Γιώργος Καστρινάκης

Ανεξίθρησκη πολιτεία σημαίνει πολιτεία που δεν μεροληπτεί εις βάρος πολιτών της εξ αιτίας της θρησκευτικής τους ταυτότητας. Δεν σημαίνει αρνησίθρησκη πολιτεία. Δεν σημαίνει επίσης πολιτεία που επικαλείται την πολλαπλότητα θρησκευτικών ταυτοτήτων προκειμένου να την χρησιμοποιήσει ως μέσο εξουδετέρωσης αλλήλων.
***
Ανεξίθρησκη πολιτεία δεν σημαίνει, παραπέρα, ουδετερόθρησκη πολιτεία: Την ουδετερότητα (ας προσέξουμε) δεν την επιλέγει σε  ο υ δ έ ν α  ά λ λ ο ν  από τους τομείς εποπτείας της. Η πρόκρισή της λοιπόν, αποκλειστικά, στον τομέα της πίστης θα σήμαινε δυσμενή διάκριση κατά βάρος της πίστης.
***
Ουδετερότητα π.χ. στο πεδίο της πολιτικής αγωγής – όπως κι αν αυτή μετονομάζεται – θα ήταν να καταρτίζει επιμελώς τους πολίτες της στο ότι εκτός της Δημοκρατίας, υπάρχουν επίσης η Μοναρχία, η Αριστοκρατία, η Ολιγαρχία, η Δικτατορία, η Τυραννία, μα και η Λαοκρατία, όπως βέβαια κι η Αναρχία. Θα παρέθετε λοιπόν διεξοδικά τις επιμέρους θεσμίσεις που ορίζει καθεμιά απ’ αυτές τις επιλογές (ίσως μάλιστα προσκαλώντας, επί τούτω, και αυθεντικούς εκφραστές τους) προκειμένου να μπορέσει η μαθητική νεολαία της, ανεπηρρέαστη, έπειτα να αποφασίσει ό,τι θέλει.
***
Το ίδιο και στον τομέα της Τέχνης. Θα ανέφερε ας πούμε την κορυφαία αξία του Βαν Γκογκ στο σημερινό χρηματιστήριο της ζωγραφικής, μα δεν θα παρέλειπε να μαρτυρήσει (ως ισόκυρη άποψη) ότι η επίσημη τεχνοκριτική διαφώτιση τον είχε προπηλακίσει – στην πρώτη υποδοχή του – σαν άχρηστο. Θα έστεκε στο τέλος… αμερόληπτη ενώπιον των δυο ενδεχομένων.
***
Ουδέτερη δεν θέλει να είναι η σχολική αγωγή ούτε καν στον τομέα της επιστήμης. Διδάσκει π.χ. την θεωρία της εξελίξεως κατ’ αποκλειστική εκδοχή, χωρίς να αποδίδει καμμία σημασία στις ενστάσεις και στα επιχειρήματα δυσπιστίας προς αυτήν από μέρους άλλων επιστημόνων – τους οποίους ολοκληρωτικά διαγράφει από τα ενδεχόμενα της διδακτέας ύλης.
***
Μια δημοκρατική πολιτεία οφείλει λοιπόν, όπως σε οποιοδήποτε άλλο διακριτικό στοιχείο του αυτοκαθορισμού των κοινωνιών, έτσι και όσον αφορά την μεταφυσική αναφορά, να εκφράζει την ταυτότητα εκείνη που η κοινωνία κατακυρώνει. Ενώ μη εκφράζοντας  κ α μ μ ί α  τ α υ τ ό τ η τ α  φανερώνει μόνο ότι επιζητεί να καθιερώσει τη  δ ί ω ξ η,  ίσα ίσα, της επικρατούσας απάντησης.