Η ομιλία του Κωνσταντίνου Τσουκαλά, Ομότιμου Καθηγητή Κοινωνιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, στην Ακαδημία Αθηνών
26 Οκτωβρίου 2025,
Δεν είναι εύκολο να βρω λόγια για να εκφράσω τη βαθιά συγκίνηση που νιώθω σήμερα. Η Ακαδημία Αθηνών που μου έκανε την ύψιστη τιμή να με εκλέξει ως μέλος της είναι ο κορυφαίος πνευματικός θεσμός της χώρας.
Η Ακαδημία όμως δεν είναι απλώς ένας θεσμός. Είναι και μια ζώσα πραγματικότητα. Ένας τόπος ικανός να παράγει νέα γνώση, να παροτρύνει στην αναζήτηση απαντήσεων σε αδιατύπωτα ακόμα ερωτήματα. Και για μένα προσωπικά είναι επίσης και κάτι «άλλο». Κάτι ακόμα πιο πολύτιμο ίσως.
Είναι ένας τόπος που έμμεσα έχει συμβάλει ενεργά στη δική μου ατομική αυτογνωσία, ένας τόπος που ζωντανεύει μέσα μου μια σειρά από αξέχαστες προσωπικές αναμνήσεις,Επιτρέψτε μου λοιπόν να αρχίσω με αυτές.
Δεν ήμουν παραπάνω από δέκα τεσσάρων ετών όταν πρωτοαντίκρισα τη λαμπρή αυτή αίθουσα. Δεν βρέθηκα όμως εδώ ούτε τυχαία ούτε ως αυτόκλητος. Ξεναγός μου υπήρξε ο αδελφός της μητέρας μου, ο ακαδημαϊκός Καίσαρ Αλεξόπουλος, με τον όποιο τότε συνοικούσαμε.
Μισόν αιώνα αργότερα, στην ιδία αυτή αίθουσα, η Ακαδημία Αθηνών οργάνωσε μιαν επιβλητική τελετή για τη συμπλήρωση των 100 χρονών από τη γέννηση του Καίσαρα Αλεξοπούλου. Φυσικά ήμουν και εγώ εδώ. Ήταν η τελευταία φορά που θα αντίκριζα τον «αθάνατο» αδελφό της μητέρας μου ζωντανό!. Λίγες ημέρες αργότερα πέθανε. Η παρουσία μου, λοιπόν, στην ιδία αυτή αίθουσα, σήμερα, αναβιώνει το απαράγραπτο χρέος μου στον «θειο Καίσαρα». Θυμάμαι την άδολη χαρά του όταν μου μάθαινε κολύμπι Όταν ως ορειβάτης, με οδηγούσε στην απόλαυση της περιπλάνησης σε απότομες βουνοκορφές Όταν με παρότρυνε να παρατηρώ έκθαμβος τα θαύματα της φύσης, Όταν με δίδασκε να αμφιβάλλω για τα πάντα, ακόμα και για την ύπαρξη των Θεών. Όταν με έπειθε να προτιμώ να αδικούν άλλοι έμενα από το να αδικώ εγώ άλλους Όταν μου απευθύνονταν ως εάν ήμουν ώριμος έφηβος ενώ ήμουν ακόμα άγουρο παΐδί.
Όμως, όλα αυτά ανήκουν σε ένα μακρινό παρελθόν. Σε μιαν εποχή όπου τελούσα ακόμα ο ίδιος «υπό δημιουργική αίρεση». Σε μιαν εποχή όπου δεν σταματούσα να ψάχνω και να ψάχνομαι αμφιβάλλοντας για τα πάντα Σε μιαν εποχή όπου αντί να κρυφοκοιτάζω το αχνό μου είδωλο σε παραμορφωτικούς καθρέφτες, απέστρεφα απλώς το αμήχανο βλέμμα μου.


