέον η υπακοή στον ηγεμόνα, που
γεννά η πίστη, ενοποιεί την κοινωνία και επιτρέπει να αναδυθεί το πνεύμα αυτοθυσίας, που απαιτείται στους πολέμους μεταξύ των κρατών.

Τετάρτη 31 Μαΐου 2023

Τα έθνη-κράτη και τα κράτη-πολιτισμοί

από Ευάγγελος Κοροβίνης



Ο σύγχρονος κόσμος περιγράφονταν μέχρι πρόσφατα ως συγκροτούμενος από έθνη-κράτη που βρίσκονται σε διαρκή ανταγωνισμό μεταξύ τους. Τα τελευταία χρόνια, όμως, ορισμένα κράτη (ιδίως η Κίνα, η Ρωσία και η Ινδία) προσπαθούν να φέρουν στην επιφάνεια την πολιτισμική τους κληρονομιά και να οριοθετηθούν ως διακριτά και ιδιαίτερα κράτη-πολιτισμοί.

Στα πλαίσια των εθνών-κρατών το κράτος απορροφά και υποκαθιστά το έθνος. Η εθνικότητα ταυτίζεται με την κρατική υπηκοότητα. Το έθνος ως πολιτισμικό υποκείμενο αδειάζει από το περιεχόμενο του. Μοναδική σχεδόν επιδίωξη του έθνους-κράτους γίνεται η διαρκής αύξηση των καταναλωτικών δυνατοτήτων των πολιτών. Το νεωτερικό έθνος-κράτος εμφανίζεται ως ουδέτερο απέναντι στα ζητήματα του πολιτισμού, αλλά στην ουσία στηρίζει μια μορφή «αρνητικού» ατομοκεντρικού πολιτισμού, ο οποίος προσδιορίζει ως ευ ζην την ιδιωτική απόλαυση και θεοποιεί το χρήμα. Στα πλαίσια αυτά τα έθνη-κράτη καθίστανται εγγενώς επεκτατικά και κατακτητικά, καθώς η επιθυμία και η καταναλωτική βουλιμία είναι ακόρεστες.

Στην περίπτωση των κρατών-πολιτισμών, τώρα, διακηρυγμένος τους στόχος είναι η υπεράσπιση και αναπαραγωγή των οικείων πολιτισμικών παραδόσεων. Δεν αγνοείται η αναγκαιότητα της οικονομικής ανάπτυξης και ευρύτερα του εκσυγχρονισμού, αλλά οι επιδιώξεις αυτές θεωρούνται ως εργαλεία διασφάλισης της πολιτισμικής ιδιαιτερότητας του κράτους. Αν, λοιπόν, η οικονομική ανάπτυξη είναι στην περίπτωσή των εθνών-κρατών αυτοσκοπός, για τα κράτη-πολιτισμούς είναι ένα απλό μέσον. Στόχος της αναβίωσης των προνεωτερικών πολιτισμικών παραδόσεων είναι η άμυνα απέναντι στις δυνάμεις αποσύνθεσης της κοινωνικής συνοχής, η αντίσταση απέναντι στην μηδενιστική διάβρωση που συνδέεται με την αναζήτηση της ηδονής της στιγμής Ο διάχυτος σε όλον τον πλανήτη μηδενισμός της «μεταμοντέρνας συνθήκης» απειλεί, σε αυτόν ή τον άλλο βαθμό, και τα κράτη-πολιτισμούς.

***

Τα κράτη-πολιτισμοί υπερασπίζονται σθεναρά την πολιτισμική τους ιδιαιτερότητα χωρίς να έχουν, όμως, παγκόσμιες βλέψεις και επεκτατικές διαθέσεις.

Παρασκευή 5 Μαΐου 2023

Οι δυο φόβοι της Κίνας

από Ευάγγελος Κοροβίνης





1. Ο φόβος του ναυτικού αποκλεισμού


Η Κίνα επιδιώκει την συνέχιση της ειρηνικής της ανόδου. Δεν την ενδιαφέρουν κατά κανένα τρόπο οι πολεμικές αναμετρήσεις. Κάνουν κακό στις δουλειές και το εμπόριο Ο χρόνος δουλεύει υπέρ της. Οι Κινέζοι θα κερδίζουν συνεχώς πόντους στην διεθνή σκηνή αν καταφέρουν να συνεχίσουν να εμπορεύονται και να αναπτύσσονται απρόσκοπτα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Κινέζοι χειρίζονται εξαιρετικά προσεκτικά ακόμη και το εθνικά κρίσιμο ζήτημα της Ταιβάν. Ελπίζουν σε ειρηνική επανένωση της Ταιβάν με τον εθνικό κορμό, όπως έγινε παλαιότερα με το Χονγκ Κονγκ και το Μακάο. Δηλώνουν ότι μόνον σε περίπτωση επίσημης ανακήρυξης ανεξαρτησίας του νησιού θα επέμβουν στρατιωτικά.

Η Κίνα δεν έχει καμιά αυταπάτη για τις διαστάσεις που θα έπαιρνε μια αεροναυτική σύγκρουση κοντά στην Ταιβάν ή στην νότια σινική θάλασσα. Μια τέτοιου είδους σύγκρουση δεν θα μπορούσε ποτέ να περιορισθεί τοπικά. Ο πρώτος φόβος της Κίνας είναι το ενδεχόμενο ναυτικού αποκλεισμού της από τις ΗΠΑ σε περίπτωση σύγκρουσης με την τελευταία για την Ταιβάν. Το δια θαλάσσης εμπόριο της Κίνας με τον κόσμο θα διακόπτονταν και ο ανεφοδιασμός της με υγρά καύσιμα από τα κράτη του περσικού κόλπου θα σταματούσε επίσης. Οι ΗΠΑ διαθέτουν σημαντικό στόλο πυρηνικών υποβρυχίων και ευρύτερα μεγάλη ναυτική ισχύ στον περσικό κόλπο και τον ινδικό ωκεανό. Είναι λοιπόν σε θέση να επιβάλουν ναυτικό αποκλεισμό στην Κίνα.

Για τους παραπάνω λόγους η Κίνα προωθεί, εδώ και μια δεκαετία τουλάχιστον, την πρωτοβουλία «Μια ζώνη, ένας δρόμος», τον λεγόμενο νέο δρόμο του μεταξιού. Πρόκειται για ένα κολοσσιαίο πρόγραμμα κατασκευής υποδομών σε όλη την έκταση της Ευρασίας και αλλού (σιδηροδρομικών γραμμών, οδικών αρτηριών κλπ.) με στόχο να υποκατασταθεί, έστω και μερικά, το δια θαλάσσης εμπόριο με το εμπόριο δια ξηράς. Μερικοί είδαν στον νέο δρόμο του μεταξιού μια διέξοδο για τον κατασκευαστικό κλάδο της Κίνας από τον κορεσμό της εσωτερικής της αγοράς. Οι λόγοι όμως που οδήγησαν την χώρα αυτή στην προώθηση του γιγαντιαίου προγράμματος υποδομών δεν είναι στενά οικονομικοί. Είναι κυρίως λόγοι εθνικής ασφαλείας. Θα πρέπει να τονισθεί, στο σημείο αυτό, ότι η διευρυνόμενη το τελευταίο διάστημα συνεργασία της Κίνας με την Ρωσία αναμένεται να καλύψει πολλές από τις ελλείψεις της πρώτης στον αμυντικό τομέα.

2.Η παθητική αντίσταση στην οικονομική ανάπτυξη


Ο δεύτερος φόβος της Κίνας συνδέεται με ορισμένες πρόσφατες εξελίξεις στα εργασιακά ήθη της κινεζικής νεολαίας. Σπεύδουμε εξαρχής να τονίσουμε ότι οι εξελίξεις αυτές είναι πολύ πιο περιορισμένες από τις μαζικές διαστάσεις που προσέλαβε το ανάλογο φαινόμενο της «Μεγάλης παραίτησης» στις ΗΠΑ. Το 2022, 50 εκατομμύρια εργαζόμενοι στην χώρα αυτή παραιτήθηκαν από τις δουλειές τους αναζητώντας νέες θέσεις εργασίας με ικανοποιητικότερο εργασιακό περιβάλλον ή μια νέα ισορροπία ανάμεσα στις απαιτήσεις της δουλειάς και την ανάγκη τους για περισσότερο ελεύθερο χρόνο ή τέλος αναβάθμιση των δεξιοτήτων τους εκ παραλλήλου με την εργασία τους.

Τετάρτη 5 Απριλίου 2023

Τρίζει ο θρόνος των τραπεζών; από



Η πιο ενδιαφέρουσα ανάγνωση της πρόσφατης τραπεζικής αναταραχής επικεντρώνεται στην πλήρη αυτονόμηση του τραπεζικού συστήματος από την πραγματική οικονομία και στην εγγενή αστάθεια του τραπεζικού τομέα. Οι τράπεζες, σύμφωνα με αυτήν την προσέγγιση, αντί να υπηρετούν την πραγματική οικονομία, χρηματοδοτούν κυρίως κερδοσκοπικές δραστηριότητες. Το χρήμα παράγει χρήμα, χωρίς να επενδύεται παραγωγικά, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται φούσκες, που κάποια στιγμή σπάνε, και τότε καλείται το κράτος και οι φορολογούμενοι να «βγάλουν το φίδι από την τρύπα». Τα κέρδη είναι ιδιωτικά, οι ζημιές αναλαμβάνονται από το κράτος. «Καπιταλισμός στα κέρδη, σοσιαλισμός στις ζημιές».

***

Πέμπτη 29 Σεπτεμβρίου 2022

Οι προσανατολισμοί της Τουρκίας και οι γεωπολιτικές αναταράξεις



Ευάγγελος Κοροβίνης

 

Αρκετοί στην Ελλάδα και αλλού σπεύδουν να προεξοφλήσουν για την χώρα μας έναν ρόλο προμαχώνα της Δύσης στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, ιδιαίτερα εάν η Τουρκία ρυμουλκηθεί στον ολοένα και πιο συνεκτικό ευρασιατικό πόλο Ρωσίας-Κίνας-Ιράν, με τον οποίο ερωτοτροπούν αρκετές χώρες.

Ορισμένοι, μάλιστα, θεωρούν ότι η διαφαινόμενη συμφιλίωση Τουρκίας και Συρίας, Ερντογάν και Άσαντ, θα αποτελέσει προανάκρουσμα για μια πλήρη ένταξη της Τουρκίας στον ευρασιατικό πόλο των διεθνών σχέσεων. Πράγματι, αν η Τουρκία θυσίαζε τις καλές σχέσεις της με τους σαφώς αποδυναμωμένους αλλά πάντα μαχητικούς τζιχαντιστές της Συρίας, που εξεγέρθηκαν κατά του Άσαντ από το 2011, θα μπορούσε να προσδοκά ότι μια ισχυρή κυβέρνηση στην Δαμασκό θα έθετε υπό τον έλεγχο της τους Κούρδους της Συρίας. Θα παρεμποδίζονταν έτσι ο σχηματισμός αυτόνομης κουρδικής περιοχής δίπλα στα τουρκικά σύνορα και θα γίνονταν δυνατός επιπλέον ο επαναπατρισμός αρκετών από τους Σύρους πρόσφυγες της Τουρκίας. Οι εξελίξεις αυτές θα ενίσχυαν σημαντικά την δημοτικότητα του Ερντογάν εν όψει της εκλογικής χρονιάς του 2023.

Όμως όσο σημαντικές και αν αποδειχθούν τέτοιου είδους εξελίξεις δεν μπορούν από μόνες τους να καθορίσουν την ευρύτερη στάση και τους προσανατολισμούς της Τουρκίας. Η Τουρκία δεν κινείται μόνον από τις ανησυχίες που δημιουργεί για την ασφάλειά της το κουρδικό ζήτημα.

Είναι χαρακτηριστικό, από αυτήν την άποψη, ότι σε μια σειρά από άλλες σημαντικές περιοχές υπάρχουν αποκλίνοντα συμφέροντα μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας. Γίνεται λόγος για την Μαύρη Θάλασσα, τα Βαλκάνια, τον Νότιο Καύκασο και την Κεντρική Ασία. Ειδικά σε ότι αφορά την Κεντρική Ασία, μάλιστα, μια ενίσχυση της τουρκικής επιρροής στα τουρκογενή κράτη της περιοχής, υποβοηθούμενη από την Δύση, θα μπορούσε να εξασφαλίσει μια μερική ανάσχεση της Ρωσίας και της Κίνας, ιδιαίτερα αν διακόπτονταν και οι καλές σχέσεις Πακιστάν και Κίνας.

Σάββατο 16 Απριλίου 2022

Ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος και οι αντιθέσεις του καιρού μας

Έναν μήνα και πλέον μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το ενδιαφέρον του κοινού για την σύγκρουση μειώνεται. Η προσοχή σταδιακά μετατοπίζεται στις οικονομικές συνέπειες των κυρώσεων. Ωστόσο μόνον σε ένα μέρος της κοινής γνώμης γίνεται φανερό ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν είναι τίποτε άλλο παρά η τοπική εκρηκτική έκφραση μιας γενικότερης, μιας παγκόσμιας κρίσης. Μιας κρίσης που συνδέεται κυρίως με την μετατόπιση του κέντρου βάρους της παγκόσμιας οικονομίας από την Δύση στην Ανατολική Ασία.

Η προσπάθεια των Η.Π.Α να καθυποτάξουν την Ρωσία και στην συνέχεια, από θέσεως ισχύος, να βρουν έναν τρόπο να αντιμετωπίσουν και την Κίνα, οδηγεί τα πράγματα σε έναν ακήρυκτο τρίτο παγκόσμιο πόλεμο, που προς το παρόν τουλάχιστον είναι οικονομικός και επικοινωνιακός κυρίως.

Θα ήταν, όμως, παραπλανητικό να υποθέσει κανείς ότι οι βασικοί εμπλεκόμενοι σε αυτόν τον πόλεμο, οι Η.Π.Α και η Ευρώπη από την μια μεριά και η Ρωσία και η Κίνα από την άλλη, είναι ομοιογενείς και αδιάβροχες από εσωτερικές αντιθέσεις οντότητες.

Α. Οι Η.Π.Α

Τρίτη 15 Φεβρουαρίου 2022

Η μακροβιότητα του Βυζαντίου

3
786

Το Βυζάντιο υπήρξε ένα κράτος από τα πιο μακρόβια στην ιστορία. Ταυτόχρονα ήταν και παραμένει πολύ λιγότερο μελετημένο από άλλες επικράτειες της ίδιας ιστορικής περιόδου ενώ επίσης παραμένει μη κατανοητό εν πολλοίς από την δυτική ιστοριογραφία. Στα πλαίσια αυτά αντιμετωπίσθηκε, μέχρι πρόσφατα τουλάχιστον, ως ένας παρακμιακός φτωχός συγγενής. Είναι απορίας άξιο, όμως, πως μια επικράτεια με τέτοια χαρακτηριστικά κατόρθωσε, όχι μόνον να επιβιώσει, αλλά και να μεγαλουργήσει επί μια χιλιετία.

Α. «Εξανατολισμός» ή εκχριστιανισμός;

Το Βυζάντιο αναδύεται ως απάντηση στην κρίση που πέρασε η ρωμαϊκή αυτοκρατορία κατά την διάρκεια του 3ου αιώνα μ.Χ. Ο αιώνας αυτός ήταν περίοδος εμφυλίων πολέμων, νόθευσης του νομίσματος και εμπορικών συναλλαγών σε είδος. Η ρωμαϊκή αυτοκρατορία είχε σταματήσει να επεκτείνεται, οι προερχόμενοι από αιχμαλώτους πολέμου δούλοι σπάνιζαν, οι τιμές ανέβαιναν και η τοπική αριστοκρατία που στήριζε με τις χορηγίες της τα οικονομικά των πόλεων και τις κυβερνούσε, εξωθήθηκε από τις περιστάσεις στην χρεωκοπία. Στο βάθος της κρίσης υπέβοσκαν και άλλα προβλήματα στα οποία θα αναφερθούμε λίγο πιο κάτω.

Προς το τέλος του 3ου αιώνα, εν πάση περιπτώσει,αναζητήθηκε ως λύση της κρίσης, από τον δραστήριο αυτοκράτορα Διοκλητιανό, ένας «εξανατολισμός» της αυτοκρατορίας, κατά τα πρότυπα της Περσίας των Σασσανιδών. Έγινε προσπάθεια, συγκεκριμένα,να περιβληθεί η αυτοκρατορική εξουσία με το φωτοστέφανο μιας υποτιθέμενης θείας καταγωγής της. Προωθήθηκε ταυτόχρονα ένας αυστηρός διαχωρισμός των πολιτικών από τις στρατιωτικές πλευρές του κρατικού μηχανισμού.  Η υπαλληλία διογκώθηκε υπέρμετρα ενώ η διοίκηση κατατμήθηκε σε μια πυραμίδα υποδιαιρέσεων,που είχε στην βάση της πολυπληθείς μικρές επαρχίες.  Στόχος ήταν η μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα του κρατικού μηχανισμού και κυρίως η παρεμπόδιση της συγκέντρωσης εξουσιών στα χέρια ανταγωνιστών του αυτοκράτορα.

Κυριακή 30 Ιανουαρίου 2022

Ο ρεαλισμός είναι ένα κλειδί για όλες τις πόρτες;

0
330


Προνομιακή υπόθεση εργασίας στην μελέτη των διεθνών σχέσεων είναι ότι τα κράτη, στην διάρκεια της ιστορίας, συμπεριφέρονται πάντοτε ως φίλαυτα και εγωιστικά άτομα. Ότι αποβλέπουν στην κυριαρχία επί των άλλων κρατών και στην εκμετάλλευση τους ή έστω, αν δεν είναι επιθετικά και αναθεωρητικά, στην επιβίωση τους. Η προσέγγιση αυτή,που πιστώνεται στην ρεαλιστική θεωρία των διεθνών σχέσεων, ενθαρρύνει τα κράτη να αναμένουν τα χειροτέρα από τους αντιπάλους των και ορισμένες φορές φέρνει στην επιφάνεια τα πιο αταβιστικά και σωβινιστικά στοιχεία του εθνικού εαυτού του καθενός κράτους. Τα κράτη φοβούμενα να χαρακτηρισθούν αφελή, κρύβουν επιμελώς και καταπιέζουν τις όποιες αλτρουιστικές ροπές τους.

Α. Οι τροχιές της ιστορίας

Τετάρτη 1 Δεκεμβρίου 2021

Η παρακμή της Δύσης και η «σύγκρουση των πολιτισμών»

Η παρακμή της Δύσης και η «σύγκρουση των πολιτισμών»


Για επτά δεκαετίες ο κόσμος κυριαρχήθηκε από την δυτική φιλελεύθερη διεθνή τάξη, με ηγεμονική δύναμη την Αμερική και συμμάχους-κλειδιά την Δυτική Ευρώπη και την Ιαπωνία. Μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου, η διεθνής αυτή φιλελεύθερη τάξη φάνηκε, προς στιγμήν, να θριαμβεύει. Πολλές χώρες στην Αν. Ευρώπη, στην Αν. Ασία και στην Λατινική Αμερική εγκαθιστούσαν κοινοβουλευτικά καθεστώτα και ενσωματώνονταν στην παγκόσμια αγορά.

Α. Ο εχθρός εντός των τειχών

Σήμερα η φιλελεύθερη διεθνής τάξη βρίσκεται σε κρίση. Πόσο βαθιά είναι η κρίση; Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι βρισκόμαστε ενώπιον μιας μετάβασης προς κάποιου είδους μετα-Αμερικανική τάξη, που θα παραμείνει όμως «ανοιχτή» και «βασισμένη σε κανόνες». Άλλοι όμως θεωρούν ότι η κρίση είναι κατά πολύ βαθύτερη.

Οι τελευταίοι πιστεύουν ότι η κυρίαρχη δυτική ατομοκεντρική παράδοση έχει εξαντλήσει τα ανθρωπολογικά της καύσιμα, καθώς την χαρακτηρίζει, πλέον, ένας νέος τύπος ανθρώπου, που τον έχει απορροφήσει πλήρως η κατανάλωση και είναι δοσμένος στην ηδονή της στιγμής. Ο κύκλος που ξεκίνησε με τον Διαφωτισμό και μέσω της βιομηχανικής επανάστασης αγκάλιασε ολόκληρο τον πλανήτη, φαίνεται να κλείνει οριστικά.

Σάββατο 16 Ιανουαρίου 2021

Η υπερχρέωση ως δουλοπαροικία νέου τύπου

Ευάγγελος Κοροβίνης
 -


Α. Κλασικός φιλελευθερισμός, νεοφιλελευθερισμός και φεουδαρχία νέου τύπου

Σε όλες τις εποχές, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, τα χρέη έτειναν να συσσωρεύονται ταχύτερα από την ικανότητα των δανειζόμενων να τα εξυπηρετούν. Καθώς η οικονομική ανάπτυξη ακολουθεί συνήθως ρυθμούς που υπολείπονται της εκθετικής αύξησης των χρεών, η υπερχρέωση προκύπτει ως «φυσικό» επακόλουθο.

Ήδη όμως από την εποχή του χαλκού και της αρχαίας Ασσυρίας, η ισορροπία αποκαθίστατο με την περιοδική διαγραφή των χρεών. Χρεών που δημιουργούντο κυρίως σε περιόδους ξηρασίας ή πλημμυρών και επιδημιών. Χωρίς τη διαγραφή των χρεών ή έστω ένα μορατόριουμ καταβολής τόκων, οι μικροκαλλιεργητές θα έχαναν την ιδιοκτησία της γης των. Όλη η διαθέσιμη για καλλιέργεια γη θα περιέρχονταν στα χέρια μιας ολιγάριθμης μερίδας πιστωτών. Οι αγρότες θα έπαυαν να καταβάλλουν φόρους στο κράτος και δεν θα ήταν πρόθυμοι ή διαθέσιμοι να στρατευθούν για να το υπερασπισθούν.

Τετάρτη 23 Δεκεμβρίου 2020

Το Δυτικό, Ρωσικό και Κινεζικό μοντέλο διεθνών σχέσεων

2
243

Α. Η βεστφαλιανή διεθνής τάξη και η διάβρωση της

Οι βάσεις των σύγχρονων διεθνών σχέσεων τέθηκαν με τη συνθήκη της Βεστφαλίας το 1648.Με τη συνθήκη αυτή τα έθνη-κράτη αναγορεύονται σε προνομιακούς παράγοντες των διεθνών σχέσεων. Ο συμπαγής εκκλησιαστικός οργανισμός του καθολικισμού και η χαλαρή εξουσία του αυτοκράτορα, που προΐσταντο ενός κόσμου κατακερματισμένου σε ανίσχυρα κράτη και φέουδα, δίνει τη θέση του σε έναν αστερισμό ισότιμων και κυρίαρχων εθνών-κρατών.

Στα πλαίσια του νομικού πολιτισμού της νεωτερικότητας φορέας της κυριαρχίας, της ύπατης αρχής λήψης αποφάσεων και διατήρησης της τάξης, είναι το έθνος ενσαρκωμένο στο οργανωμένο κράτος. Ο λαός μέσω του κοινωνικού συμβολαίου εμπιστεύεται το δικαίωμα λήψης αποφάσεων στο κράτος. Οι αποφάσεις αυτές νομιμοποιούνται δια των εκλογών.

Στην πράξη η ισοτιμία μεταξύ των εθνών-κρατών, στην οποία αναφερθήκαμε, περιορίσθηκε τον δέκατο ένατο αιώνα στο κλάμπ των Μεγάλων Δυνάμεων, ενώ μετά τον Β Παγκόσμιο πόλεμο αφορούσε σε δύο μόνον κράτη, την Αμερική και την Σοβιετική  Ένωση. Παρά τον περιορισμένο αριθμό των πραγματικά ισότιμων κρατών, αυτή καθεαυτή η ύπαρξη των υποτελών εθνών-κρατών δεν τέθηκε υπο αμφισβήτηση παρά μόνον πρόσφατα.

 Τα υποτελή έθνη-κράτη άρχισαν να αποσαρθρώνονται και να χάνουν πλήρως την κυριαρχία επί των εδαφών τους μόνο με τη έλευση της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και της αμερικάνικης μεταψυχροπολεμικής μονοκρατορίας. Οι πολυεθνικές εταιρείες, ολοένα και πιο ισχυρές και διεισδυτικές, απλώνουν τις δραστηριότητες τους σε πάμπολλα έθνη-κράτη, διεθνοποιούν τις αλυσίδες παραγωγής και καταργούν κρατικές μορφές ελέγχου της διαδικασίας συσσώρευσης κεφαλαίου. Οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, εξ άλλου, αναπτύσσουν διηπειρωτικά κυκλώματα επενδύσεων και κερδοσκοπίας, χωρίς να υπόκεινται σε οποιαδήποτε κρατική ρύθμιση.

Η διάβρωση της εθνικής κυριαρχίας δεν αφορά όμως μόνον την οικονομία. Με τις διάφορες «ανθρωπιστικές επεμβάσεις» αρχίζοντας από το χώρο της πρώην  Γιουγκοσλαβίας, την διάδοση των πολυποίκιλων Μ.Κ.Ο και την μετατροπή των συνόρων σε «πορώδη» απέναντι στις μεταναστευτικές ροές, η εθνική κυριαρχία μειώνεται ολοένα και περισσότερο.

Β. Η ασυνεπής στάση της Ρωσίας

Πέμπτη 1 Οκτωβρίου 2020

Η Αμερική σε παρακμή


1. Από την μονοκρατορία στην άνοδο ισχυρών ανταγωνιστών.

Ένα φάντασμα πλανάται πάνω από την Αμερική, το φάντασμα της παρακμής. Κατά ορισμένους δημοσιολογούντες η παρακμή οφείλεται στην προεδρία Τραμπ. Η εκλογή του Μπάιντεν, του υποψηφίου των Δημοκρατικών, αναμένεται υποτίθεται να αποκαταστήσει το κύρος των Η.Π.Α στο εξωτερικό και να επουλώσει τις πληγές από τον χαμηλής έντασης εμφύλιο πόλεμο στο εσωτερικό. Το πρόβλημα όμως προϋπήρξε του Τραμπ και δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί απλά και μόνον με αλλαγή προέδρου καθώς είναι πολυσύνθετο και περίπλοκο.

Πως όμως από την μονοκρατορία των Η.Π.Α μετά τον ψυχρό πόλεμο περάσαμε στην αποδυνάμωση και την παρακμή τους; Η αυγή του αμερικανικού αιώνα εντοπίζεται μετά την λήξη του Β Παγκοσμίου πολέμου, το 1945. Μέχρι την πτώση του τείχους του Βερολίνου η Αμερική είχε ισχυρό αντίπαλο, την άλλη υπερδύναμη, την Σοβιετική Ένωση. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 2000, την λεγόμενη μονοπολική στιγμή, οι Η.Π.Α έμοιαζαν να προσεγγίζουν το απόγειο της δύναμης τους με τις «ανθρωπιστικές» επεμβάσεις στην Γιουγκοσλαβία αρχικά, και τις προσπάθειες «αλλαγής καθεστώτος» στο Αφγανιστάν και το Ιράκ αργότερα. Η άνοδος της Κίνας έχει αρχίσει αλλά δεν γίνεται αντιληπτή καθώς εκκινεί από χαμηλή βάση. Η Ρωσία την ίδια περίοδο επιχειρεί, σε επίπεδο ρητορικής τουλάχιστον, να μετατραπεί σε μια φιλελεύθερη δημοκρατία φιλική προς την Δύση.

Ενώ μεταπολεμικά με το σχέδιο Μάρσαλ η Αμερική επεδίωξε να αλλάξει τον κόσμο διαθέτοντας πλούσιους πόρους μετά τον ψυχρό πόλεμο επιδιώκει το ίδιο, αλλά χωρίς μαζική οικονομική βοήθεια. Η συνταγή προβλέπει άμεση εγκατάσταση του κοινοβουλευτισμού και νεοφιλελεύθερη θεραπεία σοκ στην οικονομία. Οτιδήποτε πιο αργό και πιο σύνθετο θεωρείται απορριπτέο.

Δεν αποτελεί έκπληξη λοιπόν που τα πειράματα αλλαγής καθεστώτος στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, στην Λιβύη και τη Συρία κατέληξαν στο χάος, στην ανομία και τους εμφυλίους πολέμους. Ακολουθώντας οι Η.Π.Α την παραπάνω συνταγή και στην Ρωσία και επεκτείνοντας επιπλέον το ΝΑΤΟ γρήγορα και απερίσκεπτα εξώθησε αυτήν την χώρα με την πλούσια και ιδιαίτερη παράδοση σε αντιδυτική κατεύθυνση από την δεκαετία του 2000.

2. Η «χαοποίηση» ανώτατο στάδιο της παγκοσμιοποίησης.

Ορισμένοι αναλυτές θεωρούν την αμερικανική ρητορική των «ανθρωπιστικών» επεμβάσεων και της «αλλαγής καθεστώτων» παραπέτασμα καπνού για να κρυφθεί μια στρατηγική εσκεμμένης «χαοποίησης» εχθρικών κρατών. Οτιδήποτε δεν μπορεί να ελεγχθεί παραδίδεται στο χάος και την ανομία. Καθώς τα αντίπαλα έθνη-κράτη αποσυντίθενται το κενό το καλύπτει η παγκοσμιοποίηση και αλληλομισούμενες φατρίες πολεμάρχων που λεηλατούν την ύπαιθρο και ανταγωνίζονται για τον έλεγχο των όποιων πλουτοπαραγωγικών πηγών των πάλαι ποτέ κυριάρχων κρατών.

Σάββατο 16 Μαΐου 2020

Είναι παράλογες οι θεωρίες συνωμοσίας;

0

Αν και η διάδοση θεωριών συνωμοσίας είναι φαινόμενο γνωστό από την αρχαιότητα, η ενασχόληση με τις αιτίες του, τον λογικό του έλεγχο και τις πρακτικές του συνέπειες, ξεκίνησε από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 για να απογειωθεί στην επόμενη δεκαετία. Η επιστημονική ενασχόληση με τις θεωρίες συνωμοσίας τις τελευταίες δεκαετίες συμπίπτει με την εκρηκτική άνθηση και διάδοση τους. Οι θεωρίες συνωμοσίας είναι προσπάθειες να εξηγηθούν οι βαθύτερες αιτίες σημαντικών γεγονότων και καταστάσεων, μέσω μυστικών σχεδίων δυο η περισσότερων δρώντων, που ενεργούν στο σκότος και έχουν κακόβουλους σκοπούς.
Α. Η «δίψα συνεκτικότητας» και οι θεωρίες συνωμοσίας.
Το βασικό αίτιο των θεωριών συνωμοσίας είναι, κατά την Χάνα Άρεντ, η «δίψα συνεκτικότητας», που χαρακτηρίζει τους ανέστιους πληθυσμούς των σύγχρονων κοινωνιών, όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με περιόδους αβεβαιότητας, κρίσεων και αναταράξεων. 
Όπως σημειώνει η Άρεντ στο γνωστό έργο της «Οι απαρχές του ολοκληρωτισμού», η φυγή των μαζών από την πραγματικότητα, μέσω θεωριών συνωμοσίας, «είναι μια καταγγελία ενάντια στο κόσμο στον οποίο είναι αναγκασμένες να ζούν… Δεν μπορούν να αντέξουν τις τυχαίες και ακατανόητες πτυχές της πραγματικότητας… Στην κατάσταση της ανεστιότητας δεν μπορεί να λειτουργήσει μια μετρημένη γνώση της αλληλεξάρτησης του αυθαίρετου και του σχεδιασμένου, του τυχαίου και του αναγκαίου».
Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να κινητοποιείται η φαντασία και η μυθοπλαστική ικανότητα του ανθρώπινου νου, που συνδέεται με μια θεμελιωδεστέρη ικανότητα του, να λειτουργεί δηλαδή με σύμβολα. Να τείνει να είναι δομικά συνεκτικός και ανώτερος από το άθροισμα των απλών συμβάντων που παρατηρεί, τα οποία σπεύδει να «τακτοποιήσει» σε μια πειστική αφήγηση.

Παρασκευή 28 Φεβρουαρίου 2020

Οι εξελίξεις στη Συρία και στη Λιβύη και ο ρόλος της Ελλάδας - από Ευάγγελος Κοροβίνης

Οι πρόσφατες εξελίξεις στη Συρία και τη Λιβύη
Στη Συρία ο Πούτιν και ο Ερντογάν έχουν συγκλίνοντα συμφέροντα, αλλά και σοβαρές αντιθέσεις. Στόχος και των δύο είναι να μη δημιουργηθεί κουρδικό κράτος στη Βόρεια Συρία. Ο μεν Ερντογάν αντιμετωπίζει την προοπτική δημιουργίας κουρδικού κράτους στην περιοχή της Β. Συρίας ως υπαρξιακή απειλή για την Τουρκία, ενώ ο Πούτιν υποστηρίζει την επαναπόκτηση του ελέγχου από τον Άσαντ επί όλων των εδαφών της Συρίας. Στο σημείο αυτό, ανακύπτει ακριβώς και η αντίθεση μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας: Ποιος θα ελέγχει τα εδάφη της Βόρειας Συρίας; Η Τουρκία με τον στρατό της και τη βοήθεια των αντικαθεστωτικών ανταρτών και των τζιχαντιστών ή ο Άσαντ και ο συριακός στρατός;
Θα έλεγε κανείς, σε μια πρώτη ανάγνωση, ότι οι Ρώσοι ακολουθούν στη Συρία μια πολιτική που διασφαλίζει το μείζον για την Τουρκία, την παρεμπόδιση ίδρυσης κουρδικού κράτους και την αποφυγή δημιουργίας νέου κύματος προσφύγων, ενώ δεν της παραχωρεί το ελάσσον, τον έλεγχο δηλαδή των εδαφών της Β. Συρίας. Η αντίθεση αυτή δεν μοιάζει κατ’ αρχήν να είναι ασυμφιλίωτη και αξεπέραστη, με δεδομένο μάλιστα ότι η Αμερική δεν έχει να προτείνει τίποτε καλύτερο για την Τουρκία στην περιοχή. Άρα, θα μπορούσε να ισχυρισθεί κάποιος, ότι κάθε άλλο παρά αγεφύρωτο φαίνεται να είναι το χάσμα μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας, όταν επιπλέον είναι βέβαιος ο αντιδυτικισμός του ισλαμιστή Ερντογάν και η περιφρόνησή του για την παρακμιακή Δύση. Η έλξη της Τουρκίας από το βαρυτικό πεδίο της συνεργασίας των χερσαίων δυνάμεων της Ευρασίας, της Ρωσίας και της Κίνας, μοιάζει να είναι ισχυρή και φαίνεται ότι θα αντέξει παρά τους όποιους κλυδωνισμούς και κραδασμούς.

Τρίτη 14 Μαΐου 2019

Η Αρετολογική και η Αριστοτελική ηθική


 Ευάγγελος Κοροβίνης


1. Η αρετολογική ηθική και τα όριά της
Η ηθική σκέψη του Αριστοτέλη γνωρίζει εδώ και 60 χρόνια μια υπολογίσιμη επί της αρχής αποδοχή από αρκετούς σύγχρονους φιλόσοφους. Οι φιλόσοφοι αυτοί αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν τα ηθικά συγγράμματα του Αριστοτέλη ως αφετηριακά κείμενα για την διαμόρφωση μιας ευρέως διαδεδομένης πλέον νεωτερικής προσέγγισης της αρετής, των λεγόμενων «virtue ethics», της αρετολογικής ηθικής.
Η ερωτοτροπία των νεοαριστοτελικών φιλοσόφων με την ελληνική αρετολογία σχετίζεται με την ηθική κρίση που συνοδεύει την μεταμοντέρνα φάση της Νεωτερικότητας. Ηθική κρίση που καταδεικνύει τον ελλειμματικό και αφελή χαρακτήρα της ηθικής φιλοσοφίας του Διαφωτισμού. Σύμφωνα με αυτήν ο μέσος πολίτης δεν έχει καμία πρόσθετη υποχρέωση προς τους συμπολίτες του πέρα από τον καθολικό καθήκον να μην διαπράττει αδικίες ως έλλογο ον απέναντι σε άλλα έλλογα όντα. Η ερμηνεία αυτή των υποχρεώσεων μας είναι πολύ στενή. Δεν εξηγεί καθόλου τις ιδιαίτερες υποχρεώσεις που έχουμε ο ένας στον άλλον ως συμπολίτες, ως μέλη ενός συγκεκριμένου λαού ή έθνους ή ως μέλη της ίδιας οικογένειας. Εν πάση περιπτώσει οι υποστηρικτές της αρετολογικής ηθικής προσπαθούν να διαφοροποιηθούν από τις δύο κύριες νεωτερικές οπτικές της ηθικής φιλοσοφίας, τη δεοντολογική (καντιανή) και την ωφελιμιστική, τονίζοντας τη σημασία της καλλιέργειας των αρετών και της διάπλασης ηθικών χαρακτήρων, χωρίς να συνειδητοποιούν όπως θα φανεί παρακάτω, την απόσταση που χωρίζει τους περισσότερους από αυτούς από την αριστοτελική ηθική.
Οι διαφορές μεταξύ της «νεοοαριστοτελικής» αρετολογικής ηθικής και των δύο παραδοσιακών νεωτερικών οπτικών, εντοπίζονται σε δύο σημεία. Το πρώτο αφορά την μετατόπιση του ενδιαφέροντος της αρετολογικής ηθικής από τις αγαθές πράξεις, από αυτό που πρέπει ή δεν πρέπει να κάνουμε, στο ήθος του πράττοντα, στο τι είναι καλό να είσαι. Το δεύτερο σημείο σχετίζεται, με την απομάκρυνση της αρετολογικής ηθικής από τον «νομικισμό» της ηθικής υποχρέωσης και της δίκαιης τιμωρίας.

Κυριακή 17 Φεβρουαρίου 2019

Η Τουρκική εξωτερική πολιτική επί Ερντογάν

Ευάγγελος Κοροβίνης
Υπάρχει μια σαφής συσχέτιση μεταξύ των μεταβαλλόμενων διεθνών ισορροπιών και της εξωτερικής πολιτικής των κρατών. Στα πλαίσια αυτά η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας μπορεί μερικώς να αναγνωσθεί ως προσπάθεια αυτής της χώρας να προσαρμόζεται στο εκάστοτε διεθνές και περιφερειακό περιβάλλον. Το χρονικό διάστημα στο οποίο αναφερόμαστε αφορά μια δεκαπενταετία, από το 2003 έως το 2018, την περίοδο δηλαδή που τα ηνία της εξουσίας στην Τουρκία κατέχει είτε ως πρωθυπουργός είτε ως πρόεδρος ο Ερντογάν.
Πριν την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, καθώς ο συσχετισμός δυνάμεων των δυτικών χωρών έναντι των αναδυόμενων ανταγωνιστών τους είναι ευνοϊκός για τις πρώτες και η φιλελεύθερη διεθνής τάξη παραμένει ακμαία, η Τουρκία εμφανίζεται να θέλει να «συνθέσει το Ισλάμ με τη δημοκρατία και την ισχυρή οικονομία» σύμφωνα με ένα ενθουσιώδες άρθρο των Τάϊμς της Νέας Υόρκης. Η Τουρκία διατηρεί ως το 2008 το συνηθισμένο ρόλο της ως γέφυρας ανάμεσα στον δυτικό ιμπεριαλισμό και τον μουσουλμανικό κόσμο.
Μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση η αμερικανική μονοκρατορία άρχισε σταδιακά να διαβρώνεται. Στα πλαίσια αυτά η διαπραγματευτική ικανότητα περιφερειακών δυνάμεων όπως η Τουρκία αυξήθηκε σημαντικά. Την εξέλιξη αυτή την ενίσχυσε, όπως θα δούμε, και η νίκη του Ερντογάν επί του «βαθέως» κράτους. Στο διάστημα από το 2008 έως το 2015 η Τουρκία περηφανεύεται ότι θα φέρει μια νέα οθωμανική ειρήνη στη Μέση Ανατολή, στα Βαλκάνια και στον Καύκασο, μια προσέγγιση «μηδενικών προβλημάτων» με τους γείτονες. 

Τετάρτη 9 Ιανουαρίου 2019

Προσεγγίσεις στα αίτια της ελληνικής κακοδαιμονίας

Ευάγγελος Κοροβίνης
Ποιος είναι άραγε ο λόγος που η ερμηνεία της κρίσης στην Ελλάδα εστιάσθηκε κυρίως στη διαπλοκή, τη διαφθορά και τις πελατειακές σχέσεις, ενώ η παγκόσμια κρίση καταγράφεται ως κρίση του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού με επίκεντρο τις ΗΠΑ και πρώτη περιοχή επέκτασής της την Ευρώπη, όπου και εκδηλώθηκε ως κρίση των τραπεζών και φούσκα ακινήτων;
Η εστίαση της κρίσης στην ελληνική περίπτωση σε ορισμένα πάγια χαρακτηριστικά της νεοελληνικής κακοδαιμονίας είναι σε κάποιο βαθμό δικαιολογημένη, καθώς σε μας αφετηρία της κρίσης υπήρξε η υπερχρέωση του κράτους, που χρεοκοπώντας συμπαρέσυρε (στην έξωθεν) «ελεγχόμενη χρεωκοπία του» τις τράπεζες και την πραγματική οικονομία. Βεβαίως είναι αλήθεια, όπως θα φανεί παρακάτω, ότι οι αιτίες της Εθνικής κρίσης είναι σαφώς πιο περίπλοκες, αλλά πάντως παραμένει βάσιμη η θεώρηση, ότι το πελατειακό κράτος και τα παντοειδή συμφέροντα γύρω από αυτό, έχουν καταθλιπτικό βάρος στην οικονομική και κοινωνική ζωή του τόπου και γι’ αυτό, σε ένα πρώτο τουλάχιστον πλάνο, ενέχονται για την μακρόχρονη κρίση.
Οι προσεγγίσεις στα αίτια της νεοελληνικής κακοδαιμονίας είναι κατά βάση Οι ακόλουθες πέντε.
1. Η Ελλάδα ως «ημιπεριφέρεια»
Η πρώτη και παλαιότερη προσέγγιση (στην αφετηριακή εκδοχή της τουλάχιστον) είναι αυτή που διατύπωσε ο Νίκος Μουζέλης
Σύμφωνα με αυτήν το Ελληνικό κράτος αντιμετωπίζεται ως κράτος της ημι-περιφέρειας του παγκόσμιου συστήματος. Στο κέντρο αυτού του συστήματος βρίσκονται οι αναπτυγμένες χώρες και στην περιφέρεια του οι λεγόμενες τριτοκοσμικές χώρες, ενώ στην Ν. Ευρώπη (και αλλού) απαντάται μια ενδιάμεση μορφή, το κράτος της ημι-περιφέρειας. Το κράτος αυτό λοιπόν στην περίπτωση της Ελλάδας, είναι διογκωμένο και αντιπαραγωγικό. Ενσωματώνει τους πολίτες σε κάθετα δίκτυα πλατειακών σχέσεων μέσω είτε της ατομικής είτε της κομματικής πατρωνίας με συνέπεια το ίδιο να γίνεται αναποτελεσματικό και η κοινωνία των πολιτών, η αυτόνομη δηλαδή ζώνη μεταξύ κομματοκρατίας και αγοράς, να καθίσταται αδύναμη και ατροφική. Η κοινωνία των πολιτών είναι στην ουσία, κατά τον Ν. Μουζέλη, ένας χώρος εθελοντικών, μη κερδοσκοπικών οργανώσεων που ασκούν ζωτικές λειτουργίες ακολουθώντας μια λογική αλληλεγγύης και περιορίζοντας έτσι τη λογική της αγοράς που είναι το κέρδος και τη γραφειοκρατική λογική του κράτους.

Τρίτη 15 Μαΐου 2018

Οικονομικός Εθνικισμός και Φιλελευθερισμός Μερικές προϋποθέσεις και συνέπειες

Του Ευάγγελου Κοροβίνη
Οι συζητήσεις και η εκπόνηση μελετών πάνω στην σχέση οικονομίας και εθνικισμού αφορούσαν μέχρι πρόσφατα μόνον τις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Τελευταία όμως οι συζητήσεις και οι διενέξεις για τον οικονομικό εθνικισμό εμπλέκουν και το μέλλον των αναπτυγμένων οικονομιών, ιδιαίτερα μετά την ανάδυση κομμάτων και κινημάτων με εθνικιστική ατζέντα στα ίδια τα παλιά δυτικά κέντρα του Συστήματος.
 Α. Η αποδυνάμωση των ΗΠΑ και ο νεοπροστατευτισμός 
Η αιτία για την μετατόπιση της συζήτησης περί οικονομικού εθνικισμού από τις αναπτυσσόμενες στις αναπτυγμένες οικονομίες και ειδικότερα στην οικονομία των ΗΠΑ, έχει να κάνει με την προϊούσα αποδυνάμωση της οικονομίας αυτής της χώρας τις τελευταίες δεκαετίες.
Είναι μάλιστα εντυπωσιακή η αντιδιαστολή μεταξύ της αποδυνάμωσης της αμερικανικής οικονομίας και της αναμφισβήτητης επιτυχίας της στρατηγικής των ανώτερων τάξεων της Αμερικής. Οι ανώτερες τάξεις των ΗΠΑ αύξησαν και αποκατέστησαν την εξουσία και το εισόδημα τους κατά τις τρεις δεκαετίες της κυριαρχίας της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, συντρίβοντας τη διαπραγματευτική ισχύ της εργατικής τάξης μέσω της αυτοματοποίησης της παραγωγής και της αύξησης των μεταναστευτικών ροών, αφ’ ενός, και μέσω αφ’ ετέρου, της μετακίνησης μέρους της παραγωγής σε μια σειρά χωρών της περιφέρειας του Συστήματος, όπως η Κίνα, με φθηνή και πειθαρχημένη εργατική δύναμη. Επιδιώκοντας αυτούς τους στόχους οι ανώτερες τάξεις αδιαφόρησαν πλήρως αν τα κέρδη των πολυεθνικών τους εταιρειών πραγματοποιούνταν στις ΗΠΑ ή σε οποιοδήποτε άλλο μέρος του κόσμου.