ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΑΛΤΑ
« Δεν υπάρχει κοινωνία. Υπάρχουν μόνο άνδρες, γυναίκες και οικογένειες »
Η δήλωση ανήκει στην Μάργκαρετ Θάτσερ και περιγράφει με τον καλύτερο τρόπο την βασική παραδοχή, το κέντρο βάρους της Νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας, όπως αυτή διατυπώθηκε από τον Μίλτον Φρίντμαν και την Σχολή του Σικάγο στα μέσα της δεκαετίας του 1970.
Ο Νεοφιλελευθερισμός έχει οικονομικό και κοινωνικό σκέλος και διακηρύσσει τον απόλυτο ατομικισμό και την απόλυτη ελευθερία έκφρασης και δράσης, ακόμη και ενάντια στους περιορισμούς και τις υποχρεώσεις που απαιτεί η κοινωνική συμβίωση. Γι’ αυτό άλλωστε απορρίπτει την ύπαρξη της κοινωνίας.
Η απόρριψη της κοινωνίας, είναι η κόκκινη γραμμή που διαχωρίζει την Νεοφιλελεύθερη ιδεολογία από τον Φιλελευθερισμό. Γιατί ο Φιλελευθερισμός, άσχετα από τις ενστάσεις που μπορεί κανείς να έχει και την κριτική που μπορεί να του ασκήσει, είναι προσηλωμένος στο κοινωνικό όφελος.
Η ελεύθερη λειτουργία των αγορών, σύμφωνα με τον Άνταμ Σμίθ, τον Πατριάρχη του Φιλελευθερισμού, μέσω του μηχανισμού της μακράς χειρός, ωφελεί εν τέλει την κοινωνία. Το αν αυτό ισχύει ή όχι είναι μια άλλη συζήτηση, αλλά αυτό πίστευε ο Άνταμ Σμίθ.
Άλλωστε ο Άνταμ Σμίθ δεν έγραψε μόνο το περίφημο έργο του για τον «Πλούτο των Εθνών», αλλά και την «Θεωρία των ηθικών συναισθημάτων», όπου υποστηρίζει ότι η ευτυχία του ανθρώπου εξαρτάται και από την ευτυχία των συνανθρώπων του, έστω και αν αυτό δεν συνεπάγεται προσωπικό όφελος. Ότι πρέπει να ενεργούμε έτσι, ώστε ένας τρίτος αμερόληπτος παρατηρητής να μπορεί να επιδοκιμάσει τις πράξεις μας. Ο Άνταμ Σμίθ ήταν υπέρμαχος της κοινωνικής συνοχής και της στήριξης των φτωχών από το κράτος, υπήρξε υπέρμαχος του αγώνα κατά της φοροδιαφυγής και κατήγγειλε την εκμετάλλευση των αδύναμων από τους οικονομικά ισχυρούς.
Επομένως είναι μεγάλη υποκρισία, να επαίρονται οι νεοφιλελεύθεροι ότι έλκουν την ιδεολογία τους από τον Άνταμ Σμίθ και βασικό λάθος να συγχέεται ο Νεοφιλελευθερισμός με τον Φιλελευθερισμό, τόσο στο οικονομικό όσο και στο κοινωνικό επίπεδο. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι στην πράξη, ενώ ο Φιλελευθερισμός ασχολήθηκε με την πραγματική οικονομία, ο Νεοφιλελευθερισμός διέπρεψε στην οικονομία του τζόγου, που αποσύνδεσε την χρηματιστηριακή οικονομία από την παραγωγική διαδικασία.