Η τεχνολογία δεν είναι πλέον εργαλείο αλλά πολιτικό καθεστώς...Ό,τι παλιώνει, καταργείται κι ό,τι δεν προσαρμόζεται, παύει να υπάρχει.

Του Μάνου Λαμπράκη 

Η Ελλάδα βιώνει την εισβολή της στην τεχνολογική μετάβαση χωρίς όρους και χωρίς προστατευτική μήτρα. Η ψηφιοποίηση του κράτους, η πλατφορμοποίηση της καθημερινότητας, η αναγωγή κάθε επιθυμίας σε προγραμματισμένο αίτημα, δεν λειτουργούν μέσα σε ένα προϋπάρχον πλέγμα νοήματος αλλά επιτελούνται μέσα στο κενό. Η τεχνολογία φτάνει πριν από τη βούληση, πριν από τη συνείδηση, πριν από την αφήγηση. Έρχεται χωρίς πρόσωπο και εγκαθίσταται χωρίς ερώτημα.

Το υπαρξιακό έλλειμμα της Ελλάδας δεν είναι απλώς έλλειμμα στρατηγικής. Είναι έλλειμμα τρόπου του είναι. Η χώρα δεν γνωρίζει ούτε πού βρίσκεται ούτε τι της ζητείται κι ούτε βέβαια τι πρέπει να διασώσει ούτε τι πρέπει να εγκαταλείψει, ούτε ποιο μέλλον της ανήκει ούτε ποιο μέλλον την προδίδει. Ο πολιτικός χρόνος διαλύεται και ο λαός μετατρέπεται σε χρήστη, ο πολίτης σε κωδικό, η φωνή σε δεδομένο. 

Η κοινωνία δεν αποφασίζει παρά μόνο αλληλεπιδρά.

Αυτή η μετάβαση δεν έχει μεταβατικότητα αφού δεν μεσολαβείται από θεσμούς, από πολιτισμό, από κοινές μνήμες. Είναι μια γυμνή επιτάχυνση χωρίς τελετουργία, χωρίς περίσκεψη, χωρίς όριο. Η τεχνολογία δεν είναι πλέον εργαλείο αλλά πολιτικό καθεστώς. Δεν συνομιλεί με το ανθρώπινο παρά μόνο το απορροφά. Δεν προσφέρεται αλλά επιβάλλεται ως μόνιμη υπόσχεση ανανέωσης. Ό,τι παλιώνει, καταργείται κι ό,τι δεν προσαρμόζεται, παύει να υπάρχει.

Από τον Αυγουστίνο στην Τζούντιθ Μπάτλερ – Το εσωτερικό ρήγμα του δυτικού πνεύματος

26/09/2025

ΓΡΙΒΑΣ ΚΩΣΤΑΣ

Η Δύση συνηθίζει να βλέπει τον εαυτό της ως φορέα της ελευθερίας, της προόδου και της ορθολογικότητας. Ωστόσο, πίσω από αυτό το αφήγημα κρύβεται μια βαθιά κρίση ταυτότητας, η οποία δεν είναι προϊόν της σημερινής εποχής αλλά έχει ρίζες που φτάνουν πολύ πίσω. Στον χριστιανισμό της Ύστερης Αρχαιότητας, οι κοσμοαντιλήψεις του οποίου διαμόρφωσαν εν πολλοίς τον δυτικό πολιτισμό.

Αν θέλουμε να κατανοήσουμε τη σημερινή σύγχυση – από την πολιτική πόλωση μέχρι τη διαμάχη γύρω από την ταυτότητα φύλου – οφείλουμε να επιστρέψουμε στις απαρχές και να δούμε πώς συγκροτήθηκε οντολογικά ο δυτικός άνθρωπος. Αναλυτικότερα, η αρχαία ελληνική παράδοση αντιμετώπισε τον άνθρωπο ως ψυχοσωματική ενότητα. Από τον Όμηρο μέχρι τους Πατέρες της Εκκλησίας, η ψυχή χωρίς το σώμα δεν ήταν πλήρης. Στην Οδύσσεια, οι ψυχές των νεκρών είναι σκιές, ένα “υπόλειμμα” ζωής. Ο άνθρωπος όφειλε να αναζητήσει την αλήθεια και την ελευθερία, όχι αποκομμένος από το σώμα του αλλά μέσα στην ενότητά του. Στη Δύση, όμως, με τον Αυγουστίνο, άρχισε να προκύπτει ένας άλλος δρόμος.

Υπό την επίδραση φιλοσόφων σαν τον Πλωτίνο και πνευματικών ρευμάτων όπως ο γνωστικισμός, ο άνθρωπος ορίζεται ως ένα ιεραρχικό και ανταγωνιστικό δίπολο. Ψυχή / πνεύμα εναντίον σώματος. Η δε ανώτερη ψυχή οφείλει να κυριαρχήσει πάνω στο κατώτερο σώμα και στα πάθη του, απαλλάσσοντας τον άνθρωπο από το βάρος του και οδηγώντας τον στην τελειότητα. Έτσι, το σώμα αντιμετωπίζεται ως πεδίο αδυναμίας και υποταγής, ενώ η σωτηρία συνδέεται με την υπέρβαση ή ακόμη και με την περιφρόνησή του.

Αυτό το σχήμα δεν έμεινε μια θεολογική λεπτομέρεια αλλά διαμόρφωσε τον τρόπο που η Δύση αντιλαμβάνεται τον εαυτό της μέχρι σήμερα. Το σώμα προβάλει αντιστάσεις, οι οποίες πρέπει να κατανικηθούν. Το ανώτερο πνεύμα πρέπει να νικήσει το κατώτερο σώμα δια της ισχύος. Η ισχύς και η βούληση λοιπόν τοποθετούνται στον πυρήνα της οντολογίας του ανθρώπου, έχοντας ήδη πριν τοποθετηθεί στην οντολογία του Θεού.

Συγκεκριμένα, ο Καθηγητής π. Νικόλαος Λουδοβίκος, είναι αυτός που έχει πρώτος μιλήσει για τη “θεολογία της δύναμης”, η οποία χαρακτήρισε μεγάλο μέρος της δυτικής χριστιανικής παράδοσης. Σύμφωνα με αυτήν, ο Θεός νοείται πρωτίστως ως απόλυτη βούληση και ισχύς και ο άνθρωπος καλείται να μιμηθεί αυτήν την κυριαρχία. Αυτή η πρόσληψη ενίσχυσε την πολιτισμική έμφαση στη βούληση, στην υπέρβαση των ορίων, στην κατάκτηση της φύσης. Αντιθέτως, η ορθόδοξη παράδοση προβάλλει τον Θεό ως σχέση αγάπης, ως κοινωνία προσώπων, και τον άνθρωπο ως μέτοχο αυτής της κοινωνίας.

Ο Αυγουστίνος συναντά τη Τζούντιθ Μπάτλερ

Ευτύχης Μπιτσάκης (Κάνδανος Χανίων, 24 Αυγούστου 1927 - 19 Αυγούστου 2025)

Γιώργος Τασιόπουλος 

Ο Ευτύχης Μπιτσάκης έφυγε από τη ζωή, 

υπήρξε ίσως ο μεγαλύτερος φυσικός φιλόσοφος - διανοητής της εποχής μας.

Υπηρέτησε όσο λίγοι την επιστήμη και την κοινωνία με την στράτευσή του στο αριστερό κίνημα από τα μαθητικά του χρόνια.

Τεράστιο το συγγραφικό του έργο!

Πάνω απ' όλα ήταν ένας Σοφός Δάσκαλος!

Έφυγε υπηρετώντας έως το τέλος της ζωής του τις ιδέες του και την επιστήμη.

Αγωνίσθηκε και έκανε πράξη το λόγο του:

"Βρεθήκαμε στον κόσμο, καρπός της αναγκαιότητας του τυχαίου. Σε μας εναπόκειται να δώσουμε Νόημα στη Ζωή"!

Απόσπασμα από το τελευταίο του βιβλίο, "ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΓΚΟΣΜΙΑ ΗΘΙΚΗ" (Α/συνέχεια 2024):

ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ*

[....Το ερώτημα για το νόημα της ζωής αποτελεί κεντρικό ερώτημα των φιλοσοφιών της ύπαρξης. Ο θετικισμός του απορρίπτει, με βάση τυπικά κριτήρια για το τι είναι επιστημονικό και το τι έχει νόημα. Οι μαρξιστές, από την πλευρά τους, συνήθως το παραγκάμπτουν, με μια αμήχανη σιωπή. Αλλά το πρόβλημα απασχολεί και της "μορφωμένους" και τους "αμορφώτους". Αν η φιλόσοφοι το αποφεύγουν, τόσο το χειρότερο για τη φιλοσοφία...

Σύμφωνα με την πατερναλιστική ηθική του κρατικού σοσιαλισμού, η εργασία μετατρέπεται από μέσο σε σκοπό, από προϋπόθεση ελευθερίας σε δήθεν πραγμάτωση της ελευθερίας. Αλλά η άποψη του Μαρξ είναι διαμετρικά αντίθετη...

...Το βασίλειο της ελευθερίας αρχίζει εκεί όπου σταματά η εργασία από ανάγκη.  Η ελευθερία κατά συνέπεια τοποθετείται πέρα από την καθαυτό σφαίρα της υλικής παραγωγής.

PODCAST «Εν Ψυχώ» με την Κατερίνα Ηλιάδη – Επ. 1ο: Το νόημα της ζωής

«Εν Ψυχώ» με την Κατερίνα Ηλιάδη
Με τον Δρα Γεώργιο Μικελλίδη αναζητούμε το νόημα της ζωής μέσα από τις διαδρομές του νου και τις δονήσεις της ψυχής.Ο Ψυχίατρος Γενικής και Διασυνδετικής Ψυχιατρικής μας εξηγεί τα παιγνίδια του μυαλού και τις ψυχοσωματικές μας δράσεις και αντιδράσεις.

Τεχνική επιμέλεια, sound / video editing: Σάββας Σάββα

Επιμέλεια: Δημήτρης Γεωργίου

Δεν μάθαμε να νοηματοδοτούμε όσα ζούμε

από Σίσσυ Κόσσυβα

Ο Εξυπερύ, ο συγγραφέας του βιβλίου
"Ο μικρός πρίγκιπας", αφιερώνει το βιβλίο του στο παιδί που ήταν κάποτε ένας μεγάλος.
Γράφει χαρακτηριστικά:

"Ολοι οι μεγάλοι ήταν κάποτε παιδιά, 

όμως λίγοι τους το θυμούνται".

Κάθε παιδί, θα γίνει ένας μεγάλος!
Συνήθως θα γίνει ένας μεγάλος που θα ξεχάσει την παιδικότητα της καρδιάς του, που θα διαμορφωθεί και θα απορροφηθεί σ' ένα πλαίσιο ζωής που η "επιτυχία" του και η "χαρά" του θα ορίζεται, σύμφωνα με τα χρήματα που αποκτά, την κοινωνική του καταξίωση, τους τίτλους σπουδών, τον τρόπο της ζωής του και την εξωτερική του εμφάνιση.

Γράφει κάπου ο Λέων Τολστόι:

" Ένας από τους πιο κοινούς πειρασμούς, ο οποίος όμως μας οδηγεί στις μεγάλες συμφορές, είναι ο πειρασμός των λέξεων: Όλοι έτσι κάνουν".

Κάπως έτσι φθάνουμε σχεδόν όλοι έμεις οι μεγάλοι, άλλοι συνειδητά και άλλοι ασυνείδητα, να νιώθουμε πως παρά τις επιτυχίες και τα υπάρχοντα μας, δεν είναι η ψυχή μας ούτε γεμάτη, ούτε χαρούμενη.
Δεν μάθαμε πως να ζούμε και κυρίως πως να νοηματοδοτούμε όσα ζούμε!

Από τα φοιτητικά μου χρόνια θυμάμαι έντονα πως έβλεπα καθηλωμένους ασθενείς σε αμαξίδια ,σε νοσοκομειακά κρεβάτια να είναι ήρεμοι, γαλήνιοι.

ΠΟΛΥ ΕΠΙΚΑΙΡΟ!

📌Ήμουν 22 χρονών, το καλοκαίρι του 1999, όταν η λήξη των αγωνιστικών υποχρεώσεων μας βρήκε πρωταθλητές, για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, με την ομάδα του Ολυμπιακού.

📍Αποφασίζουμε, μαζί με ένα συμπαίκτη μου, να βγούμε για φαγητό σε ένα από τα πιο δημοφιλή εστιατόρια της παραλιακής. Στην αναμονή για να μπούμε, αναγνωρίζω μπροστά από εμάς, έναν πασίγνωστο πρώην ποδοσφαιριστή του Παναθηναϊκού. Τον θαύμαζα απεριόριστα, παρότι αγωνιζόταν σε αντίπαλη ομάδα. Είχε αποσυρθεί μόλις ένα χρόνο πριν. Ήταν πολύ κομψά ντυμένοι και εκείνος και η γυναίκα του και ο τρόπος που ήταν αγκαλιασμένοι γοήτευσε το βλέμμα μου.

Πλησιάζοντας την είσοδο, ακούω τους πορτιέρηδες να μιλάνε με αγένεια στο εν λόγω ζευγάρι. Να τους λένε ότι δε μπορούνε να μπούνε, γιατί το μαγαζί είναι ρεζερβέ από κάποιους γνωστούς επιχειρηματίες και να κάνουν στην άκρη γιατί ενοχλούνε. Με το που το ακούω, γυρίζω στο φίλο μου  και του λέω να φύγουμε και να πάμε κάπου αλλού.

❗Την ίδια ακριβώς στιγμή, όμως, έρχεται προς το μέρος μας ο προαναφερθείς «αξιολογητής» για να μας περάσει από τον κόσμο που περιμένει και να μας βάλει στο μαγαζί…

Θυμάμαι έντονα ό,τι συνέβη στα επόμενα δευτερόλεπτα…

▪️Το πρώτο είναι η παγωμένη έκφραση στο πρόσωπο του ποδοσφαιρικού μου ειδώλου και της συζύγου του.

▪️Το δεύτερο είναι η ανείπωτη  χαρά του συμπαίκτη μου για την πολλά υποσχόμενη βραδιά, σε όλη τη ξύλινη διαδρομή με τα τεράστια λευκά πανιά, που μεσολαβούσε από την είσοδο μέχρι την άμμο που βρίσκονταν τα τραπέζια.

▪️Το τρίτο και φυσικά σημαντικότερο για εμένα -γιατί αποτέλεσε οδηγό μου σε όλη μου την καριέρα- ήταν η απόλυτη συνειδητοποίηση του εφήμερου του επαγγέλματός μου.

‼️ΘΥΜΆΜΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ ΝΑ ΜΟΝΟΛΟΓΏ ΜΈΣΑ ΜΟΥ -ΑΝ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΨΥΧΟΛΌΓΟΥΣ ΕΊΝΑΙ ΑΝΗΣΥΧΗΤΙΚΌ ΤΟ ΝΑ ΜΙΛΆΣ ΣΤΟΝ ΕΑΥΤΌ ΣΟΥ: “ΜΕΓΆΛΕ, ΈΧΕ ΤΟ ΝΟΥ ΣΟΥ, ΓΙΑΤΊ ΜΕ ΤΟ ΠΟΥ ΣΤΑΜΑΤΉΣΕΙΣ ΤΗΝ ΚΑΡΙΈΡΑ ΣΟΥ, ΕΣΎ ΘΑ ΕΊΣΑΙ Ο ΜΠΡΟΣΤΙΝΌΣ ΤΗΣ ΠΌΡΤΑΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΘΑ ΜΠΕΙ…”.

📌Η βιομηχανία του ποδοσφαίρου λειτουργεί με τον εξής τρόπο: ξεχωρίζει αυτούς που θεωρεί αξιοποιήσιμους, τους προωθεί για δικό της οικονομικό όφελος, τους κακομαθαίνει και τους δημιουργεί μια επίπλαστη πραγματικότητα.

Στον πρώτο σοβαρό τραυματισμό τους όμως ή στη δύση της καριέρας τους, πετάγονται σαν εμπόρευμα για την επόμενη παρτίδα.

Ιωάννα Τσιβάκου: «Δεν έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να γνωρίσει τον άλλον κι εδώ βρίσκεται η δυστυχία του»

Η συγγραφέας και ομότιμη καθηγήτρια Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου μιλά για την εποχή μας, τον χώρο της εκπαίδευσης και την ταυτότητα του νεοέλληνα.
Γιάννης Πανταζόπουλος

Η δίψα για ζωή συντροφευμένη από τη δίψα για δημιουργικότητα είναι τα βασικά μας όπλα στην καθημερινή μας μάχη με τον θάνατο. 

Ποια είναι η ευθύνη των μεγάλων στοχαστών όπως ο Σπινόζα και ο Μαρξ για την υποταγή του πολιτισμού μας στις απαιτήσεις της λειτουργικότητας; Γιατί η σκέψη μας έχει αλωθεί από το κατά πόσον αυτά που μας περιβάλλουν μάς είναι χρήσιμα; Αυτά είναι μερικά απ’ τα ερωτήματα που επιδιώκει να απαντήσει η ομότιμη καθηγήτρια του Παντείου Πανεπιστημίου, Ιωάννα Τσιβάκου, στο τελευταίο της βιβλίο «Περίπλους στις ακτές του νοήματος». Καθ’ όλη τη διάρκεια της διδασκαλίας και του ερευνητικού της έργου έχει ασχοληθεί ενδελεχώς με τη θεωρία των κοινωνικών συστημάτων, την κοινωνιολογία των οργανώσεων, τις κοινωνιολογικές θεωρίες των θεσμών αλλά και με τους τρόπους με τους οποίους επηρεάζεται η συνείδηση από τον σύγχρονο πολιτισμό.

Η συνάντησή μας γίνεται στο ευρύχωρο διαμέρισμά της με τις μεγάλες τζαμαρίες και τον όμορφο κήπο. Παντού υπάρχουν βιβλιοθήκες, πίνακες ζωγραφικής και οικογενειακές φωτογραφίες με τον σύζυγό της, Αιμίλιο Ζαχαρέα, ένα από τα πιο γνωστά και φωτεινά πρόσωπα της ανανεωτικής αριστεράς. Έχει περάσει μόλις ένας χρόνος από τον θάνατό του και, όπως θα μου πει, της είναι πολύ δύσκολο να ταξιδεύει χωρίς συντροφιά.


Σε λίγες μέρες θα παρευρεθεί στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, το οποίο θα πραγματοποιηθεί από τις 10 ως τις 13 Απριλίου, και στη συνέντευξη που ακολουθεί μιλά για το κυρίαρχο νόημα της εποχής μας, για την κρίση του εκπαιδευτικού συστήματος, για το πόσο την εκπλήσσει η ανθρώπινη αντοχή στον πόνο και στον θάνατο, αλλά και για το πώς τα άτομα σήμερα καταναλώνουν χρόνο και προσπάθεια για την ωραιοποίηση της εικόνας τους.

Με εκπλήσσει η ανθρώπινη αντοχή στον πόνο και στον θάνατο. Παρά το ότι κινούμαστε σ’ ένα ανασφαλές και πράγματι επικίνδυνο περιβάλλον, με εκπλήσσει η τόση ομορφιά και δύναμη της ζωής που δεν μας εγκαταλείπει και μπροστά στη μεγαλύτερη δυστυχία.

— Ποιο είναι το κυρίαρχο νόημα στις μέρες μας; Και το λέω με αφορμή το τελευταίο σας βιβλίο «Περίπλους στις ακτές του νοήματος».
Το νόημα αναφέρεται σε σκοπούς. Οι σκοποί της ατομικής και κοινωνικής δράσης φανερώνουν το νόημα της δράσης. Σήμερα ο σκοπός αναφέρεται κυρίως στην υλική χρησιμότητα των πραγμάτων του κόσμου. Άρα στο πώς θα αποκτήσω ή πώς θα κατασκευάσω κάτι του οποίου η λειτουργία θα εξασφαλίζει τους όρους της χρησιμότητάς του, γι’ αυτό και επιμένω πως η λειτουργικότητα δεσπόζει στον πυρήνα του νοήματος. Αυτού του είδους το νόημα εγκαταστάθηκε στον σύγχρονο πολιτισμό, αφ’ ης στιγμής ο άνθρωπος αντιμετωπίστηκε από τη φιλελεύθερη σκέψη ως αυτόνομη ύπαρξη, ως άτομο ικανό μόνο του να ορίζει τον δρόμο του προς την ευτυχία. Η ευτυχία συνοδεύτηκε με τη στροφή προς το εμπόρευμα, γιατί αυτό ήταν το αίτημα της βιομηχανικής παραγωγής. Συνεπώς τα εμπορεύσιμα προϊόντα έγιναν τα μέσα και οι δείκτες για την ατομική ευτυχία, οπότε η χρησιμότητά τους και τελικά η λειτουργικότητά τους, το αν δουλεύει κάτι καλά, έγιναν τα βασικά αξιολογικά κριτήρια για τις ατομικές επιλογές, κατακλύζοντας έτσι όλο το κοινωνικό νόημα.

Η συνέχεια της συνέντευξης ΕΔΩ...

Ζωή χωρίς σύμβολα και νόημα....

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη 

 Ο Carl Jung είχε κάποτε μια συνάντηση με τον αρχηγό της φυλής των Ινδιάνων Pueblo. Συζητώντας για τις παραδόσεις της φυλής ο αρχηγός του είπε:

"Ναι, είμαστε μια μικρή φυλή κι' αυτοί οι Αμερικανοί θέλουν να ανακατευτούν στη θρησκεία μας. Δεν πρέπει να το κάνουν αυτό, γιατί είμαστε οι γιοί του Πατέρα Ήλιου. 

Ο Πατέρας μας ο Ήλιος ανατέλει και δύει κι εμείς πρέπει να τον βοηθάμε καθημερινά να υψώνεται στον ορίζοντα. Και δεν το κάνουμε μόνο για μας, το κάνουμε για ολόκληρη την Αμερική, το κάνουμε για ολόκληρο τον κόσμο."  

Ο Jung κατάλαβε ότι για πολλούς στο σύγχρονο κόσμο αυτή η δήλωση θα ακούγονταν πρωτόγονη και τρελή. 

Αλλά, όπως σημείωσε, τα μέλη αυτής της φυλής δεν υπέφεραν όπως υποφέρουμε εμείς. Δεν είχαν μολυνθεί από νευρώσεις, αγχώδεις διαταραχές ή κατάθλιψη. Δεν μπούκωναν τον εαυτό τους με χάπια ή εθισμούς. 

Η φυλή αυτή αποτελούνταν από άτομα υψηλής λειτουργικότητας, που έβλεπαν τους εαυτούς τους ως υπεύθυνους να εκπληρώνουν αυτό το θεϊκό καθήκον και έτσι οι ζωές τους ήταν πλούσιες σε νόημα και σκοπό.

Όπως έγραψε ο Jung "οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν προβλήματα. Έχουν την καθημερινότητα τους, τη συμβολική τους ζωή. Σηκώνονται το πρωί με την αίσθηση της μεγάλης και θεϊκής ευθύνης τους. Είναι οι γιοί του Πατέρα-Ήλιου και το καθημερινό τους καθήκον είναι να τον βοηθούν στον ορίζοντα, όχι μόνο για τον εαυτό τους, αλλά για τον κόσμο ολόκληρο".

Διαβάζοντας την ιστορία αυτή σκεφτόμουν τη δικιά μας Συμβολική Ζωή και πως μας την έκλεψαν...

Χόρχε Μπουκάι: «Το κόστος του να ζεις, αξίζει τον κόπο..»

Ήταν μια φορά ένας κύριος που έκανε ένα ταξίδι στην Ευρώπη. Όταν έφτασε στο Ηνωμένο Βασίλειο, αγόρασε από το αεροδρόμιο έναν οδηγό με τα κάστρα των νησιών. Κάποια είχαν συγκεκριμένες μέρες επισκέψεων και άλλα πολύ αυστηρό ωράριο. Αλλά αυτό που του τράβηξε την προσοχή, ήταν ένα που παρουσιαζόταν με τη φράση «Η επίσκεψη της ζωής σου».

Στις φωτογραφίες τουλάχιστον, φαινόταν ένα κάστρο ούτε λιγότερο ούτε περισσότερο εντυπωσιακό από τα άλλα, αλλά είχε ιδιαίτερες συστάσεις.

Ο οδηγός εξηγούσε πως για λόγους που θα γίνονταν κατανοητοί αργότερα, οι επισκέπτες δεν πλήρωναν είσοδο εκ των προτέρων αλλά ήταν απαραίτητο να κλείσουν από πριν ραντεβού δηλαδή ημέρα και ώρα.

Η διαφορετική αυτή πρόταση του είχε κινήσει την περιέργεια, και το ίδιο απόγευμα ο άνθρωπος τηλεφώνησε από το ξενοδοχείο του και έκλεισε ραντεβού.

Όλα λειτουργούν πάντα με τον ίδιο τρόπο στον κόσμο. Αρκεί να έχει κάποιος ένα σημαντικό ραντεβού κάποια συγκεκριμένη ώρα και ανάγκη να είναι ακριβής, για να μπερδευτούν όλα. Η περίπτωση αυτή δεν αποτέλεσε εξαίρεση, και δέκα λεπτά αργότερα από τη συμφωνημένη ώρα, ο τουρίστας έφτασε στο παλάτι. Παρουσιάστηκε σ’ έναν άντρα με καρό φούστα, που τον περίμενε και τον καλωσόρισε.


-«Οι υπόλοιποι μπήκαν ήδη με τον ξεναγό;» ρώτησε αφού πρώτα δεν είδε κανέναν άλλο επισκέπτη.

ΖΩΗ ΜΕ ΝΟΗΜΑ

Του Αντώνη Ανδρουλιδάκη

Αν δεν υπάρχει τίποτα τόσο σημαντικό ώστε να θυσιάσω γι' αυτό τη ζωή μου, (έστω κι αν δεν χρειαστεί ποτέ να το κάνω) πάει να πει, πως δεν έχω βρεί ακόμη έναν σημαντικό λόγο-νόημα για να ζω.

Κι ως εκ τούτου δεν μπορεί παρά να "γεμίζω" τη ζωή μου με επαναλαμβανόμενες ματαιώσεις και λογής υποκατάστατα.  

Δηλαδή, να την αδειάζω ακόμη περισσότερο από νόημα.

Γιατί, όπως κι αν το πεις, το νόημα της ζωής μου συγκροτείται πάντα κάπου έξω από "το σεσημασμένο δέρας της υπάρξεως μου".

_________

Κι αν υπάρχει μια τεράστια διαφορά 82 χρόνια μετά, αυτή είναι η διακοπή της συνέχειας του λαϊκού μας ήθους. 

Σιγά-σιγά, σχεδόν ανεπαίσθητα, 82 χρόνια μετά, διαπιστώνουμε την Μεγάλη Αποκοπή της ελληνικής συνέχειας, λες και το σχοινί της διαχρονίας μας κόβεται. 

Και εμείς μένουμε κάπως ακρωτηριασμένοι, ξεχασμένοι κι αρίζωτοι στην μέση του ιστορικού πουθενά. 

Δίχως παρελθόν και άρα δίχως μέλλον, πλατσουρίζουμε στα λασπόνερα ενός χαοτικού παρόντος, όπως κάποιος ηλικιωμένος που η άνοια του τρώει την ταυτότητα.

Σαν σήμερα, το 1925, γεννήθηκε

Από το τίποτα που είμαστε,

ξαφνικά βγαίνουμε σε αυτόν

τον υπέροχο κόσμο.

Στα χρώματα.

Δίνω μεγάλη σημασία 

στα χρώματα.

Πολλές φορές μου έχει συμβεί,

όταν με κλείνανε στην απομόνωση,

στο απόλυτο σκοτάδι,

τη δέκατη μέρα να ξεχνάω

τα χρώματα.

Να έχω ασπρόμαυρη μνήμη,

να μη θυμάμαι το κόκκινο,

να μη θυμάμαι το κίτρινο.

Αυτό, φαντάσου, 

το ξέρει και η Ασφάλεια.

Μπήκε μια μέρα ο Μπάμπαλης

εκεί που ήμουνα:

''Έλα έξω ρε να δεις τα χρώματα'',

και μου χτύπησε η καρδιά.

Σε μια μεταγωγή, 

με το που είδα από το πίσω 

άνοιγμα του αυτοκινήτου

τα κόκκινα και πράσινα λεωφορεία,

αισθάνθηκα μια ευδαιμονία,

μια χαρά.

Ερχόμαστε, λοιπόν, 

στα καταπληκτικά χρώματα 

της φύσης,

τις γεύσεις, τις αισθήσεις, 

τη ζωή την ίδια με τα πάθη της

Η εμμονή του έρωτα

Από Γελωτοποιός

“Το ποτάμι ήταν εκεί.”

Έρνεστ Χέμινγουεϊ

“Aρκεί ένα λεπτό για να ερωτευτείς, μια ώρα για να συμπαθήσεις και μια μέρα για ν’ αγαπήσεις. Όμως μια ολόκληρη ζωή δεν αρκεί για να ξεχάσεις.”

Όσκαρ Ουάιλντ

“Whole lotta love

Want to whole lotta love.”

Led Zeppelin

~~~~~~~~~~~

Λένε πως κάθε συγγραφέας γράφει παραλλαγές του ίδιου βιβλίου, κάθε ζωγράφος φτιάχνει τον ίδιο πίνακα, κάθε ηθοποιός παίζει ξανά τον ίδιο ρόλο. Και οι τραγουδιστές… Εκείνοι λένε ξανά και ξανά το Hallelujah.

Οι εμμονές μας και οι δαίμονες μας. Μας κατατρέχουν και μας κρατούν ξύπνιους. Τους βλέπουμε στον ύπνο μας και ξυπνάμε ιδρωμένοι. Άλλοτε χαρούμενοι, άλλοτε τρομαγμένοι.

Όλοι οι άνθρωποι έτσι σκέφτονται, αλλά οι καλλιτέχνες είναι πρωταθλητές στις εμμονές και στους δαίμονες.

Δεν το κάνουν για το καλό της ανθρωπότητας -αν και βοηθάνε περισσότερο απ’ τους πολιτικούς.

Δεν το κάνουν για τα χρήματα -ελάχιστοι βγάζουν τα προς το ζην απ’ την τέχνη τους.

Δεν το κάνουν για τη δόξα -παρότι σίγουρα είναι οι πιο ματαιόδοξοι του ανθρώπινου είδους.

Γιατί το κάνουν; Γιατί ο Τζεφ Μπάκλεϊ τραγουδάει;

Απέξω υπάρχει ένα περιτύλιγμα απόλαυσης και μέθεξης, που σου δίνει η δημιουργία.

Κι ίσως βαθύτερα να υπάρχουν κάποια στρώματα αυτογνωσίας.

Πιο βαθιά ακόμα η αίσθηση της επικοινωνίας με κάτι μυστηριακό κι άγνωστο στους πολλούς. Όσοι έχουν αφεθεί στην τέχνη έχουν αγγίξει τα γένια του θεού πολύ περισσότερο απ’ τους παπάδες και τους δερβίσηδες.

Όμως στον πυρήνα της τέχνης είναι η προσπάθεια του καλλιτέχνη να ξορκίσει τους δαίμονες του. Μπορεί να είναι η μοναξιά, μπορεί να είναι η τρέλα, μπορεί να είναι… ο θάνατος.

Ποια είναι η δική μου εμμονή, ποιος ο δαίμονας μου;

Η ζωή και ναι, σίγουρα, ο θάνατος.

Ο εγκέφαλος μας λατρεύει να δουλεύει με δίπολα. Δεν μπορείς να σκεφτείς το κρύο χωρίς να σου περάσει απ’ το μυαλό κι η ζέστη. Δεν υπάρχει σκοτάδι χωρίς το φως.

Η «ζωή» και η «αλληλεγγύη» ως ιδεολογία

"Η «ζωή» και η «αλληλεγγύη» ως ιδεολογία" από 

To γλυπτό «Working Model for Standing Figure: Knife Edge» (1961) μπροστά στο Triptych based on bull fights (1987) στην έκθεση «Francis Bacon and Henry Moore: Terror and Beauty», 5 Απριλίου - 7 Ιουλίου 2014, στην Art Gallery του Οντάριο. Η φωτογραφία είναι του David Sk και προέρχεται από τον ιστότοπο seemsartless.

Η

 κρατική επιβολή των μέτρων «κοινωνικής αποστασιοποίησης» για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού επενδύθηκε ιδεολογικά από δύο, κυρίως, παραδοχές: Πρώτον, η ζωή έχει προτεραιότητα έναντι όλων των άλλων αξιών, και δεύτερον, ο εγκλεισμός αποτελεί εκδήλωση αλληλεγγύης. Στο παρόν σημείωμά μας, θα προσπαθήσουμε να δούμε κριτικά αυτές τις δύο παραδοχές, η πρώτη μάλιστα εκ των οποίων θεωρήθηκε σαν περίπου αυτονόητη. Εξ αρχής, τονίζουμε ότι σκοπός μας δεν είναι η κριτική των μέτρων αυτών τούτων, αλλά της ιδεολογικής τους επένδυσης.[1]

Καταρχάς, πρέπει να οριστεί για ποια ζωή πρόκειται. Ο Αριστοτέλης χρησιμοποιεί συχνά τη λέξη βίος για να διαφοροποιήσει τη ζωή των ανθρώπων από τη ζωή των ζώων εν γένει. Στα Ηθικά Νικομάχεια (1095b 14 – 1096a 10), διακρίνει τρεις τύπους ανθρώπινου βίου: τον ἀπολαυστικό, τον πολιτικό και τον θεωρητικό. Ο απολαυστικός βίος προσομοιάζει προς τον βίο των βοσκημάτων, δηλαδή των ζώων που βόσκουν. Ο πολιτικός βίος περιλαμβάνει τη συμμετοχή στα κοινά, την οικογένεια, τη σεξουαλική ζωή, τη φιλία, τη γυμναστική, τις τέχνες κ.λπ., παρέχει δε μία ευδαιμονία δευτέρας τάξεως, εν σχέσει προς την τελεία ευδαιμονία του θεωρητικού βίου, ήτοι του βίου που αφιερώνεται στη φιλοσοφία και την ενατένιση των αιωνίων αντικειμένων της αστρονομίας, των μαθηματικών και της θεολογίας.[2] Τα μέτρα μπορεί να επέτρεψαν σε κάποιους ανθρώπους να εξασκήσουν πιο άνετα τις δραστηριότητες του θεωρητικού βίου· ωστόσο, ο θεωρητικός βίος, πάντοτε, αφορούσε και ήταν προσιτός σε λίγους. Για τη συντριπτική πλειονότητα, δεδομένου ότι η «κοινωνική αποστασιοποίηση» αναστέλλει αρκετές πτυχές του πολιτικού βίου, τα μέτρα φαίνεται να αποσκοπούν μάλλον στη συντήρηση μιας εκδοχής απολαυστικού βίου, μετριασμένου ενδεχομένως και αυτού λόγω υλικών δυσχερειών.

Παραπέρα, ένα βασικό πρόβλημα της πρώτης παραδοχής είναι ότι εκλαμβάνει τη ζωή υπό μία αφηρημένη έννοια, σύμφωνα με την οποία π.χ. θα ήταν  αδύνατο να δικαιολογηθεί ηθικά η μη-κλιμάκωση ή απόσυρση της υποστηρικτικής της ζωής αγωγής σε θνήσκοντες ασθενείς, των οποίων η κατάσταση είναι μη-αναστρέψιμη και όπου η συνέχιση της υποστήριξης απλώς παρατείνει τη διαδικασία του θανάτου.

Υπάρχει ζωή μετά τον τοκετό

Μάνος Δανέζης ( Manos Danezis )

Μάνος Δανέζης : Ας καταλάβουμε ότι το Σύμπαν απλώνεται παντού γύρω μας με τρόπο που δεν αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις μας. Το αόρατο αυτό Σύμπαν είναι γεμάτο από νόμους και πραγματικότητες που δεν εκφράζονται με όσα «κλασικά» μαθαίνουμε στα σχολεία μας. Αυτό το αόρατο στις αισθήσεις μας γεγονός, συνεχώς αποκαλύπτεται πειραματικά από τη σύγχρονη επιστημονική πραγματικότητα.https://www.manosdanezis.gr/6082-2/ 

(Ευχαριστώ τον αγαπητό φίλο John G-Mach για την αποστολή του επόμενου άρθρου το οποίο και αναδημοσιεύω).

Υπάρχει ζωή μετά τον τοκετό

Pablo J. Luis Molinero

«Morphogeny»

Στη μήτρα μιας μητέρας βρίσκονται δύο μωρά. Το ένα ρωτά το άλλο:

 «Πιστεύεις στη ζωή μετά τον τοκετό;» κι εκείνο απάντησε, «Γιατί ρωτάς; Φυσικά. Κάτι θα υπάρχει μετά τον τοκετό. Μπορεί να είμαστε εδώ για να προετοιμαστούμε, για αυτό που θα ακολουθήσει αργότερα.» 

«Ανοησίες», είπε το πρώτο. «Δεν υπάρχει ζωή μετά τον τοκετό. Τι είδους ζωή θα ήταν αυτή»; 

Το δεύτερο είπε, «Δεν ξέρω, αλλά ίσως θα υπάρχει περισσότερο φως από ότι εδώ. Ίσως να περπατάμε με τα πόδια μας και να τρώμε με το στόμα. Ίσως να έχουμε περισσότερες αισθήσεις που δεν μπορούμε καν να φανταστούμε τώρα». 

Το πρώτο απάντησε: «Αυτό είναι παράλογο! Το περπάτημα είναι αδύνατο. Και να τρώμε με το στόμα; Γελοίο! Ο ομφάλιος λώρος μας δίνει την τροφή και όλα όσα χρειαζόμαστε. Αλλά ο ομφάλιος λώρος είναι πολύ κοντός. Οπότε, η ζωή μετά τον τοκετό, λογικά, αποκλείεται». 

Το δεύτερο όμως επέμενε, «Λοιπόν, νομίζω ότι υπάρχει κάτι και ίσως είναι διαφορετικό από ό,τι είναι εδώ. Ίσως να μη μας χρειάζεται αυτό το φυσικό καλώδιο πια». 

Ευχαριστώ τη ζωή-Gracias a la vida - Yasmin Levy

Ευχαριστώ τη ζωή

Ευχαριστώ τη ζωή που μου έδωσε τόσα
Μου έδωσε δυο μάτια που όταν τα ανοίγω
διακρίνω τέλεια το άσπρο από το μαύρο
και στον απέραντο ουρανό το αστροφώτιστο βάθος του
κι ανάμεσα στα πλήθη τον άντρα που αγαπώ


Ευχαριστώ τη ζωή που μου έδωσε τόσα
Μου έδωσε την ακοή που σε όλο το εύρος της
καταγράφει νύχτα και μέρα γρύλλους και καναρίνια
σφυριά ,τουρμπίνες,γαβγίσματα,μπόρες
και την τόσο τρυφερή φωνή του καλού μου αγαπημένου

Ευχαριστώ τη ζωή που μου έδωσε τόσα
Μου έδωσε τον ήχο και το αλφαβητάριο
που μ'αυτό σκέφτομαι λέξεις και τις απευθύνω
Μητέρα,φίλος,αδερφός και φως που φωτίζει
τον δρόμο για την ψυχή εκείνου που έχω ερωτευθεί

Ευχαριστώ τη ζωή που μου έδωσε τόσα
Μου έδωσε το βάδισμα στα κουρασμένα μου πόδια
Με αυτά διέσχισα πολιτείες και λασπωμένα χωριά
παραλίες και ερήμους,βουνά και πεδιάδες
Και το σπίτι σου,το δρόμο σου και την αυλή σου

Ευχαριστώ τη ζωή που μου έδωσε τόσα
Μου έδωσε την καρδιά που φτερουγίζει
όταν αντικρύζω τον καρπό του ανθρώπινου μυαλού
όταν διακρίνω το καλό τόσο μακριά απ'το κακό
όταν κοιτάζω στο βάθος των φωτεινών ματιών σου

Ευχαριστώ τη ζωή που μου έδωσε τόσα
μου έδωσε το γέλιο,μου έδωσε και το κλάμα
έτσι διακρίνω τη χαρά από τη θλίψη
τα δυο υλικά που έφτιαξαν το τραγούδι μου
και το τραγούδι σας που είναι το ίδιο τραγούδι
και το τραγούδι όλων που είναι το δικό μου τραγούδι
Ευχαριστώ τη ζωή που μου έδωσε τόσα

Στ. Ἐμμανουήλ: Ἀναζητώντας τὸ ἐναργὲς νόημα

Σταῦρος Ἐμμανουήλ

Φῶς ἱλαρό· χρυσαφένιο φῶς καταυγάζον τὰ χρώματα. Καὶ τὶς ψυχές. Φαιδρὴ ἀτμόσφαιρα γαλήνης καὶ καταλλαγῆς. Κλίμα τοῦ μέτρου καὶ τῆς πραότητας.

Ἀττικὸ ἀπόγευμα.

Σὲ μιὰ ἀθηναϊκὴ αὐλή, κάτω ἀπὸ τὴν φυλλωσιὰ μιᾶς λεμονιᾶς, ἕνας νέος, διαβάζει. Καὶ προσπαθεῖ νὰ καταλάβει. Ἕνα πουλὶ ἔστειλε ὁ Θεὸς καὶ τοῦ ψιθύρισε τὴν ἀπάντηση. Ἀλλὰ αὐτὸς γυρεύει τὴ σοφία τοῦ κόσμου. Αὐτῶν ποὺ οἱ ἁρμόδιοι προβάλλουν ὡς σπουδαίους.

Ὁ νέος μας εἶναι ὁ Λευτέρης. Ἕνας ἄνθρωπος ἀπ’ αὐτοὺς ποὺ θέλουν νὰ προοδεύσουν πνευματικά, νὰ μάθουν καὶ νὰ ἑρμηνεύσουν. Ἀπὸ μικρὸς ἔχει παραδοθεῖ στὸ γοητευτικὸ ταξίδι τῆς γνώσεως. Χωρὶς ὁδηγό. Γιατὶ στὸ σχολεῖο βέβαια, σπάνια μπορεῖ κανεὶς νὰ ἱκανοποιήσει τέτοιες πολυτέλειες. Ἔτσι ἀποφάσισε νὰ ἐμπιστευτεῖ τὶς προσδοκίες του στὰ βιβλία. Στὰ πρῶτα του βήματα τὸν καθοδήγησε ὁ πατέρας του, ἕνας πετυχημένος δικηγόρος, ἐνταγμένος σ’ αὐτὸ ποὺ ἀποκλήθηκε «προοδευτικὸς χῶρος».

Ἐκεῖνα τὰ πρῶτα χρόνια μελέτησε τὴν Ἱστορία τοῦ τόπου μας καὶ τὴν παγκόσμια. Καὶ ἀπόλαυσε μεγάλα ἔργα τῆς κλασικῆς λογοτεχνίας. Ἡ γνώση τῆς ἱστορίας ἀποδείχθηκε πολύτιμη. Μελετώντας μὲ τὴ βοήθεια τοῦ πατέρα του τὶς πρωτογενεῖς πηγὲς ἀπέκτησε μιὰ ἀμεσολάβητη ἄποψη. Καὶ κυρίως καλλιέργησε κρίση.

Φοιτητὴς τῆς Φιλοσοφικῆς Ἀθηνῶν στὴ συνέχεια, κατ’ ἐπιλογὴν ὄχι κατὰ τύχη. Ἀληθινὸς φοιτητὴς φιλοσοφίας. Μὲ τὸν ζῆλο ἐκεῖνο τῶν ἀρχαίων χρόνων, ποὺ ἀνέδειξε μεγάλα πνευματικὰ ἐπιτεύγματα καὶ ἀνθρώπους. Ἢ σὰν τὴν θερμὴ ἀναζήτηση τῆς προόδου, κατὰ τοὺς πρώτους χρόνους τοῦ νεοελληνικοῦ κράτους. Ἀφοσιωμένος σὲ μιὰ ἀτέρμονη περιπλάνηση στοὺς δαιδάλους τῆς ἀνθρώπινης σκέψης, τοὺς ἀπείρως ἐκτενέστεροὺς τοῦ μινωικοῦ.

Χρ. Μαλεβίτσης «Πολιτισμός ευχέρειας» Ένα όνειρο δίχως όνειρα

Χρήστος Κατρούτσος 

Ο Χρήστος Μαλεβίτσης μοιάζει να διέδραμε το σκοτεινό μα όλβιο μονοπάτισε μιαν παραλία κάτω από την υπαρξιακή άβυσσο. Άλλωστε, επιχείρησε τη βυθοσκόπηση στην άβυσσο της ιστορίας, όχι της εκμετρουμένης με τα κοσμικά μέτρα και σίγουρα, δίχως τα προτάγματα ενός κοσμοειδώλου που τελματώνει και τον άνθρωπο καθώς, παραφράζοντας ρήση από τον Ορτέγα Υ Γκασσέτ, ο άνθρωπος έχει ιστορία, το ζώο φύση. Όσοι συμπορεύτηκαν στα ερωτήματα που άφησε ο Μαλεβίτσης, έχουν ακόμη την επίγευση της στοχαστικής του προβληματικής. Στοχαστικός όπως στον περίφημο πίνακα του Φρίντριχ «Περιπλανώμενος μπροστά σε θάλασσα από ομίχλη», δίχως να δηλούται ρομαντικός, επιχείρησε μια διαλεκτική σύνθεση του νεοελληνικού πνεύματος με εκφάνσεις του δυτικού πολιτιστικού παραδείγματος. Εστιάζοντας στην, τρόπον τινά, αλληλοπεριχώρηση του Λόγου με την αποκαλυπτική βιβλική παράδοση υπήρξε δηκτικός σε πτυχές της νεωτερικότητας όπου κυριάρχησε ο επιστημονισμός. Στο μονοπάτι που ακολούθησε, πέρα από την Τυπική Λογική, προσεγγίζεται η Εδέμ από τα ανατολικά της δίχως να συναντήσει τη δυτική εκκοσμίκευση (1). Πρόκειται για το μονοπάτι του ονείρου το οποίο προσφέρει αίσθηση υπαρκτικής πλήρωσης στο τέλος του.

Το όνειρο, ο μύθος,θεμελιώδες στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης συνιστά έναν modusvivendi να αυγάζει το ζόφο σαν εξαπλώθηκε από την επικυριαρχία του θετικισμού στην παιδεία και εν γένει στο σύγχρονο κοσμοείδωλο. Όχι τυχαία, με το πρώτο μεταφραστικό του εγχείρημα ο Χρ. Μαλεβίτσης αναφέρει στο προλογικό σημείωμα: «Για την αποδέσμευση της ελληνικής παιδείας από την αγοραία ειδωλολατρία των απισχνασμένωνεννοιών του επιστημονισμού» (2). Σε έναν κόσμο όπου ο διαφωτισμένος άνθρωπος συσκοτίζει το όνειρο, η πνευματική σκευή φέρει τη θαρραλέα σκαπάνη να βρεθούν οι γενεσιουργές ρίζες μιας κίβδηλης ευμάρειας. Η επικυριαρχία της Δίτιμης Λογικής, του οπτιμιστικού θετικισμού, της σύλληψης του χρόνου δίχως πνευματική εγρήγορση αλλά και ενεργημάτων τους όπως η αλλοίωση θεσμών, η απεμπόληση της Παράδοσης από ιδεολογήματα σαν φέρουν τα παραπάνω γνωρίσματα, του τεχνολογικού χείμαρρου που ανέστρεψε την κοίτη της ζωής από οργανική σε οργανωμένη καθώς και των δομημένων χώρων που επνίγησαν από τη λεηλασία της φύσεως ανεσκάφησαν με τόλμη.